Wstęp – informacje o respondencie
1. Jak długo jest Druhna/Druh członkiem/członkinią Związku Harcerstwa Polskiego?
28 lat
2. Jakie funkcje pełnił/a Druhna/Druh w Organizacji?
Byłam zastępową, przyboczną, drużynową, członkinią Hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich (bardzo długo), byłam szefową Hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej, a potem szefową pracy z kadrą – to były funkcje na szczeblu Hufca, ale nigdy nie bezpośrednio w Komendzie Hufca. Ponadto byłam w zespole harcerstwa akademickiego, to był pierwszy zespół działający na poziomie centralnym, którego byłam członkinią. Później byłam szefową Wydziału Inspiracji i Poradnictw przy Głównej Kwaterze, aktualnie jestem też szefową zespołu projektowego związanego ze zmianami w instrumentach metodycznych, kierowniczką Wydziału Wsparcia Metodycznego oraz przede wszystkim zastępczynią Naczelnika ZHP
3. Jakie Druhna/Druh posiada wykształcenie?
Wyższe. Posiadam także stopień doktora
4. Czy podjęcie pracy zawodowej spowodowało zmniejszenie lub zaniechanie aktywności w ramach działalności Związku Harcerstwa Polskiego?
Nie. Nigdy nie miałam problemów, dotyczących godzenia działalności harcerskiej z pracą zawodową
Działalność harcerzy
5. Czy podjęcie pracy zawodowej spowodowało zmniejszenie lub zaniechanie aktywności w ramach działalności Związku Harcerstwa Polskiego?
Wydaje mi się, że się angażują, jednak nie umiem powiedzieć jak często – znam osobiście kilka osób, które się angażują w wolontariat poza ZHP, ale nie mam wiedzy na temat częstotliwości takich działań. Podejmowanie działań wolontariackich u większości instruktorów (co wiem nawet po sobie) sprowadza się w głównej mierze do działalności w ramach ZHP. Nie mówię oczywiście o sezonowych akcjach typu Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy – ponieważ w akcje sezonowe zauważalne jest zaangażowanie członków ZHP
6. W jakim stopniu (jeśli w ogóle) harcerze i instruktorzy angażują się zdaniem Druhny/
Druha w akcje społeczne, realizowane wspólnie ze środowiskami harcerskimi? / jeśli tak to jakie to są akcje?
Na pewno się angażują. Najbardziej popularną akcją jest Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Podkreślić można tutaj roznoszenie przez harcerzy i instruktorów Betlejemskiego Światła Pokoju. To jest rodzaj akcji społecznej, kiedy spotykamy się z przedstawicielami lokalnych społeczności i mamy możliwość przekazania symbolicznego ognia z braterskim przesłaniem. Wiem
188
również, że dużo inicjatyw tego typu odbywa się też lokalnie w hufcach czy nawet w drużynach
7. W jakim stopniu (jeśli w ogóle) harcerze i instruktorzy angażują się zdaniem Druhny/Druha w akcje społeczne realizowane poza środowiskiem harcerskim (samodzielnie)? / Jeśli tak, to jakie to są akcje?
Poza środowiskiem harcerskim to najczęściej właśnie jest Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy i takie akcje charytatywne jak np. Się Pomaga na rzecz konkretnych osób
8. Czy środowiska harcerskie są organizatorami akcji społecznych w swoich miejscowościach? / Jeśli tak, to jakie to są akcje?
Tak. Teraz, w okresie pandemii jest to bardziej widoczne, ponieważ harcerze zaangażowali się w szycie maseczek czy rozwożenie posiłków. Środowiska harcerskie odpowiadają na potrzeby swoich społeczności i wtedy są inicjatorami takich przedsięwzięć
9. Jakim grupom społecznym najczęściej pomagają środowiska harcerskie?
Mamy słabość do pomagania dzieciom, czyli między innym prowadzimy lub wspieramy świetlice środowiskowe, wspieramy i współpracujemy ze szkołami czy domami dziecka. Nasza służba pomoc polega też na pomocy osobom starszym, co widać bardzo w czasie epidemii, kiedy harcerze pomagają zarówno osobom starszym zamieszkującym we własnych domach jak i w domach opieki różnego typu
Cechy i wartości w harcerstwie
10. Jakie cechy, zdaniem Druhny/Druha są cechami dobrego obywatela?
Moim zdaniem dobry obywatel to człowiek aktywny w społeczeństwie lokalnym i odpowiedzialny (w szerokim rozumieniu tego słowa) za społeczeństwo i państwo, w którym żyjemy. Człowiek, który nie ucieka od wyborów i zajmuje pewne stanowisko, kiedy jest to potrzebne. Ktoś, kto uczciwie pracuje i jeśli ma możliwość wyboru to robi tak, żeby wszystkim było dobrze, a nie egoistycznie zwraca uwagę tylko na siebie
11. Które z wymienionych cech kształtuje Związek Harcerstwa Polskiego? W jaki sposób to robi (proszę podać konkretne przykłady).
Na 100% odpowiedzialność za najbliższe otoczenie. Na pewno rozwija trochę podejście polityczne, ale to też nie przekłada się 1:1, a związane jest bardziej z mechanizmami demokracji. Mamy mechanizmy demokratyczne i mamy wpływ jednego człowieka na grupę, odpowiedzialność za nasze rzeczy czy sprzęt ponieważ posiadamy namioty itp. Od początku zuchy i harcerze są uczeni, że to jest dobro wspólne i trzeba je szanować
12. Jakie cechy charakteru rozwija harcerstwo wśród zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników?
Moim zdaniem to, co przede wszystkim zostaje z harcerstwa to praca nad sobą oraz na pewno takie przekonanie, że możesz więcej, jeżeli podejmujesz starania.
189
Ważne też jest podejście moralne, że można być lepszym człowiekiem. Na pewno wszczepiona jest też ambicja, ale w kontekście „nie bądź szują”. Na mniejszą skalę, ale również rozwijane jest braterstwo oraz przyjaźń. Jestem przekonana, że odpowiedzialności za siebie i za powierzone zadanie również jest krzewione w harcerstwie, co przekłada się na późniejszą aktywność zawodową. Mam nadzieję że zostaje w nas też ślad szacunku do przyrody
13. Harcerze i instruktorzy są bardziej aktywnymi obywatelami niż ich rówieśnicy. W jakim stopniu zgadza się Druhna/Druh z takim stwierdzeniem?
Całkowicie się zgadzam
14. Związek Harcerstwa Polskiego zdaniem Druhny/Druha wpływa na postawy obywatelskie członków organizacji. W jakim stopniu zgadza się Druhna/Druh z takim stwierdzeniem?
Raczej się zgadzam
15. Związek Harcerstwa Polskiego jest organizacją, która daje możliwość kształtowania postaw obywatelskich, ale jej rozwój zależy w głównej mierze od każdego indywidualnie.
W jakim stopniu zgadza się Druhna/Druh z takim stwierdzeniem?
Całkowicie się zgadzam
16. Jakie aktywności podejmowane przez harcerzy mogą wpływać na kształtowanie postaw obywatelskich?
Może nie tyle co same działania, ale funkcjonowanie drużyn, oparte o zasadę samorządności. Szczególnie jest to widoczne u wędrowników, jednak zaczyna się już od zuchów. Świadomość, że to nasza wspólna sprawa, że wspólnie podejmujemy decyzje, ale wspólnie też robimy. Są też akcje, które obecnie są bardziej popularne, zarówno te centralne jak i lokalne, np. zdobywanie Odznaki Scoutów Świata (polegających na pełnieniu 80 godzin służby na rzecz lokalnego środowiska) albo akcja „Czuwam” lub inne akcje na rzecz społeczeństwa
17. Jakie umiejętności przydatne w dorosłym życiu oraz pracy zawodowej zawdzięcza Druhna/Druh działalności w Związku Harcerstwa Polskiego?
Organizacja pracy swojej i zespołu oraz aktywizacyjna forma kształcenia.
Przydatna z harcerstwa umiejętność to również praca online, w aktualnej sytuacji epidemiologicznej przejście na pracę zawodową zdalnie nie stanowiło dla mnie problemu
18. Jakie są dla Druhny/Druha najważniejsze wartości?
Wiara i rodzina. Zależy mi też na tym, żeby robić w życiu coś pożytecznego.
Dodatkowo ofiarność, uczciwość i brak manipulacji
19. Które z tych wartości i w jaki sposób (praktyczne przykłady) kształtuje Związek Harcerstwa Polskiego?
Myślę, że część tych wartości jest kształtowane przez ZHP. Nie jest to jednak przywiązanie do rodziny, ponieważ zdarza się, że przez mnogość organizowanych przedsięwzięć odciągamy swoją uwagę od rodziny (np. coroczna organizacja
190
obozów). Kształtowana jest na pewno uczciwość wobec grupy. Najważniejsze jest jednak to, w jaki sposób dana osoba wykorzysta wszystko to, co Związek daje Członkostwo w Związku Harcerstwa Polskiego rozbudza poczucie odpowiedzialności za podejmowaną aktywność na rzecz społeczeństwa. W jakim stopniu zgadza się Druhna/Druh z takim stwierdzeniem?
Raczej się zgadzam Sytuacja społeczno-gospodarcza
20. Czyta Druhna/Druh czyta regularnie prasę (średnio co drugi numer)? Jeśli tak, to jaką?
W ogóle nie czytam prasy
21. Czy Druhna/Druh interesują się obecną sytuacją społeczno-gospodarczą Polski?
Sytuacją swojej gminy?
Teraz muszę się interesować, ale przed pandemią interesowałam się zdecydowanie mniej. Sytuacją mojej gminy nie interesuję się
22. Czy zdaniem Druhny/Druha sytuacją społeczno-gospodarczą Polski interesują się drużynowy oraz instruktorzy? Sytuacją swojej gminy?
Trudno jest mi powiedzieć, ponieważ nie posiadam takich informacji 23. Kogo (nie tylko z najbliższego otoczenia) darzy Druhna/Druh zaufaniem?
Rodzinę, na pewno moich najbliższych współpracowników i wielu innych instruktorów z którymi pracuję. Praca z moimi współpracownikami w Głównej Kwaterze ZHP jest oparta na zaufaniu
24. Do kogo nie ma Druhna/Druh zaufania?
Na pewno do tych, którzy robią reklamy
25. Czy Druhna/Druh brał/a udział w ostatnich wyborach Prezydenckich (oddanie głosu)? Tak Parlamentarnych? Tak
Samorządowych? Tak
26. Czy Druhna/Druh kandydował/a na funkcje posła lub senatora? Na funkcje w wyborach samorządowych?
Nie
27. Czy ktoś z najbliższego otoczenia Druhny/Druha (członków ZHP) kandydował na funkcje w wyborach parlamentarnych lub samorządowych?
Wydaję mi się, że z mojego Hufca instruktor kandydował na funkcję posła
28. Czy Druhna/Druh brał udział w głosowaniach w ramach budżetu obywatelskiego?
Tak
29. Czy osoby z najbliższego otoczenia Druhny/Druha (członków ZHP) biorą udział w głosowaniach w ramach budżetu obywatelskiego?
Tak
191
30. Czy zgłaszał/a Druhna/Druh własne projekty do budżetu obywatelskiego?
Nie
31. Czy znane są Druhnie/Druhowi sytuacje, w których harcerze jako całe środowiska np.
drużyny czy Hufce składały wnioski w ramach budżetów obywatelskich? Jeśli tak, to jakie to były działania?
Tak, ale nie pamiętam, jakie to były konkretne przedsięwzięcia
32. Z jakimi organizacjami pozarządowymi współpracuje Związek Harcerstwa Polskiego oraz w jakim celu?
Współpracujemy z wieloma organizacjami pozarządowymi w zakresie celów, które realizujemy. Jest to między innymi współpraca z WWF w zakresie edukacji ekologicznej i ochrony zwierząt
33. Czy Związek Harcerstwa Polskiego (na terenie działalności jednostek podległych respondentowi) bierze udział w konkursach ofert zadań zlecanych organizacjom pozarządowym? Jeśli tak, to jakie to są działania?
Tak. Aplikujemy o dofinansowanie w konkursach organizowanych przez urzędy centralne, ale również staramy się o środki unijne. Szukamy możliwości dofinansowania tych projektów, które planujemy zrealizować
34. Jak została zorganizowana codzienna działalność Związku Harcerstwa Polskiego w czasie epidemii COVID-19?
Na pewno przestrzegano te wszystkie obostrzenia, które zostały wprowadzane w kraju. Wyszedł „rozkaz” Naczelniczki i Głównej Kwatery ZHP, żeby zawiesić działalność podstawowych jednostek organizacyjnych. Zaczęto organizować służbę, ale to odbywa się oddolnie na poziomie hufców i chorągwi. Główna Kwatera spotyka się zdalnie z komendantami chorągwi i rozmawiamy na bieżąco o tym, co się dzieje. Ponadto próbujemy opracować ogólnopolskie poradniki w zakresie BHP podczas podejmowanych działań, trochę przygotowujemy kadrę do tego, jak pracować zdalnie oraz udzieliliśmy wsparcia drużynom w zakresie działalności programowej
35. Kto zajmuje się koordynacją działań Związku Harcerstwa Polskiego w tym czasie i w jaki sposób?
Został powołany sztab do spraw sytuacji nadzwyczajnych w Głównej Kwaterze.
Zadaniem sztabu jest między innymi koordynacja działań w czasie epidemii.
Oczywiście nad wszystkim czuwa również Naczelniczka wraz z Główną Kwaterą.
Dodatkowo został powołany zespół do spraw Harcerskiej Akcji Letniej 2020, którego zadaniem jest przedstawianie propozycji akcji letniej dla zuchów i harcerzy zgodnie z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa. Propozycje te zostały przedstawione Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu, Ministerstwu Zdrowia oraz Edukacji. Sztab będzie również pilotował działania po uzyskaniu odpowiedzi
36. Czy epidemia wpłynęła na postawy społeczne i zachowania harcerzy?
192
Moim zdaniem tak. Epidemia stworzyła możliwości zaangażowania się i pełnienie służby w wielu środowiskach harcerskich
37. Jakie konkretne działania podejmują harcerze podczas epidemii COVID-19?
Jest to między innymi szycie maseczek, pomoc osobom starszym i chorym w codziennych czynnościach np. zakupach oraz wsparcie dla dzieci w formie udzielania korepetycji
Podsumowanie
38. Jaka jest, zdaniem Druhny/Druha rola Związku Harcerstwa Polskiego w Polsce?
Jesteśmy pomocni w wychowaniu, chociaż nie wszyscy rodzice tak uważają.
Niektórzy postrzegają działalność w ZHP jedynie jako formę spędzania wolnego czasu. Naszą najważniejszą rolą jest jednak wspieranie dzieci i młodzieży w wychowaniu
39. Jaką organizacją jest współcześnie Związek Harcerstwa Polskiego?
Pewnie chcielibyśmy mieć większy wpływ na rzeczywistość, być takim rzecznikiem spraw młodzieży. To jest obszar, który nadal wymaga naszej pracy i bardziej skutecznych działań
40. Jaki jest wpływ Związku Harcerstwa Polskiego na aktywność obywatelską członków Organizacji?
Trudno jest jednoznacznie stwierdzić. Moim zdaniem Związek pokazuje możliwości takich działań, jednak to zależy już od poszczególnych drużyn czy osób oraz sposobu, w jaki wykorzystają oni ten potencjał
193