Wpływ zamków na życie mieszkańców miast

Imprezy masowe i kameralne. Badane zamki są często centrami życia

kul-turalnego i rozrywkowego miast. Zamkowe instytucje organizują różnego ro-dzaju imprezy o charakterze kulturalnym, oświatowym bądź rozrywkowym. Gniew i Ryn organizują imprezy masowe o charakterze komercyjnym. Zamki w Bytowie i Nidzicy (gdzie są zlokalizowane domy kultury) poprzez swoją

działalność realizują zadania gminy w zakre-sie oświaty i kultury. Na kształt życia kultura-lnego mieszkańców mają również wpływ biblioteki (Bytów, Nidzica) i muzea (Bytów, Lidzbark Warmiński, Nidzica, Gniew, Reszel). Organizacja imprez masowych i kameral-nych jest najbardziej widocznym przejawem działalności instytucji zamkowych. Każde wy-darzenie kulturalne, np. koncert, spektakl historyczny, ma duże znaczenie dla lokalnych społeczności, które nie mają tak szerokiego dostępu do kultury jak mieszkańcy dużych miast. Imprezy organizowane w zamkach sta-nowią znaczny odsetek ogółu wydarzeń kultu-ralnych w miastach. Dla przykładu, według gminnego kalendarza imprez kulturalno-spor-towo-rekreacyjnych, spośród 50 imprez zorga-nizowanych w Nidzicy i w gminie w 2009 r., Fot. 11. Koncert w amfiteatrze

u podnóża zamku w Lidzbarku Warmińskim (fot. autor)

aż 25 odbyło się wyłącznie w zamku bądź przy jego udziale. W Gniewie, niektóre imprezy plenerowe, turnieje i spektakle historyczne, jak Vivat Vasa – Bitwa dwóch Wazów, Turniej Konny o Miecz Króla Jana III Sobieskiego oraz inne wydarzenia, wpisały się na stałe w kalendarz kulturalny miasta i regionu. Znaczną liczbę imprez organizuje także Bytowskie Centrum Kultury, które zaprasza znanych wykonawców polskiej estrady. Do grona kreatorów imprez należy również Hotel Zamek Ryn. Ważną rolę w upowszechnianiu kultury, ale na innej płaszczyźnie, stanowi zamek w Reszlu. Był on zagospodarowany częściowo na potrzeby domu pracy twórczej, a obecnie pełni funkcję miejsca spotkań, sympozjów, konferencji, organizacji wystaw i plenerów dla artystów polskich i zagranicznych.

Zamkowe pomieszczenia ze względu na swoją akustykę, wystrój wnętrz i specyficzny nastrój bardzo często są wykorzystywane do organizowania kon-certów o kameralnym charakterze, jak np. koncerty muzyki poważnej, sakralnej czy muzyki dawnej. Wydarzenia tego typu mają miejsce przede wszystkim w Lidzbarku Warmińskim, Bytowie i Gniewie.

Fot. 12. Ćwiczenia husarii na przedzamczu w Gniewie (fot. autor)

Innego rodzaju imprezami organizowanymi w zamkach są różnego rodzaju konferencje i sympozja. Niezależnie czy są to wydarzenia realizowane dla klien-tów z zewnątrz, czy też w ramach własnej działalności użytkowników zamków, mogą one służyć jako skuteczne narzędzie promocji.

Organizacji imprez kulturalnych i rozrywkowych w zamkach sprzyja szereg czynników. Do najważniejszych należy zaliczyć: zagospodarowanie na potrzeby placówek kulturalno-oświatowych, duża kubatura dziedzińców, podzamczy i po-mieszczeń zamkowych, reprezentacyjny charakter, centralne położenie zamków w dzisiejszych granicach administracyjnych miasta, liczba miejsc parkingowych, zabytkowa architektura, która stanowi niepowtarzalną scenerię przedsięwzięć artystycznych, długie tradycje w organizacji tego typu imprez w zamkach i inne.

Pozostała działalność kulturalna i oświatowa. Oprócz imprez kulturalnych,

mieszkańcy korzystają również z innych form działalności instytucji zamko-wych. Muzea w badanych zamkach oraz działająca Fundacja Europejski Park Historyczny w Zamku Gniew prowadzą zajęcia edukacyjne dla młodzieży, np. lekcje muzealne, pokazy historyczne. Domy kultury mają w swojej ofercie mo-żliwość spędzania wolnego czasu na nauce gry na instrumentach, śpiewu, tańca, rysunku, grze w zespole muzycznym itp. W Nidzickim Ośrodku Kultury działa 14 różnych grup i sekcji tematycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Ciekawą propozycją dla pasjonatów historii jest możliwość wstąpienia w szeregi bractwa rycerskiego czy innych grup rekonstrukcyjnych w Bytowie, Nidzicy oraz Gniewie.

Bardzo dużą rolę w rozwoju kulturalnym i szerzeniu oświaty odgrywają biblioteki. Dla przykładu, w zamku w Bytowie mieszczą się dwie biblioteki – pedagogiczna i miejska. Bibliotekę pedagogiczną w ciągu roku odwiedza od 3,5 do 4,6 tys. osób (lata 2004–208). Są to najczęściej studenci, uczniowie i nau-czyciele. Biblioteka miejska w Bytowie jest częściej odwiedzana z racji swojego profilu działalności oraz wielkości księgozbioru. Łączna liczba odwiedzin biblioteki w ciągu roku znacznie przekracza 22 tys., a w latach 2005–2006 była większa niż 30 tys. odwiedzin. Zauważalnym trendem jest również wzrost po-pularności korzystania z dostępu do Internetu w bibliotekach. W 2008 r. z takiej usługi w bibliotece miejskiej w Bytowie skorzystało ponad 4 tys. osób. Frek-wencja notowana w bibliotece miejskiej jest dość znaczna, gdyż, porównując liczbę osób odwiedzających z liczbą mieszkańców, w 2006 r. statystyczny bytowianin odwiedził bibliotekę co najmniej dwukrotnie (nie wydzielając korzy-stających z biblioteki z terenu gminy).

Badania wykazały, że największa liczba mieszkańców odwiedza zamki za-gospodarowane jako domy kultury i biblioteki. Zdaniem autora, zamki w Ni-dzicy i Bytowie są odwiedzane ok. 50 tys. razy w ciągu roku, co daje średnio blisko 135 odwiedzin dziennie¹¹. W przypadku pozostałych zamków (głównie zamków-hoteli) liczba odwiedzających mieszkańców była zdecydowanie niższa. Oprócz pracowników, wizyt biznesowych oraz imprez plenerowych, mieszkańcy pojawiają się w zamkach sporadycznie. Według autora, najmniej mieszkańców odwiedza zamek w Lidzbarku Warmińskim, który w całości stanowi placówkę muzealną. Można jednak przypuszczać, że przy okazji budowy hotelu Krasicki nastąpił wzrost liczby odwiedzin obszaru wzgórza zamkowego przez mieszkań-ców, którzy obserwowali postęp prac budowlanych. Po otwarciu hotelu, do grona mieszkańców odwiedzających teren przedzamcza należy zaliczyć jego pracowników.

11

Analizując liczbę mieszkańców odwiedzających zamki, należy odróżnić pra-cowników i odwiedzających zamkowe instytucje od osób, które korzystają z walorów rekreacyjnych obiektów i terenu zamkowych wzgórz. Tereny zamko-wych wzgórz i starówek miejskich należą na badanym obszarze do popularnych miejsc spacerowych, ze względu na swoje centralne położenie, zagospoda-rowanie, dostępność różnego rodzaju usług, estetykę i reprezentacyjny charakter. Dokładne określenie liczby odwiedzających wymagałoby czasochłonnych badań i zaangażowania co najmniej kilkuosobowego zespołu badawczego.