2. Zastosowanie modelu równowagi czstkowej AGMEMOD
2.4. Wyniki symulacji
2.4.1. Ocena skutków przegldu Health Check
Oceniajc skutki przegldu Health Check na sektor rolny dokonano tego w podziale na sektor rolinny i sektor zwierzcy. Analizujc wyniki naley pa-mita przede wszystkim, e na otrzymane rezultaty wpywa metodologia bada-nia zakadajca powizabada-nia midzy rynkiem krajowym a rynkami zagraniczny-mi. Drugim istotnym czynnikiem jest zrozumienie, jaka bya skala modyfikacji WPR i na których rynkach.
Wyniki symulacji w sektorze rolinnym
Zatwierdzone w ramach Health Check zmiany unijnej polityki rolnej nie powinny wpyn znaczco na stron podaow rynku zbó. Czynnikami, które mogyby nieznacznie zmodyfikowa uwarunkowania dla ich uprawy, s modu-lacja (zmniejszenie rodków przeznaczonych na dopaty z I filara WPR i prze-sunicie ich do puli finansujcej wydatki II filara WPR, powodujce ogranicze-nie cakowitej wielkoci koperty krajowej dla dopat bezporednich w Polsce), oraz, porednio, inne korekty WPR wpywajce na rynek zbó w pozostaych krajach UE. Te ostatnie mogyby przeoy si na rynek polski poprzez wpyw na ceny na rynku wspólnotowym.
Zwikszenie stawki modulacji zgodnie z nowymi przepisami w przypad-ku Polski jest na tyle mao znaczce, e waciwie moe nie spowodowa
wik-szych zmian w opacalnoci produkcji zbó, a zatem równie w podlegajcym decyzjom rolników areale zasiewów. Jeli nawet nieznaczna modyfikacja
warto-ci modulacji oddziaywaaby negatywnie na powierzchni zasiewów zbó
w scenariuszu HC, w przeciwn stron wpywaaby na ni wspomniana ju dy-namika cen. Wyniki scenariusza zakadajcego zmiany WPR wydaj si suge-rowa, e ceny zbó w Polsce mogyby wzrosn w stosunku do scenariusza bazowego (zob. wyk. 2.3). W efekcie powierzchnia zasiewów zbó ogóem ule-gnie prawdopodobnie jedynie ladowemu zwikszeniu (tab. 2.2). W ostatnich dziesiciu latach ksztatowaa si ona na poziomie midzy 8,2 a 8,8 mln ha.
W horyzoncie symulacji moe ona utrzyma si w tym przedziale, przy czym, poza niewielkimi fluktuacjami wynikajcymi przede wszystkim ze zmian rela-tywnej opacalnoci produkcji zbó wzgldem innych upraw, w duszym hory-zoncie wykazywa ona moe sab tendencj spadkow. Zarówno w scenariuszu podstawowym, jak te w scenariuszu HC przewiduje si ogóln tendencj
do zwikszania powierzchni zasiewów zbó wysokoplennych (pszenica,
pszen-yto, kukurydza), natomiast area zasiewów zbó niskoplennych, takich jak y-to, jczmie czy pozostae zboa, moe si obnia. Jednoczenie jednak zmia-ny w czasie udziaów poszczególzmia-nych zbó w powierzchni zbó ogóem nie b-d znaczce.
Tabela 2.2. Rynek zbó ogóem. Rónice midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
Wyszczególnienie 2010 2015 2020 rednia 2009-2020
Powierzchnia zasiewów 0,0 0,1 0,0 0,1
Plony 0,0 0,0 0,0 0,0
Produkcja 0,0 0,0 0,0 0,0
Zuycie krajowe -0,3 -0,1 -0,1 -0,1 Zuycie paszowe -0,5 -0,2 -0,2 -0,2 Zuycie pozapaszowe 0,0 0,0 0,0 0,0
Samowystarczalno 0,3 0,1 0,2 0,2
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Wprowadzone zmiany WPR mog powodowa pewne zrónicowanie struktury zasiewów zbó. Bd one wynikay ze zmiany relatywnej opacalnoci produkcji poszczególnych zbó na skutek zmian poday oraz popytu w kraju i na rynku europejskim. W scenariuszu HC mona oczekiwa nieznacznie wik-szego areau zasiewów pszenicy, jczmienia, yta i owsa, oraz jego spadku w przypadku pszenyta i kukurydzy. Rónice bd jednak bardzo niewielkie.
Wyniki symulacji wydaj si sugerowa jednoczenie, e dopaty
bezpo-rednie w formie, jaka obowizywaa do wprowadzenia zmian w ramach Health Check (w tym cz dopat czciowo powizanych z produkcj), nie wpyway w istotny sposób na decyzje polskich rolników co do wielkoci zagospodarowa-nych gruntów orzagospodarowa-nych. Przegld WPR nie zobowiza nowych krajów czonkow-skich do zmiany charakteru krajowych dopat uzupeniajcych, w tym do znie-sienia zalenoci midzy rodzajem produkcji rolinnej a uzyskaniem dopaty.
Tego rodzaju zmiana mogaby mie skutki w postaci zmiany struktury zasiewów zbó w kraju.
Wykres 2.1. Rónica w wielkoci produkcji poszczególnych gatunków zbó midzy scenariuszem HC i bazowym (w %)
-2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2
kukurydza pszenyto owies yto jczmie pszenica
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Dynamika plonów zbó nie powinna ulec znaczcym zmianom pod wpywem wprowadzenia w ycie postanowie Health Check. W modelu zakada si co prawda, e intensywno uprawy zalee moe od poziomu cen, tzn. im wysze ceny danego gatunku zboa, tym wiksza moliwo podnoszenia plo-nów np. poprzez wzmoone nawoenie lub dobór ziarna lepszej jakoci. Wydaje si jednak, e zmiany cen poszczególnych gatunków zbó w scenariuszu HC w porównaniu do scenariusza podstawowego bd zbyt mae, aby istotnie wpy-n na wysoko plonowania.
Brak istotnego wpywu postanowie przegldu WPR na powierzchni za-siewów i plony implikuje równie brak zmian produkcji zbó ogóem. Nie ozna-cza to jednak, e reforma ta nie wpynie na wielko produkcji poszczególnych gatunków zbó. Nieznaczne odchylenia wielkoci areau zasiewów oraz plono-wania s widoczne na poziomie zdezagregowanym (wyk. 2.1), przy czym domi-nujc rol przy okreleniu kierunku zmian wielkoci produkcji mie bd
zmiany powierzchni zasiewów (tab. 2.2). Mona oczekiwa, e na skutek wpro-wadzenia w ycie reformy WPR spadnie produkcja kukurydzy oraz pszenyta, a w przypadku pszenicy, jczmienia i yta zaobserwowany zostanie wzrost. Na-ley jednak zauway, e rónice w wielkoci produkcji tych wszystkich gatun-ków zbó pomidzy scenariuszem HC i podstawowym s bardzo niewielkie (od
redniego rocznego spadku o 1,1% w horyzoncie symulacji w porównaniu do scenariusza bazowego w przypadku kukurydzy do redniego wzrostu o 0,3%
w przypadku pszenicy).
W zmodyfikowanym przez Health Check instrumentarium WPR nie po-jawiy si elementy wpywajce bezporednio na popyt na zboa. Mimo to w efekcie przeprowadzonej reformy jego poziom ulegnie niewielkiej zmianie.
Wyniki symulacji pokazuj, e w stosunku do scenariusza braku zmian polityki rolnej przede wszystkim nieznacznie moe obniy si popyt na zboa paszowe.
Relatywny spadek tego popytu moe mie dwie przyczyny. Pierwsz bdzie ob-nienie pogowia trzody chlewnej oraz produkcji drobiu, które nie zostanie skompensowane wzrostem pogowia byda. Druga to wzrost cen wikszoci zbó w relacji do scenariusza podstawowego, obniajcy atrakcyjno zbó jako komponentów pasz. Oba te czynniki zostan omówione szczegóowo poniej.
W scenariuszu HC zuycie zbó ogóem w kraju w poszczególnych latach sy-mulacji jest nisze o 0,1-0,3 % ni w scenariuszu podstawowym (tab. 2.2).
Wykres 2.2. Rónica w wielkoci zuycia krajowego poszczególnych gatunków zbó
midzy scenariuszem HC i bazowym (w %)
-1 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 0,2 0,4
kukurydza pszenyto owies yto jczmie pszenica
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Dysproporcja w poziomie krajowej produkcji i zuycia implikuje bd zapotrzebowanie na import, bd te wymaga eksportu nadwyek. Do mierzenia stopnia zaspokojenia krajowego popytu krajow poda wykorzystuje si tzw.
wska nik samowystarczalnoci, obliczany jako relacja midzy krajow produk-cj a zuyciem. W przypadku zbó relatywny spadek zuycia krajowego przy praktycznie niezmienionej wielkoci produkcji powoduje nieznaczne zwiksze-nie wska nika samowystarczalnoci, rednio o 0,2% w horyzoncie symulacji (tab. 2.2). Wpyw Health Check jest jednak zbyt may, aby Polska zmienia swój status importera netto zbó.
Wykres 2.3. Rónice w cenach poszczególnych gatunków zbó midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
-0,2 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6
kukurydza pszenyto owies yto jczmie pszenica
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Jak wspomnielimy powyej, ustalone w ramach Health Check zmiany WPR prowadzi mog do zmian cen poszczególnych gatunków zbó. Dynamika cen zbó w Polsce zaley od tendencji popytowo-podaowych na rynku lokal-nym, ale take od sytuacji oraz cen na rynku wspólnotowym i wiatowym. Wy-daje si, e ten drugi wymieniony czynnik, zyskujcy stopniowo na znaczeniu po przystpieniu Polski do UE, moe mie decydujcy wpyw na ksztatowanie si cen zbó w Polsce w horyzoncie symulacji. Rozwój sytuacji na unijnym ryn-ku zbó, w tym wpyw przeprowadzanej reformy WPR we wszystkich krajach czonkowskich, prowadzi bdzie do wzrostu cen u najwaniejszych producen-tów zbó w Europie w porównaniu ze scenariuszem podstawowym. W efekcie ceny niektórych gatunków zbó w Polsce, takich jak kukurydza, pszenica, jcz-mie, równie s nieco wysze w scenariuszu HC ni w scenariuszu podstawo-wym, a rednia skala tego wpywu w horyzoncie symulacji wynosi od 0,4%
(w przypadku jczmienia) do 1,2% (w przypadku kukurydzy). Odmienna skala wpywu reformy na ceny poszczególnych zbó w Polsce wynika z rónego stopnia reakcji cen krajowych na zmiany na rynku europejskim, jak równie,
cho w niewielkim stopniu, z rónic we wpywie Health Check na wska niki samowystarczalnoci na krajowych rynkach tych zbó.
Zmiany popytu i poday na rynku rzepaku, spowodowane reform WPR, s nieco bardziej wyra ne ni w przypadku rynku zbó. Powierzchnia zasiewów rzepaku mogaby nieznacznie si zmniejszy, przede wszystkim na skutek spad-ku opacalnoci produkcji rzepaspad-ku. Spadek ten wywoany byby gównie nisz
wielkoci dopat, zwizan z zaoon w scenariuszu HC wysz stop modu-lacji. Poniewa rzepak moe konkurowa o powierzchni zasiewów ze zboami, nieznaczne zwikszenie areau zasiewów zbó spowodowa moe dodatkowe obnienie powierzchni obsianej rzepakiem. Silniejsze przeoenie efektów re-formy WPR na rynku rolin oleistych w porównaniu z rynkiem zbó wynika z tego, e w przypadku rzepaku nie oczekuje si relatywnego wzrostu cen. Nie wystpuje tu zatem czynnik agodzcy potencjaln strat dochodów rolników, co dodatkowo zmniejsza zacht do powikszania areau zasiewów. Poniewa
wyniki symulacji sugeruj, e plony rzepaku pod wpywem Health Check nie powinny ulec zmianie, jego produkcja zmieni si proporcjonalnie do zmian are-au uprawy (tab. 2.3). Wci jednak naley mie na uwadze, e skala wpywu modyfikacji WPR zatwierdzonych w przegldzie jest maa.
Tabela 2.3. Rynek rzepaku i produktów pochodnych. Rónice midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
Wyszczególnienie 2010 2015 2020 rednia 2009-2020
rzepak
Produkcja 0,0 -0,5 -0,4 -0,3
Zuycie krajowe 0,0 -0,5 -0,4 -0,3
Samowystarczalno 0,0 0,0 0,0 0,0
Cena 0,0 0,0 0,0 0,0
ruta rzepakowa
Produkcja 0,0 -0,5 -0,4 -0,3
Zuycie krajowe -0,2 -0,9 -1,0 -0,6
Samowystarczalno 0,2 0,4 0,6 0,3
Cena -0,1 -0,1 -0,4 -0,2
olej rzepakowy
Produkcja 0,0 -0,5 -0,4 -0,3
Zuycie krajowe 0,0 0,0 0,0 0,0
Samowystarczalno 0,0 -0,5 -0,4 -0,3
Cena 0,0 0,1 0,1 0,0
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Niewielkim zmianom ulegnie równie krajowe zuycie rzepaku. Wik-szo krajowego rzepaku przerabiana jest na rut i olej. Produkcja obydwu tych produktów w efekcie modyfikacji WPR obniy si nieznacznie w porównaniu do scenariusza podstawowego, przy czym efekt ten moe si nasila do koca okresu funkcjonowania SAPS, nastpnie za moe stopniowo zmniejsza si.
Na rynku ruty rzepakowej wyniki symulacji pokazuj moliwe obnienie si krajowego zapotrzebowania. Bdzie ono wynikao z oczekiwanego relatyw-nego spadku wykorzystania tego towaru do produkcji pasz z uwagi na moliwy spadek pogowia zwierzt gospodarskich (zob. rynek misa). Poniewa spadek zuycia krajowego bdzie silniejszy od redukcji produkcji, mona spodziewa
si nieznacznej poprawy samowystarczalnoci. To z kolei moe prowadzi
do relatywnego spadku cen na rynku krajowym w porównaniu do sytuacji braku zmian polityki rolnej.
Na rynku oleju rzepakowego modyfikacja WPR w ramach Health Check wprowadzi moe zmiany wynikajce z ograniczenia produkcji rzepaku. Nie implikuje ona jednak adnych zmian po stronie popytowej. Dlatego te wska -nik samowystarczalnoci moe si w tym przypadku obniy wprost proporcjo-nalnie do relatywnej redukcji poday. Zmiany te jednak s tak niewielkie, e nie powinny one mie wpywu na status Polski jako eksportera netto tego towaru.
Silniejsze skutki ni w przypadku rynku zbó przegld WPR moe od-nie na rynku ziemniaka. Rónica pomidzy wsparciem na rynku ziemniaka oraz na rynkach zbó i oleistych polegaa w pierwszych latach czonkowstwa na braku krajowych dopat uzupeniajcych. Ponadto unijna polityka rolna obej-mowaa system dopat do produkcji i wykorzystania skrobi. Health Check przy-niós na tym rynku osabienie, a docelowo likwidacj wsparcia w sektorze skro-bi ziemniaczanej.
Wyniki symulacji pokazuj, e na skutek reformy WPR spadek po-wierzchni zasiewów ziemniaka moe by jeszcze szybszy ni w scenariuszu podstawowym. Gówn przyczyn takiego rozwoju sytuacji na tym rynku byby oczekiwany wyra ny spadek cen, wynikajcy przede wszystkim ze zmian popy-tu i poday oraz cen na rynku unijnym. Spadek cen mógby równie wpyn na relatywne obnienie plonowania. Oba te czynniki oddziauj w kierunku
obni-enia produkcji ziemniaka w stosunku do scenariusza braku zmian WPR w
ca-ym horyzoncie symulacji (tab. 2.4).
Na skutek zmiany stawek modulacji nastpi równie obnienie poziomu wsparcia bezporedniego producentów ziemniaka. Spadek opacalnoci tej uprawy moe by jednak mniej zauwaalny ni np. w przypadku zbó, gdy
udzia dopat w cakowitym przychodzie z produkcji i sprzeday ziemniaków
z jednego hektara jest znacznie mniejszy ni przy innych kierunkach produkcji rolinnej. Std reforma ta moe nie przeoy si w znaczcy sposób na uwa-runkowania produkcji na tym rynku, a tym samym na wielko zbiorów.
Tabela 2.4. Rynek ziemniaka. Rónice midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
Wyszczególnienie 2010 2015 2020 rednia 2009-2020
Powierzchnia zasiewów -0,2 -0,5 -0,5 -0,5
Plony -0,4 -0,7 -0,6 -0,6
Produkcja -0,6 -1,2 -1,1 -1,1
Zuycie krajowe 1,5 1,0 0,8 0,9 Zuycie paszowe 3,3 2,7 2,3 2,5 Zuycie konsumpcyjne 1,1 0,8 0,6 0,8 Zuycie przemysowe 3,4 2,4 1,6 2,2
Samowystarczalno -2,0 -2,2 -1,8 -2,0
Cena -4,2 -3,2 -2,6 -3,1
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Zmiana krajowych cen ziemniaka moe z kolei odbi si pozytywnie na krajowym zuyciu ziemniaków. Szczególnie wyra nym, bo nawet ponad 3-procentowym wzrostem w stosunku do scenariusza podstawowego, charakte-ryzowa si moe wykorzystanie ziemniaków w spasaniu zwierzt gospodar-skich. Zmiany w dynamice krajowej poday i popytu prowadzi bd do pogor-szenia si samowystarczalnoci na tym rynku, jednake Polska powinna pozo-sta eksporterem netto ziemniaków w horyzoncie symulacji.
Poniewa zuycie ziemniaków na skrobi jest w Polsce nieznaczne, oce-nia si, e zmiany polityki rolnej w tym zakresie nie wpyn znaczco na uwa-runkowania rynkowe produkcji ziemniaka.
Wyniki symulacji w sektorze zwierzcym
Najpowaniejsze zmiany prawa unijnego w ramach Health Check maj
miejsce na rynku mleka i produktów mlecznych. Wi si one ze stopniowym odejciem od sytemu kwot mlecznych, co ma swoje implikacje nie tylko na ryn-ku mleka, ale równie na rynkach misa i zbó.
Wyniki przeprowadzonych symulacji potwierdzaj oczekiwania eksper-tów co do kierunków zmian poday i popytu po reformie. Produkcja mleka su-rowego w Polsce, która przy utrzymaniu kwot mogaby nieznacznie si obnia
w caym horyzoncie prognozy, w scenariuszu HC (zakadajcym m.in.
stopnio-we zwikszanie, a nastpnie likwidacj kwot) po zniesieniu kwot wzrasta. Do-piero w dalszym okresie moe ona powróci do trendu spadkowego. Wyniki symulacji utwierdzaj wic w przekonaniu, e w przypadku Polski kwoty sta-nowi wany instytucjonalny czynnik ograniczajcy produkcj mleka. Dotyczy to w szczególnoci najwaniejszego skadnika bilansu – skupu mleka przez przemys przetwórczy.
Wielko produkcji mleka surowego w scenariuszu HC w latach 2010, 2015 i 2020 moe by wysza ni w scenariuszu bazowym cznie o odpowied-nio: 1,1%, 5,1% i 5,4% (wyk. 2.4). Zatem dla roku 2015 jest to poziom nieco niszy, ni w przypadku gdyby produkcja wzrastaa w takim samym tempie co kwoty (ok. 6,2%). W 2020 r. jeszcze wikszym wzrostem w stosunku do scena-riusza bazowego, bo o okoo 7,4%, charakteryzowa si moe ilo mleka do-starczonego do mleczarni. W tym samym czasie poziom spoycia mleka w go-spodarstwach moe obniy si o blisko 3,9%, a zuycie paszowe moe ulec zwikszeniu o ponad 6% w stosunku do scenariusza bazowego. Wyniki te poka-zuj, e zmiany dokonane w ramach przegldu WPR powoduj wzrost urynko-wienia (towarowoci) produkcji mleka.
Wykres 2.4. Rónice w cenach w wybranych skadnika bilansu mleka surowego midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
-6 -4 -2 0 2 4 6 8
Produkcja mleka Spoycie w gospodarstwach
Zuycie paszowe Skup mleka
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Zmiany produkcji mleka znajduj swoje odzwierciedlenie w zblionych co do skali zmianach pogowia krów mlecznych. Konsekwencj modyfikacji WPR w ramach Health Check jest zatem spowolnienie tempa spadku liczby krów mlecznych, co w dalszej kolejnoci przeoy si moe na produkcj misa woowego. Równoczenie, na skutek pogorszenia opacalnoci produkcji,
obni-eniu moe ulec mleczno krów. Szacowany spadek mlecznoci wynosi okoo
0,5% w roku 2020. Naturalnie, taka jest równie rónica midzy zmianami pro-dukcji mleka a zmianami pogowia krów mlecznych.
Wzrost poday rynkowej mleka surowego powoduje spadek jego cen.
Szacuje si, e w porównaniu do scenariusza bazowego ceny skupu mleka w Polsce w latach 2010, 2015 i 2020 mog by odpowiednio o: 0,7%, 3,4%
i 5,9% nisze. Zmiany cen skupu mleka w modelu AGMEMOD powizane s ze zmianami cen produktów mlecznych: mleka spoywczego, serów, masa czy mleka w proszku (wyk. 2.5). Skala wpywu Health Check na ceny produk-tów mlecznych moe by róna. Ceny jednych produkproduk-tów na skutek reformy obni si bardziej ni ceny skupu mleka, a w przypadku innych spadek ten
mo-e by mniejszy. Wikszego spadku naley oczekiwa w przypadku produktów opartych w wikszej mierze na tuszczu ni w przypadku tych, których kluczo-wym skadnikiem jest biako. Najsilniejszego relatywnego spadku cen naley oczekiwa w przypadku masa, serów i mietany, nieznacznie sabszego w przy-padku penego i odtuszczonego mleka w proszku (WMP i SMP). Zawsze jed-nak poziom cen produktów mleczarskich w scenariuszu HC jest niszy ni
w scenariuszu podstawowym. Zmiany takie s konsekwencj zmiany sytuacji popytowo-podaowej nie tylko w Polsce, ale równie w UE. Ceny wyrobów mleczarskich we Wspólnocie po likwidacji kwot s wyra nie nisze ni w sce-nariuszu bazowym. Poniewa istniej silne powizania cen krajowych z cenami na rynkach unijnych, podobne tendencje bd obserwowane w naszym kraju.
Wykres 2.5. Rónice w cenach skupu mleka i cenach zbytu poszczególnych produktów midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
-13 -11 -9 -7 -5 -3 -1 1
Mleko -skup
SMP WMP Ser Maso mietana
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Zwikszenie, a nastpnie likwidacja kwot mlecznych oznacza wzrost moliwoci produkcyjnych przemysu mleczarskiego, który stanowi
najwaniej-sze ródo popytu na rynku mleka surowego. Przy ustalonych zawartociach biaka i tuszczy w mleku oraz ich rozdysponowaniu pomidzy poszczególne produkty mleczarskie, na skutek relatywnego (w porównaniu do scenariusza ba-zowego) wzrostu produkcji surowca nastpi podobny wzrost poday produktów mleczarskich. Skala tego wzrostu w przypadku poszczególnych wyrobów
zale-e bdzie midzy innymi od relacji cenowych pomidzy nimi. Najsilniejszy bdzie on w przypadku serów, mleka w proszku oraz masa, a najsabszy w przypadku mleka spoywczego. Analiza dynamiczna wpywu reformy WPR (wyk. 2.6) pokazuje, e do momentu zniesienia kwot zarówno relatywne (w sto-sunku do scenariusza bazowego) zwikszanie produkcji wikszoci wyrobów, jak i równoczesny relatywny spadek cen bd si pogbiay wraz z horyzontem symulacji. Konsekwentne obnianie si cen moe zahamowa wzrost skupu mleka (wyk. 2.4) i produkcji artykuów mleczarskich po 2015 roku (wyk. 2.6).
Wykres 2.6. Rónice w produkcji poszczególnych produktów mlecznych midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
0 1 2 3 4 5 6 7 8
maso sery mleko SMP WMP mietana
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Oczekiwany wzrost poday oraz spadek cen wyrobów mleczarskich sprzyja bd wzrostowi ich spoycia (wyk. 2.7). Wyniki symulacji pokazuj,
e krajowe spoycie produktów mlecznych bdzie si stopniowo zwikszao w kolejnych latach w porównaniu do projekcji scenariusza bazowego. Poniewa
elastycznoci cenowe popytu na wyroby mleczarskie nie s wysokie, wzrost konsumpcji z tytuu spadku cen bdzie jednak wyra nie sabszy ni przyrost produkcji. W roku 2020 wpyw Health Check na spoycie mona oszacowa
na 2,3% w przypadku masa oraz 1,1-1,5% w przypadku pozostaych produktów (oprócz mietany).
Wykres 2.7. Rónice w zuyciu krajowym poszczególnych produktów mlecznych midzy scenariuszem HC i scenariuszem bazowym (w %)
-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
maso sery mleko SMP WMP mietana
2010 2015 2020
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Nierównomierny wzrost produkcji i spoycia prowadzi bdzie do zmian samowystarczalnoci krajowej na rynku produktów mlecznych. Silnego wzrostu wska nika samowystarczalnoci naley oczekiwa w okresie do 2015 roku, po czym nastpi moe niewielkie jego obnienie z uwagi na relatywnie wik-sze przyrosty konsumpcji ni produkcji (w porównaniu do scenariusza bazowe-go). Najwikszy wzrost wska nika samowystarczalnoci w roku 2020 moe mie miejsce na rynku serów (6,44%) oraz mleka w proszku (3,78 i 3,99% od-powiednio dla WMP i SMP). Najmniejszej poprawy mona oczekiwa na rynku mleka spoywczego (tab. 2.5).
Tabela 2.5. Wpyw reformy WPR w ramach Health Check na wskaniki samowystarczalnoci na rynku produktów mlecznych (rónice w %)
Produkt 2010 2015 2020 rednia 2009-2020
Maso 2,3 4,9 0,4 2,65
Sery 0,9 6,0 6,4 4,0
Mleko pitne 0,2 0,7 0,4 0,4
SMP 1,5 4,4 4,0 3,1
WMP 1,6 4,6 3,8 3,1
mietana 1,5 5,2 1,9 2,8
ródo: obliczenia wasne na podstawie modelu AGMEMOD.
Poprawa wska ników samowystarczalnoci oznacza, e na skutek znie-sienia barier w produkcji mleka zwiksz si moliwoci eksportowe polskiego przemysu mleczarskiego. Relatywny (w stosunku do scenariusza bazowego)
wzrost eksportu bdzie zauwaalny w przypadku wszystkich rodzajów wyro-bów. rednie rónice zmian eksportu (w ujciu ilociowym) w latach 2009-2020 pomidzy scenariuszem HC a scenariuszem bazowym wynosz od 4-6% dla mleka proszku (WMP i SMP odpowiednio) do ponad 30% w przypadku serów
wzrost eksportu bdzie zauwaalny w przypadku wszystkich rodzajów wyro-bów. rednie rónice zmian eksportu (w ujciu ilociowym) w latach 2009-2020 pomidzy scenariuszem HC a scenariuszem bazowym wynosz od 4-6% dla mleka proszku (WMP i SMP odpowiednio) do ponad 30% w przypadku serów