Wykrywanie, diagnostyka i korekcja wad postawy wśród uczniów

Kształtowanie postawy ciała u dziecka jest procesem uzależnionym od wielu czynników, z których najważniejszymi są prawidłowa aktywność ruchowa i genetycznie uwarunkowana budowa ciała. Na formowanie postawy wpływają ujemnie nieprawidłowe odżywianie, czynniki chorobowe i środowiskowe, w tym nadmierne obciążenie noszonymi przez uczniów tornistrami lub plecakami.

Konsekwencje nabytych w dzieciństwie wad postawy często ujawniają się w dojrzałym wieku, doprowadzając do zaburzeń czynnościowych, a następnie do nieprawidłowości strukturalnych, obejmujących nie tylko narząd ruchu.

Częstotliwość występowania wad postawy u dzieci w polskim piśmiennictwie określa się zwykle jako 35 do 95%. Wady postawy występują powszechnie już wśród dzieci w wieku 4-5 lat. W 2005 roku Klinika Rehabilitacji Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, Katedra i Klinika Chirurgii Dziecięcej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach przeprowadziły badania, na podstawie których prawidłową postawę ciała stwierdzono jedynie u 3,79% dzieci w wieku przedszkolnym. Uwzględniając drobne zaburzenia postawy (niewielką hiperlordozę lędźwiową, umiarkowane płaskostopie, niewielką koślawość kolan), odsetek dzieci mieszczących się normie oceniono na 20,39%. Oznacza to, iż niemal 80% czterolatków i pięciolatków wykazywało odchylenia od normy. Najczęściej stwierdzano nieprawidłowości krzywizn fizjologicznych kręgosłupa (82,05%), płaskostopie (69,47%) oraz koślawość kolan (19,78%). Skrót kończyny dolnej powyżej 5 mm wystąpił u 15,02% badanych. Boczne skrzywienie kręgosłupa odnotowano w 5,62%

przypadków.

Według specjalistów załamanie się systemu opieki profilaktycznej w szkołach, sprzyja utrwalaniu się wad postawy. Także Ministerstwo Edukacji Narodowej w piśmie do Kuratorów Oświaty (DKOS-l/AW-811-78/06) ocenia, iż Wady postawy stanowią problem społeczno - cywilizacyjny.

Wczesne wykrycie patologicznych zmian w obrąbie postawy ciała, a zwłaszcza rozpoznanie skoliozy w grupie dzieci i młodzieży, stwarza możliwość skutecznej profilaktyki i leczenia wad postawy, w tym dużych deformacji kręgosłupa; oraz uznaje program profilaktyki i rehabilitacji opracowany w Klinice i Katedrze Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie, kierowanej przez prof. Tomasza Karskiego za szczególnie interesujący i skuteczny w leczeniu wad

169

postawy, zalecając Kuratorom Oświaty rozpropagowanie go w nadzorowanych przez siebie szkołach i placówkach.

Jak wynika z uzyskanych przez Biuro RPO danych ani program lubelski, ani inny alternatywny, nie jest obecnie wdrażany jako program polityki zdrowotnej państwa. Tymczasem przyjęty przez Radę Ministrów 2 listopada 2004 roku Rządowy program: Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania na lata 2004 - 2006 określał m. in., iż profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami obejmuje: 1) testy przesiewowe polegające na wstępnej identyfikacji odchyleń od normy rozwojowej i niezdiagnozowanych chorób, zaburzeń lub wad przez zastosowanie szybkich metod badania; 2) postępowanie diagnostyczne w przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu przesiewowego, w celu potwierdzenia lub wykluczenia zaburzeń ujawnionych w tym teście (postępowanie poprzesiewowe); 3) profilaktyczne badania lekarskie (bilanse zdrowia) w zakresie: a) indywidualnej oceny stanu zdrowia i rozwoju uczniów, b) kwalifikacji do programów rehabilitacyjnych.

W tej sytuacji konieczne wydaje się przedstawienie przez Ministerstwo Zdrowia oceny efektów realizacji zakończonego w ubiegłym roku programu, w tym danych o odsetku uczniów z wykrytymi i zdiagnozowanymi wadami postawy ciała, liczbie dzieci skierowanych przez lekarzy do leczenia rehabilitacyjnego oraz liczbie dzieci faktycznie leczonych w sposób systemowy.

Z kolei w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007 - 2013 w celu operacyjnym nr 7 - Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem - zostało zapisane zadanie nr 5 przewidujące pełną realizację świadczeń profilaktycznych mających na celu zapobieganie chorobom i wczesne wykrywanie zaburzeń i odchyleń w stanie zdrowia dzieci przez realizację m.in.

programów profilaktycznych, badań przesiewowych, bilansów zdrowia oraz zadanie nr 6 przewidujące poprawę zaspokojenia potrzeb leczniczych dzieci, rozwój rehabilitacji dzieci przewlekle chorych oraz niepełnosprawnych, w tym z niedorozwojem umysłowym, natomiast w celu operacyjnym nr 8 - Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży - w rozdziale Działania resortu zdrowia (ochrony zdrowia) zapisano zadanie nr 3: Zapewnienie uczniom wszystkich szkół profilaktycznej opieki zdrowotnej, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie standardami.

W tym przypadku istotne jest uzyskanie informacji o konkretnych sposobach realizacji w/w zadań, w tym także o realizowanych programach zapobiegających występowaniu i ograniczających trwałe następstwa zdrowotne wad postawy. Wobec opisanej powyżej niejasnej sytuacji na terenie szkół szczególnego znaczenia nabiera wskazanie przez Ministerstwo Zdrowia, jaka jest podstawa prawna, treść i stan realizacji standardów obowiązujących w zakresie profilaktyki i leczenia wad postawy wśród dzieci.

Mając powyższe na uwadze, działając na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 14 poz. 147 ze zm.), zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o zajęcie stanowiska w niniejszej sprawie, w zakresie należącym w kompetencji Ministerstwa Zdrowia.

170

Niniejszy apel przesyłam także na adres Ministra Edukacji Narodowej - Pana Ryszarda Legutko.

Łączę wyrazy szacunku /-/Janusz Kochanowski

171

MINISTER ZDROWIA Warszawa, 23 października 2007 r.

MZ-ZP-D-073-8795-3/JC/07

Pan

Janusz Kochanowski

Rzecznik Praw Obywatelskich

Szanowny Panie Rzeczniku

W związku z Pana prośbą o zajęcie stanowiska co do wniosków wynikających z dokonanej przez Pana Rzecznika analizy sytuacji w zakresie postrzegania wagi problemu wad postawy u dzieci i jego uwarunkowań, uprzejmie informuję, że opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą traktowana jest przez Ministerstwo Zdrowia jako działanie priorytetowe. Dowodem tego jest prawne uregulowanie systemu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad wymienioną grupą.

Szczegółowy zakres profilaktycznych świadczeń opieki zdrowotnej oraz terminy ich przeprowadzania u dzieci i młodzieży określone są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, w tym badań przesiewowych, oraz okresów, w których te badania są przeprowadzane (Dz. U. Nr 276, poz. 2740) oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 282, poz. 2814).

Świadczenia określone w wymienionych rozporządzeniach finansowane są ze środków publicznych. Realizacja tych świadczeń jest dokumentowana w indywidualnej dokumentacji ucznia, ponadto objęta jest statystyką resortową. W rocznym sprawozdaniu z realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach (druk MZ-06) wykazywane są dane na temat sposobu zapewnienia uczniom opieki, jak również zakresu tej opieki, wykonania testów przesiewowych oraz profilaktycznych badań lekarskich. W rocznym sprawozdaniu o działalności i zatrudnieniu w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej (druk MZ-11) wykazywane są dane na temat przewlekłych schorzeń stwierdzonych u dzieci i młodzieży.

Przewlekłym schorzeniem najczęściej występującym u dzieci i młodzieży są zniekształcenia kręgosłupa. Zgodnie z danymi pochodzącymi z rocznych sprawozdań o działalności i zatrudnieniu w podstawowej opiece zdrowotnej, zniekształcenia kręgosłupa stanowią około 24% schorzeń o charakterze przewlekłym, stwierdzonych u dzieci i młodzieży w wieku 0 - 18 lat. W 2005 roku zniekształcenia kręgosłupa stwierdzono łącznie u 421.042 osób z tej grupy (4,5% populacji w wieku 0-18 lat), w 2006 roku u 420.989 osób (4,8% populacji w wieku 0-18 lat). W roku 2006

172

zniekształcenia kręgosłupa stwierdzono po raz pierwszy u 64.858 badanych dzieci - stanowi to 15,4% grupy dzieci, u których w wymienionym roku występowało takie zniekształcenie. Największa liczba wymienionych schorzeń występuje w grupie dzieci w wieku 10-14 lat - w grupie tej stwierdzono w 2006 r. łącznie 182.843 przypadki zniekształcenia kręgosłupa.

Wady postawy, w tym zniekształcenia kręgosłupa, powstają najczęściej w dwóch okresach.

Są to wiek 6 - 7 lat, związany ze zmianą trybu życia dziecka (podjęcie obowiązków szkolnych) oraz okres skoku pokwitaniowego, w którym następuje zmiana proporcji ciała i dotychczasowych środków ciężkości. Skrzywienie boczne kręgosłupa, które jest wygięciem patologicznym, może powstawać bez żadnej uprzedniej przyczyny lub wskutek nawykowej złej postawy. Na skoliozę najbardziej podatne są dzieci w wieku szkolnym. Stałe, długotrwałe oddziaływanie tych samych czynników na nieskostniały szkielet dziecka sprzyja powstawaniu jego skrzywień i deformacji. W warunkach szkolnych czynników takich jest wiele: wielogodzinne siedzenie w ławce, często niedostosowanej do wzrostu i budowy dziecka, siedzenie przy pracy szkolnej bokiem (gdy dziecko zajmuje miejsce w zewnętrznym prawym lub lewym rzędzie ławek), noszenie tornistra na jednym ramieniu lub długotrwałe pochylanie się nad książką.

Poszukując sposobów ograniczenia ciężaru tornistrów, można rozważać wprowadzenie regulacji prawnych zawierających dopuszczalne, uwzględniające wiek i płeć uczniów, normy obciążenia ciężarem noszonych tornistrów lub plecaków. Regulacja taka wydaje się być możliwa poprzez wprowadzenie stosownych zapisów do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69). Jednakże nie jestem przekonany do słuszności prawnego uregulowania omawianego problemu. Podstawowym aspektem takiego uregulowania byłaby konieczność określenia adresata rozważanej normy. Ze względu na uwarunkowania problemu, adresatem normy mogą być zarówno dzieci, rodzice jak i nauczyciele.

W związku z tym przewidujemy trudności w zakresie praktycznego egzekwowania stosowania normy określającej dopuszczalny ciężar tornistra lub plecaka. Natomiast wprowadzenie uregulowań, które nie byłyby respektowane, jest, w mojej opinii, zaprzeczeniem działań wychowawczych.

Podzielam pogląd, że problem występowania wad postawy jest problemem społeczno-cywilizacyjnym. W opinii Ministerstwa Zdrowia, najważniejszym aspektem działań pozwalających na zmniejszenie częstotliwości występowania wad postawy jest promocja zdrowia i edukacja zdrowotna. W tym względzie warto zaznaczyć, że zachowanie zdrowia determinowane jest w najwyższym stopniu przez styl życia człowieka. Zgodnie z powszechnie znaną i uznaną koncepcją obszarów zdrowia Lalonde'a, wyróżnia się cztery główne grupy czynników warunkujących zdrowie.

Są to: styl życia (ok. 50% „udziału”), środowisko fizyczne (naturalne i stworzone przez człowieka) i społeczne życia, pracy, nauki (ok. 20%), czynniki genetyczne (ok. 20%), działania służby zdrowia (ok. 10%). Wymienione uwarunkowania wskazują, że bardzo ważnym elementem działań umożliwiających zachowanie prawidłowej postawy dzieci jest zapewnienie im właściwych warunków nauki. Warunków, w których zapewnione zostaną ławki i krzesła umożliwiające

173

zachowanie fizjologicznej postawy, a także kształtowane będą nawyki przyjmowania prawidłowej postawy. Bardzo ważnym elementem przeciwdziałania powstawaniu wad postawy, jak również korygowania już istniejących, jest też uprawianie gimnastyki oraz wszelkie inne formy aktywności ruchowej, z uwzględnieniem okresów odpoczynku umożliwiającego rozluźnienie mięśni.

W Polsce dotychczas nie przeprowadzono badań dotyczących dopuszczalnych norm obciążenia tornistrami lub plecakami dzieci w wieku szkolnym. Zatem istnieje potrzeba wypracowania wspólnego stanowiska specjalistów (pediatrów, ortopedów i antropologów) w sprawie obciążenia narządu ruchu i wpływu noszonego przez uczniów ciężaru na funkcjonowanie i rozwój ich organizmu. Na podstawie takiego stanowiska możliwe byłoby opracowanie zaleceń dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Podobne zalecenia określiło Stowarzyszenie Pediatrów Amerykańskich. Zgodnie z tymi zaleceniami, waga tornistra nie powinna przekraczać 10 - 15%

masy ciała ucznia, tornister powinien mieć równe, szerokie szelki, usztywnioną ściankę przylegającą do pleców, a jego ciężar powinien być rozłożony symetrycznie. Podobne zalecenia przyjęte w naszym kraju, adresowane do uczniów, rodziców i nauczycieli, miałyby walor informacyjno - edukacyjny.

Przedstawiając stanowisko w sprawie wykrywania, diagnostyki i korekcji wad postawy wśród uczniów, pragnę stwierdzić, że problem ten jest złożony. Przykładem tego jest różnica zdań co do etiologii wad, jak również przedstawiona w Pana apelu ocena skali częstości występowania wad postawy (35 - 95%). Decyzje Ministerstwa Zdrowia odnośnie działań powszechnie obowiązujących muszą być oparte na obiektywnych przesłankach oraz rozwiązaniach uzasadnionych merytorycznie.

Działania ukierunkowane na poprawę zdrowia dzieci i młodzieży nie powinny budzić żadnych kontrowersji. Przykładem kontrowersyjnych działań jest inicjatywa Ministerstwa Edukacji Narodowej podjęta w zakresie promocji nowej metody profilaktyki i leczenia rehabilitacyjnego skolioz, opracowanej przez Pana Profesora Tomasza Karskiego, Kierownika Katedry i Kliniki Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie. Inicjatywa ta została podjęta bez uzgodnienia z Ministerstwem Zdrowia i wzbudziła sprzeciw środowiska ortopedów oraz fizjoterapeutów. Do Ministerstwa Zdrowia wpłynęły protesty przeciwko upowszechnianiu metody profilaktyki i leczenia opracowanej przez pana profesora Tomasza Karskiego. Przydatność tej metody nie została zweryfikowana przez specjalistów w dziedzinie rehabilitacji medycznej oraz ortopedów. Ponadto ze względu na trudne do zaakceptowania, opracowane przez Pana Profesora Tomasza Karskiego, przesłanki etiopatogenetyczne, metoda ta jest negowana przez wielu specjalistów w Polsce. Dodatkowo podnoszonym przez specjalistów argumentem dyskredytującym wymienioną metodę, jest brak zgody jej autora na udostępnienie danych badawczych i naukową weryfikację tej metody.

Zgodnie z dostępną nam wiedzą, możemy stwierdzić, że nie istnieje żadna publikacja profesora Tomasza Karskiego, spełniająca kryteria Evidence Based Medicine, dowodząca słuszności jego teorii powstawania skolioz lub skuteczności jego metody postępowania. Żadne z

174

międzynarodowych towarzystw naukowych zajmujących się profilaktyką i leczeniem skolioz nie uznało argumentacji Profesora Tomasza Karskiego i nie rekomenduje jego metody (SRS - Scoliosis Research Society www.srs.org; SOSORT - Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment www.sosort.org; IRSSD -International Research Society on Spinal Deformities www.irs.sd.org ).

Ministerstwo Zdrowia wystąpiło do Departamentu Kształcenia Ogólnego i Specjalnego Ministerstwa Edukacji Narodowej z wnioskiem o sprostowanie pisma w sprawie systemu ćwiczeń proponowanego przez Profesora Tomasza Karskiego - przytoczonego w piśmie Pana Rzecznika.

Równocześnie, na wniosek Ministerstwa Edukacji Narodowej, utworzony zostanie zespół ekspertów, których zadaniem będzie opracowanie zaleceń dla nauczycieli wychowania fizycznego, uwzględniających promowanie w szkołach ćwiczeń profilaktycznych wad postawy i skolioz.

Aktualnie trwa uzgadnianie z towarzystwami naukowymi składu wymienionego zespołu. Do czasu przyjęcia innych rozstrzygnięć, realizowany będzie system profilaktycznych badań dzieci i młodzieży zgodny z postanowieniami wymienionych na wstępie rozporządzeń Ministra Zdrowia.

W rozporządzeniach tych określony jest zakres opieki profilaktycznej oraz terminy poszczególnych badań. Terminy badań, w tym terminy testów przesiewowych w kierunku wykrywania zaburzeń układu ruchu, określone zostały z uwzględnieniem dostępnej wiedzy oraz opinii lekarzy pediatrów i fizjologów. Terminy te są adekwatne do poszczególnych etapów rozwoju dziecka. Badania przesiewowe w kierunku wykrywania zaburzeń rozwoju dzieci i młodzieży wykonywane są zgodnie ze standardami opracowanymi przez Instytut Matki i Dziecka. Wynik tych badań jest dokumentowany w „Karcie profilaktycznego badania lekarskiego dziecka”.

Zgodnie z postanowieniami wcześniej przytoczonego rozporządzenia w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, w każdej szkole zatrudniona jest pielęgniarka albo higienistka szkolna, która sprawuje profilaktyczną opiekę zdrowotną w gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, zlokalizowanym na terenie szkoły.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarz dentysta sprawują profilaktyczną opiekę zdrowotną w miejscu określonym w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jak pielęgniarka szkolna, zobowiązani są do współpracy z rodzicami dzieci, jak też z dyrekcją szkoły.

Jednym z podstawowych zadań pielęgniarki/higienistki szkolnej jest wykonywanie u uczniów (w określonych przedziałach wiekowych) testów przesiewowych, mających na celu wykrywanie u uczniów problemów zdrowotnych, to jest zaburzeń w rozwoju, nieprawidłowości, czy występowania chorób. Konsekwencją takiego działania jest przede wszystkim obowiązek przekazania informacji o wykrytych nieprawidłowościach, czy zaburzeniach, właściwemu dla ucznia lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej. Także jednym z podstawowych zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej jest wykonywanie bilansów zdrowia dziecka w określonych przepisami rozporządzenia przedziałach wiekowych. Tak więc, właściwy dla ucznia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej integruje, koordynuje lub kontynuuje działania

profilaktyczno-175

leczniczo-rehabilitacyjne w odniesieniu do swoich podopiecznych. Zakres tych działań zależy od stanu zdrowia dziecka i decyzji właściwego dla ucznia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, a więc dotyczy: leczenia specjalistycznego bądź rehabilitacji. Decyzje w tym względzie mają zawsze charakter indywidualny.

Uprzejmie informuję, że Narodowy Program Zdrowia jest realizowany w Polsce od 1990 r.

Pierwsza wersja tego programu, opracowana na podstawie strategii Światowej Organizacji Zdrowia

„Zdrowie dla wszystkich w roku 2000”, stanowiła pierwszą próbę włączenia do działań na rzecz ochrony zdrowia wszystkich resortów, instytucji centralnych i całego społeczeństwa. Narodowy Program Zdrowia ma charakter strategiczny. Daje on Ministrowi Zdrowia możliwość wpływu na działanie innych sektorów poprzez sformułowanie celów oraz wyznaczenie zadań zgodnych z polityką w zakresie zdrowia publicznego. Wybór sposobu realizacji zadań, ujętych w wymienionym programie, pozostawiony jest jego realizatorom.

Cytowane w wystąpieniu Pana Rzecznika cele i zadania Narodowego Programu Zdrowia ujęte zostały w edycji tego programu przewidzianej do realizacji na lata 2007 - 2015. „Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 – 2015” został przyjęty Uchwałą Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007r. Tak jak w przypadku poprzednich edycji, również obecna będzie monitorowana w ramach systemu monitorującego. Pierwsza ocena stopnia realizacji „Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 – 2015” zostanie dokonana nie wcześniej niż po pełnym roku jego realizacji.

Przedstawiając powyższe informacje o charakterze ogólnym, chciałbym zwrócić uwagę Pana Rzecznika na inne niż w poprzednich edycjach Narodowego Programu Zdrowia podejście do problemów zdrowotnych i czynników ryzyka, przyjęte w wersji aktualnie realizowanej. Cele operacyjne ujęte w „Narodowym Programie Zdrowia na łata 2007 – 2015” zostały podzielone na cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia oraz cele dotyczące wybranych populacji. Cytowane w Pana wystąpieniu: cel nr 7 i cel nr 8 dotyczą dwóch różnych grup. Cel operacyjny nr 7 dotyczy działań związanych z „Poprawą opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem”. Uzasadnieniem wyboru tego celu jest utrzymujący się wysoki poziom wcześniactwa i hipotrofii wewnątrzmacicznej, wpływający na wysoki poziom umieralności niemowląt. Świadczenia profilaktyczne, które wynikają z zadania nr 5 oraz wynikające z zadania nr 6 działania w zakresie zaspokojenia potrzeb leczniczych i rehabilitacyjnych dotyczą małych dzieci. Są to dzieci, które nie uczęszczają jeszcze do szkoły. Choroby i niepełnosprawność tych dzieci jest najczęściej wynikiem stanów chorobowych okresu okołoporodowego oraz wad wrodzonych, tak więc świadczenia profilaktyczne realizowane w tej grupie mają specyficzny charakter oraz odrębną regulację prawną.

„Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży” jest zawarte w celu operacyjnym nr 8. Uzasadnieniem wyboru tego celu jest dążenie do zmniejszenia nierówności w

176

zdrowiu, rozwijanie zasobów dla zdrowia, eliminowanie czynników ryzyka dla zdrowia. Jednym z zadań w, przewidzianym do realizacji przez resort zdrowia, jest zapewnienie uczniom wszystkich szkół profilaktycznej opieki zdrowotnej, zgodnie z obowiązującymi w tym względzie standardami”.

Zacytowane zadanie jest realizowane w sposób systemowy, wynikający z postanowień rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 282, poz. 2814). Ponadto w listopadzie 2004 r. został wdrożony Rządowy Program „Profilaktyczna Opieka Zdrowotna nad Dziećmi i Młodzieżą w Środowisku Nauczania i Wychowania”. Głównym jego celem jest poprawa jakości i dostępności profilaktycznej opieki dla wszystkich uczniów w kraju. Zgodnie z programem, we wszystkich szkołach powinny być uruchomione gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, w których profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami będą sprawowały pielęgniarki lub higienistki szkolne. Program ten, wspomniany w piśmie Pana Rzecznika, został zaprojektowany i wdrożony jako docelowy model profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami.

Jego podstawowym założeniem jest zapewnienie wszystkim uczniom dostępności do tej opieki i poprawę jej jakości. Program ten jest wieloletni, zaś okres jego wdrożenia określono na lata 2004 - 2006, Realizacja wspomnianego programu jest monitorowana. W związku z prośbą Pan Rzecznika o przekazanie informacji na temat stanu realizacji wymienionego Programu, pozwalam sobie przestać w załączeniu dokument pt.: „Ocena stanu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkole po dwóch latach funkcjonowania programu rządowego 2004-2006”. Wymieniona ocena została dokonana przez zespól specjalistek z Zakładu Medycyny Szkolnej Instytutu Matki i Dziecka. Na zlecenie Ministerstwa Zdrowia, kolejna ocena zostanie dokonana przez Instytut Matki i Dziecka w bieżącym roku.

Odnosząc się do wspomnianych w Pana piśmie programów polityki zdrowotnej państwa, uprzejmie informuję, że aktualnie nie jest realizowany program polityki zdrowotnej państwa bezpośrednio ukierunkowany na zapobieganie lub leczenie wad postawy. Jednakże rolę podobną do programu polityki zdrowotnej spełnia realizowany Rządowy Program „Profilaktyczna Opieka Zdrowotna nad Dziećmi i Młodzieżą w Środowisku Nauczania i Wychowania”. Świadczenia profilaktyczne, uwzględnione w tym programie finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Tym niemniej rozważamy możliwość wdrożenia programu specyficznie ukierunkowanego na profilaktykę wad postawy. Decyzje w tym względzie zostaną podjęte po uzyskaniu opinii zespołu ekspertów, o którego powołaniu poinformowałem powyżej.

Informuję ponadto, że zgodnie z postanowieniami art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.) programy zdrowotne mogą opracowywać, wdrażać, realizować i finansować ministrowie, jednostki samorządu terytorialnego lub Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zgodnie z postanowieniami art. 10 wymienionej ustawy, obowiązkiem wojewody jest przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw zdrowia kwartalnych informacji o programach zdrowotnych. Analiza przekazywanych informacji wskazuje, że w większości województw

177

realizowane są programy zdrowotne, finansowane przez samorządy lokalne, obejmujące zapobieganie występowaniu wad postawy i ich następstw. Na przykład:

- w województwie śląskim realizowane są programy: „Badanie wad postawy”, obejmujący profilaktykę wad postawy u dzieci; „Wady postawy ciała”, w ramach którego prowadzona jest gimnastyka korekcyjna dla dzieci szkół podstawowych; „Program profilaktykę

- w województwie śląskim realizowane są programy: „Badanie wad postawy”, obejmujący profilaktykę wad postawy u dzieci; „Wady postawy ciała”, w ramach którego prowadzona jest gimnastyka korekcyjna dla dzieci szkół podstawowych; „Program profilaktykę