Adaptation of Cloud Computing in Polish Enterprises
5. Motywy i bariery adaptacji chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach
Rosnący rynek cloud computing, który na świecie w roku 2018 przekroczył kwotę 250 mld USD, a w Polsce wynosił około 300 mln USD (według szacun-ków F5, do 2022 roku wartość ta ma się podwoić i przekroczyć 0,5 mld USD) – oferuje szerokie możliwości wspomagania działalności przedsiębiorstw.
Jak wynika z cytowanych badań, wiele przedsiębiorstw w Polsce już stosuje, migruje albo rozważa zastosowanie usług chmury obliczeniowej. Wynika to z wymienionych wcześniej korzyści, jakich dostarcza cloud computing, które w rezultacie mogą m.in. poprawić efektywność procesów, umożliwić zajęcie lepszej pozycji rynkowej, a także wspierać innowacje. Współczesne przed-siębiorstwa zgłaszają jednak wiele obaw dotyczących zastosowania chmury obliczeniowej, które skutecznie zmniejszają skalę implementacji tego typu rozwiązań w biznesie. Punktem wyjścia jest ustalenie oczekiwań w odnie-sieniu do chmury obliczeniowej, które ułatwiają podejmowanie decyzji o jej zastosowaniu w przedsiębiorstwie.
Według badań Harvey Nash/KPMG przeprowadzonych w 2017 r. pośród 4500 międzynarodowych menedżerów IT (świadomych możliwości i ogra-niczeń cloud computing i podejmujących wstępną decyzje o wdrożeniu),
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 95
najważniejszymi motywami adaptacji rozwiązań chmurowych w przedsię-biorstwach są (Harvey Nash i KPMG, 2017):
− oczekiwania rynkowe, tj. poprawę dostępności i elastyczności (41%), poprawę zwinności i szybkości reakcji (39%) oraz przyśpieszenie roz-woju produktu/generowania innowacji (31%), szybsze dostosowanie się do klientów, partnerów (10%);
− oczekiwania organizacyjne, tj. poszukiwania najlepszych rozwiązań (34%), uproszczenie zarządzania (28%), obsługa globalnych rynków wspólnych (21%), poprawa mobilności pracowników (18%), przyciągnięcie talentów (1%);
− oczekiwania ekonomiczne, tj. niższe koszty (26%), zmiana kosztów CapEx na OpEx (19%);
− oczekiwania technologiczne, tj. modernizacja centrum danych/starszych rozwiązań IT (12%).
Zestawienie najważniejszych powodów zastosowania chmury obliczenio-wej w przedsiębiorstwach według Harvey Nash/KPMG przedstawiono na rysunku 6.
Rysunek 6. Motywy zastosowania chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45%
przyciągnięcie talentów szybsze dostosowania się do klientów/partnerów modernizacja centrum danych/rozwiązań IT zmiana kosztów CapEx na OpEx obsługa globalnych usług wspólnych niższe koszty uproszczenie zarządzania przyspieszenie rozwoju produktu/innowacji poszukiwanie najlepszych dostępnych rozwiązań poprawa zwinności i szybkość reakcji poprawa dostępność i elastyczności
Badania KPMG stwierdzają, że oczekiwania co do chmury obliczeniowej różnią się z uwagi na wielkość przedsiębiorstw. Celem wielu mniejszych przedsiębiorstw korzystających z chmury obliczeniowej jest chęć uzyskania lepszej stabilności i elastyczności w stosunku do korzystania z własnych
rozwiązań IT. Większe przedsiębiorstwa postrzegają cloud computing jako sposób zwiększenia wydajności niezbędnej dla poprawy zwinności i zdolności reagowania na zmiany.
Podobne przesłanki inwestycji w chmurę obliczeniową, lecz inaczej oce-niane przez respondentów, przedstawiają badania IDG i Octawave. Najważ-niejsza przesłanką rozważania chmury obliczeniowej była chęć optymalizacji kosztów i procesów IT (55%), skalowalność (44%) oraz rozwój biznesu w kierunku transformacji cyfrowej (43%). Z uwagi na kilkuletni okres amor-tyzacji sprzętu (z reguły do 7 lat), ważnym motywem rozważania chmury jest konieczność modernizacji systemów IT (33%). Innymi wskazywanymi przesłankami była poprawa elastyczności rynkowej (30%), bezinwestycyjny model opłat za wykorzystywane zasoby (30%), poprawa jakości obsługi klien-ta (23%). Nowym czynnikiem decyzyjnym dla respondentów w stosunku do badań Nash/KPMG była lokalizacja centrum danych dostawcy na terenie kraju (20%).
Raport PMR analizujący grupę dużych przedsiębiorstw w Polsce wskazuje inne czynniki, które będą oddziaływać na rozwój rynku chmury oblicze-niowej (a tym samym wpływać na adaptację cloud computingu). Głównymi czynnikami rzutującymi na adaptację chmury jest racjonalizacja wydatków i poszukiwanie oszczędności w przedsiębiorstwach (średnia 4,7), bezpieczeń-stwo (średnia 4,6) oraz wzrastająca ilość przetwarzanych danych (średnia 4,53%). Wśród innych czynników mogących wpływać na zastosowanie chmury w przedsiębiorstwach wskazano mobilność i zdalny dostęp (co w połączeniu z elastycznością chmury, może ograniczyć koszty pracy), wzrost znaczenia modelu rozliczeniowego w postaci comiesięcznych opłat za korzystanie z usługi zamiast relatywnie wyższych początkowych wydatków inwestycyjnych związanych z wdrożeniem. Na rozwój rynku chmury obliczeniowej może mieć również wpływ: poziom przepustowości sieci Internet, zmiana nastawienia do chmury, poziom cen, jak również liczba nowych firm zakładanych w kraju (PMR, 2018). Najważniejsze czynniki rozwoju rynku chmury obliczenio-wej wskazywane przez największe krajowe przedsiębiorstwa przedstawiono w tabeli 4.
Całkiem odmienne postrzeganie kluczowych czynników przy rozważa-niu chmury obliczeniowej zaprezentowano w badaniach przeprowadzonych w 2018 roku przez ComputerWorld i Orange Polska wśród 69 polskich przedsiębiorstw o różnej wielkości. Może to wynikać z przyjęcia założenia o nieuchronności migracji do chmury i konieczności wypracowania kryteriów oceny dla dostawcy usług oraz ustalenia najistotniejszych parametrów
świad-Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 97
czonej usługi. Z przeprowadzonych badań wynika, że do najważniejszych czynników wpływających na podjęcie decyzji o adaptacji rozwiązań chmu-rowych w przedsiębiorstwie zalicza się stabilność dostawcy, który dostarcza rozwiązanie chmurowe (58%), jakość świadczonych usług wyrażoną wskaź-nikiem SLA (55%), poziom kosztów (49%) i jakość wsparcia technicznego (48%). Liczba funkcjonalności usługi jest zdecydowanie ważna dla 26%
respondentów i ważna dla 54% przedsiębiorstw (ComputerWorld, 2019).
Z kolei według cytowanego raportu IDG i Octawave z 2019 roku – najważ-niejszymi przesłankami do inwestycji w chmurę są: możliwość optymalizacji kosztów i procesów IT (55%) oraz wysoka skalowalność rozwiązań projek-towanych na jej fundamentach (44%). Nieco mniej firm (43%) postrzega chmurę jako istotne narzędzie w realizacji strategii cyfrowej transformacji w obszarze infrastruktury przedsiębiorstwa.
Tabela 4. Czynniki mające największy wpływ na rynek cloud computing w Polsce Czynniki
Bezpieczeństwo 10 8 11 13 19 15 23 4,60
Coraz większa ilość
przetwarzanych danych 7 9 17 16 16 12 23 4,53
Wzrost rynku mobilnego internetu i rynku aplikacji
mobilnych 11 10 16 20 20 13 9 4,01
Zmiana modelu
rozliczeniowego CAPEX
na OPEX 26 18 9 7 11 19 9 3,53
Regulacje prawne 20 24 17 12 10 12 5 3,24
Przepustowość sieci
internetowej 26 17 17 18 8 11 3 3,10
Źródło: PMR, 2018.
Według badań Aruba Cloud, wśród najważniejszych korzyści, które mogą zachęcić przedsiębiorstwa do wykorzystywania chmury są: dostępność usług z każdej lokalizacji (ok. 40%), wysoki poziom bezpieczeństwa (38%) oraz
niższe koszty rozwiązań chmurowych w porównaniu z technologiami lokal-nymi (36%). Inlokal-nymi czynnikami, które są rozważane przy podejmowaniu decyzji o korzystaniu z chmury są zaufanie do dostawcy (29%), elastyczność (23%), skalowalność (23%) i model opłat jedynie za wykorzystywane zasoby (20%). Polskie przedsiębiorstwa przy wyborze dostawcy chmury, szczególnie ceniły zapewnienie zgodności usługi z RODO (72%), ponadto bardzo waż-nym czynnikiem jest posiadanie przez dostawcę certyfikatu niezawodności (np. Rating4/TierIV) w odniesieniu do centrum danych (62%). Również ważnym czynnikiem wpływającym na decyzję jest świadczenie usług z cen-trum danych ulokowanego w Polsce (ok. 50%) (Aruba Cloud, 2018).
Przedsiębiorstwa dokonują wyboru dostawcy chmury na podstawie rekomendacji znajomego eksperta (47%), kierując się opiniami własnych specjalistów (36%), na podstawie samodzielnych analiz dostępnych ofert rynkowych (45%) lub niezależnych testów (36%). Zaufanie do dostawcy usług wskazuje jako ważne 25% respondentów. Badania IDG/Octawave wskazują, że czynnikami wpływającymi na wybór dostawcy chmury publicz-nej były przede wszystkim: zgodność z polityką firmy i narzucenie odgórne (35%), dostępność wsparcia przy migracji do chmury (29%) i wsparcia po migracji (23%), zaufanie do dużych dostawców (24%). Na wybór wpływa-ła również ocena wartości dodanej SaaS (17%) i PaaS (14%) oraz lokali-zacja centrów danych w Polsce (14%) i obsługa w języku polskim (13%) (IDG i Octawave, 2019).
Analizując bariery i problemy związane adaptacją rozwiązań chmurowych w przedsiębiorstwach, należy wyróżnić bariery (Dziembek i Jurga, 2015):
− związane z bezpieczeństwem – np. brak dostępu do danych i usług, nieuprawnione ujawnienie danych konkurencji, brak zgodności z przy-jętą polityką bezpieczeństwa, nagłe zakończenie działalności dostawcy usług;
− natury prawnej – np. brak kompleksowych uregulowań prawnych, pro-blemy związane z wymogami i wytycznymi w zakresie przetwarzania danych osobowych i danych wrażliwych, brak zgodności z wytycznymi regulatora, trudności w zakresie negocjacji umów z dostawcą;
− techniczne – np. awarie zasilania, problemy w zakresie przepustowości lub dostępu do sieci Internet, trudności w integracji lokalnych już istniejących zasobów IT z rozwiązaniami chmury, niepełna możliwość dostosowania usług do potrzeb odbiorcy, problemy migracji danych między chmurami;
− psychologiczne – np. przekonania i mentalność decydentów, brak zaufa-nia, przyzwyczajenia do dotychczasowego modelu przetwarzania danych, brak informacji i wiedzy odnośnie do specyfiki cloud computing;
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 99
− rynkowe – brak zachęt i promocji dla odbiorców, wciąż stosunkowo wysoki koszt rozwiązań chmurowych, niedojrzałość niektórych rozwiązań chmu-rowych, wątpliwości co do profesjonalizmu niektórych dostawców, wciąż niewystarczająca aktywność organizacji standaryzujących funkcjonowanie cloud computing oraz promujących informacje i wiedzę odnośnie do roz-wiązań chmurowych.
W badaniach redakcji magazynu Inżynieria i Utrzymanie Ruchu z 2019 r.
najczęściej wskazywane czynniki blokujące adaptację rozwiązań chmu-ry obliczeniowej w przedsiębiorstwach dotyczyły barier psychologicznych (53%), barier bezpieczeństwa (32%) oraz barier technicznych (15%) (Inżynieria i Utrzymanie Ruchu, 2019). Według badań Computerworld, największymi problemami związanymi z implementacją chmury oblicze-niowej, wskazywanymi przez polskie przedsiębiorstwa są ryzyka związane z utratą i wyciekiem danych (54%) oraz ogólne ryzyka związane z bez-pieczeństwem (52%). Innymi podkreślanymi w badaniach wyzwaniami dla chmury obliczeniowej są także: integracja z istniejącymi środowiskami (39%), wewnętrzny opór i inercja (31%) oraz potencjalne komplikacje w zarzą-dzaniu chmurą (27%) (ComputerWorld, 2017). Według GUS najważniej-szymi przyczynami niewykorzystywania chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach były:
− niewystarczający poziom wiedzy, który wskazywało 36,9% małych, 30,1%
średnich i 13,8% dużych przedsiębiorstw; zauważyć można zależność, że im większe przedsiębiorstwo, tym bardziej zna specyfikę i własności cloud computing;
− niepewność co do lokalizacji przechowywania danych, (33,8% małych, 35,1% średnich i 30,7% dużych przedsiębiorstw); obawę o miejsce składo-wania danych wyraża około 1/3 przedsiębiorstw bez względu na wielkość;
− zagrożenie naruszenia bezpieczeństwa danych (33,7%, małych, 35,7%, średnich i 30,6% dużych przedsiębiorstw); problematyka bezpieczeństwa danych w chmurze jest ważna niemal w równym stopniu dla wszystkich przedsiębiorstw.
Cytowane badania magazynu Inżynieria i Utrzymanie Ruchu zidentyfiko-wały najczęstsze obawy i wyzwania dotyczące chmury obliczeniowej, które przedstawiono na rysunku 7.
Rysunek 7. Obawy przedsiębiorstw dotyczące chmury obliczeniowej
0 10 20 30 40 50 60 70 80%
trudność w integracji z infrastrukturą firmy większa podatność na włamania i ataki hakerskie brak własnej kontroli nad przepływem danych uzależnienie od dostawców tego typu usług oddanie kontroli nad zasobami IT firmie zewnętrznej (brak zaufania do usługodawcy) utrata danych
wyciek danych/nieuprawniony dostęp do danych 74%
54%
Źródło: Inżynieria i Utrzymanie Ruchu, 2019.
Główne obawy przedsiębiorstw związane z cloud com puting to: wyciek danych lub nieuprawniony dostęp do danych (74%), utrata danych (54%), oddanie kontroli nad zasobami IT firmie zewnętrznej, czyli ograniczone zaufanie w stosunku do usługodawcy (52%), uzależnienie od dostawców tego typu usług (42%), brak własnej kontroli nad przepływem danych (36%), większa podatność na włamania i ataki hakerskie (34%), trudność w integra-cji z infrastrukturą firmy (16%). Ponadto 6% respondentów obawia się dużej awaryjności/częstego braku dostępu do zasobów oraz braku opłacalności ekonomicznej. Ważnym kierunkiem zwiększania poziomu adaptacji chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach jest niwelowanie zagrożeń, doskonale-nie usług i technologii oraz doskonale-nieustanne zwiększadoskonale-nie wartości oferowanych rozwiązań cloud computing.
6. Podsumowanie
Wspomaganie zarządzania przedsiębiorstwem oraz usprawnienie pro-cesów biznesowych można osiągnąć poprzez zastosowanie różnorodnych rozwiązań IT. Jedną z form nabycia i użytkowania rozwiązań IT jest chmu-ra obliczeniowa, dostępna zarówno dla dużych, jak i mniejszych przedsię-biorstw. Potencjał chmury obliczeniowej sprawia, że implementacja tego typu rozwiązań może nie tylko zredefiniować zasady organizacji i funkcjonowa-nia systemów IT, lecz także poprawiać konkurencyjność oraz efektywność przedsiębiorstw. Pomimo kontrowersji związanych z chmurą obliczeniową (utrudniających implementację i szeroką akceptację dla tej formy nabywa-nia i dystrybucji usług IT), przedsiębiorstwa mogą użytkować rozwiązanabywa-nia informatyczne oferowane jako usługi, ułatwiające realizację strategii cyfrowej transformacji.
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 101
W artykule zaprezentowano chmurę obliczeniową, która jest obecnie jednym z popularnych i najszybciej rozwijających się trendów na rynku IT.
Przedstawiono poziom adaptacji cloud computing w przedsiębiorstwach polskich (wyraźnie niższy niż w rozwiniętych krajach UE) oraz omówio-no najważniejsze usługi chmury obliczeniowej i stopień ich użytkowania w krajowych i unijnych podmiotach gospodarczych (e-mail, przechowywanie danych, oprogramowanie biurowe, hosting baz danych i inne). Przesłanka-mi skłaniającyPrzesłanka-mi do adaptacji chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach są m.in. optymalizacja kosztów i procesów IT, rozwój biznesu w kierunku transformacji cyfrowej, poprawa elastyczności i dostępności, dokonywanie opłat tylko za wykorzystane zasoby, konieczność modernizacji zasobów IT itd. Najważniejszymi barierami zastosowania chmury obliczeniowej w pol-skich przedsiębiorstwach jest brak wiedzy o cloud computing, niepewność co do lokalizacji danych oraz różne aspekty bezpieczeństwa danych i usług.
Raporty i opracowania instytucji oraz firm badawczych podkreślają znaczny potencjał chmury obliczeniowej dla przedsiębiorstw, jednakże wiele pod-miotów gospodarczych nie jest zainteresowanych implementacją rozwiązań chmurowych. Dynamiczny rozwój technologii teleinformatycznych zapew-ne sprzyjał będzie dalszemu doskonaleniu modeli, własności i elementów cloud computingu, co powinno zwiększać adaptację chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach.
Bibliografia
Aruba Cloud, (2018). Użytkowanie usług chmurowych w przedsiębiorstwach działających w Polsce.
Pozyskano z: http://www.virtual-it.pl/8439-badanie-aruba-cloud-chmura-w-polskich-firmach.
html (20.09.2019).
Bałazy, M. (2018). 3 państwa UE o najwyższym wskaźniku cloud. Polska na szarym końcu. Pozyskano z: https://dyskusja.biz/rynki/3-panstwa-ue-o-najwyzszym-wskazniku-cloud-polska-na-szarym-koncu-65418, 29 maja (20.09.2019).
Brandl, D. (2010). Don’t cloud your compliance data. Control Engineering, 57(1), 1–23 Catteddu, D. (2010). Cloud Computing: Benefits, Risks and Recommendations for Information
Security. W: C. Serrão, V. Aguilera Díaz, F. Cerullo (red.), Web Application Security, IBWAS 2009. Communications in Computer and Information Science, 72. Berlin, Heidelberg: Springer.
Chudy, M. (2019). Strategie wdrażania chmury dla dużych i średnich przedsiębiorstw. CloudForum.
Pozyskano z: https://www.cloudforum.pl/2019/02/24/strategie-wdrazania-chmury-dla-duzych-i-srednich-przedsiebiorstw/ (20.09.2019).
Computerworld. (2017). Adaptacja chmury obliczeniowej w Polsce i na świecie. Pozyskano z: https://
www.computerworld.pl/news/Adaptacja-chmury-obliczeniowej-w-Polsce-i-na-swiecie,409498,2.
html, (06.09.2019).
ComputerWorld. (2019). Co decyduje o wyborze chmury w polskich firmach? Pozyskano z: https://
www.computerworld.pl/news/Co-decyduje-o-wyborze-chmury-w-polskich-firmach,411815.html (06.09.2019).
Dziembek, D. (2017). Technologie informacyjno-komunikacyjne oferowane w publicznej chmurze obliczeniowej w działalności organizacji wirtualnych. Ekonomiczne Problemy Usług, 1(126/2).
Dziembek, D. i Bajdor, P. (2015). Wykorzystanie chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach – wstępne wyniki badań. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Dziembek, D. i Jurga, A. (2015). Analiza korzyści i zagrożeń związanych z zastosowaniem publicznej chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach z sektora MŚP. W: I. Pawełoszek, C. Stępniak (red.), Wiedza w przedsiębiorczości - aspekty technologiczne, organizacyjne i spo-łeczne. Częstochowa: Wydawnictwo WZ PCz.
Eurostat. (2018). Cloud_computing – statistics on the use by enterprises. Pozyskano z: https://
ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Cloud_computing_-_statistics_on_the_
use_by_enterprises (20.09.2019).
GUS. (2018). Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2014–2018.
Pozyskano z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informa-cyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2018-roku,2,8.html (20.09.2019).
Harvey Nash i KPMG. (2017). Harvey Nash/KPMG CIO Survey 2017 Navigating uncertainty.
Pozyskano z: https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/xx/pdf/2017/07/ harvey-nash-kpmg-cio-survey-2017.pdf, (20.09.2019).
IDG i Oktawave. (2019). Chmura Publiczna w Polsce 2019 – wykorzystanie, bezpieczeństwo, plany rozwoju. Pozyskano z: https://www.oktawave.com/pl/ blog/post1 (20.09.2019).
Inżynieria & Utrzymanie Ruchu. (2019). Raport: Rozwiązania oparte na chmurze. Pozyskano z:
https://www.utrzymanieruchu.pl/raport-rozwiazania-oparte-na-chmurze (06.09.2019).
Kamiński, R. (2019). Połowa polskich mikro firm nie wie, co to chmura. Pozyskano z: https://www.
komputerwfirmie.org/informacje/chmura/pelny/11652/polowa-polskich-mikro-firm-nie-wie-co--to-chmura (20.09.2019).
Łapiński, K. i Wyżnikiewicz, B. (2011). Cloud Computing wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarkę. Warszawa: Polski Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Mateos, A. i Rossenberg, J. (2011). Chmura obliczeniowa. Rozwiązania dla biznesu. Gliwice:
Helion.
Mejsner, B. (2019). SaaS – największy kawałek chmury. Pozyskano z: https://itwiz.pl/saas-najwiek-szy-kawalek-chmury/ (06.09.2019).
Mell, P. i Grance, T. (2011). The NIST Definition of Cloud Computing. Recommendations of the National Institute of Standards and Technology. NIST Special Publication 800-145, September.
PMR. (2018). Rynek przetwarzania danych w chmurze w Polsce 2018. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2018–2023. Pozyskano z: https://mypmr.pro/products/rynek-przetwarzania--danych-w-chmurze-w-polsce-2018 (20.09.2019).
RightScale. (2019). State of the Cloud Report. Pozyskano z: https://info.flexerasoftware.com/SLO-WP-State-of-the-Cloud-2019 (06.09.2019).
Trigueros-Preciado, S., Pérez-González, D. i Solana-González, P. (2013). Cloud Computing in Industrial SMEs: Identification of the Barriers to its Adoption and Effects of its Application.
Electronic Markets, 23(2), June.
Xopero. (2019). Cloud Computing. Pozyskano z: https://lp.xopero.com/raport-2019-cloud-com-puting, (20.09.2019).
Zbigniew Gontar*, Witold Bartkiewicz**