7. Konsultacje społeczne – podsumowanie
7.2 Opinie na temat rekomendacji
7.2.1. Najważniejsze z punktu widzenia uczestników konsultacji rekomendacje
następująco:
■ Rekomendacje dotyczące systemu orzecznictwa, a szczególnie:
Rekomendacja nr 8: Ujednolicenie i uproszczenie systemu orzecznictwa
Rekomendacja została uznana za jedną z ważniejszych, ponieważ – zdaniem osób zaangażowa-nych w konsultacje – od sposobu funkcjonowania tego systemu zależy wprowadzenie inzaangażowa-nych rozwiązań. Wymieniano problemy, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnością, w zetknię-ciu z systemem orzecznictwa: konieczność udowodnienia lekarzowi, że jest się osobą niepełno-sprawną, brak obiektywizmu przy wydawaniu orzeczeń, obowiązek zgłaszania się do kilku komisji, np. w poradni psychologiczno-pedagogicznej i w PZOON.
Aktualnie lekarz orzecznik wedle swego uznania przyznaje bądź odmawia
wydania orzeczenia. Osoby chorujące na to samo schorzenie mogą mieć
odmienne orzeczenia, mimo podobieństw zawodów, wieku, wykształcenia
i innych czynników.
Zwrócono uwagę, że warto propagować ICF jako narzędzie do wydawania orzeczeń funkcjonal-nych, zawierających rzeczywiste potrzeby osoby z niepełnosprawnością.
Zaproponowano także ujednolicenie sposobu orzekania dla zespołów genetycznych, zwłaszcza w przypadku zespołu Downa.
System orzecznictwa jest zbyt skomplikowany i niejednorodny. Orzeczenie
o potrzebie kształcenia specjalnego mogłoby być prostą konsekwencją orzeczenia
o niepełnosprawności. Kolejny problem: np. osoby z zespołem Downa mają
orzeczenie w zależności od orzecznika: upośledzenie umysłowe, choroba
neurologiczna, oszpecenie, całościowe zaburzenia rozwoju, choroba psychiczna,
choroba układu krążenia (odbyta operacja serca) itp. Może jest możliwość, aby
zespoły genetyczne stanowiły odrębną kategorię orzeczniczą, analogicznie do tego,
jak autyści doprowadzili do wpisania kategorii „całościowe zaburzenia rozwoju”.
Zmiana orzecznictwa, bo od niej zależy wiele innych zmian, a także
wprowadzanie rekomendacji w życie.
■ Rekomendacje dotyczące stwarzania mechanizmów wczesnego dotarcia do OzN i ich rodzin z informacją o dostępnym wsparciu, a szczególnie:
Rekomendacja nr 5: Opracowanie metody wczesnego dotarcia do OzN i ich rodzin z informacją na temat dostępnego w systemie wsparcia
Jak argumentowano, znajomość własnych praw i możliwości w zakresie otrzymywanej pomocy spowoduje, że więcej osób będzie zabiegać o należną im pomoc. Zwracano szczególną uwa-gę na sytuację rodziców, którym rodzi się dziecko z niepełnosprawnością. Dlatego dostrzega się konieczność rozwijania ośrodków wczesnej interwencji. Uważa się, że wsparcie w tym zakresie powinno być zadaniem dla samorządów.
Informacje o dostępnym wsparciu powinny być dostarczane w formie ulotek, informatorów, za pośrednictwem psychologa, a materiały informacyjne muszą być dostosowywane do oczekiwań rodzin oraz wieku OzN.
Szczególnie ważne dla rodziców ON. Konieczne wsparcie poprzez system służby
zdrowia. Konieczny rozwój OWI.
W formie ulotek, informatorów, wsparcia psychologów. Zadanie samorządu.
Powinna być zgodna z prawem, oczekiwaniami rodziny i społeczeństwa.
Rekomendacja nr 6: Tworzenie centrów doradztwa dla OzN i ich rodzin
Osoby biorące udział w konsultacjach społecznych podkreślały, że tworzenie centrów doradz-twa dla osób z niepełnosprawnością i ich rodzin jest bardzo istotne. Uważa się, że ich głównym zadaniem powinno być informowanie o możliwości dostępnej pomocy i o uprawnieniach wyni-kających ze statusu OzN. Jeśli chodzi o samych OzN, centra powinny prowadzić wsparcie psycho-logiczne, doradcze, zwłaszcza w zakresie rozwiązywania sytuacji trudnych, w których znalazły się osoby z niepełnosprawnością, np. dyskryminacja w miejscu pracy.
Utworzenie centrów doradztwa dla niepełnosprawnych i ich rodzin jest bardzo
ważne, gdyż wiele osób nie wie, co obecnie Państwo proponuje dla OzN. Jest wiele
możliwości dla OzN, ale niestety o tym ludzie poprostu nie wiedzą. W centrum
doradztwa powinny być zatrudniane osoby kompetentne i dobrze znające
przepisy prawa oraz powinny umieć pracować i rozmawiać z niepełnosprawnymi.
Doradztwo, porady, nawet zwykłe wysłuchanie i pomoc, gdzie się udać,
jak uzyskać pomoc to ważne. Obecnie teraz nie ma gdzie pójść po poradę,
a nawet porozmawiać na temat trudności i zachowań pracodawców oraz
współpracowników w pracy w kierunku złego traktowania nas w ich firmach.
Podobnie jak na wcześniejszych etapach badania pojawił się głos, by dążyć do wykorzystania istniejących w systemie wsparcia zasobów. Jako placówki, które powinny pełnić funkcję takich centrów, wskazano powiatowe centra pomocy rodzinie, zwłaszcza że poziom powiatu jest odpo-wiedni do koordynacji działań na rzecz OzN w aspekcie rynku pracy i edukacji.
Opracowanie metod wczesnego dotarcia do rodzin OzN z informacją
o wsparciu systemowym […] Powyższą rekomendację uznaję za
z pewnością się poprawi. Ponadto taki dokument z informacją od razu
pokaże, jakich usług w ogóle nie ma w systemie.
■ Rekomendacja mówiąca o wzmocnieniu koordynacji działań na rzecz OzN na szcze-blu centralnym:
Rekomendacja nr 3: Wzmocnienie koordynacji działań na rzecz OzN na szczeblu centralnym
Tę rekomendację uznano za istotną, a wręcz najważniejszą dla poprawy sytuacji osób z niepeł-nosprawnością, gdyż spowoduje ona zintensyfikowanie działań podejmowanych przez system wsparcia. Mówiono o potrzebie wzmocnienia roli Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełno-sprawnych, od którego oczekuje się, że mógłby być liderem wprowadzanych zmian. Pojawiał się pogląd, że być może należy nadać mu uprawnienia umożliwiające wpływanie na poszczególne ministerstwa i samorządy.
Kluczowa – żeby mówić o jednym systemie, trzeba wzmocnić rolę pełnomocnika
rządu rzeczywiście i dać mu uprawnienia np. do dyscyplinowania
poszczególnych resortów czy samorządów. Bez tego nie ma lidera zmian.
Proponuje się rozpoczęcie działań od wzmocnienia koordynacji – rekomendacja
nr 3 – choć pewnie część zmian powinna dziać się równolegle.
Wyrażono opinię, że wdrożenie propozycji zwróci uwagę na trudności, z jakimi mierzą się oso-by z niepełnosprawnością oraz spowoduje zintensyfikowanie działań na rzecz tej grupy. W tym kontekście poruszano zwłaszcza dwa problemy: zapewnienie bytu materialnego osobom napo-tykającym trudności z podjęciem zatrudnienia, a także zwiększenie dostępu do turnusów rehabi-litacyjnych dla OzN.
By powstała lepsza opieka nad osobami OzN, lepszy byt materialny, by ci, którzy
są całkowicie niezdolni do pracy z uwagi na swoją niepełnosprawność mogli
godnie żyć, by byli otoczeni opieką materialną i opieką społeczną w postaci
asystenta – pomocy opiekuna by korzystać w pełni z życia. Wskazana 2 x do
roku rehabilitacja dla OzN, turnusy relaksacyjne, usprawniające.
■ Rekomendacje dotyczące chronionego rynku pracy i szkół specjalnych, a szczególnie:
Rekomendacja nr 13: Utrzymanie w systemie edukacji szkolnictwa specjalnego
po-stereotypy dotyczące niepełnosprawności i częste – zdaniem niektórych – przypadki dyskrymi-nacji ze strony pełnosprawnych rówieśników.
Jest niezbędne dla utrzymania godności dzieci niepełnosprawnych, nie można tych
ludzi narażać na śmiech i kpinę rówieśników – to, że tak nie można, nie oznacza, że
tak się nie dzieje, szczególnie jeśli młodzież pozostaje bez opieki, np. na przerwach.
Rodzic powinien mieć prawo wyboru. Na rynku edukacyjnym powinny
pozostać i szkoły specjalne, integracyjne i masowe otwarte dla dzieci
z niepełnosprawnością.
Rekomendacja nr 22: Utrzymanie, rozwijanie i przekształcanie chronionego rynku pracy
Część osób, które wzięły udział w konsultacjach społecznych, poparła rekomendację zachowania i rozwijania chronionego rynku pracy, zwracając uwagę na jego przewagę nad rynkiem otwar-tym z punktu widzenia osoby z niepełnosprawnością. Wskazywano na tworzenie większej liczby miejsc pracy w zakładach pracy chronionej niż na otwartym rynku, bardziej tolerancyjne środowi-sko pracy, a także możliwość kształcenia się w tych firmach.
Wreszcie wyrażano opinię, że wdrożenie propozycji doprowadzi do tego, iż pracodawcy będą chętniej zatrudniać osoby z niepełnosprawnością.
Więcej miejsc pracy i tolerancyjni współpracownicy, edukacja w zakładach pracy.
Dzięki ww. rekomendacji pracodawcy chętniej zatrudniać będą osoby
niepełnosprawne.
■ Rekomendacje dotyczące podnoszenia świadomości społeczeństwa na temat osób z nie-pełnosprawnością, a szczególnie:
Rekomendacja nr 4: Włączenie kwestii niepełnosprawności do głównego nurtu dyskusji publicznej w formie kampanii informacyjnych
Rekomendacja została uznana za istotną. Sugerowano, że częstsze poruszanie w mediach tema-tyki niepełnosprawności i prezentowanie trudności, z jakimi borykają się OzN, może prowadzić do zwiększenia intensywności prowadzonych przez państwo działań na rzecz tej grupy. Ponadto pojawienie się osób z niepełnosprawnością w mediach prawdopodobnie zwiększy świadomość społeczną na temat problemów OzN, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby, u których niepełnospraw-ność nie jest widoczna. Dzięki zaistnieniu OzN na forum publicznym powinna się zmniejszać dys-kryminacja tej grupy, a zwiększać rozumienie jej problemów.
Jednak, podobnie jak w samej rekomendacji, podkreślano, że osoby z niepełnosprawnością po-winny pojawiać się w mediach jako pełnoprawni ich uczestnicy, w takich rolach, w jakich