Joanna Kluzik - Rostkowska
DPS-II-073-9-4424-TU/07
Pan
Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich
W nawiązaniu do pisma znak RPO-533352-XI/06/IK w sprawie wyników analizy dokumentacji pobytu wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w latach 2004 - 2006, dokonanej w Biurze RPO, pragnę poinformować, że po zapoznaniu się z przesianym materiałem, z Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej MPiPS zostało wystosowane pismo z zaleceniami do 16 dyrektorów Wydziałów Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich.
W piśmie tym zobowiązano Wydziały Polityki Społecznej UW, jako organy sprawujące, zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.), nadzór nad placówkami opiekuńczo - wychowawczymi, do podjęcia następujących działań:
1. Zobowiązanie dyrektorów wszystkich całodobowych placówek opiekuńczo - wychowawczych w województwie do stałego informowania Wydziału Polityki Społecznej UW o każdym przypadku umieszczania dziecka w szpitalu psychiatrycznym.
2. W trakcie kontroli w placówce szczególnie dokładne sprawdzanie dokumentów dzieci, które choć raz były skierowane do szpitala psychiatrycznego. Szczególną uwagę należy zwrócić na adnotacje dotyczące zachowania dziecka, jego stanu zdrowia, wizyt lekarskich. przyjmowanych leków itp.
3. Zwrócenie uwagi na sposób dokumentowania stanu zdrowia dzieci przebywających w placówkach.
4. Zorganizowanie dla dyrektorów placówek szkoleń na temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z udziałem lekarza psychiatry, psychologa klinicznego oraz prawnika. W czasie szkoleń najeżałoby szczególną rolę zwrócić na rozróżnienie zaburzeń w zachowaniu od chorób psychicznych. Dyrektorzy placówek opiekuńczo - wychowawczych powinni zostać również przeszkoleni w zakresie przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
156
Jednocześnie poproszono Wydziały o zebranie w podległych placówkach opiekuńczo - wychowawczych informacji o dzieciach kierowanych do szpitala psychiatrycznego w okresie I - VI 2007 r. zgodnie z kryteriami, według których wcześniej zbierano dane dla Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
Informacje o wynikach kolejnego badania na temat pobytu dzieci z placówek opiekuńczo - wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych przekazane zostaną do Biura RPO po analizie danych uzyskanych z poszczególnych Urzędów Wojewódzkich.
MINISTER /-/ Joanna Kluzik-Rostkowska
157 RZECZPOSPOLITA POLSKA
Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-533352-III/06/AN
00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53
Szanowna Pani Minister
Uprzejmie informuję Panią Minister, że Rzecznik Praw Obywatelskich na podstawie art. 9 pkt 3 w zw. z art. 12 pkt 1 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) dokonał analizy dokumentacji nadesłanej przez wydziały polityki społecznej 16 urzędów wojewódzkich związanej z pobytem wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych. Wyniki analizy dokumentacji zostały przekazane Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej z prośbą o ustosunkowanie się do zawartych w niej wniosków, a także podjęcie niezbędnych działań mających na celu skuteczne zabezpieczenie praw dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
W odpowiedzi (DPS-II-073-9-4424-TU/07) w dniu 10 września 2007 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej Pani Joanna Kluzik-Rostkowska powiadomiła Rzecznika o podjętych działaniach a także złożyła deklaracją dokonania przez resort polityki społecznej analizy danych uzyskanych z poszczególnych Urzędów Wojewódzkich dotyczących pobytu dzieci z placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w okresie I-VI 2007 roku.
W związku z powyższym, na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 zwracam się do Pani Minister z uprzejmą prośba o nadesłania informacji o wynikach podjętego przez resort badania na temat pobytu dzieci z placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych.
Łączę wyrazy szacunku ZASTĘPCA Rzecznika Praw Obywatelskich /-/ prof. UW dr hab. Marek Zubik Pani
Jolanta Fedak Minister Pracy i Polityki Społecznej
Warszawa, 22 lutego 2008 r.
158
MINISTER Warszawa, dnia 27 MAR. 2008
PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
DSR-II-0712-3-1 -TU/08
Pan
Prof. Marek Zubik Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich
Odpowiadając na pismo znak RPO-533352-1U/06/AN, dotyczące analizy danych wynikających z podjętego przez resort pracy i polityki społecznej badania na temat pobytu w szpitalach psychiatrycznych dzieci z placówek opiekuńczo wychowawczych przekazuję następujące informacje:
W wyniku zaleceń, przesłanych pismem znak DPS-II-074-6-TU/07 z dn. 30.08.2007 r.
Wydziałom Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich, do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wpłynęły informacje, że do końca 2007 r. we wszystkich województwach odbyły się spotkania z dyrektorami całodobowych placówek opiekuńczo - wychowawczych, na których przeprowadzono szkolenia co do procedur umieszczania dzieci w szpitalach psychiatrycznych.
We wszystkich województwach inspektorzy, prowadzący nadzór nad placówkami opiekuńczo - wychowawczymi, zbierają informacje o dzieciach z placówek aktualnie kierowanych do szpitali psychiatrycznych. Dokumenty tych dzieci są dokładnie badane w czasie kontroli przeprowadzanych przez poszczególne Urzędy Wojewódzkie w podległych im placówkach.
Ponadto Wydziały Polityki Społecznej UW przesłały do MPiPS dane za I półrocze 2007 r., dotyczące dzieci z całodobowych placówek opiekuńczo -wychowawczych umieszczonych w szpitalach psychiatrycznych. Wynika z nich, że w badanym okresie w szpitalach psychiatrycznych przebywało 524 dzieci z placówek, co stanowi ok. 1,8 % wszystkich dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo -wychowawczych. W tej liczbie najwięcej dzieci mieściło się w przedziale wiekowym 15-18 lat. Z dzieci młodszych umieszczone było 1 dziecko w wieku 5 lat. jedno w wieku 6 lal oraz 4 dzieci w wieku 7 lal. Z ogólnej liczby dzieci - 88 przebywało w szpitalach kilkakrotnie. Dzieci zostały skierowane do szpitali psychiatrycznych z 381 całodobowych placówek opiekuńczo - wychowawczych z terenu całego kraju, co stanowi ok. 55% ogółu placówek w Polsce.
Szczegółowe wyniki badania zostały przedstawione w tabelach stanowiących załącznik do niniejszego pisma.
159
Jednocześnie uprzejmie informuję, że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej będzie systematycznie monitorować w skali kraju zjawisko umieszczania wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych.
MINISTER /-/ Jolanta Fedak
160
Tab. 1. Liczba dzieci umieszczanych w szpitalach psychiatrycznych wg wieku w poszczególnych województwach. I - VI2007 r.
Wiek dzieci Dolnoślą
161
Tab. 2. Pobyt dzieci z placówek opiekuńczo - wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w układzie wojewódzkim. I - VI 2007 r.
województwo liczba placówek
ogółem
w tym liczba placówek kierujących
liczba dzieci
skierowanych w tym skierowanych
wielokrotnie
Dolnośląskie 89 20 43 2
Kujawsko-Pomorskie
42 33 36 7
Lubelskie 40 37 41 8
Lubuskie 14 8 37 8
Łódzkie 45 37 46 6
Małopolskie 55 22 24 10
Mazowieckie 73 30 58 8
Opolskie 13 8 19 2
Podkarpackie 36 30 32 6
Podlaskie 17 10 11 2
Pomorskie 51 18 26 9
Śląskie 73 24 29 6
Świętokrzyskie 34 23 25 2
Warmińsko-Mazurs.
40 20 24 3
Wielkopolski 55 41 42 5
Zachodnio-pomorski
36 20 33 4
RAZEM 688 381 526 88
162 RZECZPOSPOLITA POLSKA
Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-602331-III/08/JA
00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53
Szanowna Pani Minister
Uprzejmie informuję Panią Minister, że na tle publikacji prasowej „Psychotropy dla dzieci zamiast terapii” (Gazeta Wyborcza z dnia 5 listopada 2008 r.) uznałem za konieczne podjęcie problemu lepszego zabezpieczenia praw dzieci wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Zgodnie z art. 80 ust. li 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728) dziecko pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej może być umieszczone w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej typu interwencyjnego, rodzinnego i socjalizacyjnego. Placówka taka zapewnia dziecku całodobową ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby bytowe, rozwojowe, w tym emocjonalne, społeczne, religijne, a także zapewnia korzystanie z przysługujących na podstawie odrębnych przepisów świadczeń zdrowotnych i kształcenia - co najmniej na poziomie obowiązującego standardu opieki i wychowania.
Podstawowym celem placówki interwencyjnej jest zapewnienie dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców i znajdujących się w sytuacji kryzysowej doraźnej opieki do czasu powrotu do rodziny lub umieszczenia w rodzinie zastępczej albo adopcyjnej, bądź też w innej placówce. Obowiązkiem placówki jest też zorganizowanie podopiecznemu wykazującemu zaburzenia, odchylenia rozwojowe lub trudności w uczeniu się odpowiedniej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych - Dz. U. z 2007 r.
Nr 201, poz. 1455).
W powołanym artykule z Gazety Wyborczej opisano niepokojące zjawisko nadużywania przez placówki opiekuńczo-wychowawcze możliwości leczenia dzieci sprawiających kłopoty wychowawcze silnymi środkami farmakologicznymi, które z kolei wykluczają prawidłowe funkcjonowanie tych dzieci w środowisku, w szczególności szkolnym.
Pani
Jolanta Fedak
Minister Pracy i Polityki Społecznej
Warszawa, 14 listopada 2008 r.
163
Pobyt dziecka w placówce interwencyjnej ma charakter przejściowy i nie może trwać dłużej niż 3 miesiące (§ 4 ust. 7 rozporządzenia). Poddanie takiego dziecka leczeniu środkami farmakologicznymi powinno następować po wykluczeniu możliwości skutecznego zastosowania działań o charakterze terapeutycznym, a praktyka zgłaszania przez wychowawców do leczenia psychiatrycznego dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, adhd, powinna być objęta szczególnym nadzorem.
Działając na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) zwracam się do Minister o rozważenie możliwości wprowadzenia odpowiednich zmian stanu prawnego w tym zakresie.
Zał. 1
Z poważaniem Z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich
/-/ Stanisław Trociuk Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich
164
MINISTER Warszawa, dnia 18 XII 2008 r.
PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ