przebywających na terenie kolei w sposób nieuprawniony
W kategorii „osoby nieupoważnione na terenie kolei” klasyfikowa-ne są osoby, które wbrew obowiązującym przepisom, przebywają na obszarze kolejowym w sposób nieuprawniony. Przeważnie są to osoby, które skracają sobie drogę przechodząc przez torowisko w miejscach niedozwolonych lub celowo chcące odebrać sobie życie.
Przechodzenie przez tory w miejscach niedozwolonych jest bar-dzo niebezpieczne, a statystyki problemu tzw. „dzikich przejść”
są bardzo niepokojące. W zakresie liczby samobójstw, należy pamiętać, iż istotną rolę odgrywa właściwe zaklasyfikowanie danego zdarzenia jako samobójstwo lub przyporządkowanie do kategorii wypadków z udziałem osób nieupoważnionych na obszarze kolejowym. W przypadku zdarzeń z udziałem „osób nieupoważnionych na terenie kolei”, prawidłowa klasyfikacja danego zdarzenia nie zawsze jest zadaniem łatwym i oczywi-stym. Niejednokrotnie oznacza to, że pierwotna klasyfikacja zdarzeń związanych z przechodzeniem przez tory w miejscu zabronionym obejmuje również zdarzenia o charakterze samo-bójstw. Zdarzenia te kwalifikowane są do właściwej kategorii po zakończeniu działań prokuratorskich. Dlatego też, relacja pomiędzy liczbą zdarzeń z udziałem osób nieupoważnionych
na obszarze kolei i zdarzeń o charakterze samobójstw zmienia się w ciągu roku.
Skutki potrącenia osoby przebywającej na torowisku, poza oczywistą tragedią dla bliskich, powodują określone zakłóce-nia w funkcjonowaniu systemu kolejowego i generują straty finansowe dla przedsiębiorstw kolejowych i ich klientów. W ich efekcie dochodzi do istotnych utrudnień w realizacji rozkładu jazdy. Utrudnienia związane z potrąceniem człowieka przez po-ciąg trwają zazwyczaj kilka godzin, powodując dezorganizację ruchu. Możliwe są znaczne opóźnienia związane z wprowadze-niem ruchu jednotorowego czy objazdów omijających odcinek, na którym prowadzone są czynności operacyjne przez policję.
Zdarza się także, że przewoźnik jest zmuszony do wprowadzenia zastępczej komunikacji autobusowej.
Zdarzenia z udziałem osób poza przejazdami na stacjach i szlakach
„Dzikie przejścia”
Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=aIdUTIPyTb4 i http://supernowosci24.pl/beda-przejscia-na-torach/
Zarządca infrastruktury – spółka PKP PLK S.A. prowadzi od 2005 r.
przy współpracy z SOK oraz Prezesem UTK kampanię społeczną
„Bezpieczny przejazd – szlaban na ryzyko”, mającą na celu po-prawę bezpieczeństwa na kolei. Tragiczne statystyki, dotyczące potrącenia osób na torach spowodowały, że w październiku 2012 r. ww. kampania została poszerzona o przeciwdziałania przekraczaniu linii kolejowych w miejscach niedozwolonych.
W ramach tej kampanii została zorganizowana akcja „Zero tolerancji dla osób przechodzących przez tory w miejscach niedozwolonych”. O skali problemu, jaki stanowią osoby, które przechodzą przez linie kolejowe w miejscach niedozwolonych, świadczą statystyki przedstawione przez SOK. W 2015 r. SOK objęła działaniami 29 269 tzw. „dzikich przejść”. Brało w nich udział około 27600 funkcjonariuszy SOK, którzy wylegitymowali 3 653 osób, 8 742 pouczyli i wystawili 3 150 mandatów karnych za przechodzenie przez tory w miejscach niedozwolonych.
7.1. Zdarzenia z udziałem osób poza przejazdami na stacjach i szlakach
Z wypadkami z udziałem osób, spowodowanymi przez po-ruszający się tabor kolejowy, wyraźnie skorelowane są liczby ofiar śmiertelnych i ciężko rannych. W 2015 r. doszło łącznie do 235 przypadków najechania pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach, co stanowi około 36,8% wszystkich zarejestrowa-nych wypadków. W zdarzeniach tych zostało poszkodowazarejestrowa-nych 212 osób, z których 169 to ofiary śmiertelne, a 43 to osoby ciężko ranne. Osoby przechodzące przez linie kolejowe w miej-scach niedozwolonych stanowią znaczny procent wszystkich poszkodowanych w wypadkach na sieci kolejowej. Dane doty-czące osób przechodzących przez tory kolejowe w miejscach niedozwolonych zostały zobrazowane na poniższym rysunku i na towarzyszącym mu wykresie.
Rys. 80: Udział procentowy poszkodowanych (zabitych i ciężko rannych) podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami i przejściami na stacjach i szlakach w 2015 r.
poszkodowani w pozostałych wypadkach
34%
poszkodowani w wypadkach poza przejściami i przejazdami
66%
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie Rejestru Zdarzeń Kolejowych
W 2015 r. doszło łącznie do 235 przypadków najechania pojazdu kolejowego na osoby podczas
przechodzenia przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach, co stanowi około 36,8% wszystkich zarejestrowanych wypadków. W zdarzeniach tych zostało poszkodowanych 212 osób, z których 169 to ofiary śmiertelne, a 43 to osoby ciężko ranne
94
Zdarzenia z udziałem osób przebywających na terenie kolei w sposób nieuprawniony Samobójstwa i próby samobójcze
Rys. 81: Liczba zdarzeń związanych z najechaniem pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach w poszczególnych miesiącach w latach 2013 – 2015
16
styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
2013 2014 2015
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie Rejestru Zdarzeń Kolejowych Jak wynika z powyższego wykresu, liczba zdarzeń związanych
z najechaniem pojazdu kolejowego na osoby podczas prze-chodzenia przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach, pozostaje niezależna od pory roku. Nie sposób także ustalić dla obu badanych okresów wspólnego trendu.
7.2. Samobójstwa i próby samobójcze
Kolejnym istotnym problemem na sieci kolejowej są samobój-stwa i próby samobójcze. W statystyce stanowią one osobną grupę, niewliczaną do poważnych wypadków i wypadków.
Jak to zostało zasygnalizowane we wstępie do tego rozdziału, każde zdarzenie związane z potrąceniem osoby jest wstępnie kwalifikowane przez komisje kolejowe do kategorii B34 „naje-chanie pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia
przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach”. Zmiany klasyfikacji zdarzenia, zarejestrowanego pierwotnie w katego-rii B34 na kategorię „samobójstwo”, dokonuje się na podstawie orzeczenia Prokuratury.
W analizowanym 2015 r. roku miały miejsce 94 tego typu zdarzenia, które w 87 przypadkach skutkowały zgonem oso-by podejmującej czyn samobójczy, w 7 przypadkach osooso-by zostały ciężko ranne. W porównaniu do 2014 r., w którym do samobójstw i prób samobójczych zakwalifikowano 77 zdarzeń, odnotowano 22,1% wzrost ich liczby. Wzrost liczby przekwali-fikowanych zdarzeń wskutek najechania pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami na stacjach i szlakach (kat. 34) na samobójstwa od 2012 r. jest wynikiem zintensyfikowanej współpracy komisji kolejowych z Policją i Prokuraturą.
Tab. 24: Zestawienie samobójstw i prób samobójczych w latach 2011 – 2015
Lp. Zdarzenie1) 2011 2012 2013 2014 2015 1. Samobójstwa
i próby samobójcze 28 82 79 77 94
zmiana - +192,9% -3,7% -2,5% +22,1%
1) w tym próby samobójcze: w 2012 r. – 2, w 2013 r. – 8, w 2014 r. – 6, w 2015 r. – 7.
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie Rejestru Zdarzeń Kolejowych
Na podstawie danych z Rejestru Zdarzeń Kolejowych, określono gdzie i jak często badany problem występował na przestrzeni 2015 r. Podobnie jak to miało miejsce przy zdarzeniach najecha-nia pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenajecha-nia przez tory poza przejazdami na stacjach i na szlakach, tak i w tym przy-padku miejsca, w których dochodzi do tych zdarzeń są losowe i występują niemal w całej Polsce. Poniższy wykres przedstawia kształtowanie się samobójstw i prób samobójczych na przestrze-ni roku i wskazuje na brak możliwości określeprzestrze-nia zwiększonego podejmowania prób samobójczych w ciągu całego roku.
Samobójstwa i próby samobójcze
Rys. 82: Liczba samobójstw i prób samobójczych w poszczególnych miesiącach w latach 2013 - 2015
8 9 9
12
6
2013 5
3 4
8 7
2
5 7
11
9 9
3 3
6
8 8
3 4
6 8
6
4
7
10 9 9
6
12 13
5 5
0 2 4 6 8 10 12 14
2014 2015
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie Rejestru Zdarzeń Kolejowych Większa liczba samobójstw w 2015 r. (w stosunku do lat
poprzed-nich) wskazywać może natomiast na przekwalifikowywanie zdarzeń kategorii B34 na samobójstwa.
96