MINISTER ZDROWIA - RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

MZ-ZP-D-073-13398-1 /JC/08

Pan

Janusz Kochanowski

Rzecznik Praw Obywatelskich

Szanowny Panie Rzeczniku

Uprzejmie dziękuję za przesłanie opracowanej w Biurze Pana Rzecznika Karty Praw Kobiety Rodzącej, przesłanej przy Pana piśmie z dnia 17 grudnia 2008 r., znak: RPO-605036-X/08/JS/JŚ. Zgodnie z Pana prośbą dokument ten zostanie uwzględniony „w pracach nad budową w Polsce systemu opieki nad matką i dzieckiem”, a już w najbliższym czasie, w pracach powołanego przez Ministra Zdrowia Zespołu do spraw opracowania projektu standardu opieki okołoporodowej. O pracach wymienionego Zespołu informowaliśmy Pana Rzecznika, między innymi, w piśmie z dnia 17 lutego 2008 r., znak: MZ-ZP-D-070-11564-l/JC/08. Najbliższe posiedzenie tego Zespołu odbędzie się 20 stycznia br. Na posiedzeniu tym planujemy zapoznanie wszystkich członków Zespołu ze stanowiskiem Pana Rzecznika jak też z treścią Karty Praw Kobiety Rodzącej.

Informuję, że trudno jest nam ocenić przydatność dla prac Zespołu przesłanego dokumentu, bowiem nie znajdujemy w nim informacji, które nie byłyby wcześniej znane osobom zajmującym się profesjonalnie problematyką ochrony zdrowia - w tym w szczególności ochrony zdrowia kobiet i dzieci. Dokonana w Ministerstwie Zdrowia analiza opracowanej w Biurze Pana Rzecznika Karty Praw Kobiety Rodzącej wskazuje, iż stanowi ona, wyodrębniony i dedykowany „kobietom rodzącym”, zbiór praw zawartych w obowiązujących przepisach. Warto zaznaczyć, że nie kwestionowane przez nas, „Prawo do systemowej, kompleksowej, czynnej, odpowiedniej do potrzeb i bezpłatnej opieki nad matka i dzieckiem”, obejmuje swoim zakresem prawa wyszczególnione w punktach od nr 2 do nr 9. W związku z tym, tego rodzaju Karta ma przede wszystkim charakter promocji i upowszechniania wiedzy kobiet na temat przysługujących im praw. Jesteśmy przekonani, że działania medialne Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, podjęte w związku z opracowaniem tego dokumentu, przyczyniły się w znacznej mierze do zainteresowania kobiet ich prawami w jednostkach systemu ochrony zdrowia. Ze względu na dość regularną korespondencję prowadzoną pomiędzy Urzędem Pana Rzecznika a Ministerstwem Zdrowia oraz w związku z tym,

że w przesłanym dokumencie nie znajdujemy informacji dla nas nieznanych, przesłanie na ręce Pani Minister Ewy Kopacz Karty Praw Kobiety Rodzącej odbieramy jako życzliwą motywację do bardziej intensywnych działań w zakresie prawnego uregulowania standardów opieki okołoporodowej.

Pragnę poinformować Pana Rzecznika, że prace mające na celu opracowanie standardu opieki okołoporodowej postępują tak szybko, jak to jest możliwe w przypadku bardzo skomplikowanej materii. W pracach tych wykorzystywana jest wiedza i doświadczenie wielu specjalistów - w tym także organizacji pozarządowych. Warto zaznaczyć, że w pracach Zespołu do spraw opracowania projektu standardu opieki okołoporodowej biorą udział dwie przedstawicielki Fundacji „Rodzić po ludzku”.

Z przykrością konstatuję, że nie otrzymaliśmy oryginalnej wersji załącznika „zawierającego syntetyczne informacje na temat opieki okołoporodowej w wybranych krajach Unii Europejskie”, o którym informuje Pan na wstępie przywołanego wcześniej pisma. Informacje na temat zasad i zakresu opieki poporodowej realizowanej w krajach Unii są, w naszej opinii, bardzo ważne, ze względu na dążenie do wykorzystania korzystnych wzorców. Dokument o takim samym tytule, jaki udało nam się odszukać na stronie internetowej Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, wydaje się być pierwotną wersją dokumentu, nad którym jeszcze prowadzone są prace. Zawarte są w nim rozproszone informacje na temat niektórych rozwiązań opieki w dowolnie wybranych krajach Unii Europejskiej, z systematycznym akcentowaniem wyrazów „powinno”, „należy: itp. - nie jak można by przypuszczać „jest”. Z przykrością stwierdzam, że nie znajdujemy w tym dokumencie praw kobiet rodzących. Nie stanowi to jednak dla nas szczególnego problemu, bowiem drogą dyplomatyczną zbieramy obszerniejsze informacje na temat opieki nad kobietą ciężarną w wybranych krajach Unii. Ponadto podstawowym dokumentem, na jakim opiera się Ministerstwo Zdrowia, w tym aspekcie, są rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia opublikowane w dokumencie zatytułowanym: „Care in Normal Birth: a practical guide - Report of a Technical Working Group” (WHO/FRH/MSM/96.24).

Dziękując za przesłane dokumenty pragnę zapewnić Pana Rzecznika, że Ministerstwo Zdrowia dokłada wszelkich starań, które mogą wpłynąć na zapewnienie kobietom ciężarnym i dzieciom jak najwyższego standardu opieki zdrowotnej. Wiele z naszych działań uwarunkowanych jest wysokością środków finansowych dostępnych w systemie ochrony zdrowia. W związku z tym oczekiwane zmiany nie mogą nastąpić tak szybko, jak byśmy tego oczekiwali. Tym niemniej nie akceptujemy i nie będziemy akceptować faktów naruszania praw pacjenta. Każda ze skarg na naruszenie tych praw jest rozpatrywana zgodnie trybem określonym w odpowiednich przepisach.

Pragnę jednak zwrócić uwagę, że ani obowiązujące przepisy, ani też projektowane, nie uwzględniają możliwości „odwołania się od decyzji lekarzy w sprawie planowanych oraz dotyczącymi wnoszenia roszczeń w związku z zastosowanymi procedurami medycznymi w opiece położnicze”. Informuję, że w art. 31 podpisanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przewidziano możliwość wniesienia przez pacjenta sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia określonych w art. 2 ust. 1

ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, jeżeli opinia ta albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa. W naszej opinii, upowszechniany zapis Karty Praw Kobiety Rodzącej, zawierający postulat opisany w punkcie 10. może niepotrzebnie wprowadzać pacjentów w błąd.

Informując Pana Rzecznika o powyższym, pragnę przypomnieć, że zasady i warunki wykonywania zawodu lekarza określa ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943, ze zm.). W ustawie tej zostały określone zasady i warunki wykonywania zawodu lekarza. Zgodnie z postanowieniami art. 2 ust. 1 tej ustawy, wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności:

badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Prawo wykonywania zawodu przyznaje okręgowa rada lekarska osobom, które spełniają wymagania określone w art. 5 ust. 1, wymienionej wcześniej ustawy. Zgodnie z art. 4 tej ustawy, lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz. z należytą starannością. Zgodnie z postanowieniami art. 34 ust 1 i 2 wymienionej ustawy „Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodą leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody. Przed wyrażeniem zgody przez pacjenta w sytuacji, o której mowa w ust. 1, lekarz ma obowiązek udzielenia mu informacji zgodnie Z art. 31”. Przywołany artykuł 31 ust. 1 ustawy stanowi, że „Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu”. Tak więc, zgodnie z postanowieniami ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz podejmuje decyzję o wyborze odpowiedniej metody postępowania leczniczego w oparciu o stwierdzone wskazania i ewentualne następstwa zastosowanej metody. Podejmowanie przez lekarza działania niezgodnego ze wskazaniami medycznymi stanowiłoby błąd w sztuce lekarskiej.

Z poważaniem Z upoważnienia MINISTRA ZDROWIA PODSEKRETARZ STANU /-/ Adam Fronczak

66 RZECZPOSPOLITA POLSKA

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz KOCHANOWSKI RPO-578571-I/08/MK

00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53

Wielce Szanowna Pani Minister

Mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniej ochrony podstawowych praw każdego człowieka, tj. życia i zdrowia, po odbyciu w dniu 22 stycznia 2008 r. konsultacji z ekspertami, chciałbym przedstawić Pani Minister uwagi dotyczące ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r.

o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. z 1993 r. nr 17, poz. 78 z późn. zm.) (dalej: Ustawa) licząc, że analiza przedstawionego stanowiska skłoni właściwe organy państwowe do podjęcia działań mających na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego przepisów wywołujących uzasadnione wątpliwości w świetle unormowań obowiązującej Konstytucji.

Na wstępie chciałbym przypomnieć, że Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Niezależnie od stopnia skomplikowania danego zagadnienia, Rzecznik nie może uchylać się od jego podjęcia, tym bardziej, jeśli dotyczy ono kwestii o fundamentalnym znaczeniu.

Rzecznik zobowiązany jest do sygnalizowania właściwym organom władzy państwowej obszarów, w których występują zagrożenia dla określonych wolności i praw człowieka i obywatela, w szczególności wynikające z niewłaściwej regulacji prawnej lub jej braku w danym zakresie.

Konstytucja RP daje wyraz przyjętemu - podzielanemu we wspólnocie państwowej -systemowi wartości, który powinien znajdować odzwierciedlenie w treści obowiązującego prawa oraz służyć procesowi jego interpretacji i stosowania. Dotyczy to przede wszystkim przepisów odnoszących się do wolności i praw jednostki (por. np. wyrok TK z dnia 23 marca 1999 r., K 2/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 38), znajdujących się w centrum mojego zainteresowania.

Zgodnie z art. 30 Konstytucji źródłem wolności i praw człowieka i obywatela jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka; obowiązkiem zaś władz publicznych jest jej poszanowanie i ochrona. Podstawową przesłanką realizacji tej fundamentalnej zasady jest poszanowanie i ochrona prawa do życia (por. np. wyrok K 2/98, jw.). Konstytucja gwarantuje

prawną ochronę życia każdemu człowiekowi na zasadzie równości (art. 32). Nie przewiduje zróżnicowania wartości ludzkiego życia (wyrok z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03, OTK ZU nr l/A/2004, poz. 23), ani nie dopuszcza ograniczenia tego prawa nawet w stanie nadzwyczajnym (art.

233 ust. 1). Ochrona życia, rozumiana jako ochrona biologicznej egzystencji człowieka, wymaga w szczególności stanowienia prawa w taki sposób, by chroniło życie każdego człowieka, niezależnie od tego, w jakiej sytuacji się znajduje. W tym stanie rzeczy ujawnia się nierozerwalny związek między art. 30 i art. 38 Konstytucji polegający na tym, że nie można zapewnić ochrony godności człowieka, jeżeli nie zostaną stworzone wystarczające podstawy do ochrony życia. Artykuły 30 i 38 Konstytucji związane są także z art. 68 Konstytucji mówiącym o ochronie zdrowia. Ochrona zdrowia musi być z kolei widziana, przede wszystkim, jako prawo do zachowania życia i jego obrony (por. wyrok K 14/03, jw.). Na tle tych ustaleń należy pokreślić, że życie ludzkie, również w fazie prenatalnej (art. 1 Ustawy; zob. wyrok TK z dnia 28 maja 1997 r., K 26/96), jest podstawowym, prawnie chronionym dobrem każdej jednostki.

Prawo do życia nie jest jednak absolutne i dlatego prawo pozytywne musi określać sposób rozstrzygania kolizji różnych dóbr z dobrem życia. W przypadku spraw regulowanych Ustawą tym drugim dobrem jest w szczególności zdrowie.

Ustawa opiera się na założeniu, że „życie jest fundamentalnym dobrem człowieka, a troska o życie i zdrowie należy do podstawowych obowiązków państwa, społeczeństwa i obywatela”.

Ustawodawca określił przy tym w art. 4a ust. 1 Ustawy wyjątki od generalnej zasady zakazu przerywania ciąży. Usunięcie ciąży jest zatem dopuszczalne, gdy: stanowi ona zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety (pkt 1), badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (pkt 2 - przesłanki eugeniczne), zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (pkt 3 - przyczyny prawne).

Ustawa wskazuje więc reguły kolizyjne - rozstrzygania między różnymi wartościami konstytucyjnie chronionymi. Wynikające z przepisów reguły postępowania nie mogą jednak być ustanawiane w sposób dowolny albo arbitralny, co niestety można zarzucić obecnie obowiązującym regulacjom.

Wątpliwości dotyczą w szczególności przesłanki „zagrożenie dla (...) zdrowia kobiety ciężarnej”. Przepis ten jest niedostatecznie określony, a sama przesłanka wydaje się arbitralna.

Arbitralność wynika przede wszystkim z tego, że ustawodawca dowolniezrównał wartość, jaką jest życie płodu, z szeroko rozumianym zdrowiem kobiety ciężarnej. Nie zostało określone, czy chodzi o jakiekolwiek zagrożenie zdrowia, czy też o zagrożenie istotne, ani też, czy chodzi o zagrożenie ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, czy też nieznacznym i przemijającym osłabieniem funkcji psychofizycznych. Ustawodawca nie wyważył tu stopnia, ani charakteru zagrożenia dla zdrowia kobiety wynikającego z donoszenia ciąży, nie posługuje się tu takimi pojęciami, jak np. „ciężkie i nieodwracalne” czy „duże prawdopodobieństwo” zagrożenia dla zdrowia kobiety. Nie jest w zasadzie wiadome ze względu na jaką wartość zadecydowano o zalegalizowaniu naruszenia

wartości, jaką jest życie człowieka przed narodzeniem. W związku z tym wydaje się, że istnieje potrzeba doprecyzowania omawianej przesłanki - okoliczności, które w świetle wiedzy medycznej stanowią wypełnienie dyspozycji normy Ustawy, wyłączające karalność przerwania ciąży (por. art.

152 Kodeksu karnego).

Arbitralność określenia „zagrożenie dla (...) zdrowia kobiety ciężarnej” wzmacnia dodatkowo brak ograniczenia czasowego dopuszczalności aborcji oraz brak określenia trybu postępowania zmierzającego do stwierdzenia zajścia tej przesłanki.

W przypadku wystąpienia przyczyn eugenicznych przerwanie ciąży jest dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety; w przypadku zaistnienia przyczyn prawnych - do 12. tygodnia ciąży. Natomiast w sytuacji zagrożenia dla zdrowia (i życia - co jest w pełni zrozumiałe) kobiety Ustawa nie ustanawia żadnych barier czasowych w dopuszczalności przerwania ciąży; nawet osiągnięcie przez płód zdolności do samodzielnego przeżycia nie stanowi formalnego ograniczenia. W świetle konstytucyjnie chronionych wartości nie jest są to regulacje, które można aprobować.

Ustawa nie określa również trybu postępowania w sprawie stwierdzenia „zagrożenia (...) dla zdrowia kobiety” jako przesłanki dopuszczalności przerwania ciąży. Wprowadzony został jedynie wymóg przeprowadzenia odpowiednich czynności przez lekarza w szpitalu oraz zastrzeżenie, że wystąpienie okoliczności uzasadniających przerwanie ciąży stwierdza lekarz inny niż dokonujący przerwania ciąży. Dookreślenie trybu postępowania, zwłaszcza w sytuacji ewentualnego sporu między lekarzami - co do oceny czy istnieje zagrożenie dla zdrowia kobiety związane z ciążą i porodem, czy między kobietą a lekarzem - co do stwierdzenia zaistnienia przesłanki dopuszczalności przerwania ciąży, czy uchylenia się przez lekarza od dokonania przerwania ciąży w przypadku konfliktu sumienia. Brak przejrzystych i jasno określonych procedur prowadzących do ewentualnego uznania, że w danej sprawie indywidualnej spełnione zostały prawne warunki do dokonania aborcji terapeutycznej skutkuje tym, że w praktyce kobiety - w wyjątkowych przecież sytuacjach -nie mogą skorzystać z przysługującego im prawa; lekarze zaś, nie chcąc narazić się na ewentualną odpowiedzialność karną, nie wydają koniecznych zaświadczeń (co pozostaje również w związku z wcześniej wspomnianym posłużeniem się nieostrym zwrotem „zagrożenia (...) dla zdrowia kobiety”). Na szczególne znaczenie gwarancji proceduralnych - i ich obecny brak - zwrócił także uwagę Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce (skarga nr 5410/03).

Powołane wyżej okoliczności uzasadniają stwierdzenie, że w Ustawie w sposób dowolny określono przesłankę materialną w postaci „zagrożenia (...) dla zdrowia kobiety”, pozostawiając praktyce działania organów nadmierną swobodę w dookreśleniu znaczenia samego pojęcia „zdrowie kobiety”, równoważenia dóbr „zdrowie kobiety” oraz „życie płodu ludzkiego”, jak i trybu postępowania zmierzającego do stwierdzenia zajścia przesłanki określonej w art. 4a ust. 1 pkt 1 Ustawy. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich naruszona została w ten sposób zasada określoności przepisów prawa wynikająca z zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2

Konstytucji. Ponadto, nie dopełniono wymogu ustawowego określenia przesłanek dopuszczających ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw - art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie respektuje się obowiązku zapewnienia prawnej ochrony życia płodu ludzkiego, a tym samym godności człowieka w tym aspekcie, co stanowi naruszenie art. 38 w zw. z art. 30 Konstytucji.

Wobec powyższego, na podstawie art. 16 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.), zwracam się do Pani Minister z uprzejmą prośbą o rozważenie przedstawionej sprawy oraz podjęcie stosownych działań mających na celu doprecyzowanie budzących wątpliwości przepisów oraz usunięcie występujących luk prawnych. W mojej ocenie dalsze uchylanie się od wprowadzenia postulowanych zmian będzie skutkować negatywnymi konsekwencjami dla poszczególnych grup adresatów norm przedmiotowej ustawy, a zwłaszcza kobiet. Będę wdzięczny za poinformowanie mnie o zajętym stanowisku oraz o ewentualnych, prowadzonych w tym zakresie, pracach.

Uprzejmie informuję, że wystąpienie w niniejszej sprawie skierowałem również do Ministra Sprawiedliwości, Pana Zbigniewa Ćwiąkalskiego. Jednocześnie, nawiązując do rozmowy z Prezesem Rady Ministrów, Panem Donaldem Tuskiem w dniu 16 stycznia br. zwracam się z uprzejmą prośbą o możliwość zorganizowania spotkania z udziałem Pani Minister oraz Ministra Sprawiedliwości, w czasie którego można by rozważyć możliwe sposoby rozwiązania przedstawionych problemów. Chciałbym przy tej okazji przekazać sugestie, które zostały zgłoszone przez zaproszonych przeze mnie ekspertów. Będę wdzięczny za uwzględnienie niniejszej propozycji oraz wyznaczenie terminu wspólnego posiedzenia w tej sprawie.

Łączę wyrazy szacunku /-/Janusz Kochanowski

Warszawa, 29 lutego 2008 r.

MINISTER ZDROWIA

MZ-ZP-D-073-10l00-1 /JC/08

Pan

Janusz Kochanowski

Rzecznik Praw Obywatelskich

Szanowny Panie Ministrze

W odpowiedzi na wystąpienie Pana Rzecznika z dnia 25 stycznia 2008 r., znak: RPO-578571-I /08/MK, zawierające uwagi dotyczące ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78, z późn. zm.) uprzejmie informuję, że przekazane uwagi oraz sugestie działań zostały wnikliwie przeanalizowane przez Ministerstwo Zdrowia.

Analiza przepisów przedmiotowej ustawy, dokonana w Ministerstwie Zdrowia, potwierdza wskazany przez Pana Rzecznika brak precyzji przepisów dotyczących trybu postępowania w sprawach związanych ze stwierdzeniem przesłanek dopuszczających przerwanie ciąży. Na fakt ten również zwrócił uwagę Europejski Trybunał Praw Człowieka, który rozpatrywał sprawę wywodzącą się ze skargi (nr 5410/03) wniesionej przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności przez polską obywatelkę Panią Alicję T. Wydany w dniu 20 marca 2007 r. i utrzymany w mocy wyrok Trybunału zobowiązał Rząd Polski do wprowadzenia do krajowych przepisów procedury odwoławczej, w razie odmowy lekarza dokonania aborcji z przyczyn przewidzianych w prawie polskim.

Uprzejmie informuję, że Ministerstwo Zdrowia podjęło działania mające na celu wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W tym aspekcie dokonano wnikliwej analizy obowiązujących przepisów oraz uwarunkowań społecznych i politycznych. Mając na względzie materię sprawy oraz wypracowany konsensus prawny dotyczący aborcji, jako najkorzystniejsze rozwiązanie Ministerstwo Zdrowia przyjęło wprowadzenie procedury odwoławczej do przepisów określających prawa pacjenta. Aktualnie propozycje zapisów w sprawie procedury odwoławczej wynikającej z orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Tysiąc p. Polsce projektowane są do uwzględnienia w projekcie ustawy o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta. Projekt ten został przedłożony w Sejmie

Rzeczypospolitej Polskiej jako projekt poselski Klubu Platformy Obywatelskiej. W projektowanych zapisach przewiduje się prawo pacjenta (lub jego przedstawiciela ustawowego) do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia wydanego przez lekarza na podstawie obowiązujących przepisów prawa, w przypadku, gdy treść orzeczenia narusza prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z tych przepisów. Zgodnie z założeniami, sprzeciw, wraz z uzasadnieniem, będzie można wnosić do komisji lekarskiej działającej przy właściwej okręgowej radzie lekarskiej. Przewiduje się, że w skład komisji lekarskiej wchodzić będzie trzech lekarzy wskazanych przez okręgową radę lekarską, w tym co najmniej jeden tej samej specjalności, co lekarz wydający orzeczenie, wobec którego zgłoszony został sprzeciw, W projekcie przewidziano również upoważnienie dla Ministra Zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia sposobu działania Komisji, z uwzględnieniem efektywności realizacji praw pacjenta.

Przedstawiając powyższe, pragnę poinformować, że obowiązująca ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży została uchwalona w wyniku inicjatywy poselskiej. Jak wcześniej wspomniano, uchwaleniu tej ustawy towarzyszyła szeroka dyskusja społeczna, z udziałem wybitnych specjalistów z dziedziny prawa i medycyny. Ustawa ta była kilkakrotnie nowelizowana: w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r.

o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 139, poz. 646) dodano art. 4 a, w którym określono przesłanki dopuszczające legalne przerwanie ciąży. Również w tym przypadku, zakres zmian wprowadzonych do ustawy oraz treść uchwalonych przepisów były przedmiotem dyskusji i uzgodnień.

Pozwalając sobie na przypomnienie trybu i okoliczności uchwalenia przedmiotowej ustawy oraz zmian do niej wprowadzonych, pragnę podkreślić, że w toku prac legislacyjnych, w sprawach związanych ze zdrowiem kobiet, wypowiadali się uznani eksperci, a opinie tych osób znalazły odzwierciedlenie w obowiązujących przepisach ustawy. Tak więc w przypadku treści zapisu art.

4 a ust. 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności

W dokumencie RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH (Stron 63-78)