Część I. Samoocena uczelni w zakresie spełniania szczegółowych kryteriów oceny
Kryterium 1. Konstrukcja programu studiów: koncepcja, cele kształcenia i efekty uczenia
1. Powiązanie koncepcji kształcenia z misją i głównymi celami strategicznymi uczelni
W Politechnice Opolskiej (PO) na kierunku informatyka prowadzone są studia I i II stopnia, stacjonarne i niestacjonarne. Na studiach I stopnia studenci mają do wyboru dwie ścieżki kształcenia, realizowane poprzez wybór przedmiotów wybieralnych: programistyczną i administratora sieci komputerowych.Na studiach II stopnia, stacjonarnych, studenci mają do wyboru 4 specjalności: sieci komputerowe i systemy baz danych, komputerowe wspomaganie projektowania, informatyka w elektroenergetyce i informatyka w technice i zarządzaniu, a na studiach II stopnia niestacjonarnych – dwie specjalności:
sieci komputerowe i systemy baz danych oraz informatyka stosowana. Programy studiów, w tym plany studiów I i II stopnia, umieszczone są na stronie internetowej Wydziału pod adresem:
https://we.po.opole.pl/index.php/studenci/plany-studiow, a także w załączniku (Zal_1_7).
W dniu 17.04.2019 r. Senat Politechniki Opolskiej, uchwałą nr 302, przyjął Strategię Rozwoju Politechniki Opolskiej do 2030 roku (Zal_1_2), która zawiera w sobie również Misję Politechniki Opolskiej. Koncepcja kształcenia dla kierunku informatyka na Politechnice Opolskiej (Zal_1_1) została opracowana i uchwalona przez Radę Dydaktyczną kierunku informatyka, zgodnie z Misją i Strategią Politechniki Opolskiej, czego przykładem jest program zajęć realizowany w ramach studiów na kierunku informatyka. Program zajęć został tak skonstruowany, by służył realizacji pierwszego z zapisów misji Politechniki Opolskiej jakim jest kształcenie wysoko kwalifikowanych kadr w zakresie zorientowanego rynkowo kierunku studiów (jakim jest informatyka), pod kątem zapewnienia potrzeb polskiej gospodarki. W tym celu zapewniono nowoczesną infrastrukturę dydaktyczną i doświadczenie naukowo-badawcze. W ramach realizacji trzeciego z zapisów misji PO, duży nacisk położono na tworzenie z otoczeniem społeczno-gospodarczym Uczelni sprzyjających warunków organizacyjnych, infrastrukturalnych i finansowych do studiowania.
W koncepcji kształcenia ujęto również Strategię Rozwoju Wydziału Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki na lata 2017-2020, uchwaloną 11 maja 2017 r. (Zal_1_17) . Uwzględniono politykę zapewnienia jakości na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki zapisaną w Księdze
13
Jakości Kształcenia (Zal_2_3), czego przykładem jest zapis w Koncepcji o monitoringu oraz ewaluacji realizacji celów określonych w Strategii poprzez identyfikowanie celów i/lub efektów podejmowanych działań i projektów z celami strategicznymi, określonymi w polach wyzwań rozwojowych. Koncepcja została przygotowana i opracowana z udziałem interesariuszy wewnętrznych (studenci i pracownicy) oraz zewnętrznych (firmy).
Program na studiach I i II stopnia kierunku informatyka jest zgodny z misją i strategią Politechniki Opolskiej uchwaloną przez Senat w dniu 17.04.2019 r. (Zal_1_2). W pracach Zespołu ds. przygotowania Strategii Rozwoju Politechniki Opolskiej do roku 2030 (SRPO_2030) wzięli udział wszyscy dziekani wydziałów Politechniki Opolskiej oraz przewodniczący Samorządu studentów i doktorantów. Podczas konsultacji pracownicy, studenci i doktoranci zgłosili liczne uwagi i sugestie, które omówiono na spotkaniu podsumowującym proces konsultacji zapisów dokumentu w dniu 3 kwietnia 2019 roku. Na tak wypracowaną Strategię Rozwoju Politechniki Opolskiej do 2030 roku złożyły się następujące elementy: analiza SWOT, wizja strategiczna, wyzwania rozwoju, misja i cele strategiczne oraz monitoring i ewaluacja. W oparciu o metodologię SWOT określono aktualny potencjał Uczelni, na podstawie którego oparto prace koncepcyjne nad wizją rozwoju. Zintegrowana wizja rozwoju Politechniki Opolskiej posłużyła do ustalenia wyzwań rozwojowych Uczelni i sformułowania strategicznych celów jej dynamizacji wraz z celem nadrzędnym, czyli misją. Punkt wyjścia formułowania celów stanowiła analiza wykorzystania silnych stron Uczelni i szans rozwojowych oraz ograniczanie słabych stron i unikanie zagrożeń.
Zgodnie z Ustawą 2.0, wpływ na koncepcję kształcenia kierunku informatyka miała Rada Programowa utworzona na WEAiI, a obecnie od 2019 roku kompetencje Rady Programowej przejęła Rada Dydaktyczna Kierunku Informatyka.
2. Związek kształcenia z prowadzoną w uczelni działalnością naukową
Kształcenie na kierunku informatyka jest ściśle powiązane z działalnością naukową związaną z dyscyplinami: informatyka techniczna i telekomunikacja oraz automatyka, elektronika i elektrotechnika. Potwierdzają to takie osiągnięcia jak publikacje (Zal_2_6), granty (Zal_1_3), patenty (Zal_1_4) czy awanse naukowe (Zal_1_5) oraz tematyka badań naukowych prowadzonych przez kadrę dydaktyczną kierunku informatyka (Zal_1_16). Na Wydziale prowadzone są prace naukowo-badawcze, których tematyka jest związana z informatyką, czego przykładem mogą być:
badania związane z systemami wbudowanymi, gdzie specjaliści z tej tematyki, wprowadzają elementy swoich badań do dydaktyki na przedmiocie: systemy wbudowane,
badania związane ze sztuczną inteligencją i systemami rozmytymi, w ramach których powstała monografia pt. „Podstawy teorii systemów rozmytych z zadaniami”, która jest wykorzystywana na wykładach i ćwiczeniach na przedmiocie: narzędzia sztucznej inteligencji w trakcie kształcenia studentów,
na przedmiocie: metodyka badań naukowych przedstawia się studentom prace naukowe pracowników, wprowadza się ich do tematu badań naukowych, pomaga się im w prowadzeniu badań naukowych, co owocuje publikacjami studenckimi (Zal_1_6),
badania prowadzone w zakresie projektowania wysokowydajnych systemów webowych oraz chmur obliczeniowych, opracowania mechanizmów dystrybucji żądań HTTP, analizy zachowania klientów w systemach Webowych oraz analizy treści serwisów webowych wprowadzane są na przedmiocie: modelowanie i analiza systemów, realizowanym na studiach II stopnia.
Kierunki badań naukowych prowadzonych na Wydziale są kompleksowe, obejmują wiele obszarów i są zgodne aktualnymi trendami. Ponadto w badania naukowe angażowani są również studenci, co potwierdza wykaz publikacji za okres ostatnich 6 lat, przygotowanych przez pracowników naukowych wspólnie ze studentami (Zal_1_6).
Dodatkowo wyniki badań naukowych pracowników wykorzystywane są w programie i procesie kształcenia na kierunku informatyka np. dla przedmiotów: metodyka badań naukowych, narzędzia sztucznej inteligencji, programowanie współbieżne i rozproszone i innych.
Dorobek naukowy, doświadczenie w prowadzeniu badań naukowych oraz kompetencje dydaktyczne wykładowców, prowadzących zajęcia na kierunku informatyka są adekwatne do
14
realizowanego programu i zakładanych efektów uczenia się, czego przykładem mogą być przedmioty sieci komputerowe I i sieci komputerowe II, które są prowadzone przez wysokiej klasy specjalistów z odpowiednimi certyfikatami i szkoleniami m.in. Akademii CISCO oraz Red Hat. Rezultaty badań naukowych, realizowanych przez pracowników prowadzących dydaktykę na kierunku Informatyka, są wykorzystywane w procesie kształcenia, w projektowaniu i doskonaleniu programu studiów oraz w jego realizacji (np. poprzez szeroką ofertę przedmiotów wybieralnych). W procesie kształcenia uwzględnia się trendy w rozwoju nauki oraz wyniki badań własnych. Studia I i II stopnia kierunku informatyka przygotowują do podjęcia studiów w Szkole Doktorskiej.
3. Zgodność koncepcji kształcenia z potrzebami otoczenia społeczno-gospodarczego oraz rynku pracy
Koncepcja kształcenia na kierunku informatyka (Zal_1_1) uwzględnia potrzeby otoczenia społeczno-gospodarczego oraz rynku pracy. Koncepcja jest zgodna ze Strategią rozwoju Opola do 2030 r. (Zal_1_15), w której między innymi stawia się na rozwój branży IT w regionie. Wychodząc naprzeciw wymaganiom rynku pracy, zgodnie z Koncepcją, studenci I stopnia mogą wybrać jedną z dwóch ścieżek kształcenia: programistyczną lub administratora sieci komputerowych. Poszerzenie kompetencji studentów w jednym z tych obszarów, zdecydowanie wpływa na zwiększenie szans zatrudnienia.
4. Sylwetki absolwenta
W koncepcji kształcenia (Zal_1_1) przedstawiono również sylwetkę absolwenta oraz możliwe miejsca pracy po ukończeniu studiów na kierunku informatyka. Program studiów na kierunku Informatyka jest zgodny z wymogami rynku pracy i nowoczesnej gospodarki. Został on skonstruowany tak, by po ukończeniu studiów absolwent kierunku: potrafił w praktyce stosować zdobytą wiedzę w zakresie programowania, projektowania i zarządzania projektami informatycznymi, potrafił w sposób krytyczny analizować i diagnozować zdarzenia, zjawiska i procesy w ujęciu informatycznym, potrafił wykorzystać własny potencjał kreatywny dla rozwijania swojego kapitału indywidualnego i uzyskania ponadprzeciętnych wyników w podejmowanych przedsięwzięciach informatycznych, wykazywał się wrażliwością na potrzeby innych, umiał pracować w grupie, tworzył przestrzeń dla rozwoju potencjału kreatywnego innych osób i relacji międzyludzkich.
Program został ułożony tak, aby wykształcić studenta zgodnie z ideami zawartymi w sylwetce absolwenta, kładącej nacisk na najważniejsze aspekty działalności zawodowej w szeroko rozumianej branży informatycznej. Absolwent studiów inżynierskich I stopnia kierunku informatyka na WEAiI PO posiada wiedzę i umiejętności, które pozwalają mu podjąć pracę na różnych stanowiskach związanych z zawodem.
Program kierunku informatyka I stopnia obejmuje nauczanie nowoczesnych pojęć i koncepcji, opartych na solidnych fundamentach matematyki i fizyki, jak również nauk pokrewnych informatyce.
Studenci w trakcie studiów poznają cały proces wytwarzania oprogramowania: od powstania koncepcji, poprzez analizę potrzeb użytkownika, wykonanie projektu, oprogramowanie systemu oraz jego testowanie. Uczestnikom studiów przekazywana jest również wiedza związana z projektowaniem i zarządzaniem bazami danych oraz z zagadnieniami ściśle związanymi z programowaniem, w tym z opracowywaniem algorytmów oraz ich implementacją w nisko i wysokopoziomowych językach programowania oraz zastosowaniem metod sztucznej inteligencji w oprogramowaniu. Studenci nauczani są również zagadnień dotyczących sieci komputerowych oraz administracji sieciami i systemami informatycznymi.
Absolwent studiów drugiego stopnia kierunku informatyka posiada ogólną wiedzę informatyczną w zakresie wszystkich treści właściwych dla studiów drugiego stopnia oraz wykazuje biegłość w zagadnieniach z zakresu wybranej specjalności. Posiada również umiejętności: samodzielnego rozwiązywania problemów informatycznych, przygotowania, realizacji i weryfikacji złożonych projektów informatycznych, również w niestandardowych sytuacjach (np. wydawanie opinii na podstawie niekompletnych lub ograniczonych informacji z zachowaniem zasad prawnych i etycznych), biegłego posługiwania się narzędziami informatycznymi, a także zaawansowanego
15
programowania, samodzielnego rozszerzania i uzupełniania swej wiedzy w szybko zmieniającej się rzeczywistości informatycznej, a więc do ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego, podjęcia pracy w firmach informatycznych, w administracji państwowej i samorządowej, kierowania pracą zespołów, podejmowania pracy naukowej i badawczej - indywidualnej i zespołowej oraz podjęcia studiów w Szkole Doktorskiej.
Absolwent studiów II stopnia posiada pogłębioną wiedzę w zakresie: pozyskiwania, magazynowania i przetwarzania informacji, metodyk i technik programowania oraz inżynierii oprogramowania, działania i programowania systemów równoległych i rozproszonych, tworzenia modeli systemów informatycznych, ich parametryzowania oraz prowadzenia badań z ich wykorzystaniem i analizy uzyskanych wyników. Absolwent potrafi: projektować, budować, testować i określać jakość systemów informatycznych. sprawnie komunikować się w zakresie nauk technicznych, w szczególności w zakresie informatyki, także w języku obcym. Ponadto potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić przydatność poznanych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostych problemów praktycznych, konstruować modele rozproszone dla różnych zastosowań praktycznych, umiejętnie posługiwać się nimi, analizować cechy rozproszonych systemów informatycznych pod kątem efektywnego rozwiązywania złożonych problemów. Kierować pracą zespołu oraz współpracować z ekspertami reprezentującymi różne dziedziny Absolwent jest świadomy konieczności ciągłego podnoszenia kompetencji zawodowych, osobistych i społecznych.
5. Cechy wyróżniające koncepcję kształcenia
Od roku 2017 uruchomiono siatkę studiów dla kierunku informatyka w formie computer engineering CE (Zal_1_7), prowadzoną w całości w języku angielskim, która jest odzwierciedleniem siatki w j. polskim z kierunku informatyka. Jest to oferta studiów dla studentów z zagranicy (obecnie na ww. kierunku studiuje liczna grupa studentów z Indii) oraz z Polski.
Dodatkowo w ramach kierunku informatyka istnieją grupy studentów, dla których część wybranych przedmiotów jest prowadzona w j. angielskim lub w j. niemieckim na I stopniu studiów stacjonarnych (Zal_2_8). Stanowi to ważny aspekt ze względu na położenie Politechniki Opolskiej blisko granicy z Niemcami, co sprawia że wiele firm z branży IT w regionie województwa opolskiego, a także w ościennych województwach, wymaga od absolwentów znajomości j. niemieckiego.
Utworzenie studiów w języku obcym lub studiów prowadzonych w dwóch językach jest standardem międzynarodowym w dzisiejszych czasach i stąd również taka idea znajduje odzwierciedlenie w koncepcji kształcenia na kierunku informatyka.
Ze względu na możliwość studiowania w językach obcych na kierunku informatyka, a także na ciągłe udoskonalanie, powodowane zmianami zachodzącymi na rynku pracy, koncepcja kształcenia na kierunku informatyka jest oryginalna, nowatorska i zawiera treści dotyczące najnowszych technologii wykorzystywanych w branży IT.
Można zauważyć, że koncepcja kształcenia dla kierunku informatyka wyróżnia się ze względu na regionalne i międzynarodowe aspekty. Ważnym aspektem jest proces umiędzynarodowienia kierunku informatyka. Stawiany jest nacisk na rozwój kadry, w tym pozyskiwanie profesorów z zagranicy z szerokimi kontaktami międzynarodowymi. W ostatnich latach pozyskano dwóch profesorów zza granicy, którzy ostatnio zostali zatrudnieni na Politechnice Opolskiej (Zal_4_8). Studenci mają możliwość brania udziału w wykładach i seminariach prowadzonych przez zagranicznych prelegentów (Zal_2_15).
Wprowadzenie na studiach I stopnia praktyk i staży np. „Czas inżynierów” czy „Informatycy na staż!” sprawia, że studenci poprzez udział w wysokiej jakości programach stażowych uzyskują nowe kompetencje i kwalifikacje zawodowe (Zal_3_14). Dzięki temu studenci mogą połączyć wiedzę teoretyczną z praktyką zawodową oraz z doświadczeniem nabytym w zakładzie pracy. Natomiast firmy oraz zakłady pracy, związane z branżą IT, które przyjmują studentów na praktyki, lub później ich zatrudniają, przekazują informację zwrotną co do ewentualnych potrzeb związanych z kształceniem studentów, co jest następnie uwzględniane w planach studiów. Miało to miejsce na przykład przy tworzeniu nowej siatki na I stopniu studiów stacjonarnych w 2017 roku (Zal_1_8).
Można tutaj również wymienić na przykład współpracę z firmą Axiome, która oferowała studentom kierunku informatyka dodatkowe kursy doszkalające z j. niemieckiego podczas studiów, aby w przyszłości nawiązać z nimi współpracę.
16
Dodatkowo na 4 roku studiów stacjonarnych I stopnia na kierunku informatyka wprowadzono wykłady, na które zapraszane są firmy z branży IT (Zal_6_2). Dzięki temu studenci mogą zapoznać się z najnowszymi trendami informatycznymi, a także z wymaganiami rynku pracy. Warte zaznaczenia jest również wprowadzenie ścieżek kształcenia na I stopniu studiów: programistycznej i administratora sieci komputerowych.
6. Kluczowe kierunkowe efekty uczenia się
Przy opracowywaniu nowego planu studiów dla kierunku informatyka, który obowiązuje w roku 2019/2020, na I stopniu brali udział interesariusze wewnętrzni (studenci) i zewnętrzni (firmy).
W załączniku (Zal_1_8) przedstawiono listę firm, których przedstawiciele brali aktywny udział w formułowaniu nowych planów studiów na kierunku informatyka, tak aby dopasować treści kształcenia do wymagań rynku pracy. Natomiast w załączniku (Zal_1_14) przedstawiono wykaz zmian, jakie zostały naniesione w planach studiów. Wzięto pod uwagę potrzeby społeczno-gospodarcze zgłaszane przez otoczenie. Zmodyfikowano także efekty kształcenia (obecnie efekty uczenia się) na studiach I stopnia (Zal_1_9) i II stopnia (Zal_1_10). Przy tworzeniu efektów uczenia się uwzględniono uniwersalne charakterystyki pierwszego stopnia, określone w ustawie z 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz. U. z 2018 r. poz. 2153) oraz charakterystyki drugiego stopnia, określone w Rozporządzeniu MNiSW z dnia 14 listopada 2018 r. (Dz. U., poz.
2218). Ponadto, w programie studiów uwzględniono charakterystyki drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji, umożliwiające uzyskanie kompetencji inżynierskich – poziomy 6 i 7.
Do kluczowych kierunkowych efektów uczenia się na I stopniu można zaliczyć: K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_U10, K_U11, K_U12, K_U13, które realizowane są między innymi na przedmiotach: inżynieria oprogramowania, programowanie I i II, systemy operacyjne I i II, sieci komputerowe I i II, podstawy baz danych czy projekt zespołowy systemu informatycznego.
Do kluczowych kierunkowych efektów uczenia się na II stopniu można zaliczyć: K_W02, K_W03, K_W05, K_U04, K_U07, K_U12, które realizowane są między innymi na przedmiotach:
zaawansowane systemy baz danych, projektowanie systemów informatycznych, programowanie współbieżne i rozproszone czy modelowanie i analiza systemów informatycznych.
Efekty uczenia się na I stopniu K_U03, K_U05, K_U06, K_U07, które są realizowane w ramach przedmiotów metodyka badań naukowych, seminarium dyplomowe, praca przejściowa oraz efekty K_W04, K_W06, K_W08, K_U08, K_U11 realizowane na II stopniu w ramach przedmiotów seminarium dyplomowe i praca przejściowa, gwarantują osiągnięcie przez studentów kompetencji niezbędnych w działalności badawczej w dyscyplinach informatyka techniczna i telekomunikacja oraz automatyka, elektronika i elektrotechnika.
Wszystkie efekty uczenia są sformułowane w prosty i zrozumiały sposób oraz są możliwe do realizacji przez studentów. W efektach uczenia się uwzględniono efekty na I stopniu K_W04, K_U04 i na 2-gim stopniu K_W07, K_U03 związane ze znajomością języka obcego na poziomie odpowiednio B2 oraz B2+.
7. Efekty uczenia się prowadzące do uzyskania kompetencji inżynierskich
Efekty uczenia się prowadzące do uzyskania kompetencji inżynierskich osiągane są głównie w trakcie zajęć dydaktycznych (seminaria, laboratoria, ćwiczenia i projekty), podczas realizacji pracy dyplomowej inżynierskiej/magisterskiej oraz w czasie 4 - tygodniowej praktyki zawodowej (5 punktów ECTS). Zajęcia praktyczne na studiach stacjonarnych I stopnia stanowią na studiach stacjonarnych 50%, a na niestacjonarnych 47% godzin, natomiast na studiach II stopnia na studiach stacjonarnych 53%, a na niestacjonarnych 50%. Statystyki zajęć praktycznych na kierunku informatyka zostały umieszczone w załączniku (Zal_1_13).
W czasie zajęć praktycznych i odbywanych praktyk zawodowych studenci nabywają umiejętności wykorzystania przekazanej wiedzy w praktyce. Samodzielnie wykonana inżynierska praca dyplomowa, pod opieką doświadczonego opiekuna, jest sprawdzianem przygotowania do uczestnictwa w badaniach naukowych, a tym samym świadczy o poziomie osiągnięcia założonych efektów uczenia się.
17
Tabela pokrycia kompetencji inżynierskich Polskiej Ramy Kwalifikacji przez kierunkowe efekty kształcenia (Zal_1_11) pokazuje, które kierunkowe efekty uczenia się pokrywają kompetencje inżynierskie. Są to efekty: KW_05, KW_06, KW_07, KW_02, KU_02, KU_03, KU_06, KU_07, KU_09, KU_10, KU_11, KU_12, KU_13, KU_14 i KU_15. Natomiast w tabeli (Zal_1_12) znajduje się wykaz efektów uczenia się bezpośrednio związanych z kompetencjami inżynierskimi w powiązaniu z przedmiotami, pokazano na których przedmiotach realizowane są efekty związane z kompetencjami inżynierskimi.
Na studiach II stopnia studenci uzyskują poszerzone kompetencje inżynierskie, a dodatkowo kompetencje poznawcze i badawcze, czego przykładem są m.in. K_W02, K_W08, K_U10, K_U11, K_U13.