Adaptation of Cloud Computing in Polish Enterprises
3. Poziom zastosowań chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach
Wzrastająca ilość rozwiązań IT oferowanych w chmurze publicznej sprawia, że współczesne przedsiębiorstwa w coraz większym zakresie mogą wspomagać swą działalność efektywnymi kosztowo i wysokiej jakości tech-nologiami teleinformatycznymi dostępnymi w formie elastycznych i skalo-walnych usług. Mimo wielu korzyści natury ekonomicznej, technologicznej czy organizacyjnej dotyczącej cloud computing, raport Eurostat z 2018 roku jednoznacznie wskazuje, że skala zastosowań chmury obliczeniowej w pol-skich przedsiębiorstwach jest wciąż niewielka. Wśród 28 krajów UE Pol-ska zajmuje końcowe, 26 miejsce (przed Bułgarią i Rumunią), w zakresie zastosowań chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 10 osób (rys. 1).
Rysunek 1. Odsetek przedsiębiorstw korzystających z chmury obliczeniowej w UE
0
2018
EU-28 Finland Sweden Denmark Netherlands Ireland United Kingdom Belgium Malta Estonia Croatia Cyprus Czechia Slovenia Portugal Luxembourg Austria Lithuania Italy Germany Spain Slovakia France Hungary Latvia Greece Poland Romania Bulgaria Iceland Norway Montenegro Former Yugoslav Republic of Macedonia Serbia Turkey Bosnia and Herzegovina
2014 10
20 30 40 50 60 70
Źródło: Eurostat, 2018.
W roku 2018, według Eurostat i GUS, zaledwie 11,5% przedsiębiorstw w Polsce użytkuje usługi cloud computing (średnia unijna wynosi 26,2%).
Liderem są przedsiębiorstwa z krajów skandynawskich, gdzie ponad połowa przedsiębiorstw korzysta z chmury obliczeniowej (65,3% w Finlandii, 57,2%
w Szwecji i 55,6% w Danii). Również w sąsiadujących z Polską krajach EU więcej przedsiębiorstw użytkuje rozwiązania cloud computing, np. Estonia (34%), Czechy (26%), Niemcy (22%) czy Słowacja (21%). Niewielkie jest również tempo wzrostu usług chmurowych w przedsiębiorstwach w Polsce, które w ostatnich latach rosło bardzo wolno (1% rocznie w latach 2014–2016, 2% w latach 2016–2017 i 1,5% w latach 2017–2018), podczas gdy w wielu krajach europejskich poziom wzrostu w latach 2014–2018 przekraczał 10%
(tab. 2). Polska w latach 2014–2018, ze wzrostem od 6 do 11,5%, systema-tycznie powiększyła dystans do krajów rozwiniętych w zakresie adaptacji chmury obliczeniowej w przedsiębiorstwach. Szczególnie duży wzrost w tym okresie zanotowały Belgia (z 21 do 40%), Irlandia (z 28 do 45%), Malta (z 17 do 37%), Austria (z 12 do 23%), Holandia (z 28 do 48%), Wielka Brytania (z 24 do 42%), Norwegia (z 29 do 51%) i Estonia (z 15 do 34%).
Bez wątpienia wpływ na skalę zastosowania chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach ma fakt, iż Polska, chociaż w ostatnich latach jest jedną z najdynamiczniejszych gospodarek w Unii Europejskiej – nie jest w czo-łówce pod względem cyfryzacji, zajmując odległe 23 miejsce w rankingu 28 krajów UE.
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 83
Tabela 2. Udział procentowy przedsiębiorstw z UE wykorzystujących chmurę obliczeniową
Kraje EU LATA
2014 2015 2016 2017 2018
EU–28 19 : 21 : 26
Belgia 21 25 28 40 40
Bułgaria 8 5 7 8 8
Czechy 15 : 18 22 26
Dania 38 37 42 51 56
Niemcy 11 : 16 : 22
Estonia 15 : 23 : 34
Irlandia 28 35 36 : 45
Grecja 8 9 9 11 13
Hiszpania 14 15 18 24 22
Francja 12 : 17 : 19
Chorwacja 22 22 23 31 31
Włochy 40 : 22 : 23
Cypr 10 13 15 22 27
Łotwa 6 8 8 12 15
Litwa 13 16 17 23 23
Luksemburg 13 : 19 : 25
Węgry 8 11 12 16 18
Malta 17 25 28 : 37
Holandia 28 : 35 : 48
Austria 12 : 17 21 23
Polska 6 7 8 10 11
Portugalia 13 : 18 23 25
Rumunia 5 8 7 11 10
Słowenia 15 17 22 22 26
Słowacja 19 20 18 22 21
Finlandia 51 53 57 66 65
Szwecja 39 : 48 : 57
Kraje EU LATA
2014 2015 2016 2017 2018
Wielka Brytania 24 : 35 : 42
Islandia 43 : : : :
Norwegia 29 38 40 48 51
Montenegro : : 12 : 18
Macedonia Północna 12 : 7 : :
Serbia 4 : : 9 15
Turcja : : 10 : 10
Bośnia Hercegowina : : : : 8
Źródło: Eurostat, 2018.
Ważnym kryterium poziomu adaptacji chmury obliczeniowej jest wielkość przedsiębiorstwa. Według badań Eurostatu znacznie częściej rozwiązania chmurowe wykorzystują przedsiębiorstwa unijne zatrudniające ponad 250 osób (56%). Również tempo wzrostu usług chmury obliczeniowej w dużych przedsiębiorstwach w latach 2014–2018 jest największe i wynosi 21%. Średnie i małe przedsiębiorstwa z UE stosują cloud computing rzadziej (odpowied-nio 36 i 23%), mniejsza jest również skala rocznych wzrostów w tej grupie podmiotów gospodarczych (odpowiednio 12 i 6%). Według danych GUS z 2018 roku z pośród 11,5% ogółu firm korzystających z płatnych usług oferowanych w chmurze obliczeniowej 8,8% to małe przedsiębiorstwa, 19%
średnie przedsiębiorstwa i 42,7% to duże podmioty gospodarcze (rys. 2).
Roczny wzrost odsetka krajowych przedsiębiorstw stosujących chmurę do wspomagania swej działalności w latach 2017–2018 wynosił 5,6% dla dużych podmiotów, 1,8% dla średnich i 1,2% dla małych przedsiębiorstw. W Polsce najwięcej rozwiązań w chmurze obliczeniowej użytkowały przedsiębiorstwa prowadzące działalność w sekcji informacja i komunikacja (44,4%), naprawa i konserwacja sprzętu komunikacyjnego (38,0%) oraz działalność profesjo-nalna, naukowa i techniczna (21,9%). Najmniejsze zainteresowanie usługa-mi cloud computing odnotowano w polskich firmach z sekcji budownictwo (5,6%) oraz zakwaterowanie i gastronomia (6,6%). W krajach UE również najwięcej przedsiębiorstw z sektora informacyjno-komunikacyjnego stosuje chmurę obliczeniową (64%), kolejne miejsca zajmują podmioty prowadzące działalność techniczną lub naukową (44%) oraz zajmujące się obsługą rynku nieruchomości (33%).
Tabela 2. (cd.)
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 85
Rysunek 2. Udział przedsiębiorstw według wielkości korzystających z chmury w Polsce w latach 2017–2018
Dane z Eurostatu wskazują, że poziom zastosowań chmury w dużych polskich przedsiębiorstwach nie odstaje znacząco od podmiotów tej samej wielkości w innych krajach UE. Wprawdzie liderzy europejscy, jak Finlandia, Szwecja i Norwegia posiadają współczynniki zastosowań chmury w dużych firmach na poziomie odpowiednio 92, 83 i 80%, jednak w porównaniu z Cze-chami (39%), udział dużych polskich przedsiębiorstw w korzystaniu z cloud computing jest większy. Zasadniczo największy wpływ na niski poziom zasto-sowania cloud computing w polskich przedsiębiorstwach mają małe podmioty gospodarcze, które nie zawsze posiadają wiedzę o chmurze i jej potencja-le, które również z rezerwą odnoszą się do stosowania nowych rozwiązań (por. Bałazy, 2018). Potwierdzeniem tego są badania Urzędu Komunikacji Elektronicznej w grupie 400 mikroprzedsiębiorstw, według których ponad połowa z nich (56,4%) nie znała pojęcia „przetwarzania danych w chmurze”.
Z usług w chmurze korzystało 10,3% mikroprzedsiębiorstw (Kamiński, 2019).
Ograniczone dane z Eurostatu nie pozwalają potwierdzić tezy, iż bardzo często z rozwiązań chmury obliczeniowej korzystają start-upy. Ograniczo-ne możliwości finansowe nowo powstających podmiotów, które zmuszają do jak najszybszego korzystania z gotowych, funkcjonalnych i elastycznych rozwiązań IT wspierających działalność wymagającą szybkiego reagowania na zmianę potrzeb odbiorców – stają się ważnymi przesłankami uzasadnia-jącymi znaczący poziom zastosowania chmury obliczeniowej w start-upach.
Nieco inne szacunki poziomu adaptacji chmury obliczeniowej w pol-skich przedsiębiorstwach przedstawiają firmy analityczne i doradcze oraz podmioty z branży IT. Przykładowo, według raportu firmy Xopero
Softwa-re z rozwiązań chmury obliczeniowej korzysta 50% z ponad 100 polskich przedsiębiorstw, a 21,6% przeniesie w 2019 roku swoje zasoby do chmury (Xopero, 2019). Z badań ARC Opinia i Rynek dla Aruba Cloud przeprowa-dzonych na 300 przedsiębiorstw z sektora MŚP w Polsce wynika, że z roz-wiązań chmury obliczeniowej korzysta tylko 27% podmiotów. Użytkownicy rozwiązań cloud computing najczęściej użytkują chmurę prywatną (50%), na kolejnym miejscu jest chmura publiczna (26%), a następnie hybrydowa (23%) (Aruba Cloud, 2018). Według raportu firmy badawczej PMR naj-popularniejszym typem chmur w dużych przedsiębiorstwach z Polski jest chmura prywatna, z której korzysta 66% podmiotów. Duża popularność chmury prywatnej wynika zapewne z możliwości jej bezpośredniej kontro-li przez personel IT przedsiębiorstwa i brak konieczności przekazywania danych do zewnętrznego dostawcy. Poziom zastosowania chmury publicznej w dużych organizacjach wykazuje tendencję rosnącą, jednakże w tym typie chmury duże polskie przedsiębiorstwa zasadniczo nie umieszczają strate-gicznych rozwiązań IT (szczególnie tych, które zawierają dane wrażliwe).
Znaczna grupa dużych przedsiębiorstw stosuje chmurę hybrydową (ponad 80%), a 20% z nich korzysta wyłącznie ze środowiska chmurowego dla użytkowanych rozwiązań IT (PMR, 2018). W dużych przedsiębiorstwach znaczenie chmury rośnie, jednak nadal rozwijane są zasoby IT we własnym zakresie (model on premise). Powodem są nie tylko obawy o bezpieczeń-stwo danych, lecz także konieczność integracji już istniejących rozwiązań IT z chmurą obliczeniową, co wymaga znacznych nakładów. Trend w kie-runku zastosowania cloud computing jest jednak zauważalny i konieczne jest, aby duże organizacje opracowały strategię migracji/transformacji do chmury obliczeniowej swojego modelu biznesowego. Wzrost popularności chmury hybrydowej wynika z możliwości skorzystania z zalet różnych typów chmur (co wpływa na poziom kosztów, wydajność, niezawodność, elastycz-ność i redukcję ryzyka rozwiązań IT). Ponadto w dużych przedsiębiorstwach standardem jest strategia mulitcloud (nabywania publicznych rozwiązań chmurowych od wielu różnych dostawców) wymagająca odpowiedniego zarządzania usługami IT. Badania IDG i Octawave z 2019 roku wskazu-ją, że co trzecie z polskich przedsiębiorstw stosujących cloud computing (29%) wybiera chmurę hybrydowa łączącą chmurę publiczną i zasoby własnej infrastruktury IT, a 33% podmiotów wdrożyła rozwiązania typu multicloud (IDG i Octawave, 2019).
Na rysunku 3 przedstawiono popularność poszczególnych rodzajów chmur w dużych przedsiębiorstwach w Polsce według firmy badawczej PMR.
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 87
Według danych Eurostatu z 2018 roku, chmury publiczne były wdrożone w 40% dużych przedsiębiorstw oraz 17% podmiotów zaliczanych do MSP.
Z kolei chmurę prywatną użytkowało 31% dużych przedsiębiorstw oraz 11%
małych i średnich przedsiębiorstw.
Rysunek 3. Popularność poszczególnych rodzajów chmur wśród dużych przedsiębiorstw w Polsce chmura prywatna, publiczna i własne zasoby chmura publiczna i własne zasoby chmura prywatna i własne zasoby
Źródło: PMR, 2018.
Interesujące są wyniki badań płynących z raportu IDG i Oktawave, wedle których aż 93% organizacji na świecie używa lub planuje wdrożyć technologie chmurowe. Bardzo optymistyczne wnioski płyną z międzynarodowych badań firmy RightScale z 2019 r., gdzie stwierdzono że aż 94% podmiotów na świecie stosuje różne typy chmur obliczeniowych (chmurę publiczną wskazało 91%, chmurę prywatną 72%, chmurę hybrydową 69%) (RightScale, 2019).
Badania IDG i Octawave realizowane w grupie 352 przedsiębiorstw pol-skich wskazały, że duża liczba przedsiębiorstw nie planuje wdrożenia chmury obliczeniowej (tak odpowiedziało: 48% dużych, 52% średnich i 42% małych przedsiębiorstw). Obiecujące są jednak odpowiedzi odnośnie do adaptacji rozwiązań chmurowych w polskich przedsiębiorstwach (rys. 4). Ponad jedna piąta dużych i średnich przedsiębiorstw już wdrożyła rozwiązania chmury publicznej (odpowiednio 22 i 21%), a 19% pozostałych respondentów z tej grupy jest w trakcie planowania implementacji usług cloud computing. Niższy poziom użytkowania wdrożonych rozwiązań w chmurze publicznej dotyczył mniejszych podmiotów gospodarczych i wynosił 16%, natomiast duża grupa
z nich (31%) rozważa wprowadzenie tego typu usług w najbliższym czasie.
Mała liczba respondentów potwierdziła wdrożenie usługi chmurowej w śro-dowisku testowym (5% dużych, 3% średnich i 5% małych przedsiębiorstw).
Nieco większa grupa podmiotów oznajmiła że jest w trakcie implementacji rozwiązań publicznej chmury obliczeniowej (6% dużych, 5% średnich i 6%
małych przedsiębiorstw).
Rysunek 4. Adaptacja chmury obliczeniowej w Polsce w polskich przedsiębiorstwach
średnie firmy
małe firmy duże firmy i korporacje
wdrożona w środowisku testowym w trakcie implementacji jesteśmy na etapie planowania i analiz wdrożona w środowisku produkcyjnym nie korzystamy z chmury i nie planujemy jej wdrożenia
42%
Źródło: Raport IDG; Octawave, 2019.
Badania zrealizowane przez PMR wskazują również popularność poszcze-gólnych kategorii usług chmurowych w Polsce. W dużych polskich przed-siębiorstwach najczęściej wykorzystywaną usługą jest SaaS (50%), a nieco mniejszą popularnością cechują się rozwiązani IaaS i PaaS (33%). Nie odbie-ga to znacząco od oferty rynku chmurowego, na którym największą część przychodów generuje SaaS (około 60%), rosnący z tempem 30% rocznie, a 20% zajmują usług IaaS i PaaS. Według szacunków firmy DiS, na rynku polskim ponad 100 producentów oprogramowania oferuje aplikacje w mode-lu SaaS, a dodatkowo około 100 innych usługodawców oferuje swe usługi w zakresie aplikacji (Mejsner, 2019). W rezultacie można stwierdzić, że rynek chmury obliczeniowej w Polsce od strony podażowej wykazuje cechy dojrzałości. Nieco inne wyniki w zakresie popularności różnych kategorii usług chmurowych prezentują badania Aruba Cloud zrealizowane pośród 300 polskich przedsiębiorstw, które wskazują na największą popularność usługi przechowywania danych STaaS (Storage as a Service), której wykorzystanie potwierdziło 55% badanych przedsiębiorstw. Usług SaaS, IaaS i PaaS używa
Adaptacja chmury obliczeniowej w polskich przedsiębiorstwach 89
odpowiednio 32, 21 i 18% ankietowanych przedsiębiorstw. Coraz większe znaczenie odgrywa backup w chmurze (Backup as a Service, BaaS), których używa 31% podmiotów. Mało popularnym typem usług jest DraaS (Disaster Recovery as a Service – awaryjne odzyskiwanie danych w chmurze), którą wdrożyło 9% przedsiębiorstw (Aruba Cloud, 2018).
Wśród głównych przyczyn relatywnie niskiej adaptacji chmury obliczenio-wej w Polsce, podkreślanych przez analityków, można zaliczyć (Chudy, 2019):
− wolniejszy rozwój technologiczny w Europie Środkowo-Wschodniej niż w rozwiniętych gospodarkach; według Światowego Forum Ekonomicznego Polska znajduje się na 64. miejscu na świecie pod względem wykorzystania technologii ICT w biznesie pomimo pozytywnych tendencji w gospodarce;
− determinację do utrzymywania krytycznych danych (osobowych i bizneso-wych) lokalnie, w Polsce, co skutecznie ogranicza korzystanie z globalnych ekosystemów chmurowych, takich jak AWS, Microsoft Azure, Google Cloud, Oracle i in.;
− obawy dotyczące cyberbezpieczeństwa;
− utrzymanie zgodności z przepisami, szczególnie w sektorach o wysokim stopniu regulacji (np. bankowość);
− ograniczenia techniczne i architektoniczne.
Analizy rynku wskazują, że w najbliższych latach poziom adaptacji chmury w podmiotach gospodarczych w Polsce będzie posiadał znaczny potencjał w zakresie generowania dynamicznych wzrostów. Wynika to nie tylko z konieczności stopniowego zrównania się Polski z innymi krajami EU (co powinny wspomagać powiązania przedsiębiorstw w Polsce z innymi przedsiębiorstwami z Unii Europejskiej), lecz także wiąże się z faktem, że coraz większa liczba rozwiązań IT oferowana jest wyłącznie w chmurze, napę-dzana dynamicznym rozwojem technologii mobilnych i rosnących potrzeb przechowywania i przetwarzania coraz większych ilości danych. Ponadto roz-wiązania cloud computing stale się rozwijają pod względem funkcjonalnym, technicznym, jakościowym (bezpieczeństwa i łatwości obsługi), co również powinno wpływać na ich upowszechnienie. Wzrost zastosowań cloud com-puting w Polsce może być także rezultatem coraz większej roli i znaczenia rozwiązań chmurowych, zajmujących kluczowe miejsce w nowo tworzonych strategiach informacyjnych zakładających transformację cyfrową krajowych przedsiębiorstw.