Szkolnictwo ponadgimnazjalne w Polsce – ścieżki kształcenia
liczba egzaminów
liczba egzaminów potwierdzających kwalifikacje
w zawodzie
2.2. Co warto wiedzieć o zasadniczej szkole zawodowej?
Zasadniczą szkołę zawodową wybierają często uczniowie, którzy są zainteresowani szybkim zdo-byciem konkretnego zawodu i marzą o podjęciu pracy. Wybierając zasadniczą szkołę zawodową uczniowie mogą spodziewać się dużej liczby godzin zajęć praktycznych, które służą przede wszystkim nabywaniu kompetencji zawodowych potrzebnych w wybranym zawodzie.
Zasadnicze szkoły zawodowe są 3-letnie (wszyst-kie od 1 września 2012 roku). Absolwent może uzyskać dyplom po zdaniu egzaminów potwier-dzających wszystkie kwalifikacje w wybranym zawodzie. W każdym z zawodów szkolnictwa za-wodowego wyodrębniono kwalifikacje. Ich liczba różni się w przypadku poszczególnych zawodów.
Wyodrębnione zostały zawody jednokwalifikacyj-ne (np. sprzedawca K1 Prowadzenie sprzedaży;
ogrodnik K1 Zakładanie i prowadzenie upraw ogrodniczych), dwukwalifikacyjne (np. elektryk K1 Montaż i konserwacja maszyn i urządzeń elektrycznych, K2 Montaż i konserwacja instala-cji elektrycznych) i tylko jeden trójkwalifikacyjny (monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie K1 Montaż systemów suchej zabudowy K2 Wykonywanie robót malarsko--tapeciarskich i K3 Wykonywanie robót posadz-karsko-okładzinowych). W trakcie nauki w ZSZ uczeń zdaje egzaminy zawodowe. Jeden, dwa lub trzy – w zależności od liczby kwalifikacji62. Praktyczną naukę zawodu uczeń może odbywać w centrach kształcenia praktycznego, w warszta-tach szkolnych lub bezpośrednio u pracodawcy.
Nowy system kształcenia nie zamyka absolwen-tom ZSZ drogi dla dalszej edukacji. Uczeń może uzupełnić wykształcenie średnie, kontynuując naukę w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych.
Naukę w liceum dla dorosłych absolwent ZSZ może rozpocząć od razu od drugiej klasy. Jeżeli uczeń ukończy LO i zda egzamin maturalny, może kontynuować naukę nawet na studiach wyższych lub wybrać szkołę policealną. Może także zdo-bywać dodatkowe kwalifikacje zawodowe na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Organi-zowane są one przez szkoły prowadzące kształce-nie zawodowe, centra kształcenia praktycznego, centra kształcenia ustawicznego, ale także przez instytucje rynku pracy. Jako absolwent ZSZ uczeń może zdobyć tytuł technika, uzupełniając wy-kształcenie o brakujące kwalifikacje zawodowe
62 Obowiązują w tym zakresie podobne zasady jak w technikum.
2
Poradnictwo zawodowe w gimnazjumSzkolnictwo ponadgimnazjalne w Polsce – ścieżki kształceniaoraz uzyskanie wykształcenia średniego w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych (rozpoczyna-jąc naukę od drugiej klasy). Po spełnieniu tych warunków uczeń otrzyma dyplom technika oraz będzie mógł przystąpić do matury i kontynuować naukę na studiach wyższych.
2.3. Co warto wiedzieć o kursach kwalifikacyjnych?
Podstawą nowego podejścia do kształcenia za-wodowego, realizowanego zarówno w szkole, jak i w formach pozaszkolnych, jest wyodrębnienie poszczególnych kwalifikacji w zawodach wpi-sanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Poszczególne kwalifikacje mogą uzyskać osoby dorosłe na kwalifikacyjnych kur-sach zawodowych63. Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje 200 zawo-dów, w ramach których wyodrębniono 252 kwa-lifikacje. Dla kwalifikacji wyodrębnionych w 161 zawodach klasyfikacja zawodów szkolnictwa za-wodowego przewiduje możliwość prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych64. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego, której program nauczania uwzględnia podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie jednej kwa-lifikacji. Jego ukończenie umożliwia przystąpie-nie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie tej kwalifikacji65. Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą organi-zować:
63 We wstępie do tego rozdziału została zamieszczona informacja o przypadkach, w których uczestnikiem kursu może być absolwent gimnazjum.
64 Podaję za: Kształcenie zawodowe i ustawiczne – Vade-mecum, Poradnik opracowany w ramach projektu Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru, KOWEZiU, War-szawa 2013.
65 Podaję za: Kwalifikacyjne kursy zawodowe – Krok po kroku, Poradnik opracowany w ramach projektu Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru, KOWEZiU, Warszawa 2013.
− publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą;
− niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą;
− publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycz-nego oraz ośrodki dokształcania i doskona-lenia zawodowego;
− instytucje rynku pracy, wymienione w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prowa-dzące działalność edukacyjno-szkoleniową;
− podmioty prowadzące działalność oświato-wą, o której mowa w art. 83a ust. 2 ustawy o systemie oświaty, tj. osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową, nieobej-mującą prowadzenia szkoły, placówki lub zespołu, podejmowaną na zasadach okre-ślonych w przepisach ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Kwestie dotyczące warunków organizacji i pro-wadzenia kwalifikacyjnego kursu zawodowego określone zostały w rozporządzeniu Ministra Edu-kacji Narodowej z dnia 17 lutego 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. poz. 186, z późn. zm.). Kwalifikacyjne kursy zawodowe są prowadzone według programu nauczania uwzględniającego podstawę progra-mową kształcenia w zawodach, w zakresie tej kwalifikacji, której dotyczy dany kurs. Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, przeprowadzanego na takich samych warunkach i w taki sam sposób jak w przypadku kształcenia realizowanego przez szkołę. Kształcenie na kwalifikacyjnych kursach zawodowych może być prowadzone jako stacjo-narne lub zaoczne, przy czym kształcenie prowa-dzone w formie stacjonarnej musi odbywać się co najmniej przez trzy dni w tygodniu, natomiast
31 kształcenie w formie zaocznej co najmniej raz na
dwa tygodnie przez dwa dni. Minimalna liczba godzin kształcenia na kwalifikacyjnym kursie za-wodowym jest równa minimalnej liczbie godzin kształcenia zawodowego określonej w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji66.
Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą być cie-kawą ofertą kształcenia ustawicznego adreso-waną do osób dorosłych (poza wyjątkami), za-interesowanych uzyskiwaniem i uzupełnianiem wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
Uczeń gimnazjum w przyszłości także może być uczestnikiem pozaszkolnych form kształcenia ustawicznego.
66 Więcej informacji można znaleźć w: Kwalifikacyjne kursy zawodowe – Krok po kroku, Poradnik opracowany w ramach projektu Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru, KOWEZiU, Warszawa 2013.
56
Od aktora do autora | Elementy warsztatu pracy doradcy w poradnictwie kariery dla młodzieży
2
Oczywiście w ofercie poradnictwa zawodo-wego, kierowanego do dzieci i młodzieży, jak i ofercie rynkowej mającej na celu podejmowa-nie zagadpodejmowa-nień związanych z wyborami zawodo-wymi i planowaniem kariery, możemy znaleźć różne propozycje gier i zabaw (są to różne od-miany planszowej „gry w życie” oraz związane z poznawaniem konkretnych zawodów lub śro-dowisk pracy), jednakże nadal niewiele nich tak kompleksowo rozwija kompetencje, potrzebne związane z refleksyjnym konstruowaniem ka-riery.Od aktora do autora | Elementy warsztatu pracy doradcy w poradnictwie kariery dla młodzieży
2
Oczywiście w ofercie poradnictwa zawodo-wego, kierowanego do dzieci i młodzieży, jak i ofercie rynkowej mającej na celu podejmowa-nie zagadpodejmowa-nień związanych z wyborami zawodo-wymi i planowaniem kariery, możemy znaleźć różne propozycje gier i zabaw (są to różne od-miany planszowej „gry w życie” oraz związane z poznawaniem konkretnych zawodów lub śro-dowisk pracy), jednakże nadal niewiele nich tak kompleksowo rozwija kompetencje, potrzebne związane z refleksyjnym konstruowaniem ka-riery.56
Od aktora do autora | Elementy warsztatu pracy doradcy w poradnictwie kariery dla młodzieży
2
Oczywiście w ofercie poradnictwa zawodo-wego, kierowanego do dzieci i młodzieży, jak i ofercie rynkowej mającej na celu podejmowa-nie zagadpodejmowa-nień związanych z wyborami zawodo-wymi i planowaniem kariery, możemy znaleźć różne propozycje gier i zabaw (są to różne od-miany planszowej „gry w życie” oraz związane z poznawaniem konkretnych zawodów lub śro-dowisk pracy), jednakże nadal niewiele nich tak kompleksowo rozwija kompetencje, potrzebne związane z refleksyjnym konstruowaniem ka-riery.Od aktora do autora | Elementy warsztatu pracy doradcy w poradnictwie kariery dla młodzieży
2
Oczywiście w ofercie poradnictwa zawodo-wego, kierowanego do dzieci i młodzieży, jak i ofercie rynkowej mającej na celu podejmowa-nie zagadpodejmowa-nień związanych z wyborami zawodo-wymi i planowaniem kariery, możemy znaleźć różne propozycje gier i zabaw (są to różne od-miany planszowej „gry w życie” oraz związane z poznawaniem konkretnych zawodów lub śro-dowisk pracy), jednakże nadal niewiele nich tak kompleksowo rozwija kompetencje, potrzebne związane z refleksyjnym konstruowaniem ka-riery.32