spodarki leśnej. Określono miejsce tych regulacji w systemie prawa ochrony śro-dowiska oraz na tej podstawie wskazano relacje prawno-aksjologiczne zachodzące pomiędzy nimi. Zwrócono także uwagę na instrumenty zapewniające ochronę zasobów leśnych oraz na szczególne war-tości przyrodnicze występujące w tych zasobach. Jednocześnie wskazano na ist-niejącą niedoskonałość obowiązujących krajowych przepisów z zakresu ochrony przyrody i gospodarki leśnej.
państwo i społeczeństwo
Dziedzina ochrony środowiska Przeważająca część przedstawicieli nauk prawnych określa prawo ochrony środo-wiska jako dziedzinę badawczą wyod-rębnioną w celach naukowych i dydak-tycznych2. Pozostali opowiadają się za wydzieleniem tej regulacji jako odrębnej gałęzi prawa3, co wynika w dużej mie-rze z sięgania do prekursorskich badań prowadzonych przez L. Jastrzębskiego4. W doktrynie prawa ochrony środowiska wyróżnia się przepisy regulujące pięć obszarów: ochronę przed zanieczysz-czeniami (prawo emisyjne); ochronę zjawisk cennych przyrodniczo (prawo ochrony przyrody); ochronę zasobów przyrody (w tym zasobów leśnych); za-gadnienia proceduralne i organizacyjne;
kontrolę produktów z punktu widzenia ochrony środowiska5. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że ochrona przy-rody w pełni realizowana jest dopiero na wielu płaszczyznach, co wskazuje, że do jej zapewnienia przyczyniają się wszystkie wcześniej wymienione
kie-runki regulacji6. Szczególne przedmioty ochrony przyrody nie występują w śro-dowisku w odosobnieniu i zależne są od utrzymania w odpowiednim stanie pozostałych elementów oraz zasobów środowiska przyrodniczego. Tym nie-mniej wydaje się, że powyższy podział odpowiada potrzebom badawczym oraz dydaktycznym nauk prawnych.
Na gruncie powyższego podziału war-to dokonać analizy relacji prawno-aksjo-logicznych pomiędzy ochroną przyrody a gospodarką leśną. Jedna i druga sta-nowi wyodrębniony kierunek regulacji w ramach szerszej dziedziny – prawa ochrony środowiska. W zakresie regu-lacji leśnych znajduje się przede wszyst-kim określony sposób gospodarowania ekosystemami leśnymi, który ma na celu takie ich użytkowanie, by nie do-szło do uszczuplenia potrzeb przyszłych pokoleń. W ustawie o lasach7 taki spo-sób użytkowania nazwano trwale zrów-noważoną gospodarką leśną8. Podob-ny charakter mają przepisy regulujące
2 Zob. np. A. Lipiński: Elementy prawa ochrony środowiska, Kraków 2001, s. 21.
3 Por. L. Jastrzębski: Prawo ochrony środowiska w Polsce, Warszawa 1990, s. 74-75.
4 Zob. L. Jastrzębski: Ochrona prawna przyrody i środowiska w Polsce. Zagadnienia administracyjne, Wyd.
Uniwersytetu Warszawskiego 1976, s. 23 i n.; tenże: Ochrona środowiska w PRL, Warszawa 1983, s. 55 i n.; zob. szerzej J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć: Ochrona środowiska, Wyd. Kolonia Limited 2005, s. 158 i n.; W. Radecki: Ustawa o ochronie przyrody, Komentarz, Wyd. Difin 2008, s. 37-38.
5 Zob. szerzej J. Sommer: Miejsce prawa ochrony przyrody w prawie ochrony środowiska [w:] W. Radecki (red.): Teoretyczne podstawy prawa ochrony przyrody, Wyd. Prawa Ochrony Środowiska, Wrocław 2006, s. 76 i n. oraz wymieniona tam literatura.
6 Zob. szerzej M. Borowiak: Wielopłaszczyznowość prawnej ochrony przyrody i jej wpływ na proces inwe-stycyjny [w:] D. Kopeć, N. Ratajczyk (red.).: Prawo ochrony przyrody a procesy inwestycyjne, Towarzy-stwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź 2011 (w druku).
7 Ustawa z 28 .09.1991 r. o lasach (DzU z 2005 r., nr 45, poz. 435 ze zm.); dalej w skrócie: uol.
8 Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1a, „trwale zrównoważona gospodarka leśna” oznacza „działalność zmierzają-cą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zacho-wanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania, teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjal-nych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla insocjal-nych ekosystemów”.
państwo i społeczeństwo x Marek Geszprych, Michał Borowiak
gospodarowanie zasobami łowieckimi9, rybackimi10 czy wodnymi11. Oznacza to, że przepisy ustawy o lasach, podobnie jak wyżej wymienione, regulują gospo-darowanie zasobami jednego rodzaju – zasobami leśnymi. W literaturze po-święconej prawu ochrony środowiska powyższe przepisy określa się mianem
„działowych”. Z kolei ustawie o ochro-nie przyrody12 należałoby nadać miano ustawy spajającej regulacje „działowe”
w zakresie ochrony wszystkich kom-ponentów środowiska (gruntów, wód, lasów, ryb, zwierzyny), gdyż zajmuje się ona nimi, „ale pod określonym ką-tem ich szczególnych wartości”13. Za takim poglądem przemawiają także koncepcje prawa ochrony środowiska i prawa ochrony przyrody, jakie przed-stawił Jerzy Sommer14. Zdaniem tego autora, „prawo ochrony środowiska to normy prawne regulujące oddziały-wanie człowieka na środowisko w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom, a w szczególności zagrożeniu zdrowia i życia człowieka. Prawo ochrony przy-rody to prawo regulujące zachowania
człowieka dla zapobieżenia niekorzyst-nym przeobrażeniom przyrody. Przy tym to niekorzystne przeobrażenie nie musi się wiązać z ochroną zdrowia i ży-cia człowieka”.
Podsumowując, prawo ochrony przy-rody można wyodrębnić z prawa ochrony środowiska. Za takim poglądem przema-wia dodatkowo wydzielenie w doktrynie prawniczej odrębnych instytucji prawa ochrony przyrody w zakresie instytucji prawa ochrony środowiska 15. Ze względu na szczególny przedmiot regu-lacji ustawy o ochronie przyrody, nor-my w niej zawarte mają w większości charakter lex specialis w stosunku do pozostałych regulacji z zakresu prawa ochrony środowiska, głównie tak zwa-nych ustaw działowych, w tym ustawy o lasach. Dlatego, w razie zaistnienia zbiegu norm prawnych, należałoby tej ustawie dać pierwszeństwo stosowania16. W odniesieniu do ustaw „działowych”
można zauważyć jeszcze jedną funkcję.
Mianowicie, przepisy ustawy o ochronie przyrody ustanawiają zasady ochrony za-sobów przyrody wyróżniających się
wy-9 Ustawa z 13.10.1995 r. – Prawo łowieckie (DzU z 2005 r., nr 127, poz. 1066 ze zm.).
10 Ustawa z 18.04.1985 r. o rybactwie śródlądowym (DzU z 2009 r., nr 189, poz. 1471 ze zm.).
11 Ustawa z 18.07.2001 r. – Prawo wodne (DzU z 2005 r., nr 239, poz. 2019 ze zm.).
12 Ustawa z 16.04.2004 r. (DzU z 2009 r., nr 151, poz. 1220 ze zm.); dalej w skrócie: uop.
13 W. Radecki: Ustawa…, op. cit., s. 42; por. również koncepcję prawa ochrony przyrody opartego na normach ochronnych tworów przyrody w jej czystej postaci oraz innych zasobów naturalnych [w:] L. Jastrzębski:
Ochrona prawna przyrody i środowiska w Polsce. Zagadnienia administracyjne, op. cit., s. 23-24.
14 J. Sommer: Przedmiot prawa ochrony przyrody [w:] W. Radecki (red.): Teoretyczne podstawy prawa ochrony przyrody, op. cit., s. 70-71.
15 A. Habuda, W. Radecki: Instytucje prawa ochrony przyrody [w:] W. Radecki (red.): Instytucje prawa ochro-ny środowiska, Wyd. Difin, Warszawa 2010, s. 204-230.
16 Por. M. Borowiak: Wielopłaszczyznowość…, op. cit.; B. Iwańska: Postępowanie w przedmiocie wyda-nia „decyzji o środowiskowych uwarunkowawyda-niach” – dylematy interpretacyjne [w:] J. Jendrośka, M. Bar (red.): Wspólnotowe prawo ochrony środowiska i jego implementacja w Polsce trzy lata po akcesji, Cen-trum Prawa Ekologicznego, Wrocław 2008, s. 208.
Ochrona przyrody i gospodarka leśna państwo i społeczeństwo
jątkowymi wartościami przyrodniczymi, w tym zagrożonych wyginięciem.
Podstawy prawne ochrony przyrody Problematyka ochrony przyrody w la-sach jest nadzwyczaj szeroka i rozpro-szona, gdyż obejmuje zagadnienia re-gulowane bezpośrednio w przepisach sześciu ustaw: o ochronie przyrody;
o lasach; prawie ochrony środowiska17; o udostępnianiu informacji o środowi-sku i jego ochronie, udziale społeczeń-stwa w ochronie środowiska oraz o oce-nach oddziaływania na środowisko18; o ochronie gruntów rolnych i leśnych19 oraz w Kodeksie cywilnym20, aktach wy-konawczych do nich, a pośrednio także w przepisach innych aktów prawnych21. Niejednokrotnie podłożem wprowadza-nych (transponowawprowadza-nych) regulacji do prawa krajowego były dyrektywy unijne oraz postanowienia konwencji między-narodowych22. W kontekście regulacji unijnych podkreślić należy, że dorobek legislacyjny UE w dziedzinie ochrony środowiska jest bardzo bogaty, obejmuje bowiem blisko 800 aktów prawnych róż-nej rangi, z czego około 200 stanowią dy-rektywy. Niektóre z nich odgrywają
za-sadniczą rolę w realizacji prawa ochrony przyrody w lasach, zwłaszcza dyrektywy Rady: nr 92/43/EWG w sprawie ochro-ny siedlisk naturalochro-nych oraz dzikiej flory i fauny23 oraz nr 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków24.
W kontekście krajowych regulacji prawnych nadrzędnym aktem odno-szącym się do roli państwa w ochronie przyrody oraz zasobów leśnych są po-stanowienia Konstytucji Rzeczypospo-litej Polskiej25, a zwłaszcza jej art. 74, odnoszący się do ochrony środowiska oraz zasady pomocniczości. Powyższe postanowienie nakłada na władze pań-stwowe obowiązek ochrony środowiska przez „prowadzenie polityki zapew-niającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokole-niom oraz wspieranie działań obywa-teli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska”. Z ustawy zasadniczej wy-nika obowiązek władz państwowych wspierania indywidualnych działań obywateli oraz tworzonych przez nich zrzeszeń leśnych, pod warunkiem pro-wadzenia przez te podmioty gospodar-ki leśnej ze szczególnym nastawieniem na cel ochronny.
17 Ustawa z 27.04.2001 r. (DzU z 2008 r., nr 25, poz. 150 ze zm.).
18 Ustawa z 3.10.2008 r. (DzU nr 199, poz. 1227 ze zm.); dalej w skrócie: ustawa ocenowa.
19 Ustawa z 3.02.1995 r. (DzU z 2004 r., nr 121, poz. 1266 ze zm.).
20 Ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (DzU nr 16, poz. 93 ze zm.).
21 Por. ustawa z 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU nr 80, poz. 717 ze zm.).
22 Na przykład konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu de-cyzji i dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998 r.
i ratyfikowana przez Polskę w 2001 r. oraz konwencja EKG ONZ o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991 r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997 r.
23 Dyrektywa z 21.05.1992 r. (DzUrzUE L 206 z 22.07.1992 r. ze zm.) – tzw. dyrektywa siedliskowa.
24 Dyrektywa z 2.04.1979 r. (DzUrzUE L 103 z 25.04.1979 r. ze zm.) – tzw. dyrektywa ptasia.
25 Ustawa zasadnicza z 2.04.1997 r. (DzU nr 78, poz. 483 ze zm.).
państwo i społeczeństwo xMarek Geszprych, Michał Borowiak
Podstawy aksjologiczne
Mówiąc o współzależnościach ochro-ny przyrody i gospodarki leśnej, nie można pominąć elementów norm prawnych odnoszących się do warto-ści. Przy tym pojęcie wartości należy rozumieć w wymiarze nieograniczonym przestrzennie, kulturowo czy czasowo.
W tym znaczeniu należy dostrzegać ich ujęcie, określone w art. 3 ustawy z 6 lip-ca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów na-turalnych kraju26, które obligują do go-spodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi zgodnie z zasadą zrówno-ważonego rozwoju w interesie dobra publicznego. Obowiązek powyższy do-tyczy wszystkich podmiotów prowa-dzących gospodarkę leśną, zarówno w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa, jak i będących własnością in-nych podmiotów27. Z drugiej strony, lasy to dobro ekonomiczne, podlegające pra-wom rynku, co może rodzić konflikty związane z koniecznością obejmowania ich działaniami ochronnymi, widocz-ne zwłaszcza na przykładzie nieudawidocz-nej próby poszerzenia Białowieskiego Parku Narodowego. Wypośrodkowanie tych relacji w celu możliwości ochrony inte-resu zarówno jednostki, jak i społeczeń-stwa jest istotnym problemem dzisiej-szego kierunku prowadzenia gospodarki leśnej. Lasy jako dobro publiczne
powin-ny być użytkowane w sposób odpowia-dający uznanym w danej społeczności wartościom społecznym, kulturalnym i estetycznym. Muszą być ustanowione prawa i środki ich egzekwowania, za-pewniające etyczne użytkowanie lasów, co w syntetyczny sposób wyrażają para-dygmaty zrównoważonego rozwoju: typ rozwoju społeczno-gospodarczego, kon-cepcja międzypokoleniowa, proces in-tegrujący wszystkie działania człowieka prowadzące do maksymalnego zrówna-nia możliwości zaspokojezrówna-nia wszystkich mieszkańców na Ziemi28.
W przedmiocie badanych zagadnień, do osiągania wartości prowadzą – wy-nikające z ustawy o lasach – obowiązki podjęcia konkretnych działań, takich jak uzgadnianie z wojewódzkim konserwa-torem zabytków prowadzenia gospodar-ki leśnej w lasach wpisanych do rejestru zabytków i w lasach, na terenie których znajdują się zabytki archeologiczne wpi-sane do rejestru zabytków (art. 7 ust. 3 wymienionej ustawy), kształtowanie równowagi w ekosystemach leśnych oraz podnoszenie naturalnej odporności drzewostanów (art. 9 ust. 1), zarządze-nie przez starostę wykonania zabiegów zwalczających i ochronnych w lasach zagrożonych, niestanowiących własności Skarbu Państwa (art. 10 ust. 1 pkt 2), naprawianie wyrządzonych szkód w la-sach (art. 11), jak również zakazy
podej-26 Ustawa z 6.07.2001 r. (DzU nr 97, poz. 1051 ze zm).
27 Szerzej M. Geszprych: Specyfika nadzoru i sfera wartości w prawie leśnym, „Studia Lubuskie” nr 5/2009, s. 160 i n.
28 Szerzej M. Kistowski: Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie rozwoju województw, Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe Gdańsk – Poznań 2003.
Ochrona przyrody i gospodarka leśna państwo i społeczeństwo
mowania określonych działań, to jest stałego bądź okresowego wstępu do la-sów (art. 26), ograniczenia ruchu w lesie (art. 29) czy nakazy lub zakazy określo-nych zachowań (art. 30).
Podobne środki, mające zapewnić po-wszechną oraz szczególną ochronę przy-rody, zostały zawarte w ustawie o ochro-nie przyrody. Stanowią je dodatkowe ograniczenia w gospodarowaniu zasoba-mi leśnyzasoba-mi na obszarach ochrony czynnej w parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody (użytkowanie tych obszarów powinno być podporządkowane zabie-gom ochronnym, określonym w planie ochrony albo zadaniach ochronnych), aż do całkowitego zaniechania użytkowa-nia obszarów ochrony ścisłej tych form ochrony przyrody29. Dodatkowo, w celu zapewnienia ochrony tych obszarów, ustawodawca wprowadził obowiązek uzgodnienia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska projektu planu urzą-dzenia lasu, uproszczonego planu jego urządzenia oraz zadań gospodarki leśnej, o których mowa w art. 3 i art. 19 ust. 3 uol, w części dotyczącej otuliny, w zakre-sie ustaleń tych planów lub zadań, mogą-cych mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody parku narodowego lub na cele ochrony rezerwatu przyrody. Projekty dwóch ostatnich dokumentów wyma-gają analogicznego uzgodnienia w części odnoszącej się do parku narodowego30. Podobne ograniczenia dotyczą ochrony gatunkowej. Na uwagę zasługuje jeszcze
dość nowa forma ochrony – obszar Natu-ra 2000, w stosunku do której, zgodnie z art. 33 ust. 1 uop, obowiązuje zakaz podejmowania działań mogących zna-cząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 (niezależ-nie od tego, czy działania podejmowane są w obszarze, czy poza jego granicami).
Projekty polityk, strategii, planów i pro-gramów oraz zmian w takich dokumen-tach, a także planowane przedsięwzię-cia, które mogą istotnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie są bezpośred-nio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub proponowanych obszarów ma-jących znaczenie dla Unii Europejskiej, lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie ocenowej (art. 33 ust. 3). Do katalogu wyżej wymienionych doku-mentów, względem których należy prze-prowadzić tzw. postępowanie ocenowe, niewątpliwie należy zaliczyć plany urzą-dzenia lasu (w tym uproszczone). Roz-ległość tematyki ocen oddziaływania na środowisko w odniesieniu do gospodarki leśnej uniemożliwia jednak omówienie powyższych zagadnień w niniejszym ar-tykule.
Zasady prowadzenia gospodarki leśnej Sam opis i klasyfikacja zasad w pra-wie ochrony środowiska jest zadaniem niezwykle trudnym. Zważywszy, że problematyka prawa ochrony
środowi-29 Zob. art. 15 i art. 18-22 uop.
30 Zob. odpowiednio art. 10 ust. 7 i 8 oraz art. 13 ust. 3b uop.
państwo i społeczeństwo xMarek Geszprych, Michał Borowiak
ska jest osadzona głównie w obszarze prawa administracyjnego, najwłaściw-sze wydaje się określenie tych zasad w kategorii swoistych dyrektyw prak-selogicznych znajdujących zastosowa-nie w strukturze prawa administracyj-nego31. Swoistość tych dyrektyw polega na tym, że ze względu na jedność sy-stemu prawa dotyczą one jednocześ-nie stanowienia i stosowania prawa, są formułowane na podstawie analizy jego treści, są pod względem treści zwią-zane, a niektóre z nich ustawodawca deklaruje wprost w treści przepisów prawa (np. zasada zrównoważonego rozwoju w art. 5 Konstytucji RP, art. 3 pkt 51 Prawa ochrony środowiska, art.
7 uol)32. Przy tym większość dyrek-tyw prakseologicznych na pograniczu ochrony przyrody i gospodarki leśnej – jako mieszczących się w sferze ochrony środowiska – odnosi się do stanowienia i stosowania prawa zgodnie z zasadą realizacji dobra wspólnego. Osiąganie dobra wspólnego w badanej materii na-stępuje przez realizację zasady zrówno-ważonego rozwoju, na której opiera się trwała gospodarka leśna.
Osiąganie trwałej gospodarki leśnej powinno się odbywać przez stosowanie czterech dyrektyw prakseologicznych, określonych w przepisach ustawy o la-sach jako zasady:
• powszechnej ochrony lasów;
• trwałości utrzymania lasów;
• ciągłości i zrównoważonego wykorzy-stania wszystkich funkcji lasów;
• powiększania zasobów leśnych (art. 8 i nast.).
Zasada powszechnej ochrony lasów obecna jest głównie w normach doty-czących ochrony lasów przed pożarami i przed organizmami szkodliwymi. Ko-responduje z jedną z najważniejszych dyrektyw prakseologicznych w prawie ochrony środowiska, odnoszącą się do niedopuszczalności pogarszania stanu środowiska33. Jakkolwiek zasada ta wy-daje się kluczowa dla ochrony zasobów leśnych, to jej treść znajduje pełne roz-winięcie w kolejnych trzech zasadach prowadzenia gospodarki leśnej.
Przepisy prawne odnoszące się do współcześnie postrzeganej zasady trwa-łości lasów mają wielowiekową tradycję.
Już pochodzące z XIV wieku pierwsze regulacje pisanego prawa w ochronie la-sów dotyczyły zakazów wypalania lala-sów i wyrębów drzew uznawanych wówczas za szczególnie cenne. Do zasady tej na-wiązują również niektóre zobowiązania międzynarodowe Polski. W rezolucji przyjętej na konferencji helsińskiej, dotyczącej zasad trwałego zagospoda-rowania lasów w Europie, ustalono, że trwała gospodarka leśna oznacza korzy-stanie z lasów w sposób, który pozwa-la zachować je jako odnawialne zasoby naturalne i nie uszczuplać ich w długim okresie czasu, zachować ich
bioróżno-31 Por. Z. Cieślak: Istota i zakres prawa administracyjnego [w:] Z. Cieślak, I. Lipowicz, Z. Niewiadomski:
Prawo administracyjne. Część ogólna, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000, s. 65 i n.
32 Jw.
33 Zob. J. Ciechanowicz: Prawna ochrona środowiska. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 1992, s. 14.
Ochrona przyrody i gospodarka leśna państwo i społeczeństwo
rodność, produktywność, zdolność od-nawiania, żywotność oraz zdolność do spełniania teraz i w przyszłości, zasad-niczych, ekologicznych, gospodarczych i społecznych funkcji na lokalnym, re-gionalnym i globalnym poziomie, nie powodując przy tym szkód w innych ekosystemach. Przepisy związane z za-sadą trwałości lasów wynikają z trzech aktów prawnych rangi ustawowej – usta-wy o lasach, ustausta-wy o ochronie gruntów leśnych oraz ustawy o leśnym materia-le rozmnożeniowym. Realizacją zasady trwałości lasu jest prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, jako działalności zmierzającej do ukształto-wania struktury lasów i ich wykorzy-stania w sposób i w tempie zapewnia-jącym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywot-ności i zdolżywot-ności do wypełniania – teraz i w przyszłości – wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodo-wym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów (art. 6 ust. 1a uol). Do za-sady tej odnosi się również art. 13 uol, nakładający na właścicieli lasów obowią-zek trwałego utrzymywania lasów i za-pewnienia ciągłości ich użytkowania.
Zasada ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów odnosi się do zapewnienia wielofunkcyj-ności ekosystemom leśnym, przez dąże-nie do istdąże-nienia bogatej bioróżnorodności, ukształtowania gatunkowego i
przestrzen-nego w taki sposób, aby zachować wysoką atrakcyjność, a jednocześnie odporność na różnego rodzaju zagrożenia, w tym powo-dowane wzrastającą presją urbanizacyjną.
Z przedstawionych założeń wynika wyso-ka ranga tej zasady, uwzględniona w usta-wie o lasach przez przyjęcie celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, nawią-zujących do wielofunkcyjności lasów, oraz przyjęcie zasady ciągłości i zrównoważo-nego wykorzystania wszystkich ich funk-cji – jako jednej z zasad gospodarki leśnej, a także oddzielnie – zasady udostępniania lasów. Rozdzielenie tych zasad jest w pra-wie ochrony lasów nieuzasadnione, po-nieważ regulacje w nich zawarte dotyczą tych samych, społecznych funkcji lasów.
Zasada powiększania zasobów leśnych ma dwa aspekty: ilościowy – realizowa-ny przez zwiększanie lesistości kraju, oraz jakościowy – to jest podwyższanie produkcyjności lasu zgodnie z leśną do-kumentacją urządzeniową (pełnym bądź uproszczonym planem urządzenia lasu).
Zwiększanie lesistości powinno polegać na dążeniu do osiągnięcia maksymalnej lesistości przez przeznaczenie gruntów na cele leśne w miejscowych planach zago-spodarowania przestrzennego, a następnie ich zalesienie oraz uznanie za lasy określo-nych powierzchni gruntów porośniętych drzewami i inną roślinnością o charakte-rze leśnym. Uznawanie za lasy określo-nych gruntów porośniętych drzewami nie odbywa się jednak w sposób zadowalają-cy, głównie na obszarze lasów niebędą-cych własnością Skarbu Państwa34.
34 Por. P. Gołos: Lasy prywatne w Polsce – stan obecny oraz kierunki zmian [w:] Z. Sierota (red.): Quo vadis, forestry?, Wyd. Instytutu Badawczego Leśnictwa, Sękocin Stary 2007, s. 105-123.
państwo i społeczeństwo xMarek Geszprych, Michał Borowiak
Zasady ochrony przyrody
W doktrynie prawniczej wyróżnia się pięć podstawowych zasad ochrony przyrody:
„obowiązek zachowania różnorodności biologicznej; zrównoważone użytko-wanie składników przyrody; dążenie do odnawiania (restytucji) składników przyrody; ochrona przyrody powinna być integralnym elementem polityki władz publicznych we wszystkich jej formach stanowienia i realizacji, a tak-że uwzględniana w działalności gospo-darczej i edukacyjnej; ochrona przy-rody jest powszechnym obowiązkiem wszystkich podmiotów prawa”35.
Ponadto, w ustawie o ochronie przy-rody, w art. 2-4, zostały sformułowane bardziej szczegółowe dyrektywy prakse-ologiczne, uwzględniające specyfikę tej regulacji, na podstawie ustaleń
Ponadto, w ustawie o ochronie przy-rody, w art. 2-4, zostały sformułowane bardziej szczegółowe dyrektywy prakse-ologiczne, uwzględniające specyfikę tej regulacji, na podstawie ustaleń