W roku ubiegłym Okręgowy Związek Kółek Rolniczych po
czął szukać nowych dróg i koncepcji, na których pragnął oprzeć swą fachową pracę, rezultatem czego było stworzenie t. zw.
„Powiatowej Rady Rolnej".
Istnienie na terenie powiatu dwu organizacji o charakterze rolniczym, to jest Zw. Kółek Rolniczych i Towarzystwa Rolni
czego, nie zawsze dodatnio wpływało na podejmowane przez rtie prace, wywołując tarcia wzajemne. Zdawało się przeto, że po
wołanie do życia nowej instytucji, opartej na platformie wzajem
nego współdziałania w dążności do jednego celu, prędzej zosta
nie uwieńczone pomyślnymi rezultatami. I aczkolwiek, teoretycz
nie rzecz biorąc, tego rodzaju koncepcja miała wszelkie szanse powodzenia, to jednak w praktyce zawiodła: Powiatowa Rada Rolna, nietylko że nie zbliżyła obu organizacji, ale w jej to wła
śnie łonid różnice organizacyj wystąpiły w całej pełni. To też Zarząd Okr. Zw. Kół. Roln. w trosce o samodzielny i niezależny
byt organizacji, nie widząc żadnych wyników, któreby istnienienie Pow. Rady Rolnej uzasadniały, postanowił już w początkach 1923 r.
wystąpić z P. R. R.; z tą też chwilą prace tej instytucji zostały zawieszone.
Siedzibą Okr. Zw. Kół Roln. jest biuro tegoż, mieszczące się przy ulicy Kościuszki Nr. ó.
Zarząd O- Z. K. R. w roku sprawozdawczym do Walnego Rocznego Zjazdu, to jest do dnia 18 marca, stanowili pp. Gawli
kowski poseł i b. dyrektor szkoły roln. w Starej Wsi pod Siedl
cami—prezes, Hipolit Popowski nauczyciel i rolnik z buczynowa gm. Pióry—vice-prezes, Szczepan Ciekot rolnik z Chodowa gm.
Niwiski—sekretarz, Piotr Jurzyk rolnik z Wiśniewa tejże gminy—
skarbnik. Członkami Zarządu byli pp. Aleksander Niedbalski, po
seł do Sejmu, Franciszek Makar rolnik ze Starej Wsi tejże gmi
ny i Jakób Targowski rolnik z Leśniczówki, gm. Czuryły; wreszcie Komisję Rewizyjną stanowili pp. Wacław Wiater, kierownik Zw.
-Spółdzielni Mlecz, i Jajcz. Agentury w Siedlcach, Józef Zakrzew
ski z Opola gm. Niwiski oraz Jan Jurzyk nauczyciel szkoły rol
niczej. *
Zarząd w tym składzie kierował pracami Okr. Zw. jak wy
żej wspomniano do dnia 18.111., odbywszy 4 organizacyjne ze
brania, oraz obesławszy 6 różnych posiedzeń w instytucjach pań
stwowych, samorządowych i organizacjach pokrewnych.
Na Walnym Dorocznym Zjeździe Delegatów i Prezesów Kółek Rolniczych (18.III) powołano nowy Zarząd w skład które
go weszli pp.: Szczepan Ciekot, rolnik z Chodowa, gm. Niwiski—
jako prezes, Aleksander Niedbalski, poseł, jako wice-prezes, Hi
polit Popowski, nauczyciel i rolnik z Lucynowa, gm. Pióry—se
kretarz, Roman Kraus, dyrektor Szkoły Rolniczej — skarbnik; na członków Zarządu pp.: Piotr Jurzyk, rolnik z Wiśniewa tejże gminy, Antoni Koć z Żelkowa, gm. Skórzec, Jakób Tarnowski, rolnik z Leśniczówki, gm. Czuryły, Bogdan Godlewski, rolnik z Soldan pow. Sokołowskiego, Wincenty Krysiak, rolnik i wójt gminy ze Sterdyni pow. Sokołowskiego i Fabjan Skarżyński, rol
nik ze Stoku Lackiego, gm. Stara Wieś; na delegata do Okr. Zw.
Mł. Wiejskiej wybrano p. Antoniego Kocia z Żelkowa. Do Ko
misji rewizyjnej powołano pp.: Stefana Przepałkowskiego, kierow
nika Spółdz. Roln. Handl. w Siedlcach, Juljana Rosińskiego, rol
nika ze Zbuczyna tejże gminy i Franciszka Makacia rolnika ze Starej Wsi tejże gminy.
Okr. Zw. Kół. Roln. obejmuje swą działalnością powiat Siedlecki i Sokołowski, a ostatnio działalność Związku rozsze
rzyła się i na powiat Węgrowski przez założenie tam kilku no
wych Kół Młodzieży Wiejskiej, które jednocześnie przygotowują u siebie grunt pod Kółka Rolnicze. Ogólna ilość Kółek zrzeszo
nych w Siedleckim Okr. Zw. Kół. Roln. wynosi 28, a mianowicie:
M i e j s c o w o ś ć Gmina P o w i a t « o 5 o N *O
1 Czuryly Czuryly Siedlecki 32
2 Chodów Niwiski 25
5 Rzeszotków Krześlin 26
4 Wodynie Wodynie 40
5 Stok Ruski Stok Ruski w 40
6 Stok Lacki Stara Wieś 29
7 Przywory Domanice 44
8 Opołe Niwiski 32
9 Wiśniew Wiśnica tt 50
10 Wólka Wiśniewska i V » 32
11 Zbuczyn Zbuczyn 34
12 Niwiski Niwiski tt 25
13 Mokobody Skupie 29
14 Krzesk Królowa Niw'a 55
15 Kotuń Zeliszew' tt 20
16 Zeliszew 25
17 Helenów' Wiśniew 35
18 Koszewnica Zeliszew 34
19 Kaczory Wiśniew 27
20 Ługi Wielkie Czuryly 15
21 Paprotnia Krześlin 52
22 Rzążew Czuryly 38
23 Tchórze w Królowa Niwa 21
24 Zabokliki Stara Wieś tt 15
25 Sterdyń Sterdyń Sokołowski 48
26 Justyn ów Grochów 15
27 Korczew' Korczew 20
Z pośród wymienionych Kółek do najbardziej czynnych mo
żna zaliczyć: w Wiśniewie, Sterdyni, Czuryłach, Zbuczynie, Żabo- klikach, Rzeszotkowie, Wólce Wiśniewskiej i Wodyniach.
Zebrań Zarządu odbyło się 10, a mianowicie: dn. 14.1, 4.II, 18.HI, 25.IH, 22.IV, 27.V, 12.VI, 1 .VII, 15.V1II i 29.XI.
Pozatem odbyły się 2 Zjazdy: 18.III Doroczny Sprawozdaw
czy Zjazd Delegatów' Kółek Rolniczych i 3.IX Zjazd Pszczelarsko- Ogrodniczy; Zjazdów Rady O. Z. K. R. odbyło się również 2:
13.V i 9.IX.
Na Zebraniach Zarządu powzięto następujące uchwały:
1) rozszerzyć teren działalności Okr. Związku na powiaty sąsie
dnie, a dotychczas nie zorganizowane, t. j. Sokołowski i Węgrow
ski, 2) ustąpić z Pownatowej Rady Rolnej, 3) odbywać posiedze
nia Zarządu przynajmniej raz na m:esiąc, 4) przeprowadzić
w Kółkach szereg doświadczeń z działaniem nawozów sztucz
nych, 5) zorganizować w kilku punktach powiatu spędy i pokazy zwierząt gospodarskich, 6) uruchomiać mleczarnie spółkowe i współdziałać w tej akcji ze Zw. Spółdz. Mlecz.-Jajćz., 7) zwo
łać jesienią Zjazd Pszczelarsko-Ogrodniczy, 8) nawiązać ścisły kontakt ze Spółdz. Roln. Handl. i sprowadzić za jej pośrednic
twem nawozy sztuczne i doborowe* ziarno siewne, 9) szerzyć oświatę rolniczą w Kołach Mł. oraz współdziałać przy organizo
waniu Straży Ogniowych, Spółdzielni wszelkiego rodzaju, kas taniego kredytu i t. p. 10) zorganizować w 8-iu punktach po
wiatu dwmdniowe kursy lotne.
Z uchwał powziętych na szerszych Zjazdach: Rady Z. K. R.
i Delegatów Kół Roln. na uwagę zasługują następujące: 1) dążyć do podniesienia hodowli bydła białogrzbietków drogą selekcji miejscowego materjału, oraz wezwać odnośne czynniki miarodaj
ne do współdziałania i pomocy, 2) zwrócić się do odnośnych władz w sprawie przekazania 12-morgowej parceli na cele rol
nicze i kulturalno-oświatowe Kółka Roln. w Zbuczynie, 3) zwró
cić się do Sejmowej Komisji Rolnej o przyspieszenie v;ykonania Ustawy o Szkołach Rolniczych, 4) przyjąć czynny udział w or
ganizowaniu Wystawy roln., zaprojektowanej przez Sejmik i t. p.
Niemal wszystkie powyższe uchwały zostały zrealizowane, co było dowodem sprężystości i żywotności organizacji Zw. Kół.
Rolniczych.
Instruktorem w roku sprawozdawczym był p. Janusz Mo
stowski. Oprócz instruktora-rolnika, który był jednocześnie kie
rownikiem biura, pracował jako instruktor Młodzieży Wiejskiej p. Tomasz Kazimirowicz, zaangażowany na to stanowisko 4-go kwietnia b. r.; pozatem obowiązki sekretarza-biuralisty do połowy sierpnia pełnił p. Józef Grudziński, z chwilą zaś jego ustąpienia na krótki tylko okres czasu został zaangażowany p. Stępień Józef.
Brak środków finansowych był bezpośrednią przyczyną redukcji pracowników7, to też od listopada biuro stałego sekretarza nie posiadało, a ciężar tej pracy z konieczności przypadł w udziale instruktorowi p. Mostowskiemu. Biuro Zw. do czasu posiadania sekretarza czynne było codziennie od 10-ej rano do 4-ej popołudniu, z chwulą zaś, gdy dla braku środków sekretarz zmuszony był ustąpić, czynności biura ograniczono do 2-ch dni w tygodniu.
Należyte zorganizowanie biura i wznowienie jego czynności w roku sprawozdawczym, bardzo dodatnio wpłynęło na bieg pracy w7 Okręgu. Praca biurowa polegała na załatwianiu interesantów, których w okresie sprawozdawczym zgłosiło się z górą 1399-tu.
Interesantom udzielano żądanych rad i wskazówek, interw7enjo- wano w różnych sprawach w Urzędach i instytucjach, pisano po
dania, udzielano porad prawnych i fachowych, przyjmowano zgło
szenia na prenumeratę pism i t.p. Oprócz tego załatwiono w
biu-rze cały szereg spraw bieżących, jak opracowywanie okólników do Kółek, załatwianie korespondencji i t. d. Ogólna ilość ko- respondencji załatwionej w biurze wynosi w okresie sprawozdaw
czym 975, z czego wychodzącej 5S2, przychodzącej 392.
Egzystencję O. Z. K. R. oparto na subsydjach Sejmiku, zbyt jednak gwałtowny spadek marki całkowicie zawiódł w tym względzie pokładane nadzieje; uchwalone bowiem jeszcze w grud
niu 1922 r. subsydjum w wysokości 7.503.900 mk.- już po upły
wie kilku miesięcy stało się sumą zupełnie niewystarczającą dla prowadzenia projektowanej pracy. Wprawdzie na plenarnem po
siedzeniu Sejmiku, odbytem dnia 22/VII, uchwalono dodatkowo na rzecz O. Z. K. R. 7.590.000 marek, to jednak i ta suma nie mogła w żadnej mierze przyczynić się do pokrycia wciąż rosną
cych wydatków i gdyby nie to, iż Spółdzielnia Roln-Handlowa, do
ceniając ważność podejmowanych przez Związek prac, przyznała stałą zapomogę, odpowiadającą poborom w/g VIII i IX kat., to czynności O. Z. K. R. musiałyby być przerwane, co równałoby się jego likwidacji.
Niżej zamieszczony bilans O. Z. K. R. ilystruje stopień, w jakim Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa przyczyniła się do rea
lizacji prać O. Z. K. R.
Przechodząc do omawiania poszczególnych działów pracy, podejmowanych przez Okr. Zw. Kół. Rołn., na specjalną uwagę zasługuje dział oświatowy. Praca tego działu prowadzona łącz
nie z Okr. Zw. Młodz. Wiejskiej polegała na urządzaniu odczy
tów, pogadanek, zebrań dyskusyjnych, kolportowaniu pism, bro
szur i książek, organizowaniu bibljotek i t.p. W dziedzinie oświa
towej dużego współdziałania doznała nasza organizacja ze strony Sejmiku Powiatowego, który, posiadając 15 kompletów bibljotek ruchomych, chętnie wypożyczał takowe Kółkom Roln. i Kołom Młodzieży, przyczyniając się do popularyzacji czytelnictwa.
Okr. Zw. Młodz. Wiejsk. w porozumieniu z Okr. Zw. Kół.
Roln. przystąpił do kompletowania bibljoteki i posiada już około 390 tomów poważniejszych dzieł z dziedziny rolnictwa, ogrod
nictwa, hodowli, spółdzielczości, oraz beletrystyki, ze specjalnym uwzględnieniem teatru ludowego. Na podstawie dotychczasowe
go regulaminu, opracowanego przez obie organizacje, z bibljoteki korzystają narazie tylko członkowie Zarządu oraz Prezesi po
szczególnych Kół i Kółek Roln. Największą poczytnośćią wo- góle cieszą się książki treści rolniczej. Poza książkami czytane są różnego rodzaju pisma rolnicze i ludowe. Ogólna ilość pism rolniczych, t. j. „Poradnika i Przewodnika M. Tow. Roln." pre
numerowanych przez Kółka wynosi 55, innych pism ludowych, politycznych— 150 egz. Koła Młodzieży prenumerują ogólnie „Sie
wu" 28 egz., „Młodej Polski" 15 egz., „Żołnierza Polskiego" —
Sprawozdanie. 113 8*
10 egz., „Poradnika" 19 egz. i „Przewodnik M. T. R.” — 5 egz.
Broszur i książek lozkolportowano około 275 egz.
Pogadanek w okresie sprawozdawczym wygłoszono w Kół
kach Roln. 87, w Kołach Młodzieży 60. Pogadanki, przeważnie treści rolniczej i ogólno-oświatowej, zostały wygłoszone przez instruktorów J. Mostowskiego i T. Kazimirowicza.
W końcu okresu sprawozdawczego rozpoczęto dwudniowe kursy lotne w 6-ciu punktach powiatu. W skład prelegentów wchodzą tylko instruktorzy O. Z. K. R. Program kursów, obej
mujący 12 godzin wykładowych, zastosowano ściśle do cyklu z dziedziny mechanicznej uprawy roli, nawożenia i płodozmia- nów. Drugi cykl wykładów, projektowanych w styczniu 1924
r.
ma być dalszym ciągiem kursów jesiennych.
Ważnym bardzo czynnikiem w dziedzinie szerzenia oświaty zawodowej jest Szkoła Rolnicza w Starej Wsi pod Siedlcami, istniejąca już od 2-ch lat. Okr. Zw. Kół. Roln. prowadzi usilną propagandę za wstępowaniem do wyżej wymienionej Szkoły Rol
niczej. Zabiegi O. Z. K. R. w tym kierunku dały dość pomyśl
ne rezultaty, gdyż z pow. Siedleckiego wstąpiło do Szkoły 5-ciu uczni. Również i o innych Szkołach Związek Okr. pamięta, czy
niąc wszystko, aby zostały .należycie obesłane; to też z naszego Okręgu wysłano do Szkoły Gospodarczej w Krasieninie 3 kan
dydatki, z których jedna otrzymała z Sejmiku Siedleckiego cał
kowite stypendium.
Przechodząc do charakterystyki Okręgu, jako warsztatu pracy pod. względem rolniczym, musimy skonstatować, że przed
stawia się on dość dodatnio. Gleba wprawdzie niezbyt bogata, ale dość jednolita, stanowiąca „bielicę podlaską", w zupełności nadeje się pod uprawę wszelkiego rodzaju ziemiopłodów, a przy umiejętnym sposobie gospodarowania pozwala osiągnąć dobre rezultaty. Największą bolączką Okręgu jest szachownica, która przejawia się niekiedy wprost w potwornej formie. Nie są rzad
kością gospodarstwa kilkumorgowe, posiadające swe działki na 40-tu kawałkach. Również dużą przeszkodą jest zbyt nizinne położenie gruntów, które zwiększa stopień zakwaszania się gleby i tak z natury swej mającą tendencję kwasową. Przeto koma
sacja gruntów, osuszanie łąk i pól jest niezbędnym warunkiem do poprawy stanu gospodarstw.
Przystępując do szczegółowego opisu przeprowadzonych przez O. Z. K. R prac fachowych, zatrzymamy się nieco dłużej nad doświadczalnictwem, które dało <ffość ciekawe wyniki.
Pragnąc zapoznać kółkotviczówl z działaniem i opłacalnoś
cią nawozów sztucznych, założono nai terenie Okręgu szereg po
letek doświadczalnych w okresie wiosennym, jak również i je
siennym. Wiosną przeprowadzono doświadczenia z działaniem nawozów sztucznych pod jarzyny i okopowe w 5-ciu punktach
powiatu: w Żaboklikach, Chodowie, Wiśniewie, Lucynowie i Wól- ce-Wiśniewskiej, przy ogólnej ilości 8-iu doświadczeń, sta
nowiących jedną całość; jesienią zaś przeprowadzono 1 doświad*
czenie z łąką, oraz około 40-tu z działaniem azotniaku pod ozi
miny. Wyniki doświadczeń w niektórych miejscowościach były bardzo ciekawe pod względem naukowym, jak również i pod względem praktycznym, wyrażającym się w dużej nadwyżce osiąg
niętych plonów. Poniżej podajemy jako przykład wyniki osiąg
nięte w doświad zsaiu z nawozami sztucznemi sianemi pod owies
-Reasumując wyniki tego doświadczenia, dochodzimy do wniosku, że najskuteczniej działała saletra, gdyż podnosiła plo
ny o 12 f., słabiej lecz również dobrze sól potasowa (9 f. nad
wyżki), wreszcie superfosfat gospodarczo nie opłacał się, gdyż otrzymana nadwyżka nie pokrywała kosztów zakupu superfosfa- tu. Stosunkowo najbardziej opłacalnym okazał się nawóz po
tasowy.
Co się tyczy doświadczeń, przeprowadzonych z marchwią pastewną „Zielonogłówką", to wykazały one, że największą nad również lustracje gospodarstw, których w okresie sprawodawczym dokonano 127. Lustracje polegały na zbiorowym zwiedzaniu go
spodarstw, co zwiedzającym dawało możność czynienia sobie wzajemnych uwag i spostrzeżeń.
Akcja propagandowa w kierunku nabywania narzędzi rolni
czych, prowadzona przez O. Z. K. R., sprawiła, iż kółkowicze, za pośrednictwem O. Z. K. R. jak również Spółdzielni Roln.
Handl. sprowadzili pokaźną ilość różnego rodzaju narzędzi i ma
szyn rolniczych, jak to: siewniki, brony łąkowe, kultywatory, płu
gi Sacka, młocarnie szerokomłotne, maneże i t. p. Stwierdzić jednak musimy, że o ile w latach ubiegłych wysokie ceny na artykuły produkcji rolnej przyczyniały sią często do bezpodstaw
nej lokaty oszczędzonych pieniędzy w narzędziach i maszynach rolniczych, to rok bieżący, a zwłaszcza druga jego połowa, wy
tworzyły wręcz odrębne warunki, gdyż niewspółmiernie niskie ceny artykułów roln. w stosunku do cen na narzędzia rolnicze, spowodowały zastój i zniewoliły rolników do wstrzymania się od zakupów narzędzi w bardziej szerokich rozmiarach.
Z zakresu prac technicznych na uwagę zasługuje akcja O.
Z. K. R., zmierzająca do organizowania stacyj czyszczenia zboża, których Kółka Rolnicze posiadają już dwie: w Wiśniewie i Zbu czynie, a w stadjum organizacji w Czuryłach i Żaboklikach.
W okresie siewnym członkowie Kółek Roln. sprowadzili za pośrednictwem Spółdzielni Roln. Handl. 1 wagon owsa „Złoty deszcz” I-go odsiewu i „Ligowo” Ił-go odsiewu, pozatem 2 wa
gony soli potasowych i superfosfatu. W ziarno siewne ozime kółkowicze zaopatrywali się w miejscowych gospodarstwach na
siennych, których istnieje kilka na terenie Okręgu.
Chociaż naturalne warunki, jak obfitość łąk i pastwisk, sprzyjają rozwojowi tak ważnej gałęzi gospodarstwa wiejskiego, jaką jest hodowla, to jednak z braku świadomych dążeń w tym kierunku ze strony właścicieli gospodarstw, należnej pomocy ze strony Państwa i Samorządu, przedstawia ona wiele do życze
nia. Stąd też cenne bardzo odmiany bydła rodzimego jak biało- grzbietki, których na pokazach, organizowanych w. roku ubieg
łym w Wiśniewie, Zbuczynie i Sterdyni ujawniono z górą 39°/o>
wreszcie pokrewne im żuławki, a także brunatno-polskie i swo
iste czarne t. zw. żuczki, toną w podrasowaniach z bydłem ni
zinnym pochodzenia holenderskiego, rezultatem czego powstają.
szkodliwe krzyżówki. Już drogą doboru odpowiednich buhai, selekcji, przychówku i naieżytego żywienia, możnaby wychować bardzo cenny materjał, z braku jednak kredytów w gospodar
stwach małorolnych, organizacja w tym kierunku samopomocy rozwija się powoli.
Okr. Zw. Kół. Roln., zdając sobie sprawę z doniosłości akcji i napotykanych trudności w tym kierunku, drogą pogadanek i od
czytów, organizowania spędów, pokazów, przeprowadzania reje
stracji, L.cencji oraz nagradzania lepszych sztuk, współdziała i zachęca do poprawy hodowli. W roku sprawozdawczym Okr.
Zw. przy współudziale Wojew. Zw. Kół. Roln. organizował na te
rm ie Okręgu 3 większe spędy-pokazy w Zbuczynie, Wiśniewie i Sterdyni pow. Sokołowskiego. Na spędach przeprowadzono rejestrację i licencję wyróżniających się sztuk "oraz nagrodzono
najlepszych i najbardziej zamiłowanych hodowców. Na spęd w Zbuczynie dostarczono 25 sztuk krów, wyróżniono i nagrodzo
no 7 sztuk. W ogólnym pogłowiu doprowadzonych sztuk było z górę 50% białogrzbietek. W Wiśniewie pokaz udał się tak pod względem organizacyjnym, iak ilościowym znacznie lepiej. Miej
scowy Komitet zajął się bowiem sprawą zainteresowania spędem szerszego ogółu, oraz należycie i starannie przeprowadził stronę techniczną. Na spęd, który obejmował 8 okolicznych wiosek, dostarczono 130 sztuk: krów' 120, buhai 3, koni 7. Zarejestro
wano lepszych sztuk 28, zalicencjonowano i zapisano do ksiąg hodowlanych Wojew. Zw. Kół. Roln. 15 sztuk. Nagrodzono listami pochwalnymi, książkami rolniczemi i hodowlanemi 15 sztuk.
Pokaz w Sterdyni, który mimo niepomyślnej pogody udał się doskonale, świadczy o pewnym zrozumieniu spraw' hodowla
nych przez miejscową ludność. Ogólną ilość inwentarza dopro
wadzonego wyniosła 77 sztuk: koni 26, 3 szt. jałowmika, 2 bu
haje, klaczy 29, ogierów 13, owiec 2 i 2 króliki. Prócz inwen
tarza dostarczono na pokaz 140 eksponatów z tkackiego prze
mysłu ludowego. Zarejestrowano i zalicencjonowano krów 18, nagrodzono 14. Klaczy nagrodzono 4, ogierów jednego. Na na
grody oprócz 500,000. marek, przyznanych przez Sej
mik Sokołowski, użyto listów pochwalnych C. Z. K. R. i Wojew.
Z. K. R., książek rolniczych „Rolnik Wzorowy”, weterynaryjnych,
„Poradnik weterynaryjny”, „Rachunki Gospodarcze” — Kawec
kiego i t. p. Pozatem Kółko Rolnicze za udział w pokazie i zajęcie się jego urządzeniem, otrzymało jako nagrodę komplet przyrządów weterynaryjnych. Organizacja spędów i pokazów wzbudziła większe zainteresowanie sie hodowlą; żywy przykład najwymowniej przekonał, że tylko umiejętna hodowla opłaca się rolnikom. Pokazy cieszyły się dużą frekwencją, gdyż ogólna ilość zwiedzających przekroczyła 1000 osób.
Z zakresu hodowli ogólnej, może najbardziej rozpowszech
nioną jest hodowla świń, zwłaszcza w kierunku opasowym. Miej
scowe majątki ziemskie posiadają doskonałe chlewnie, dostarczają drobnym hodowcom wartościowego materjału, co rzecz prosta dodatnio wpływa na rozwój hodowli. Hodowla koni przedstawia się niezbyt dobrze. Brak stacji kopulacyjnych, dostosowanych do miejscowych potrzeb i wymagań, jest poważną tego przyczyną.
Rządowe ogiery, stacjonowane w 2-ch punktach powiatu, nie od
powiadają upodobaniom miejscowej ludności, mającej specjalne zamiłowanie do koni typu ciężkiego.
Pod względem ilościowym nieźle przedstawia się hodowla owiec, tak rozpowszechnionych na Podlasiu, znacznie gorzej jednak rzecz się ma pod względem samego chowu i doboru od
powiednich ras.
Ogrodnictwo i pszczelnictwo jest w powiecie dość roz
powszechnione i budzi wśród miejscowej ludności duże zainte
resowanie. Zakładanie sadów i pasiek postępuje stale naprzód, nie jest jednak dostateczne. Warzywnictwo jest uprawiane w szerszych rozmiarach tylko w wioskach podmiejskich. Na te
renie powiatu istnieje kilka szkółek drzewek owocowych, jednak o bardzo malej ich wartości. Największą wadą tych szkółek jest kompletna bezplanowość w ich prowadzeniu, jak również niedo- stosowywanie odmian do potrzeb i warunków miejscowych. Gleby Podlasia doskonale nadawałyby się do zakłbdania sadów jabło
niowych i śliwkowych, które mogłyby przyczynić się do wzmo
żenia dochodowości, zwłaszcza w gospodarstwach drobnych;
jednak nieopatrzne zakładanie sadów bez uwzględnienia doboru odmian handlowych żadną miarą nie wpłynie na poprawę obec
nego stanu.
Zwołany jesienią r. b. Zjazd Ogrodniczy przy współudziale miejscowych fachowców oraz p. Z. Makowskiego, inspektora ogrodnictwa C. Z. K. R., miał w pierwszym rzędzie za zadanie odpowiednio oświetlić sprawy ogrodnicze, oraz wskazać drogi i ogólne wytyczne przy zakładaniu sadów.
Ps?czelnictwo przedstawia się znacznie lepiej. Barcie i kło
dy są już dzisiaj rzadkością, a tylko ul ramowy, a nierzadko nadstawkowy jest powszechnie stosowany. Odczuwa się duży brak pewnych przyrządów pszczelarskich, jak walców do sztucz
nej węzy, wirówek i t. p. Istniejąca od 1921 r. Sekcja Pszcze- larsko-Ogrodnicza zamarła z chwilą zniesienia przydziału na ulgowych warunkach drzewa na budowę uli i cukru dla podkar- miania pszczół. Pomoc Okr. Z. K. R. okazywana pszczelarzom jest bardzo nikła, gdyż ogranicza się do pogadanek, kolportażu książek i pism; brak specjalisty utrudnia racjonalne rozwinięcie akcji w tym kierunku. Najbardziej realną pracą O.Z.K.R. w tym zakresie było sprowadzenie nowej rasy matek z Włoch, dokona
nie 4-ch opisów gospodarstw pasiecznych, oraz zjednanie kilku prenumeratorów na „Bartnika Postępowego”.
Z organizacji pokrewnych, istniejących na terenie Okręgu, na specjalną uwagę zasługują różnego rodzaju Spółdzielnie. Na
Z organizacji pokrewnych, istniejących na terenie Okręgu, na specjalną uwagę zasługują różnego rodzaju Spółdzielnie. Na