Krajowy system wsparcia

Krajowy system wsparcia w zakresie promocji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych określa ustawa Prawo Energetyczne (w skrócie PE) [2] oraz akty wykonawcze do niej w formie rozporządzeń opracowanych przez Ministra Gospodarki. Do najważniejszych w obszarze odnawialnych źródeł energii należą rozporządzenia: [5], [6], [7] i [8].

Ustawowe wsparcie dla wytwórców energii z odnawialnych źródeł obejmu-je:

 Obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodze-nia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii lub uiszczenia opłaty zastępczej, nałożony na sprzedawców energii do odbior-ców końcowych.

 Obowiązek zakupu energii produkowanej z odnawialnych źródeł energii nałożony na sprzedawców z urzędu.

 Obowiązek operatorów systemów elektroenergetycznych do priorytetowego udostępniania sieci dla energii pochodzącej z odnawialnych źródeł.

 Obniżenie o połowę opłaty za przyłączenie do sieci elektroenergetycznej uiszczanej na rzecz operatorów systemów, ustalonej na podstawie rzeczy-wistych kosztów poniesionych na realizację przyłączenia, dla odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW.

 Zwolnienie energii elektrycznej wyprodukowanej w źródłach odnawialnych z podatku akcyzowego przy jej sprzedaży odbiorcom końcowym.

 Specjalne zasady bilansowania handlowego dla farm wiatrowych.

 Zwolnienie wytwórców energii elektrycznej w odnawialnych źródłach o łącznej mocy nieprzekraczającej 5 MW z wnoszenia: opłaty skarbowej za wydanie koncesji, opłaty skarbowej za wydanie świadectwa pochodzenia, corocznej opłaty za uzyskanie koncesji na wytwarzanie energii w odnawial-nych źródłach [2,3].

System wsparcia ma charakter obowiązkowy i skierowany jest do wszyst-kich technologii wykorzystywanych w ramach odnawialnych źródeł energii do produkcji energii elektrycznej i ciepła.

Spośród wymienionych elementów tego systemu do kluczowych środków promujących ekonomiczną efektywność produkcji energii ze źródeł odnawial-nych należą: system świadectw pochodzenia tzw. zieloodnawial-nych certyfikatów, obo-wiązek zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii przez sprzedawców z urzędu oraz zwolnienie odnawialnej energii z po-datku akcyzowego. Dla wytwórców energii ze źródeł odnawialnych bardzo duże znaczenie mają przychody uzyskiwane ze sprzedaży praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia wyprodukowanej przez nich energii oraz obowiązkowa gwarancja sprzedaży wyprodukowanej energii w odnawial-nych źródłach energii po określoodnawial-nych cenach [13].

Zgodnie z ustawą PE przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwa-rzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym, przyłączonym do sieci na terytorium kraju, jest obowiązane uzy-skać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (w skrócie URE) świadectwo pochodzenia albo uiścić opłatę zastępczą [2].

Wysokość tej opłaty jest równoważna iloczynowi jednostkowej opłaty za-stępczej za 1 MWh pomnożonej przez różnicę ilości energii elektrycznej wyra-żonej w MWh, wynikającej z obowiązku uzyskania i przedstawienia do umo-rzenia świadectw pochodzenia w danym roku i udokumentowanej ilości przed-stawionych do umorzenia w danym roku świadectw pochodzenia przez obowią-zany podmiot.

Jednostkowa opłata zastępcza podlega corocznej waloryzacji w oparciu o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem (tzw.

XVII. Analiza i ocena polityki krajowej… 167

wskaźnik inflacji) z roku kalendarzowego poprzedzającego rok, dla którego oblicza się opłatę zastępczą. Opłata ta wynosiła odpowiednio: 267,95 PLN/MWh w 2010 r. i 274,92 PLN/MWh w 2011 r., a obecnie wynosi 286,74 PLN/MWh [16].

Obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świa-dectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej jest spełniony, wówczas gdy za dany rok udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw pochodzenia, które przedsiębiorstwo energetyczne przedstawiło do umorzenia, lub z uiszczonej przez to przedsiębiorstwo opłaty zastępczej, w wy-konanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez to przedsiębior-stwo odbiorcom końcowym, wynosi odpowiednio nie mniej niż: 10,4% - w 2012 r., 10,9% - w 2013 r., 11,4% - w 2014 r., 11,9% - w 2015 r., 12,4% - w 2016 r. i 12,9% - w 2017 r. [5]. W poprzednich latach wynosiło to odpowied-nio: 10,4% - w 2010 r. i 10,4% - w 2011 r. [5].

Nadzór nad wypełnianiem tego obowiązku pełni Prezes URE, a konse-kwencją nie przestrzegania obowiązków związanych ze świadectwami pocho-dzenia jest kara pieniężna nakładana na przedsiębiorstwo energetyczne przez Prezesa URE [2].

Zgodnie z ustawą PE prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pocho-dzenia są zbywalne i stanowią towar giełdowy, a rejestr świadectw pochopocho-dzenia prowadzi podmiot prowadzący giełdę i organizujący na tej giełdzie obrót pra-wami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia (Towarowa Gieł-da Energii S.A.). Obrót prawami majątkowymi jest regulowany postanowie-niami ustawy [4].

Zgodnie z ustawą PE sprzedawca z urzędu jest obowiązany do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii przyłączo-nych do sieci dystrybucyjprzyłączo-nych lub przesyłowych znajdujących się na terenie obejmującym obszar działania tego sprzedawcy, oferowanej przez przedsiębior-stwa energetyczne, które uzyskały koncesje na jej wytwarzanie [2]. Zakup ener-gii odbywa się po średniej cenie sprzedaży enerener-gii elektrycznej konwencjonal-nej w ramach rynku konkurencyjnego w poprzednim roku kalendarzowym. Cena ta jest publikowana przez Prezesa URE. Zakup energii wyprodukowanej w odnawialnych źródłach energii odbywał się odpowiednio po cenie nie niższej niż 197,21 PLN/MW w 2010 r, i 195,32 PLN/MW w 2011 r., a obecnie odbywa się to po cenie nie niższej niż 198,90 PLN/MW [16].

Zgodnie z ustawą [3] energia elektryczna pochodząca ze źródeł odnawial-nych przy jej sprzedaży odbiorcom końcowym jest zwolniona z podatku akcy-zowego. Podstawą tego zwolnienia jest dokument potwierdzający umorzenie świadectw pochodzenia energii. Obecnie akcyza wynosi 20 PLN od każdej MWh sprzedanej odbiorcy końcowemu.

Dzięki temu rozwiązaniu wartość świadectwa pochodzenia uprawniającego do zwrotu podatku akcyzowego jest wyższa niż wysokość opłaty zastępczej.

Umożliwia to uzyskanie wyższej ceny rynkowej za nie i w konsekwencji wyż-szych przychodów wytwórców przy sprzedaży praw majątkowych do świa-dectw.