Cel: sporządzenie listy zachowań pomocnych i zachowań niepomocnych w re-lacji pomagania.
Metody pracy:
Etap I: praca w podgrupach 3—6 ‑osobowych na temat czynników pomocnych w kontakcie z klientem.
Etap II: miniwykład na temat czynników, które wspierają osobę w pracy osobę niosącą pomoc.
Pytania pomocnicze:
a) Co takiego było w tej osobie, że pomoc była skuteczna?
b) Co takiego było w tobie, że pomoc była skuteczna?
c) Co takiego było w tej osobie, że pomoc była nieskuteczna?
d) Co takiego było w tobie, że pomoc była nieskuteczna?
e) Czy sposób, w jaki udziela się pomocy jednej osobie, może nie być skuteczny w przypadku innej osoby?
f) W jaki sposób dobrać rodzaj pomagania do osoby potrzebującej?
Czas trwania: 45 min.
Ćwiczenie 5.
Temat: Czy są problemy, nad którymi nie mógłbyś pracować jako osoba profe-sjonalnie pomagająca innym?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
moje ograniczenia jako osoby profesjonalnie pomagającej;
— kategorie problemów przeze mnie preferowanych i tych zdecydowanie
od-— rzucanych.
Cel: celem ćwiczenia jest uświadomienie sobie indywidualnych granic pomaga-nia.
Metody pracy: dyskusja na forum grupy.
Pytania pomocnicze:
a) Co by było, gdybyś jednak, wbrew sobie, podjął się w omawianym przypad-ku pomocy, czy wpłynęłoby to na efektywność pomagania? Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Co w takiej sytuacji można zrobić, żeby nie zostawić potrzebującego bez po-mocy?
Czas trwania: 20 min.
Ćwiczenie 6.
Temat: Co byś zrobił, gdybyś jako osoba pomagająca miał osobiste problemy — zrezygnował z pomagania innym czy raczej kontynuował pomaganie? Dlaczego?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
źródła pomocy;
— źródła pomocy dla laików vs. źródła pomocy dla profesjonalistów,
podobień-— stwa i różnice.
Cel: refleksja nad sobą w roli profesjonalisty doświadczającego trudności, uświa-domienie sobie swojego prawa do przeżywania trudności, a także prawa do de-legowania problemu.
Metody pracy:
dyskusja w podgrupach 3—6 ‑osobowych.
— dyskusja na forum.
—
Pytania pomocnicze:
a) Czy własne problemy pomagają nam zrozumieć trudności (cierpienie) in-nych?
b) Czy własne problemy przeszkadzają nam pomagać innym?
c) Czy rodzaj problemu profesjonalisty ma znaczenie, w zależności od rodzaju problemu klienta?
Czas trwania: 20 min.
Ćwiczenie 7.
Temat: Załóżmy, że jako profesjonalista doświadczasz osobistych trudności, z którymi sobie nie radzisz. Do kogo udałbyś się po pomoc?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
Superwizja jako metoda radzenia sobie z problemami.
— Umiejętność delegowania klientów ze względu na rodzaj problemu i
rozpo-— znania własnych możliwości zajęcia się ich problemami.
Cel: uświadomienie możliwości korzystania z pomocy przez osobę, która zazwy-czaj występuje w roli pomagającego.
Metody pracy: burza mózgów.
Pytania pomocnicze:
a) Czy zwrócenie się o pomoc sprawiłoby ci trudność? Uzasadnij swoją odpo-wiedź.
b) Czy szukanie przez ciebie pomocy byłoby uzależnione od rodzaju problemu?
c) Czy istnieją problemy, z którymi łatwiej byłoby ci się ujawnić?
d) Czy to ćwiczenie pomogło ci sobie coś uświadomić?
Czas trwania: 25 min.
II. Scenariusze zajęć po projekcji filmu
Cel ogólny zajęć: weryfikacja wyobrażenia roli osoby profesjonalnie pomagającej w odniesieniem do filmu.
Czas trwania: 4 godz. 35 min.
Ćwiczenie 1.
Temat: Jaką bohater filmu miał motywację do pomagania? Z jakich powodów pomagał innym?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
rodzaje dominujących motywacji do pomagania;
— motywacja a czerpanie przez profesjonalistę satysfakcji z pracy;
— pomaganie innym jako zawód;
— motywy prospołeczne vs. motywy pseudoprospołeczne pomagania;
— wpływ rodzaju motywacji profesjonalisty do pomagania na wspomaganego.
—
Cel: pokazanie uczestnikom zajęć wpływu rodzaju motywacji do pomagania in-nym na relację pomagania.
Metody pracy: burza mózgów.
Pytania pomocnicze:
a) Jakie były motywy bohatera do pomagania innym?
b) Czy bohater miał świadomość własnej motywacji do pomagania, skąd o tym wiesz, po czym poznajesz, że miał lub nie miał takiej świadomości?
c) Czy posiadanie takiej świadomości lub jej brak wpłynęło na relację pomaga-d) Czy pomagający mógł coś zrobić z własną motywacją do pomagania?nia?
e) Czy pobieranie pieniędzy za pomaganie jest właściwą motywacją do robienia tego?
f) Czy rodzaj motywacji do pomagania wpływa na relację z klientem?
Czas trwania: 45 min.
Ćwiczenie 2.
Temat: W filmie ukazana jest osoba profesjonalnie pomagająca, która przeży-wa trudności osobiste (m.in. nie potrafi się uporać z samobójczą śmiercią żony) i zawodowe (m.in. odczuwa bezradność wobec pacjentów i ich problemów).
Czy jeśli profesjonalnie pomagający przeżywa, podobnie jak bohater filmu, trud-ności osobiste lub kryzys zawodowy (np. wypalenie zawodowe), powinien dalej pomagać?
Forma pracy: Dyskusja moderowana i wykład.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
skuteczność pomagania przy obniżonej sprawności pomagającego;
— etyka pomagania.
—
Cel: celem ćwiczenia jest pokazanie jego uczestnikom, w jaki sposób jako profe-sjonalista można właściwie reagować na osobisty kryzys.
Metody pracy: Dyskusja w grupach 3—6‑osobowych, następnie dyskusja na fo-rum.
Pytania pomocnicze:
a) Czy bohater mógł coś zrobić w tej sprawie?
b) Czy było coś, co bohater jako profesjonalista bezwzględnie powinien zrobić?
c) Po czym bohater mógł poznać, że nie powinien w tym momencie pomagać klientowi?
d) Czy bohater zdawał sobie sprawę ze swoich trudności i ograniczeń w związku z przeżywanym przez siebie osobistym kryzysem?
Czas trwania: 45 min.
Ćwiczenie 3.
Temat: W filmie pokazana jest nieudana interwencja kolegów psychiatrów w od-powiedzi na zaobserwowany kryzys jednego z nich. Czy była ona twoim zdaniem właściwie przeprowadzona?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia: pomoc profesjonaliście znajdującemu się w kry-zysie.
Cel: celem ćwiczenia jest wypracowanie skutecznych metod reagowania na trud-ności przeżywane przez pomagających profesjonalistów.
Metody pracy: Uczestnicy dyskutują w grupach 3—6‑osobowych nad proble-mem, a następnie prezentują innym grupom wypracowany model skutecznej pomocy dla profesjonalisty.
Pytania pomocnicze:
a. Z jakich powodów przedstawiona w filmie interwencja była nieskuteczna?
b. Czy można było przeprowadzić ją inaczej? Jakie masz na to pomysły?
c. Czy w sytuacji przeprowadzania interwencji przez psychiatrów było coś, na czym można się wzorować?
d. W jaki sposób można było przeprowadzić modelowo skuteczną interwencję?
Czas trwania: 45 min.
Ćwiczenie 4.
Temat: W filmie pokazany jest profesjonalista, który pomaga osobie uzależnionej od alkoholu i nastolatce, której matka popełniła samobójstwo. Czy twoim zda-niem osoba profesjonalnie pomagająca powinna pomagać, tak jak główny boha-ter filmu, osobie z problemami podobnymi lub takimi samymi jak jego własne?
Forma pracy: dyskusja
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
skuteczność pomocy;
— etyka pomagania.
—
Cel: celem ćwiczenia jest pokazanie uczestnikom granic pomagania w sytuacji, kiedy się ma problem podobny do osoby wspomaganej.
Metody pracy: dyskusja w grupach 3—6‑osobowych, a następnie przedstawienie wniosków na forum.
Pytania pomocnicze:
a) Komu w takiej sytuacji pomaga profesjonalista? Sobie czy osobie wspomaga-b) Czy twoim zdaniem etyczne jest, że pomagając innym, profesjonalista poma-nej?
ga też sobie?
c) Czy jeśli profesjonalista pomoże sobie, ale też osobie potrzebującej pomocy, to uzasadnia to jego postępowanie?
d) Czy posiadanie przez profesjonalistę podobnego lub takiego samego proble-mu co osoba wspomagana ułatwia proble-mu pomaganie?
e) Czy mienie przez profesjonalistę podobnego lub tego samego problemu co osoba wspomagana raczej oddala go od pomocy innym, powoduje obniżenie skuteczności tej pomocy?
Czas trwania: 45 min.
Ćwiczenie 5.
Temat: Czy słuszne (etyczne) jest, że główny bohater, mimo iż miał osobiste pro-blemy, kontynuował pomaganie?
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
etyka pomagającego;
— granice pomagania.
—
Cel: uświadomienie uczestnikom zajęć etycznych zasad, jakimi powinien kiero-wać się profesjonalnie pomagający, i określenie, kiedy może kontynuokiero-wać poma-ganie, a kiedy powinien je zakończyć z powodu trudności osobistych.
Metody pracy: burza mózgów.
Pytania pomocnicze:
a) Czy własne problemy pomagały nam zrozumieć trudności (cierpienie) in-nych?
b) Co powinien zrobić główny bohater, kiedy doświadczał osobistych proble-c) Czy własne problemy utrudniały bohaterowi niesienie pomocy innym?mów?
d) Czy problemy innych pomogły bohaterowi poradzić sobie z jego własnymi?
e) Czy ukazanie słabości, kryzysu przeżywanego przez osobę profesjonalnie po-magającą może być pomocne dla osób potrzebujących wsparcia?
Czas trwania: 30 min.
Ćwiczenie 6.
Temat: W filmie pokazane jest, iż mimo że bohater przeżywa wiele trudności i ma wiele momentów zwątpienia, jego pomoc w przypadku nastolatki i aktorki okazuje się skuteczna.
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia:
Czynniki pomocne w pomaganiu.
—
Cel: pokazanie uczestnikom, jakie czynniki są ważne w profesjonalnym poma-ganiu.
Metody pracy: burza mózgów.
Pytania pomocnicze:
a) Czy pomoc profesjonalisty rzeczywiście okazała się skuteczna?
b) Co spowodowało, że okazała się ona skuteczna?
c) Czym odznaczał się profesjonalista?
d) Czy decydujące znaczenie dla skuteczności pomocy miały inne czynniki, nie-zależne od pomagającego?
Czas trwania: 20 min.
Ćwiczenie 7.
Temat: W filmie ukazany jest pomagający profesjonalista przeżywający osobiste trudności i przechodzący zawodowy kryzys. Spróbuj na tej podstawie wyciągnąć ogólne wnioski i stworzyć „Kodeks pomagającego”.
Forma pracy: dyskusja.
Kluczowe pojęcia/zagadnienia: pomagający jako model do naśladowania dla innych pomagających.
Cel: celem ćwiczenia jest wygenerowanie najważniejszych zasad, jakimi powi-nien się kierować profesjonalnie pomagający w pełpowi-nieniu zawodowych czynności i jakich powinien przestrzegać w codziennej pracy.
Metody pracy: uczestnicy w 3—6‑osobowych grupach zastanawiają się nad za-gadnieniem, a następnie wspólnie generują zasady w formie plakatu.
Pytania pomocnicze:
a. Jakie najważniejsze treści chciałbyś przekazać profesjonalnie pomagającym?
b. Jakimi cechami, twoim zdaniem, profesjonalnie pomagający powinien się od-znaczać, by być wzorem dla innych pomagających profesjonalistów?
c. Jakich cech pomagający profesjonalista powinien się wyzbyć?
d. Nad czym profesjonalnie pomagający powinien szczególnie pracować?
Czas trwania: 45 min.
Polecane filmy
Przypadek Stephanie Daley (Stephanie Daley), prod. USA, 2006, reż. Hilary Brougher, czas trwania: 91 min
Szczególnie polecany. Film przedstawia sprawę młodocianej matki, szesnastolet-niej Stephanie Dale, która jest oskarżona o zabicie swojego nowo narodzonego dziecka. Stephanie wypiera się oskarżenia, a jej sprawą ma się zająć psycholog sądowa Lydie Crane. Sama Lydie jest jednak w ciąży co dodatkowo komplikuje jej zadanie.
K-pax, prod. USA, 2001, reż. Ian Softley, czas trwania: 120 min
Prot jest tajemniczym pacjentem szpitala psychiatrycznego. Podaje się za przy-bysza z planety K‑Pax, który prowadzi na ziemi badania, a wizyta w zakładzie psychiatrycznym ma mu pomóc lepiej poznać ludzi. Obecność prota (imię ce-lowo pisane małą literą) wpływa pozytywnie na pozostałych pacjentów szpitala, a wśród personelu zostaje zasiane ziarno niepewności co do osoby „przybysza”.
Psychopata (Copycat), prod. USA, 1995, reż. Jon Amiel, czas trwania: 145 min Film przedstawia próbę ujęcia seryjnego mordercy, który działa według niezrozu-miałego schematu. W celu rozwikłania sprawy o współpracę zostaje poproszona dr Helen Hudson. Jest ona psychologiem sądowym wyspecjalizowanym w pracy z seryjnymi mordercami, jednak od czasu, gdy sama omal nie została zamordo-wana, nie opuszcza swojego mieszkania.
Polecane książki
Brammer, L.M. (1984).
• Kontakty służące pomaganiu. Procesy i umiejętności.
Warszawa: PTP Studium Umiejętności Psychologicznych.
Kodeks Etyczno ‑Zawodowy Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
• . http://
www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=29 Kratochvil, S. (2003).
• Podstawy psychoterapii. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S‑ka.
Okun, B.F. (2002).
• Skuteczna pomoc psychologiczna. Warszawa: Instytut Psy-chologii Zdrowia.
Otrębska ‑Popiołek, K. (1991).
• Człowiek sytuacji pomocy. Katowice:
Wydawnic-two Uniwersytetu Śląskiego.
Sęk, H. (2000).
• Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Na-ukowe PWN.
Sęk, H. (2005).
• Psychologia kliniczna (t. 1).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Stemplewska ‑Żakowicz, K., (2009). PWN.
• Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie
jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psycholo-giczne.
Materiały dodatkowe
Ważne pojęcia
Relacja pomagania — relacja interpersonalna, którą charakteryzuje sprzężony układ ról osoby pomagającej i wspomaganej. Jej celem jest dobro osoby wspo-maganej wyrażone w postaci: obniżenia cierpienia, poprawy stanu jej zdrowia i wzrostu zadowolenia czy też rozwiązania kryzysu lub problemu życiowego (Sęk, 2005).
Cel psychologicznej pomocy — celem psychologicznej pomocy jest pomoc klientowi w skutecznym pokonywaniu jego życiowych problemów w taki sposób, by lepiej pomagał sobie samemu w codziennym życiu (Egan, 1997).
Procesy spostrzegania społecznego — w procesach spostrzegania człowiek przejawia tendencje do utrzymywania zgodności między napływającymi do nie-go informacjami. Mechanizm ujednolicania i upraszczania spostrzeżeń (w sto-sunku do innych osób) prowadzący do wypracowania skryptów, które pozwalają na orientację, poczucie kontroli i szybsze przetwarzanie płynących z otoczenia informacji. Do tych procesów możemy zaliczyć podstawowy błąd atrybucji oraz halo efekt (Mądrzycki, 1986).
Podstawowy błąd atrybucji — zjawisko polegające na tym, że osoba obserwująca określone zachowania osoby obserwowanej jest bardziej skłonna do przypisywa-nia (atrybucji) ich przyczyn indywidualnym, stałym cechom osoby obserwowa-nej przy jednoczesnym niedocenianiu wpływu czynników sytuacyjnych. Pojęcie to do psychologii społecznej zostało wprowadzone przez Lee Rosa (1977).
Pierwsze wrażenie — dążenie do uzyskania zgodności między percypowany-mi przez jednostkę informacjapercypowany-mi. Zjawisko to dowodzi, iż informacje, które docierają do nas jako pierwsze, są atrybuowane jako bardziej reprezentatywne i w konsekwencji to właśnie na nich opieramy swoje „pierwsze wrażenie”, często-kroć ignorując pozostałe informacje, nawet w przypadku kiedy są one niezgodne z tymi pierwszymi (Zimbardo, 1999; Mądrzycki, 1986).
Halo Efekt — polega na tym, iż zaobserwowawszy jedną cechę (właściwość) da-nej osoby, atrybuujemy jej kolejne „dalsze” cechy, które są zgodne ze znakiem (pozytywnym, negatywnym) cechy już posiadanej (Thorndike, 1920). Na przy-kład: „Jeżeli widzimy fotografię osoby uśmiechniętej, przypisujemy jej pozytywne cechy” (Sing, 1982).
Efekt Rosenthala — w typowych sytuacjach laboratoryjnych, diagnostycznych i terapeutycznych (pomocowych) badacz (psycholog) w sposób niewerbalny przekazuje klientowi wskazówki zawierające pewne informacje o tym, jak po-winny się zachować inne osoby, aby mogły spełnić jego oczekiwania. Efekt ów polega zatem na przyjęciu początkowych założeń, zgodnie z którymi interpretu-jemy dalsze zdarzenia niezależnie od tego, czy są one prawdziwe czy też stanowią wytwory naszej wyobraźni (Rosenthal, 1969, za: Brzeziński, Kowalik, 2000A).
Bibliografia
Aronson, E., Akert, R.M., Wilson, T.D. (2000). Psychologia społeczna — serce i umysł.
Przeł. A. Bezwińska [et al.]. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S‑ka.
Bańka, A. (2005). Motywacja osiągnięć. Podstawy teoretyczne i konstrukcja skali do po‑
miaru Motywacji Osiągnięć w Wymiarze Międzynarodowym. Poznań—Warszawa:
PRINT ‑B — Instytut Rozwoju Kariery.
Boski, P. (1980). Potrzeba osiągnięć jako psychologiczny czynnik rozwoju społeczno‑
‑ekonomicznego. W: Reykowski, J. (red.), Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi (s. 27—103). Warszawa: Książka i Wiedza.
Brammer, L.M. (1984). Kontakty służące pomaganiu. Procesy i umiejętności. Przeł. J. Mie-ścicki i M. Żardecka. Warszawa: PTP Studium Umiejętności Psychologicznych.
Brzezinski, J., Kowalik, S. (2000). Diagnoza kliniczna w kontekście praktyki społecznej. W:
Sęk, H. (red.), Społeczna psychologia kliniczna (s. 187—212). Warszawa: Wydawnic-two Naukowe PWN.
Brzeziński, J., Kowalik, S. (2000A). Modelujący wyniki badania psychologicznego (diagno‑
stycznego) wpływ osoby badanej (pacjenta) i badacza (klinicysty). W: Sęk, H. (red.), Społeczna psychologia kliniczna (s. 269—302). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Brzeziński, J., Kowalik, S. (2000B). O różnych sposobach uprawiania psychologii. Poznań: PWN.
Wydawnictwo Zysk i S‑ka.
Brzeziński, J., Toeplitz ‑Winiewska, M. (2005). Model zawodowy psychologa klinicznego.
W: Sęk, H. (red.), Psychologia kliniczna (t. 1, s. 299—323). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Całe życie z wariatami. Pobrano 20.10.2014.
Czabała, J.C. (2000). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Davis, D., Wright, J.H. (1994). The therapeutic relationship in cognitive ‑behavioral therapy: PWN.
Patient perceptions and therapist responses. „Cognitive and Behavioral Practice”, 1, s. 25—45.
Elliott, R. (1985). Helpful and nonhelpful events in brief counseling interviews: An empiri‑
cal taxonomy. „Journal of Counseling Psychology”, 32, s. 307—322.
Elliott, R., James, E. (1989). Varieties of client experience in psychotherapy. An analysis of the literature. „Clinical Psychology Review”, 9, s. 443—467.
Engel ‑Bernatowicz, A. (2005). Kontakt. W: K. Krejtz, K. Stemplewska ‑Żakowicz (red.), Wywiad psychologiczny (t. 2, s. 54—79). Wywiad jako spotkanie z człowiekiem. War-szawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Freud, Z. (1984). Wstęp do psychoanalizy. Przeł. S. Kempnerówna i W. Zaniewicki. War-szawa: PWM.
Gershefski, J.J., Amkoff, D.B., Glass, C.R., Elkin, I. (1996). Clients’ perception of treatment for depression: helpfull aspects. „Psychoterherapy Research”, 6, s. 233—247.
Grzesiuk, L. (red.). (2005). Psychoterapia. Teoria. Podręcznik akademicki. T. 1, s. 271—
307, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii Kultury.
Hil, C.L. (2007). My personal reactions to rogerss (1957): The facilitative but neithet neces‑
sary nor sufficient conditions of therapeutic personality change. „Psychotherapy: The-ory, Research, Practice, Training”, Vol. 44 (3), s. 260—264.
http://www.stopklatka.pl/film/film.asp?fi=38152
Kodeks etyczno ‑zawodowy psychologa. Pobrano 23.10.2014 z: http://www.ptp.org.pl/mo-dules.php?name=News&file=article&sid=29
Kratochvil, S. (2003). Podstawy psychoterapii. Przeł. M. Czabak, E. Matuska. Poznań: Wy-dawnictwo Zysk i S‑ka.
Lietaer, G.M. (1986). Client and therapist perceptions of helping processes in clinet ‑centered/
experimental psychoterphy. „Person ‑Centered Review”, 1, s. 436—455.
Llewelyn, S.P., Elliott, R., Shapiro, D.A., Hardy, G., Firth ‑Cozens, J. (1988). Client percep‑
tionsof significant events in prescriptive and exploratory periods of indyvidual therapy.
„British Journal of clinical Psychology”, 27, s. 105—114.
Maslach, C. (2000). Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.), Wypa‑
lenie zawodowe, przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (s. 13—31). Przeł. J. Radzicki, M. Żywicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mądrzycki, W. (1986). Deformacje w spostrzeganiu ludzi. Warszawa: Wydawnictwo Na-ukowe PWN.
Okun, B.F. (2002). Skuteczna pomoc psychologiczna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Otrębska ‑Popiołek, K. (1991). Człowiek sytuacji pomocy. Katowice. Wydawnictwo Uni-wersytetu Śląskiego.
Paluchowski, J., Stemplewska ‑Żakowicz, K. (2008). Podstawy diagnozy psychologicznej. W:
J. Strealu, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, s. 735—776).
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pulson, B., Stuart, J., Truscot, D. (1999). Client perceptions of helpful experiences in coun‑
seling. „Journal of Counseling Psychology”, 3, s. 317—324.
Ratajczak, Z. (1983). Zaufanie interpersonalne. W: X. Gliszczyńska (red.), Człowiek jako podmiot życia społecznego (s. 84—102). Wrocław: Ossolineum.
Rogers, C.R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personalisty change. „Journal of Consulting Psychology”, 1957, Vol. 21, No. 2, s. 95—103.
Ross, L.D. (1977). The intuitive psychologist and his shortcomings: Distortions in the at‑
tribution process. W: L. Berkowitz (red.), Advances in experimental social psychology (Vol. 10, s. 173—220). New York: Academic Press.
Samstag, L. (2007). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality chan‑
ge: Reactions to Rogers` 1957 article. „Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Tra-ining”, Vol. 44 (3), s. 295—299.
Seligman, M.E.P. (1995). The Effectiveness of Psychotherapy. The Consumer Reports Study.
„American Psychologist”, Vol. 50, 12, s. 965—974.
Sęk, H. (2000). Podstawowe rodzaje pomocy psychologicznej. W: H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna (s. 365—380). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sęk, H. (2005). Pomoc psychologiczna w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (t. 1, s. 246—255). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Shapiro, D., Shapiro, D. (1982). Meta ‑analysis of comparative therapy outcome studies:
A replication and refinement. „Psychological Bulletin”, 92, s. 581—604.
Silberschatz, G. (2007). Comments On „The necessary and sufficient conditions of therapeu‑
tic personality change”. „Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training”, Vol. 44 (3), s. 265—267.
Sing, L. (1982). The Effect of Smiling on Person Perception. „The Journal of Social Psycho-logy”, Vol. 117, issue, 1, s. 63—67.
Sokolik, Z. (2005). Psychoanaliza. W: L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia. Teoria. Podręcznik akademicki (t. 1, s. 271—307). Warszawa, Wydawnictwo Psychologii Kultury.
Stemplewska ‑Żakowicz, K. (2009). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompe‑
tencja profesjonalna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szustrowa, T. (1991). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja. Warszawa:
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Thorndike, E.L. (1920). A constant error on psychological rating. „Journal of Applied Psy-chology”, IV, s. 25—29.
Toeplitz ‑Winiewska, M. (2002). Etyczne aspekty uprawiania zawodu psychologa. W: J. Stre-alu (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, s. 823—836). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Trzebińska, E. (2005). Przygotowania do rozpoczęcia psychoterapii. W: L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia. Teoria. Podręcznik akademicki (t. 1, s. 271—307). Warszawa: Wydaw-nictwo Psychologii Kultury.
Wachtel, P.L. (2007). Carl Rogers and the larger context of therapeutic thought. „Psycho-therapy: Theory, Research, Practice, Training”, Vol. 44 (3), s. 279—284.
Watson, J.C. (2007). Reassessing Rogers`necessary and sufficient conditions of change.
„Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training”, Vol. 44 (3), s. 268—273.
Weiner, B. (1986). An attributional theory of motivation and emotion. Nowy Jork: Sprin-Wojciszke, B. (2006). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: ger.
Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zimbardo, P. (1999). Psychologia i życie. Przeł. E. Czerniawska [et al.]. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Summary
The paper is concerned with the problem of building a professional assistance relationship. The authors analyze the case from the film “Shrink”, directed by Jonas Pate, in order to exemplify: rules, dangers and possibilities of a person who helps in building an appropriate interpersonal contact. In this article the reader is familiarized with a perspective of such person, to observe proper behaviors, as well as potential mistakes. As a didactic material, the paper is dedicated to people who prepare for being in charge of the whole assistance process.