Obszar zainteresowań zawodowych człowiek – działalność artystyczna

− angażuje się w działania związane z organi-zacją imprez kulturalnych, zajmując się re-żyserowaniem takich przedsięwzięć lub ich scenografią czy też choreografią,

− lubi język polski, plastykę i muzykę.

Osoby zainteresowane obszarem zawodowym człowiek – działalność artystyczna powinny wyka-zywać uzdolnienia artystyczne w poszczególnych dziedzinach sztuki, czyli muzyczne, plastyczne, teatralne czy też manualne.

Zawody z grupy człowiek – działalność artystycz-na wymagają takich cech jak: kreatywność, po-mysłowość, wrażliwość estetyczna, spostrzegaw-czość, empatia, otwartość, odwaga, cierpliwość, zdyscyplinowanie i systematyczność, dokładność, rytmiczność i precyzja.

Predyspozycje do pracy w zawodach z obszaru człowiek – działalność artystyczna to obok za-interesowań artystycznych posiadanie bogatej wyobraźni związanej z poszczególnymi dziedzi-nami sztuki, twórcze myślenie i wykraczanie poza przyjęte schematy, wyjątkowa sprawność i od-porność psychofizyczna, radzenie sobie z dużym stresem związanym z krytyką i ryzykiem porażki.

Praca w zawodach artystycznych wymaga umie-jętności wyrażania siebie za pomocą środków wyrazu charakterystycznych dla danej dziedzi-ny sztuki (tańca, gry na instrumencie, malowa-nia, rzeźbienia itp.), umiejętności kreatywnego rozwiązywania trudności, umiejętności inter-personalnych związanych z pracą w zespole artystycznym, jak i nawiązywaniem kontaktu z publicznością, umiejętności organizacji pracy własnej, umiejętności automotywacji i samody-scyplinowania się, zdolności koncentracji w sytu-acjach ekspozycji artystycznej (w trakcie występu, wystawy, nagrania itp.).

4

Poradnictwo zawodowe w gimnazjumKoncepcja zainteresowań zawodowych E. A. Klimowa a przedmioty realizowane w gimnazjum. Propozycje działań doradczych

Wśród zawodów związanych z obszarem czło-wiek – działalność artystyczna wyodrębniamy te, które wprost wiążą się z tworzeniem dzieł, w poszczególnych dziedzinach sztuki:

− zawody związane z muzyką będą to: muzyk, kompozytor, dyrygent, tancerz, choreograf,

− zawody związane z plastyką: artysta rzeźbiarz, artysta malarz, fotografik, grafik, scenarzysta, architekt, projektant wzornictwa przemysło-wego, projektant mody itp.,

− zawody związane z działalnością pisarską:

pisarz, poeta, dramaturg, krytyk artystyczny, reporter,

− zawody związane z działalnością sceniczną:

reżyser, choreograf, aktor, tancerz baletowy.

Inną grupę tworzą zawody związane z odtwarza-niem i przetwarzaodtwarza-niem dzieł artystycznych, takie jak: wokalista (śpiewak operowy, piosenkarz), ak-tor, instrumentalista, grafik komputerowy, reżyser dźwięku, jak również dekorator wnętrz, konserwator dzieł sztuki i renowator zabytków architektury itp.

Kolejną grupą są zawody związane z tworze-niem przedmiotów użytkowych o charakterze artystycznym, wśród których należy wymienić:

złotnika, grawera, zdobnika szkła, stolarza me-bli artystycznych, hafciarkę, florystę, projektanta odzieży, projektanta przedmiotów użytkowych, projektanta grafiki i multimediów, projektanta aplikacji multimedialnych, animacji i gier kom-puterowych i innych specjalistów zajmujących się szeroko pojętym designe’em.

Wśród zawodów artystycznych są również takie, które polegają na prezentacji i popularyzacji do-robku artystycznego oraz organizowaniu imprez artystycznych. Do tej właśnie grupy należą takie zawody jak: prezenter, konferansjer, stylista, mo-delka/model, animator kultury, operator obrazu, operator światła, inspicjent i sufler.

Przedmioty realizowane w ramach edukacji gimnazjalnej odnoszące się do tej grupy

zain-teresowań zawodowych człowiek – działalność artystyczna to przede wszystkim:

− język polski,

− muzyka,

− plastyka,

− informatyka,

− zajęcia artystyczne,

− zajęcia techniczne.

Propozycje do pracy dla nauczycieli przedmiotów

Zagadnienia związane z obszarem człowiek – dzia-łalność artystyczna mogą być poruszane przede wszystkim w ramach takich przedmiotów szkol-nych jak: język polski, muzyka, plastyka, informa-tyka, zajęcia artystyczne oraz zajęcia techniczne.

Propozycje działań, jakie mogą podejmować na-uczyciele poszczególnych przedmiotów, mogą-cych służyć rozwojowi uzdolnień i zainteresowań uczniów:

JĘZYK POLSKI

Nauczyciel języka polskiego może pomóc uczniom odkrywać ich zainteresowania zawo-dowe w obszarze człowiek – działalność arty-styczna poprzez:

→ organizowanie pozalekcyjnych zajęć teatral-nych, recytatorskich, pisarskich,

→ zaangażowanie uczniów w organizację różno-rodnych przedsięwzięć szkolnych, np. imprez okolicznościowych, wynikających z kalenda-rza szkoły apeli i akademii,

→ organizowanie szkolnych i międzyszkolnych konkursów: recytatorskiego, poezji, prozy, reportażu itp.,

→ promowanie prac uczniów: wierszy, opowia-dań i innych form literackich w środowisku szkolnym oraz poza nim,

→ organizowanie imprez umożliwiających pre-zentację dorobku uczniów, przeglądy talen-tów literackich, spotkania poetyckie itp.,

→ inicjowanie spotkań młodzieży z pisarzami, poetami, dziennikarzami-reporterami oraz przedstawicielami mediów,

→ organizowanie wyjść do teatru, muzeum, bi-blioteki, na wystawy, wernisaże (nawiązanie w tym zakresie współpracy),

→ inicjowanie uczestnictwa uczniów w lokal-nych imprezach kulturallokal-nych zarówno w roli odbiorców, jak wolontariuszy włączających się w ich organizację.

Lekcje języka polskiego to okazja do włączenia w przebieg ich treści z zakresu poradnictwa edukacyjno-zawodowego. Nauczyciel języka polskiego może poruszać zagadnienia z tego zakresu podczas:

→ omawiania działu „Analiza i interpretacja tek-stów kultury”. W trakcie zajęć poświęconych analizie różnorodnych dzieł literackich na-uczyciel może zainicjować dyskusję na temat zawodów związanych z literaturą: pisarza, po-ety, scenarzysty, ale również krytyka artystycz-nego zajmującego się literaturą, omawiając z uczniami predyspozycje do wykonywania tego typu profesji, specyfikę tej dziedziny zawodowej oraz zachęcając młodzież do wyrażania swojej opinii na temat tego typu drogi zawodowej,

→ lekcji dotyczących analizy tekstów kultury.

Nauczyciel może wykorzystać biografie boha-terów występujących w analizowanych dzie-łach, zwracając uwagę na te postacie, które związane były ze sztuką, aby porozmawiać z młodzieżą na temat cech i predyspozycji wymaganych w tym obszarze zawodowym,

→ zajęć dotyczących poszczególnych gatunków literackich. Aby przybliżyć młodzieży spe-cyfikę zawodów artystycznych, nauczyciel może poprosić uczniów o przeprowadzenie wywiadu lub przygotowanie notatki biogra-ficznej na temat współczesnych twórców, reprezentujących różne zawody związane z literaturą, np. z pisarzem kryminałów, poetą, autorem książek dla dzieci, autorem tekstów piosenek, scenopisarzem i krytykiem

litera-tury. Uczniowie (samodzielnie lub w parach) podczas bezpośrednich spotkań z artystami albo na podstawie informacji zamieszczonych w prasie lub Internecie na temat wybrane-go artysty przywybrane-gotowują opis uprawianewybrane-go przez niego zawodu, przez pryzmat przebiegu jego kariery, jego predyspozycji i zaintereso-wań oraz innych elementów, które zdaniem uczniów miały lub mają znaczenie w przy-padku prezentowanego artysty. Zebrany materiał może posłużyć do analizy karier, jakie konstruują osoby wybierające obszar zawodowy człowiek – działalność artystyczna, także pozwalają zobaczyć różnorodność, jaką można spotkać w świecie pracy związanym z tworzeniem dzieł literackich,

→ zajęć poświęconych interpretacji dzieł literac-kich. Język polski jest doskonałą przestrzenią do ćwiczenia umiejętności analizy i interpre-towania informacji oraz budowania własnej opinii na temat omawianych sytuacji. Np.

omawiając przesłania opowiadań Sławomi-ra Mrożka, czy też dzieła dotyczące II wojny światowej: „Kamienie na szaniec” Andrzeja Kamińskiego lub wybrany przez nauczycie-la utwór podejmujący problem Holocaustu, uczniowie mogą ćwiczyć publiczne wyraża-nie opinii na temat istotnych społecznych problemów, umiejętność argumentowania swojego zdania, prezentowanie swoich po-glądów, udzielanie informacji zwrotnych, kompetencje tak istotne w procesie komu-nikowania się społecznego,

→ lekcji dotyczących tworzenia mówionych i pisanych wypowiedzi oraz zajęć poświęco-nych świadomości językowej. Tworząc zada-ne przez nauczyciela wypowiedzi, uczniowie mają możliwość ćwiczenia kompetencji ko-munikacyjnych, w tym precyzyjnego wysła-wiania się, budowania jasnych i zrozumiałych komunikatów, radzenia sobie z informacją zwrotną na temat odbioru ich prac lub wy-stąpień. To doskonałe przygotowanie do ewentualnego wyboru zawodów, które ce-chuje dążenie do takiego wyrażenia swojego

4

Poradnictwo zawodowe w gimnazjumKoncepcja zainteresowań zawodowych E. A. Klimowa a przedmioty realizowane w gimnazjum. Propozycje działań doradczych

zdania, aby dotarło ono do wybranego przez autora odbiorcy,

→ zajęć poświęconych odtwarzaniu omawia-nych dzieł literackich. Nauczyciel organizując wraz z uczniami klasową inscenizację wybra-nego utworu lub inicjując wewnątrzklasowy konkurs recytatorski interpretacji wybranych wierszy stwarza uczniom możliwość spraw-dzenia siebie w roli osoby występującej pu-blicznie. Takie doświadczenia są dla młodych ludzi doskonałą okazją do samopoznania, odkrywania swoich atutów, ale również roz-poznawania sytuacji, w których ujawniają się ich braki lub słabości.

MUZYKA

Lekcje muzyki to idealna okazja do rozwijania zainteresowań artystycznych młodych ludzi. W ra-mach zajęć nauczyciel może wspierać uczniów w odkrywaniu ich zdolności muzycznych poprzez:

→ prowadzenie wraz z uczniami szkolnego zespołu muzycznego: instrumentalnego, instrumentalno-wokalnego lub chóru,

→ opiekę merytoryczną nad zespołami muzycz-nymi utworzomuzycz-nymi przez uczniów,

→ inicjowanie wyjazdów na koncerty i wydarze-nia muzyczne do filharmonii, opery, operetki, jak również na imprezy cykliczne promujące różne gatunki muzyczne, jak np. OFF Festival, Rawa Blues Festival, Przegląd Piosenki Ak-torskiej, Warszawska Jesień, Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka”, itp.,

→ zachęcanie uczniów do udziału w różnorod-nych lokalróżnorod-nych lub ogólnopolskich inicjaty-wach muzycznych, cyklicznych, jak festiwale twórczości młodzieżowej, np. Międzynaro-dowy Festiwal Piosenki i Tańca w Koninie lub Międzynarodowy Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach, lub wydarzenia typu: bicie rekordu Guinnessa w grze na…, tańcu itp., „bitwy muzyczne”

zespołów młodzieżowych, lokalne konkursy muzyczne, itp.,

→ angażowanie uczniów w przygotowywanie oprawy muzycznej lokalnych uroczystości,

→ umożliwianie prezentacji talentów muzycz-nych uczniów podczas przeglądów talentu, festiwali szkolnych, np. festiwalu piosenki francuskiej czy też angielskiej, itp.,

→ organizowanie spotkań z profesjonalnymi muzykami i twórcami muzycznymi oraz oso-bami wspierającymi występy muzyczne, jak np. akustycy, dźwiękowcy, realizatorzy dźwię-ku, reżyserzy dźwięku itp.

Zagadnienia z zakresu poradnictwa edukacyjno--zawodowego, które może poruszać nauczyciel na lekcjach muzyki:

→ zajęcia poświęcone tworzeniu wokalnych i instrumentalnych wypowiedzi muzycznych mogą być tłem do rozmowy na temat predys-pozycji i umiejętności niezbędnych w pracy profesjonalnego muzyka – wykonawcy i/lub twórcy,

→ zajęcia poświęcone analizie i interpretacji muzyki nauczyciel może wykorzystać do dyskusji na temat karier zawodowych, jakie można realizować w środowisku muzycznym.

Nauczyciel może przygotować charakterysty-ki profesji innych niż twórcy muzycharakterysty-ki i muzy-cy lub tancerze, które związane są z branżą muzyczną, np. dyrygent, choreograf, reżyser dźwięku, prezenter muzyczny (DJ), konsul-tant muzyczny, muzykolog. Dyskusja może również dotyczyć zawodów związanych z muzyką, które łączą zainteresowania ar-tystyczne z innymi obszarami, np. z zainte-resowaniami z obszaru człowiek – technika, które są potrzebne w takich zawodach jak:

realizator dźwięku, operator dźwięku, lub z zainteresowaniami z obszaru człowiek – człowiek, jak nauczyciel muzyki, instruktor muzyczny, instruktor tańca czy też animator muzyczny.

PLASTYKA

W ramach lekcji plastyki nauczyciel ma możliwość pomocy uczniom w odkrywaniu ich zdolności i zainteresowań plastycznych poprzez:

→ prowadzenie zajęć pozalekcyjnych rozwija-jących wyobraźnię plastyczną i umiejętno-ści związane z posługiwaniem się określoną techniką, np. zajęcia z rysunku, malarskie, rzeźbiarskie, fotograficzne, filmowe itp.,

→ organizowanie wystaw prac plastycznych uczniów zarówno na terenie szkoły, jak i poza nią,

→ angażowanie uczniów w przygotowywanie dekoracji wykorzystywanych podczas uro-czystości szkolnych oraz urozmaicających wystrój klas i korytarzy szkolnych,

→ promowanie prac utalentowanych uczniów w lokalnym środowisku, szczególnie wśród artystów plastyków,

→ organizowanie wycieczek tematycznych związanych z poznawaniem zastosowa-nia nowoczesnych technologii w pracy artystycznej, np. uczestnictwo w targach medialnych, dniach sztuki nowoczesnej, odwiedzanie nowoczesnych drukarni oraz firm wykorzystujących nowoczesne wzor-nictwo, jak np. huty szkła, zakłady produkcji porcelany lub ceramiki, firmy meblarskie lub inne produkujące przedmioty codziennego użytku,

→ inicjowanie wyjść uczniów na wystawy, wer-nisaże, pokazy oraz spotkania z ludźmi sztuki,

→ nawiązywanie kontaktu z artystycznymi szko-łami ponadgimnazjalnymi oraz uczelniami wyższymi oraz organizowanie w szkole lub na terenie tych placówek spotkań z ich przed-stawicielami.

Zagadnienia z zakresu poradnictwa edukacyjno--zawodowego, które może poruszać nauczyciel na lekcjach plastyki:

→ nauczyciel może zainicjować dyskusję na temat środowiska pracy, jakim jest świat

artystów plastyków, przy okazji omawiania tematów związanych z tworzeniem projek-tów w zakresie sztuk wizualnych oraz analizy i interpretacji tekstów kultury,

→ zajęcia poświęcone tworzeniu wypowiedzi z wykorzystaniem różnych środków wyra-zu sztuk plastycznych (od malarstwa po nowoczesne sztuki wizualne) nauczyciel może wykorzystać do omówienia ścieżek kariery zawodowych plastyków. Zadaniem uczniów może być opracowanie portretów znanych artystów plastyków, których bio-grafie ich zainteresowały. Przygotowane opisy mogą posłużyć za podstawę rozmów o pracy w zawodach artystycznych, niezbęd-nych w tej dziedzinie umiejętnościach, a tak-że przestrzeniach zawodowych, w których znajdują zatrudnienie osoby reprezentujące tę dziedzinę sztuki,

→ na zakończenie zajęć poświęconych tworze-niu projektów plastycznych nauczyciel może zorganizować wstawę prac przygotowanych przez uczniów. Tematy prac mogą korespon-dować np. ze świętami lub lokalnymi wyda-rzeniami. Wówczas wraz z uczniami może zorganizować kiermasz, na którym będą oni mogli wystawić swoje prace na sprzedaż.

Obie inicjatywy nauczyciel może wykorzy-stać do omówienia z uczniami różnorodnych zadań, jakie w swojej pracy realizują artyści plastycy, nie tylko związanych z tworzeniem dzieł, ale także z przygotowaniem ich eks-pozycji, promocją, nawiązywaniem i utrzy-mywaniem kontaktów środowiskowych.

Rozmowa może dotyczyć refleksji uczniów na temat ich udziału w przygotowaniu wy-stawy lub kiermaszu, ich odczuć na temat wystawiania i/lub sprzedaży swoich prac.

W trakcie dyskusji nauczyciel może również poruszyć wątek dotyczący perspektyw zawo-dowych ludzi zajmujących się twórczością plastyczną.

4

Poradnictwo zawodowe w gimnazjumKoncepcja zainteresowań zawodowych E. A. Klimowa a przedmioty realizowane w gimnazjum. Propozycje działań doradczych

INFORMATYKA

W rozwijanie zdolności i zainteresowań plastycz-nych mogą również włączyć się nauczyciele in-formatyki:

→ prowadząc zajęcia pozalekcyjne związane z wykorzystywaniem nowoczesnych techno-logii w sztuce, np. koło grafiki komputerowej, koło fotografii cyfrowej, koło animacji lub gier komputerowych,

→ organizując wycieczki zawodoznawcze do firm graficznych, reklamowych, firm tworzą-cych gry komputerowe, a także do pracowni projektowych,

→ nawiązując współpracę ze szkołami ponad-gimnazjalnymi, które oferują zajęcia dla uczniów interesujących się informatyką, kształcące w takich zawodach jak np. tech-nik cyfrowych procesów graficznych, techtech-nik organizacji reklamy, technik poligraf itp.,

→ zapraszając zainteresowanych uczniów do prac związanych z graficznym opracowaniem materiałów przygotowywanych do zamiesz-czenia stronie internetowej szkoły,

→ organizując na terenie szkoły spotkania z przedstawicielami firm informatycznych, świadczących różnego typu usługi z obsza-ru wizualizacji, przygotowywania dekoracji, scenografii, czy też reklamy wizualnej.

Treści z zakresu poradnictwa edukacyjno-zawo-dowego (omawiane w kontekście obszaru zain-teresowań zawodowych człowiek – działalność artystyczna), które może włączać nauczyciel na lekcjach informatyki:

→ w trakcie realizacji tematów związanych z opracowywaniem za pomocą komputera rysunków, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych, nauczyciel może zaini-cjować dyskusję na temat branż i zawodów, w których niezbędna jest umiejętność łącze-nia zdolności plastycznych z nowoczesnymi technologiami, jak np. grafik komputerowy czy fotograf,

→ podczas lekcji związanych z tworzeniem pro-jektów multimedialnych, w których ucznio-wie wykorzystują programy komputerowe do opracowywania rysunków, tekstów, mo-tywów i animacji, nauczyciel może zwrócić uwagę na kompetencje, jakie niezbędne są w zawodach, których przedstawiciele zajmują się tego rodzaju działaniami,

→ podczas zajęć poświęconych edycji, grafice, tworzeniu kompozycji z figur, fragmentów rysunków i zdjęć, umieszczaniu napisów na rysunkach, tworzeniu animacji, przekształca-niu formatów plików graficznych, nauczyciel wraz z uczniami może stworzyć listę środo-wisk pracy i profesji, w których przydatne są tego rodzaju umiejętności. Zajęcia te mogą być połączone z tworzeniem ścieżek karier edukacyjno-zawodowych osób, które w przy-szłości chciałby zająć się sztuką z wykorzysta-niem nowoczesnych rozwiązań, jako artyści lub jako osoby wspomagające artystów.

Nauczyciel może przygotować charaktery-styki zawodów i profesji, w których łączą się zdolności artystyczne z umiejętnościami technicznymi.