Siedzibą Zarządu O.Z.K.R. jest miasto Chełm, a O.Z.K.R.
korzysta z gościnności lokalu i urządzenia biura Sejmiku przy ulicy Obłońskiej Ne 18.
Zarząd Okr. Zw. Kółek Rolniczych ukonstytuował się na Walnym Zebraniu Kółek Rolniczych w dniu 13/V.1923 r. w na
stępującym składzie: prezes — p. Zdzisław Szymankiewicz, dy
rektor Szkoły Rolniczej w Okszowie, 1-szy vice-prezes p. Wa
d a w Życiński, obywatel ziemski z Żulina, Il-gi vice-prezes p. Jan Kiryk, gospodarz z Rożdżałowa, sekretarz p. Wacław Stępiński, sekretarz Sejmiku Powiatowego, skarbnik p. Aleksander Ukleja, kierownik Działu Rachunkowego Sejmiku Powiatowego i człon
kowie: p. Wincenty Durko, gospodarz z kol. Pokrówki i p. To
masz Dubiel, gospodarz z Kobylego. Honorowi członkowie Za
rządu: p. Ambroziewicz Wiktor, Dyrektor Gimnazjum Państwo
wego w Chełmie, p. Seweryn Popławski, dyrektor Szkoły Rze
mieślniczej i p. FelicjanLechnicki, obywatel ziemski z Serebryszcz.
Przy O. Z. K. R. istnieje Sekcja Ogrodniczo-Pszczelarska oraz Okręgowy Związek Młodzieży Wiejskiej. Zarząd Sekcji Ogrodniczo-Pszczelarskiej stanowią: prezes p. Antoni Brzuchal- ski z kol. Pokrówki, zastępca prezesa p. Jan Swietkowski z kok Ochoży i sekretarz p. Mieczysław Matuszkiewicz, profesor Se- minarjum Nauczycielskiego Męskiego w Chełmie. W skład Za
rządu Okręgowego Związku Młodzieży Wiejskiej wchodzą: pre
zes — p. Jan Bocheński z Nowosiółek, vice-prezes — p. Marja Hebdowska, kierowniczka szkoły w Stołpiu, sekretarz p. Stefanja Uklejówna, sekretarka O. Z. K. R., skarbnik p. Antoni
Kochmań-ski, nauczyciel z Pawłowa. Członkowie: p. Stefan Moszkowski
1 Barbarówka Turka Ignacy Grzywna 23
2 Cyców Cyców St. Kołodziejczyk 34
3 Huta Wojsławice M. Sitarz 26
4 Kobyle Rejowiec Sz. Dubiel 23
5 Marynin Rejowiec A. Buczyński 52
6 Kol. Pokrówka Krzywiczki W. Durko 13
7 Kol. Putnowice Woj da wice M. Chęć 15
8 Rożdżałów Krzywiczki Jan Kiryk 42
9 Staw Staw H. Kaniewski 22
10 Strachoslaw Krzywiczki W. Przychoda. 52
11 Serebryszcze » A. Krzewina 44
12 Wólka Okopska Świerże : Józef Czeryna 12
13 Wojsławice Wojsławice P. Bojko 22
14 Łukówek Bukowa Motylenko 25
15 Święcica Olchowiec S. Bartnicki 56
16 Żulin Pawłów W. Życiński 14
17 Kanie Pawłów Ai. Mileniczuk 45
18 kol. Józefin Turka M. Penkala 39
19 kol. Kamień J. Kotarski 89
20 kol. Bachus Bukowa J. Wnarski 48
21 Sawin T. Malesza 68
22 Bezek Staw A. Haruk 59
23 Czułczyce 11 E. Tywoniuk 29
24 Płowanice Turka D. Golawski 46
25 Sajczyce Staw F. Nestorowicz 21
26 Krzywice Krzywiczki K. Macenko 27
27 Ochoża Staw F. Nowosad 23
28 Siedliszcze Siedliszcze A. Drobek 129
29 Świerże Świerże A. Kuźmiuk 22
30 Gdola M. Kuryś 28
31 kol. Ochoża Staw J. Świerkowski 21
52 Chyl i n Bukowa A. Kołtuniuk 23
33 Zagroda Krzywiczki J. Kaszczuk 26
azdów Kółek Rol-
11/III, 18/III, 29/1V,- 10/V, 30/V, 17/VI, 29/VI, 1/VII, 29/VII, 19/VIII, 16/IX, 14/X i 1/XI.
Praca na Okręgu jest prowadzona przez instruktora rolnika- hodowcę, p. Franciszka Koletzko (uchodźca z części niemieckiej Górnego Śląska), który pracuje w tutejszym Okręgu od 20.XI 1922 roku. Poza instruktorem O. Z. K. R. utrzymuje od dnia l.IV b. r. stalą sekretarkę biura.
W okresie sprawozdawczym instruktor wyjeżdżał w 123 wy
padkach do Kółek Rolniczych, Kół Młodzieży Wiejskiej i Straży Ogniowych, z tego 20 razy koleją, 9 razy końmi Sejmiku Powia
towego, 37 razy końmi nadesłanemi z Kółek Rolniczych, oraz w 57 wypadkach pieszo. Ruch w biurze O. Z. K. R. jest nie
zmiernie żywy, załatwia się dziennie 20—30 interesantów, w dni targowe cyfra ta podnosi się kilkakrotnie. Kółkowicze zasięga
ją chętnie najrozmaitszych informacji i wskazówek - w biurze O. Z. K. R.—przyczem bardzo często rozwijają się fachowe dy
skusje.
Będąc na dorobku, O. Z. K. R. nie posiada do dziś własnej bibljoteki—zorganizowanie takowej jest dopiero projektowane na rok przyszły. O. Z. K. R. prenumeruje 1 egzemplarz „Pora
dnika Kółek Rolniczych" i 1 egz. „Siewu", a poszczególne Kół
ka Rolniaze prenumerują zasadniczo po jednym egzemplarzu
„Poradnika", niektóre zaś prenumerują po 5 i nawet więcej eg
zemplarzy, prócz tego jeszcze szereg innych pism codziennych i fachowych. O. Z. K. R. prowadził z wielkim powodzeniem kolportaż książek fachowych, jak np. „Rolnik wzorowy", "Uprawa roli i roślin", „Hodowla drobiu", „Hodowla ryb", „Pszczelnictwo",
„Mleczarnie spółdzielcze”, „Jak kupić konia”, „Rasa bydła” it.p.
W tym kierunku zaznaczyć należy, że już dzisiaj nie trzeba namawiać gospodarza do kupna sobie książki, gdyż sami je za
mawiają, dając z góry pa ten cel zadatki.
Sejmik Powiatowy przy współudziale Rady Szkolnej i czę
ściowo O. Z. K. R. zorganizował jednomiesięczny kurs gospo
darstwa wiejskiego dla dziewcząt. O. Z. K. R., organizując w tym czasie w 39 Kółkach Rolniczych 1-no dniowe Kursa lotne, nie mógł brać większego udziału we wspomnianym kursie, poza ob
jęciem wykładów z dziedziny rolnictwa, hodowli i- ogrodnictwa.
Na Kursach lotnych zapoznano gospodarzy z ogólnemi za
sadami następujących tematów: a) Rolnictwo wogóle, b) ho
dowla, c) weterynarja, d) gleboznawstwo, e) nawozoznawstwo, f) współdzielczość, g) zadania Kółek Rolniczych.
Poszczególny temat poruszano przez 45 miniut i rozwijano nad każdym tematem dyskusję, zainteresowując w ten sposób słuchaczy. Poza wymienionymi kursami instruktor wygłosił w Kółkach Rolniczych i Kołach Młodzieży Wiejskiej 93 poga
danki, na tematy rolniczo-hodowlane oraz organizacji gospodarstw
m ałorolnych. Na kursach lotnych bywało przeciętnie 50 do 79 słuchaczy, ogółem wysłuchało kursów około 7,000 osób, nato
miast na pogadanki w Kółkach Rolniczych przychodziło słu ch a
czów od 15 do 150.
O. Z. K. R. przy w spółudziale Sejm iku Powiatow ego i pani Kozerskiej zorganizow ał dnia 5.V kilkudniową wycieczkę krajo
znawczą do Krakowa i Wieliczki. W w ycieczce wzięli udział przeważnie członkowie Kół Młodzieży Wiejskiej i kursistki wy
żej wspomnianego kursu dla dziew cząt w ogólnej liczbie około- 20 osób.
Na terenie powiatu znajduje się jedna Sokoła Rolnicza Lu
dowa Męska w Okszowie (2 kiio netry od C hełm a), subsydiow a
na przez tutejszy Sejmik Powiatowy. O. Z. K. R, jest w ścisłym kontakcie z tą Szkołą, a Dyrektor jej— p. Zdzisław Szym ankie
wicz jest prezesem O. Z. K. R. Szkoła iest wspaniale zagospo
darowana i stała się dla Kółek Rolniczych niejako Ogniskiem Kultury Rolnej; np. w jesieni roku bieżącego Szkoła oddała do dyspozycji Kółek Rolniczych całą swą produkcję zbóż selekcyj
nych za wymianę po bardzo niskim procencie, dalej kółkow icze korzystają z organizowanej tam stacji kopulacyjnej, stacji buhaja i knura, hodowli drobiu, nasion warzywnych i t. p.
Agitacja O. Z. K. R. za uczęszczaniem do Szkół Rolniczych dala w wyniku skierowanie 5-ciu uczni do Szkoły Rolniczej w Okszowie, 1 uczennicy do Szkoły Rolniczej w Krasieninie, 2-ch na jednom iesięczne kursa rolniczo-hodow lane w Dęblinie i 2-ch na kursa oświatowe w Warszawie, organizowane przez C. Z. K. R.
W roku gospodarczym 1922/23 O. Z. K. R. założył szereg pólek dośw iadczalnych, a mianowicie: a) 2 pólka z nawozami sztucznymi pod oziminę, b) 4 takież pod okopowe, c) 41 pólko z nowymi odm ianam i kartofli: Łucja, Ursus, P etronjusz, Polani, Paltin i Oraon, d) 6 pólek dośw iadczalno-porów naw czych z upra
wą lucerny, e) 3 pólka dem onstracyjne z m echaniczną uprawą pod jarą pszenicę, f) 35 pólek porównawczych z odm ianą am e
rykańskiej trawy „tysiąc centnar".
Pozatym O. Z. K. R. zorganizował na rok gospodarczy 23/24 10 póiek dośw iadczalnych pod oziminy z nawozami sztucznymi i 2 pólka porównaw cze z odmianam i żyta (Puław skie sztywno- słom e i Puław skie w czesne).
W obec ciągłego spadku marki i spowodowanym wskutek te go brakiem gotówki u gospodarzy, O. Z. K. R. nie założył ani jednego nowego punku czyszczenia zboża, pozostały jedynie dawne punkty w Kółkach Rolniczych: Rożdżałów, Pokrówka, Ko
byle, Żulin, Siedliszcze; wymienione Kółka posiadają po jednym tryjerze starego typu.
W okresie sprawozdawczym O. Z. K. R. sprow adził dla Kółkowiczówu 800 kilo kartofli nowych odmian, 30 kg. lucerny,
100 kg. saletry, 15,933 kg. supsrfosratu, 19,933 kg. tomasówki, 5,700 kg. soli potasowej, 55,333 kg. soli bydlęcej, 3.993 kg. ży
ta „Sobieszyńskiego“, 1,939 kg. żyta „Petkus“, 19 kg. oryginal
nego żyta „Puławskie wczesne“ i 19 kg. „Puławskie sztywno- słome“, 425 kg. azotniaku, 29 kg. „Uspulunu“ (bejca do zboża siewnego) oraz szereg narzędzi rolniczych jako to: 3 sieczkarnie, 10 kultywatorów, 1 siewnik, 7 młynków, 3 kieraty i t. p.
W okresie sprawozdawczym zlustrowano przeszło 700 go
spodarstw, w celu wprowadzenia ulepszeń i usunięcia dotychcza
sowych błędów’. Pozatym z zakresu organizacji gospodarstw małorolnych przeprowadzono: 1) podział wspólnych łąk i pa
stwisk ogólnej przestrzeni 266 mórg 125 prętów’ — Kółka Rol
niczego w Kaniem, 2) prowadzi się przymusową likwidację ser
witutów Kółka Rolniczego w Baranówce z dóbr księżny Drucko- Lubeckiej, 3) wybudowano przez wieś Rożdżałów staraniem Kółka Rolniczego rów przy drodze i odpowiednie ścieżki do chodzenia pieszo, 4) wybudowano w Sejmiku Pownatowym i u p.
Tokarskiego w kol. Siedliszczki wzorową gnojowmię, 5) pokryto dach u p. Wincentego Durki w kol. Podrówce ogniotrwały (gli- niano-słomiany); tamże wybudowano prawidłową sadzawkę i za
rybiono takow’ą, 6) wybudowano u p. Przychody w Strachosła- wiu według projektu O. Z. K. R. wzorową oborę, stajnię i chle
wnię, 7) współdziałano przy organizowaniu zakładów koszykar
skich i zakładaniu plantacji wikliny przy Kółku Rolniczym w Świerżach oraz przy założeniu plantacji na przestrzeni 5-ciu mórg bsgna w Kaniem, 8) zaprowadzono prawidłowy plodozmian w gospodarstwie Kółka Rolniczego w Rożdżałowie, pozatym uskuteczniono cały szereg drobniejszych prac z zakresu ulep
szenia gospodarstw rolnych.
Z dziedziny hodowdi uczyniono stosunkowo niewiele, wsku
tek tego, iż powiat naogół mało w tym kierunku jest rozwinięty.
Przedewszystkiem propagowano uprawę łąk i pastwisk oraz upra
wę zielonej paszy i meljoracje łąk. Zorganizowano stację zarodowe- wego buhaja rasy czerwonej przy Kółku Rolniczym w Rożdża
łowie, oraz szerzono na zebraniach Kółek Rolniczych wiadomo
ści z dziedziny racjonalnej hodowli i chorób inwentarza.
Dnia 1 października b. r. została zorganizowana w Rejow
cu jednodniowa wystawm rolniczo-hodowlana i przemysłu ludo
wego, która jednakże nie stanęła na wysokości zadania, aczkol
wiek zgromadziła dosyć cenne eksponaty, szczególniej jednak ra
czej z działu przemysłu ludowego niż hodowli.
Prowadząc cały szereg spraw przy pomocy jednego instruk
tora, O. Z. K. R. musiał w innych działach ograniczać się do niezbędnych konieczności. W pierwszym rzędzie da się to zau
ważyć w dziale ogrodniczo-pszczelarskim. W dziale tym udało się zaledwie zorganizować dwie plantacje połowę warzyw' (jedna
i dwie morgi) u kółkowiczów na kok Pokrowce, zlustrować prze
szło 209 sadów i przeszło 199 pasiek różnej wielkości, udziela
jąc przytym praktycznych porad i wskazówek, oraz dokonać 5 opi
sów pasiek dla M inisterstwa Rolnictwa i Dóbr Państw ow ych.
Został również zorganizowany w Chełm ie Zjazd Pszczelarski.
Na rok przyszły O. Z. K. R. wstawił do swego budżetu pozycje na utrzym anie stałego Instruktora O grodniczo-pszczelarskiego oraz poczynił starania w kierunku stw orzenia własnego w arsztatu dla wyrobu uli i zorganizowania własnej kooperatywy dla zbytu i przeróbki produktów tego działu.
Na terenie tutejszego powiatu istnieje szereg instytucji spółdzielczych, przeważnie o charakterze Stow arzyszeń Spożyw
czych oraz kredytowych. Brak jest natom iast Spółdzielni Rolni
czo-Handlowej, dlatego też O.Z.K.R. projektuje danie inicjatywy do otwarcia takowej w najbliższej przyszłości, narazie czyniąc zadość zapotrzebow aniom swych członków własnymi siłami.
Z istniejącymi Spółdzielniam i O. Z. K. R. utrzym uje mniej lub
c? Rożdżałów Krzvwiczki j 13 Nowosiółki } t
4 Strupin Duży JJ 114 Siedliszcze S iedliczcze
5 Strachoslaw ♦t i 15 Chylin O lchow iec
6 Kumów Rakołupy j 16 Pawłów Pawłów
7 W ojsławice W ojsławice i 17 Cyców Cyców
8 kol. Putnow ice ! 18 Kopina n
Niemal każde Koło posiada biblioteczkę, wszystkie Koła regularnie odbywają zebrania, na których wygłaszane są poga
danki, oraz organizują przedstaw ienia am atorskie, skąd czerpią przew ażnie fundusze dla swej działalności. Członkowie Kół Mło
dzieży W iejskiej chętnie wpłacają składkę członkowską, często jednak rodzice nie doceniają pracy i znaczenia Kół M łodzieży
I odmawiają swym dzieciom pieniędzy na ten cel. Pomimo to jednak organizacja Młodzieży Wiejskiej wzmaga się z dnia na dzień i wymaga stałego instruktora dla tego działu.
Niektóre Koła mają już duży dorobek za sobą: np. Koło
av Nowosiółkach, które liczy kilkunastu wychowańców szkół rol
niczych w Kijanach, Nałęczowie i najrozmaitszych kursów oświa- lowo-rolniczych, zorganizowało dnia 14.XI święto sadzenia drzew.
Otrzymawszy od tutejszego Sejmiku 200 drzew leśno-miododaj- nych, Koło wysadziło niemi drogę, prowadzącą od szosy Lublin
— Chełm do wioski, przysparzając w ten sposób cegiełkę do upiększenia naszego kraju i rozwoju racjonalnej hodowli pszczół.
Przy niektórych Kołach Młodz. Wiejsk. zostały zorganizo
wane Straże Ogniowe: np. w Święcicy, Siedliszczu, Kopinie, Re
jowcu, Strachosławiu i Wojsławicach; dalsze są w organizowa
niu. Działalność Kół Młodzieży pozwala mieć nadzieję, iż praca społeczno-gospodarcza oprze się silnie na tych młodych obywa
telach, zdających sobie pełną sprawę ze swych obowiązków i praw wobec Ojczyzny.
O. Z. K. R. jest reprezentowany w szeregu instytucyj i ko- misyj, jako to: w Wydziale Powiatowym (p. Felicjan Lechnicki, p. Wiktor Ambroziewicz, p. Józef Gołębiowski, p. Oleksiejuk To
masz, p. Watrakiewicz Aleksander), w Sejmiku Powiatowym, Podatkowej Komisji Powiatowej, w Komisji do badania cen, w Radzie Ubezpieczeniowej, w Komisji Ziemskiej, w Powiato
wej Komisji Pomocy Rolnej, w Powiatowej Radzie Szkolnej i t. p. Pozatym Kółkowicze jako najświatlejsi gospodarze zasia
dają w Radach Gminnych w stosunku 75 proc.
Charakteryzując powiat jako warsztat pracy pod względem rolniczym, należy zaznaczyć, iż posiada on warunki ku pomyśl
nemu rozwojowi rolnictwa, aczkolwiek pod względem glebo
znawczym wykazuje bardzo wielką różnorodność, posiada bo
wiem prawie wszystkie typy gleby, począwszy od lasów i boro
win do lotnych prawie piasków i bagien.
Rozwój i postęp rolnictwa oraz hodowli w tutejszym Okrę
gu pozostawia bardzo wiele do życzenia. Kółka Rolnicze i Koła Młodzieży Wiejskiej, które prawie wyłącznie społeczną pracę kulturalno-oświatową na terenie wsi tutejszej prowadzą, zdoby
wają sobie coraz to szersze wpływy i życzliwość zarówno w Sa
morządzie jak i w Urzędach Państwowych oraz wśród ogółu mieszkańców.
Samorząd powiatowy, zdając sobie sprawę z ważności i ko
nieczności prowadzenia wzmożonej pracy nad podniesieniem sta
nu oświaty i rolnictwa, w porównaniu do innych Samorządów naszego Województwa subsydjuje- prace O. Z. K. R. dość znacz
nie, lecz w stosunku do kolosalnych potrzeb i to jeszcze nie
wystarcza. »
W roku przyszłym praca O. Z. K. R. nie tylko nie zmniej
szy się co do swej intensywności, ale przeciwnie projektowane jest rozszerzenie jej i uwzględnienie całego szeregu działów, które w roku bieżącym z konieczności musiały pozostać nie- 3.957.740 U rządzenie wystawy w
52.000 R e j o w c u ... 4.393.800 33.824.453 Organiz. pólek dośw iad. 1.376.369 P ren u m e ra ta pism . . 432.200
Garwoliński Okręgowy Związek Kółek Rolniczych zalegali
zowany został w maju 1921 roku. Siedzibą Związku jest Garwo
lin. Biuro mieści się w lokalu własnym przy ul. Polskiej 20.
Skład Zarządu stanowią: prezes — Jan Zalewski (poseł) z Unina, zastępca Andrzej Kawka, rolnik z Piastowa, skarbnik Jó zef Krzyśpiak, rolnik z Czyżkowa, sekretarz Edward Chadaj, re
ferent kulturalno-oświatowy przy Sejmiku oraz p. J. Popiołkiewicz z Sobień Jezior, Władysław Rękawek z Puznowa i Walery Ku
rach z Sulbin Górnych—członkowie Zarządu.
Przy Okręgowym Związku Kół. Roln. istnieje Sekcja Mło
dzieży Wiejskiej, która zrzesza 1120 członków, oraz Sekcja Ogro- dniczo-Pszczelarska, licząca 400 członków. Zarząd Okr. Zw.
Młodz. Wiejsk. stanowią: prezes Józef Krzyśpiak z Czyżkowa,.
zastępca Piotr Michalik z Garwolina, skarbnik J. Świesiulski z Rembkowa, sekretarz H. Kaczyński z Trzcianki, oraz W. Wolski,.
Gadosiówna i Marzysz—członkowie Zarządu. W skład Zarządu