Opinie mieszkańców

Założenia i sposób realizacji badań. W prezentowanej części pracy autor

przedstawił część wyników badań ankietowych, zrealizowanych z mieszkańcami badanych miast. Pozostałe pytania zostały omówione w podrozdziale dotyczą-cym pośredniego wpływu zamków na miasta bądź pominięto je jako mało istotne dla głównego celu badań ankietowych.

Zasadniczym celem badań było określenie roli, jaką zamki średniowieczne odgrywają w życiu społeczno-gospodarczym miast i w życiu osobistym ankieto-wanych osób. Autora interesowała również opinia respondentów na temat zmian, jakich należy dokonać w zagospodarowaniu turystycznym oraz infra-strukturze zamków i miast, by poprawić ich funkcjonowanie.

W badaniach zastosowano metodę ankietową przy użyciu kwestionariusza do samodzielnego wypełnienia. Uczestnictwo w badaniach było dobrowolne. Przy-jęto, że w każdym mieście zostanie zebrane minimum 100 ankiet z mieszkań-cami. Łącznie w latach 2008–2009 autor zebrał 661 kwestionariuszy ankiety. Dobór próby należy określić jako dostępnościowy, wobec czego wyniki badań mają ograniczoną reprezentatywność. Populacja respondentów charakteryzuje się zróżnicowanymi cechami społecznymi i demograficznymi. Dokonując pew-nych uogólnień, można ją podzielić na trzy grupy:

a) osoby legitymujące się wyższym wykształceniem, które biorą czynny udział w życiu kulturalnym i społecznym miast,

b) osoby pracujące w zamkach i w turystyce, c) pozostali mieszkańcy.

Wyniki badań. W pracy zaprezentowano odpowiedzi na wybrane pytania

z kwestionariusza ankiety, które pozwoliły na realizację przyjętych założeń badawczych: wpływ zamku na życie osobiste, wpływ zamku na życie miasta i gminy, rola zamku w życiu miasta, zmiany jakie powinny się dokonać na terenie miasta i w zamku, by poprawić ich funkcjonowanie.

Na zadane pytanie o wpływ zamku na życie osobiste (rys. 25), tylko 1/3 an-kietowanych uznała, że taki wpływ odczuwa. Były to zazwyczaj osoby pracują-ce w zamku bądź aktywne pod względem kulturalnym i społecznym, które brały

udział w zamkowych imprezach i korzystały z usług podmiotów mieszczących się w zamkach (dom kultury, biblioteka, muzeum, restauracja). Wpływ zamku odczuwały również osoby pracujące w turystyce oraz mieszkające w pobliżu zamku. 0 10 20 30 40 50 Kultura/rozrywka Miejsce pracy Urozmaicenie czasu wolnego Podniesienie atrakcyjności miasta Nowe znajomości Inne Odsetek respondentów 49 22 12 10 4 3

Rys. 25. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób przejawia się wpływ zamku na życie osobiste respondentów Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

Najwięcej ankietowanych, zapytanych, na czym polega wpływ zamku na ich życie, odpowiedziało, że korzystało z imprez kulturalnych organizowanych w zamkach (49%). Dla 22% badanych zamek był miejscem pracy, a na ko-lejnych pozycjach znalazły się takie odpowiedzi, jak urozmaicenie czasu wol-nego i pozytywny wpływ na atrakcyjność miasta. W ramach odpowiedzi za-klasyfikowanych jako inne znalazły się: polepszenie promocji miasta, częstsze odwiedziny krewnych i znajomych, obecność muzeum i możliwość skorzystania z oferty gastronomicznej zamku.

Znacznie większy odsetek, bo blisko 74% ogółu respondentów dostrzegało wpływ zamku na miejsce swojego zamieszkania. Ich zdaniem zamki odgrywają ważną rolę głównie w obsłudze ruchu turystycznego, promocji i reklamie oraz życiu kulturalnym miast (rys. 26).

Ponad połowa ankietowanych określiła rolę zamku w życiu miasta jako bardzo dużą bądź dużą (rys. 27). Rozkład odpowiedzi kształtował się następu-jąco: Gniew 57%, Ryn 56%, Nidzica 53%, Bytów 50%, Lidzbark Warmiński 43% i Reszel – jedynie 37% ogółu badanych. Wysokie noty otrzymały zamki o dużej aktywności kulturalnej i gospodarczej (Gniew, Ryn) oraz zamek w Ni-dzicy, który oprócz lokalnych szkół jest praktycznie jedynym miejscem, gdzie rozwija się życie kulturalne miasta w zorganizowanej postaci.

Na pytanie o oczekiwane zmiany w mieście (rys. 28) respondenci najczęściej wymieniali większą liczbę wydarzeń kulturalnych i atrakcji, poprawę jakości dróg i organizacji ruchu drogowego, poprawę zagospodarowania turystycznego,

potrzebę rewaloryzacji zabytkowej tkanki miejskiej oraz poprawę infrastruktury technicznej. Padały również takie odpowiedzi, jak: poprawa estetyki, więcej miejsc pracy, większa możliwość spędzania wolnego czasu (szczególnie dla dzieci i młodzieży), poprawa promocji miasta, zmiana władzy i większa liczba inwestycji. Odsetek respondentów Nowe inwestycje Inne Brak odpowiedzi Wpływy z podatków Większa atrakcyjność miasta Rozwój kulturalny Promocja miasta Korzyści ekonomiczne Korzyści z obsługi ruchu turystycznego 0 5 10 15 20 25 30 35 40 1 2 2 3 4 8 22 24 35

Rys. 26. Rozkład procentowy odpowiedzi na pytanie o charakter wpływu amku na miasto

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Brak odpowiedzi Żadna Mała Bardzo duża Duża Dość duża Odsetek respondentów 1,2 1,5 9,4 15,9 33,3 38,7

Rys. 27. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie o wielkość wpływu zamku na życie miasta Źródło: opracowanie własne na podstawie

0 5 10 15 20 25 Więcej inwestycji

Władze

Poprawa promocji i reklamy Więcej parkingów Zajęcie dla dzieci/młodzieży w czasie wolnym Więcej miejsc pracy Nic

Estetyka miasta Poprawa infrastruktury Renowacja

Zagospodarowanie trustyczne Lepsza organizacja ruchu/drogi Więcej imprez/atrakcji Odsetek respondentów 1,3 1,9 2,6 3 3,9 5,7 7 7,2 8,1 11,7 12,6 16 20,4

Rys. 28. Struktura procentowa odpowiedzi respondentów na pytanie o oczekiwane zmiany w miastach

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

W przypadku zamków (rys. 29), najbardziej oczekiwane zmiany zdaniem respondentów powinny dotyczyć: większej liczby imprez i atrakcji, rewalory-zacji zamków, ich większej dostępności i bogatszej ekspozycji muzealnej, po-prawy promocji informacji i reklamy, obniżki cen, popo-prawy zagospodarowania turystycznego, wzrost standardu świadczonych usług, poprawy infrastruktury (w tym parkingi i oznakowanie dojazdu).

Należy zaznaczyć, że wymienione przez respondentów obszary wymagające poprawy mają znaczenie nie tylko dla jakości życia mieszkańców, ale są rów-nież istotne z punktu widzenia osób przyjezdnych. Dotyczą zarówno „twardych inwestycji”, jak infrastruktura lub zagospodarowanie turystyczne i służące miesz-kańcom, oraz „inwestycji miękkich” w obszarze społecznym.

Analiza odpowiedzi respondentów nasuwa kilka wniosków. Ponad 1/3 ankie-towanych uważała, że zamek wywiera wpływ na ich życie osobiste. Efekty istnienia i działalności zamków zależą od ich współczesnego zagospodaro-wania. Relacje między mieszkańcami miast a zamkami mogą przybierać postać od codziennych kontaktów w miejscu pracy, przez korzystanie z usług insty-tucji mieszczących się w dawnych warowniach, jak biblioteki, domy kultury, restauracje itp. oraz uczestnictwo w imprezach organizowanych w zamkach, do kontaktu wzrokowego, gdy mieszkańcy nie są zainteresowani działalnością zamku. Znacznie większy odsetek respondentów, bo blisko 74%, dostrzegło wpływ zamku na życie społeczne i gospodarcze miasta. Jedynie 5% respon-dentów nie dostrzegło korzyści płynących z obecności i działalność zamku. Zdaniem badanych, zamki odgrywają ważną rolę głównie w obsłudze ruchu

turystycznego, promocji i reklamie oraz życiu kulturalnym miast. Ponad połowa ankietowanych określiła rolę zamku jako bardzo dużą bądź dużą.

Lepsze oznakowanie dojazdu Jakość obsługi Więcej parkingów Więcej informacji o zamku Wzrost standardu Zagospodarowanie turystyczne Ceny Inne Poprawa promocji i reklamy Bogatsza ekspozycja Więcej atrakcji Większy dostęp Nic Rewitalizacja / renowacja Więcej imprez 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 1,2 1,4 1,6 2,0 2,2 4,7 5,1 5,5 5,5 7,3 9,4 9,6 12,5 13,9 ^18,2 Odsetek respondentów

Rys. 29. Rozkład procentowy odpowiedzi respondentów na pytanie o oczekiwane zmiany w zamkach

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Tabela 25. Wybrane korzyści bezpośredniego oddziaływania

badanych zamków na miasta

Korzyści ekonomiczne (materialne) Korzyści społeczne (niematerialne) Nabywanie dóbr i usług

Regulacja opłat, podatków Zapewnienie miejsc pracy

Odbudowa, remonty, zabezpieczenie stanu technicznego zabytku, jego otoczenia

Nowe inwestycje Promocja

Możliwość spędzania wolnego czasu Realizacja zainteresowań, pasji

Wzbogacenie życia kulturalnego miasta Rozrywka,

Miejsce spotkań, tereny spacerowe Edukacja

Lokalna duma i patriotyzm

Miejsce kontaktu z turystami – nowe znajomości itd.,

Integracja lokalnej społeczności Źródło: opracowanie własne.

Jako podsumowanie analizy bezpośredniego wpływu średniowiecznych zam-ków na miasta w tabeli 25 zaprezentowano podstawowe korzyści społeczne i ekonomiczne, jakie zdaniem autora odnoszą miasta z działalności badanych zamków.