Oznaczenie towarów jako przesłanka prawa konsumenta 2.1.
do informacji – przykłady szczególnych rozwiązań unijnych
Prawodawstwo unijne nieustannie podąża w kierunku zwiększenia poziomu ochrony konsumenta. Działania te mają na celu przyczynić się do wzmocnienia pozycji słabszego podmiotu m.in. poprzez rzetelne informowanie. Wśród szerokiej gamy prze-pisów regulujących prawo konsumenta do informacji warto zwrócić uwagę na te, które odnoszą się do oznaczenia towarów. Na potrzeby niniejszych rozważań ograniczę się do analizy wybranych dyrektyw, które dotyczą etykietowania środków spożywczych614
podstawie innych przepisów, instrukcji obsługi oraz informacji o właściwościach towarów i usług. Obo-wiązek używania języka polskiego w informacjach o właściwościach towarów i usług dotyczy także reklam. Jeśli chodzi o obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz obcojęzyczne oferty, ostrzeżenia i in-formacje dla wskazanych wcześniej podmiotów wymagane na podstawie innych przepisów, to trzeba dodać, że muszą być one jednocześnie sporządzone w polskiej wersji językowej. W ustawie przewidziano także pewne wyłączenia, a mianowicie nie wymagają opisu w języku polskim ostrzeżenia i informacje dla konsumentów wymagane na podstawie innych przepisów, instrukcje obsługi oraz informacje o wła-ściwościach towarów, jeżeli są wyrażone w powszechnie zrozumiałej formie graficznej. Natomiast w sytuacji, gdy formie graficznej towarzyszy opis, to wówczas powinien on być sporządzony w języku polskim. Mając na względzie powyższe odniesienia, można stwierdzić, że język informacji jako element składowy transakcji handlowych, ogrywa ważną rolę dla konsumenta. Tylko wtedy, kiedy jest on zrozu-miały, a informacja kompletna i przejrzysta, konsument może świadomie podjąć decyzję. Przestrzeganie tych wymogów wydaje się być skutecznym panaceum w walce z dobrze znanymi nam asymetriami informacyjnymi, które ograniczają zdolność wyboru i decyzji słabszej strony obrotu gospodarczego.
613 E. Łętowska, Europejskie prawo…, s. 73.
614 Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r., w sprawie zbliże-nia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie etykietowazbliże-nia, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz.U. L 109 z 6.05.2000, s. 29 ze zm.).
Rozdział IV
(w tym także ich wartości odżywczych615), leków616 i kosmetyków617. Celowo zawężam zakres przedmiotowy badań do wymienionych wyżej produktów, to one są bowiem stałymi elementami listy zakupów większości konsumentów.
Motyw ochrony, którego podstawowym ,,narzędziem” jest informacja (,,ochrona przez informację”) okazuje się być dobrym rozwiązaniem przyjętym na tle wskazanych dyrektyw. Ma on szerokie spektrum działania. Obejmuje swoim zakresem także bezpie-czeństwo konsumentów. Chodzi tu oczywiście o ochronę ich zdrowia, która jest możliwa m.in. dzięki dostępowi do pełnej informacji o danym produkcie.
Każda ze wskazanych dyrektyw w szczegółowy sposób wymienia informacje, jakie mają znaleźć się na etykiecie, a w przypadku leków także na ulotce informacyjnej. Aby konsument mógł bez przeszkód zapoznać się z kierowanymi do niego wiadomo-ściami muszą one być dla niego zrozumiałe i czytelne. Tylko wtedy podmiot ten może uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami spożycia żywności (np. przed alergią, zatruciem pokarmowym czy innymi dolegliwościami), użycia kosmetyku czy aplikacji leku. Oprócz obligatoryjnych danych zamieszczonych na produkcie żywnościowym, kosmetycznym czy też środkach farmaceutycznych, dyrektywy odnoszą się do określe-nia sposobu ich przedstawieokreśle-nia. Wymóg ten jest dobrym rozwiązaniem, dzięki niemu bowiem konsument ma dostęp do przejrzystej informacji, co ułatwia mu porównanie zamieszczonych na produkcie danych. Bardzo ważne przy tym jest, aby dane te były nieusuwalne, łatwe do odczytania i widoczne.
Konsument musi być pewny, że konkretny produkt spełnia jego oczekiwania. Bez odpowiedniej informacji ma on ograniczone możliwości wyboru i podjęcia decyzji. W dążeniu do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów niezbędne stają się więc działania przede wszystkim w sferze legislacyjnej. Widoczne one są zarówno w dyrektywie o żywności, jak i w dyrektywie o kosmetykach.
W pierwszym przypadku, efektem podjętych przedsięwzięć jest rozporządzenie618
w sprawie przekazania konsumentom informacji na temat żywności, które wprawdzie
615 Dyrektywa Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych (Dz.U. L 276 z 6.10.1990, s. 40 ze zm.).
616 Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspól-notowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.U. L 311 z 28.11.2011, s. 67 ze zm.).
617 Dyrektywa 76/768 z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących produktów kosmetycznych (Dz.U. L 262 z 27.09.1976, s. 169 ze zm.).
618 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamen-tu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektywy Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. W tym miejscu warto dodać tytułem uzupełnienia, że do najważniejszych
Prawo konsumenta do informacji o towarze w przepisach prawa unijnego i krajowego
weszło w życie, ale będzie stosowane dopiero od 13 grudnia 2014 r. Celem wprowadzo-nych zmian ma być poprawa przejrzystości w zakresie etykietowania, która przyczynić się ma do zapewnienia konsumentom możliwości podejmowania bardziej świadomych i zdrowszych wyborów przy zakupie artykułów żywnościowych. Wydaje się, że osiągnięcie tego celu jest możliwe. Przesądza o tym już sama postać aktu prawnego (rozporządzenie), która nie daje Państwom Członkowskich żadnych swobód w wyborze środków służących realizacji określonych przez siebie zadań. Wiąże więc we wszystkich częściach i obowią-zuje bezpośrednio w każdym z tych państw. Czas i praktyka pokaże, czy ujednolicenie rozwiązań w tym zakresie uświadomi konsumentów, jak ważne są informacje na temat żywności, którą kupują i spożywają.
W drugim przypadku ,,owocem” legislacyjnych zmian jest rozporządzenie doty-czące produktów kosmetycznych619, które od 11 lipca 2013 r., zastąpi obecną dyrektywę 76/768. Przepisy tego aktu mają na celu zapewnić ochronę zdrowia i informowania konsumentów poprzez monitorowanie składu i etykietowanie produktów. Oprócz tego, rozporządzenie przewiduje ocenę bezpieczeństwa produktów i zakaz przeprowadzania testów na zwierzętach.
Pełna i zrozumiała informacja stanowi ,,barierę ochronną” słabszego uczestnika rynku. Na tle wskazanych dyrektyw, tj. o środkach spożywczych oraz o produktach kosmetycznych wyraźnie widać, że intencją prawodawcy unijnego jest wzmocnienie pozycji słabszego podmiotu. Również i w dyrektywie o lekach prawodawcy unijnemu przyświecał ten sam cel. Leki jako substancje chemiczne nie stanowią zwykłego pro-duktu konsumpcyjnego. Coraz częściej na rynku pojawiają się nowe ,,specyfiki”, które bez problemu możemy nabyć bez recepty. Ich zainteresowanie i sprzedaż wzrasta po reklamie, która ma ogromną siłę perswazji. W gruncie rzeczy to właśnie przekaz reklamo-wy, jako szczególny nośnik informacji, staje się głównym źródłem wiedzy konsumenta na temat danego leku. Nie dziwi więc fakt, że w trosce o bezpieczeństwo konsumentów przewidziano pewne wymogi, jakie stawia się firmom farmaceutycznym odnośnie ele-mentów reklamy produktu leczniczego, która jest adresowana do ogółu społeczeństwa. Aby reklama spełniała wymagania dyrektywy musi być ona określona w taki sposób, aby można było odebrać jej przekaz jako ogłoszenie reklamowe, a produkt przez nią reklamowany jednoznacznie identyfikować jako ten, który posiada walory lecznicze.
zmian zaliczyć można doprecyzowanie zasad informacji o towarze żywnościowym i poszerzenie listy obowiązków informacyjnych przedsiębiorców m.in. o: wartość odżywczą produktu żywnościowego; informację o alergenach; rozmiar czcionki stosowanej do przedstawienia informacji; rodzaje mięsa w odniesieniu do których obowiązkowe jest określenie kraju lub miejsca pochodzenia; sposób wyrażania i prezentacji informacji o wartości odżywczej.
619 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych.
Rozdział IV
Oprócz tego musi ona zawierać informację o nazwie produktu; informacje konieczne dla prawidłowego stosowania produktu leczniczego oraz wyraźną, czytelną zachętę do uważnego przeczytania instrukcji na ulotce dołączonej do opakowania.
Ponadto reklama nie może wprowadzać w błąd, tzn. wywoływać mylnego wy-obrażenia konsumenta o danym leku. Z wprowadzeniem w błąd będziemy mieli do czynienia nie tylko wtedy, gdy informacja będzie nieprawdziwa, ale także dwuznaczna lub niepełna. Aby temu zapobiec, zabrania się wprowadzania do reklamy np. takich ele-mentów, które: sugerują, że produkt leczniczy jest środkiem kosmetycznym lub innym produktem konsumpcyjnym; sugerują, że wyniki stosowania lekarstwa są gwarantowane, że nie wiążą się one z niepożądanymi działaniami lub że są one lepsze niż w przypadku stosowania innego leczenia lub produktu leczniczego, albo że są w stosunku do nich równorzędne; dotyczą zalecenia przez naukowców, pracowników służby zdrowia lub osób, które nie należą do żadnej grupy, lecz które z racji swojej pozycji społecznej, mogłyby zachęcać do konsumpcji produktów leczniczych.
Z przedstawionych powyżej rozważań dokonanych na tle wskazanych dyrektyw wynika, że etykietowanie jako nośnik informacji posiada ważne znaczenie dla konsu-menta. Nie ma w tym nic dziwnego, skoro informacje zamieszczane na opakowaniach i ulotkach stanowią podstawowe źródło jego wiedzy.
Świadome dokonanie wyboru oraz zakupu różnego rodzaju produktów jest moż-liwe wówczas, gdy konsument posiada prawdziwą, kompletną i zrozumiałą informację. Aby uzyskać wysoki poziom ochrony konsumentów i zagwarantować im prawo do informacji, należy zapewnić odpowiednie informowanie tych podmiotów. Nie bez przy-czyny więc informacja stała się jednym z motywów ochrony konsumenta (,,ochrona przez informację”). Paradygmat ten, dzięki permanentnym krokom podejmowanym w sferze legislacyjnej, z jednej strony gwarantuje konsumentowi prawo do informacji, z drugiej zaś zapewnia ochronę jego zdrowia. Na kanwie wybranych przykładów wyraź-nie widać, że działania prawodawcy unijnego w coraz większym stopniu zmierzają do ujednolicenia regulacji we wszystkich Państwach Członkowskich. Dokonywane zmiany w treści dyrektyw bądź zastąpienie ich formą rozporządzenia są tego przykładem. Wszelkie modyfikacje, które następują w tym kierunku świadczą o nowych potrzebach informacyjnych ze strony konsumentów. Trzeba jednak pamiętać, że impulsem do tych przedsięwzięć są także założenia przyjęte w ramach planu działania Komisji Europejskiej obejmującego lata 2007−2013.
Oznaczenie towarów jako przesłanka prawa konsumenta 2.2.
do informacji – wybrane przykłady rozwiązań krajowych
Motyw ,,ochrony konsumenta przez informację”, jako jeden z podstawowych kierunków działań unijnych, urzeczywistniany jest w porządkach prawnych Państw
Prawo konsumenta do informacji o towarze w przepisach prawa unijnego i krajowego
Członkowskich za pomocą implementacji aktów wtórnych. W większości przypadków są to dyrektywy, rzadziej zaś rozporządzenia. Oczywiście uzależnione jest to od przed-miotu regulacji. Bez względu jednak na ich postać nie zmienia to faktu, że muszą one być przyjęte przez państwa w drodze odpowiednich rozwiązań krajowych.
Etykietowanie, jako jeden z nośników informacji stanowi pewien ,,wycinek” przyczyniający się do realizacji przyjętego motywu ochrony. W polskim porządku praw-nym problematyka ta regulowana jest w bardzo wielu ustawach i rozporządzeniach. Z tego względu ograniczę się do przedstawienia wybranych zagadnień. Dotyczyć one będą dwóch grup produktów wskazanych w poprzednim punkcie, tj. produktów spo-żywczych oraz kosmetycznych. Wyliczenie w tekście obowiązkowych danych, jakie mają znaleźć się na towarze uważam za zbędne. Stanowiłoby to powielenie rozwiązań krajowych. W celach informacyjnych, wskażę jedynie w przypisach najważniejsze informacje stanowiące ,,element składowy” etykiety. Wydaje się, że lepszym rozwią-zaniem będzie pokazanie, w jakim stopniu przepisy te są przestrzegane w praktyce. Niezbędna do tego celu okazuje się analiza raportów Departamentu Inspekcji Handlo-wej UOKiK.
Oznakowanie produktów żywnościowych w praktyce 2.2.1.
Od kilku lat możemy zauważyć, że produkty oferowane pod własną marką620
coraz częściej kupowane są przez konsumentów. Ich szeroka oferta dostępna jest najczę-ściej w super- i hipermarketach. Regularne kontrole tego typu produktów (spożywcze) pozwalają na zobrazowanie problemu ich jakości i oznakowania. Ostatnia kontrola, jaka została przeprowadzona w tym kierunku, miała miejsce w 2008 roku. Jej wyniki nie były zadowalające, ponieważ ,,więcej niż co piąta partia (22,4% zbadanych w zakresie jako-ści) nie odpowiadała deklarowanym parametrom jakościowym, zaś oznakowanie 7,7% partii produktów nie spełniało wymagań określonych w przepisach prawa. Ogółem za-kwestionowano 15,3% partii produktów marki własnej sieci handlowej. (…) Najgorszą jakość stwierdzono wobec: masła (zakwestionowano 46,2% ogółu zbadanych partii), przetworów owocowych (bez koncentratu pomidorowego) (34%), serów dojrzewają-cych (25,6%), ryb mrożonych glazurowanych (23,1%) oraz wędlin (22,3%). W zakresie
oznakowania (podkr. J.W.) nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim: kawy
natural-nej (18,3%), oliwy z oliwek (16,1%), wędlin (14,6%) oraz ryb mrożonych glazurowanych
620 Według definicji agencji Nielsen, marki handlowe są ,,markami należącymi do przedsiębiorstw handlu detalicznego lub hurtowego i dotyczą produktów sprzedawanych wyłącznie przez te przedsiębiorstwa lub pod ich bezpośrednią kontrolą”. T. Domański, Strategie marketingowe dużych sieci handlowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 123. Podaję według raportu Departamentu Inspekcji Handlowej UOKiK ,,Produkty żywnościowe oferowane pod własną marką sieci handlowych. Kontrole przeprowadzane przez Inspekcję Handlową w roku 2011”, Warszawa 2011.
Rozdział IV
(9,8%)”621. Ze względu na wzrost zainteresowania produktami marki własnej wśród kon-sumentów w 2011 roku622 ponownie przeprowadzono kontrolę ukierunkowaną na ten segment rynku.
Z analizy wyników kontroli produktów oferowanych pod własną marką przeprowa-dzonej przez Inspekcję Handlową wynika, że jakość tych produktów w stosunku do 2008 roku poprawiła się dwukrotnie. Ogółem zakwestionowano 10,2% partii623. Najwięcej zastrzeżeń odnotowano w przypadku jakości ryb i przetworów rybnych (17,4%)624, wa-rzywnych i owocowych (15,7%)625, mięsnych (14,3%)626 i mlecznych (8,1%)627. Najlepiej wypadły kontrole oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia, miodu, wód, soków i napojów.
621 Raport Departamentu Inspekcji Handlowej UOKiK ,,Produkty żywnościowe oferowane pod własną marką sieci handlowych. Kontrole przeprowadzane przez Inspekcję Handlową w roku 2011”, Warszawa 2011, s. 7.
622 W ramach kontroli przeprowadzonej na terenie całego kraju skontrolowano łącznie 588 placówek należą-cych do sieci handlowych, w tym 11 hurtowni i magazynów centralnych oraz 577 sklepów detalicznych. Ibidem, s. 11.
623 Ibidem, s.13. Najwięcej uwag co do jakości artykułów żywnościowych wniesiono w placówkach takich jak: E.Leclerc (23,3%), Kaufland (20,3%) i Polomarket (18,2%).
624 Na przykład w przypadku ryb i przetworów rybnych stwierdzono następujące nieprawidłowości: w grupie konserw rybnych − sardynki: zawyżona zawartość tłuszczu;
9 9
w grupie pozostałych konserw (bez sardynek, tuńczyka i bonito): niewłaściwe cechy organoleptyczne 9
9
(np. w śledziu po gdańsku stwierdzono obecność dużych ilości skrzepów krwi i gonad w części tusz, barwę niejednolitą z wyraźnymi ciemnobrązowymi przebarwieniami na powierzchni w części tusz, w filetach śledziowych w sosie pomidorowym − konsystencję zbyt miękką, lekko rozpadającą się, barwę mięsa szarą, smak niezharmonizowany, osłabiony, lekko gorzkawy);
w grupie ryb mrożonych: zawyżona zawartość glazury (otoczki lodu) (w filetach z mintaja stwier-9
9
dzono 26% lodu zamiast 10%).
625 Na przykład w przetworach warzywnych i owocowych stwierdzono następujące nieprawidłowości: w grupie marmolad: obecność niezadeklarowanej na opakowaniu dozwolonej substancji konserwują-9
9
cej (tj. kwasu sorbowego i jego soli), np. w marmoladzie z pomarańczy wysokosłodzonej stwierdzono obecność dozwolonego kwasu sorbowego i jego soli na opakowaniu, a jednocześnie podano sprzeczną informację ,,bez konserwantów”;
w grupie kukurydzy konserwowej: obniżona zawartość netto kukurydzy po oddzieleniu zalewy; 9
9
w grupie innych przetworów warzywnych: niewłaściwe cechy organoleptyczne, np. w ketchupie 9
9
pikantnym stwierdzono konsystencję mazistą, lekko ciągliwą, smak i zapach mało charakterystyczny dla ketchupu pikantnego, octowy, ze słabo wyczuwalnym posmakiem koncentratu pomidorowego; w ćwikle z chrzanem stwierdzono smak i zapach mało charakterystyczny dla tego produktu, zmie-niony z wyraźnie wyczuwalnym posmakiem sfermentowanym.
626 Na przykład w produktach mięsnych stwierdzono następujące nieprawidłowości:
obecność mięsa innego gatunku aniżeli deklarowane w składzie produktu np. w kabanosach 9
9
z papryką (kiełbasa wędzona) wykryto obecność DNA mięsa z kurczaka i indyka, podczas gdy w składzie deklarowano mięso wieprzowe; zaniżoną zawartość białka w odniesieniu do deklaracji na opakowaniu np. mielonka luksusowa; obecność skrobi, której nie zadeklarowano w składzie pro-duktu np. w gulaszu angielskim.
627 Na przykład w przetworach mlecznych stwierdzono następujące nieprawidłowości: w grupie masła: wyższa zawartość tłuszczu;
9 9
w grupie śmietan i śmietanek: obecność substancji konserwującej niedeklarowanej w oznakowaniu; 9
9
niższa zawartość tłuszczu w stosunku do deklaracji;
w jogurcie truskawkowym niższą zawartość truskawek 2,5% zamiast 10%. 9
Prawo konsumenta do informacji o towarze w przepisach prawa unijnego i krajowego
Zdecydowanie lepsze wyniki odnotowano w zakresie oznakowania (podkr. J.W.)628. Jak wynika z tabeli opracowanej przez Inspekcję Handlową, 3,3%629 partii produktów wywo-łało wątpliwości inspektorów. Najczęściej kwestionowano oznakowanie oliwy (8,4%)630, miodu (5,1%)631, przetworów owocowych i warzywnych (4,3%)632, mięsa (4,0%)633 oraz
628 W polskim porządku prawnym, europejskie standardy oznakowania produktów spożywczych określone są m.in. w:
Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2006, Nr 171, poz. 9
9
1225 ze zm.);
Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. 2001, 9
9
Nr 5, poz. 44 ze zm.);
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania 9
9
środków spożywczych (Dz.U. 2007, Nr 137, poz. 966).
629 Raport Departamentu Inspekcji Handlowej UOKiK, op.cit., s. 13.
630 Podano wartość odżywczą w przeliczeniu na 100 g zamiast 100 ml.
631 Na przykład:
podanie w oznakowaniu miodu dwóch różniących się nazw – w jednym miejscu podano, że jest to 9
9
,,miód pszczeli wielokwiatowy”, natomiast w innym miejscu, że jest to ,,miód pszczeli nektarowy lipowy” (faktycznie było to miód wielokwiatowy);
nieprawidłowości związane z podawanie daty minimalnej trwałości miodu podanie cyfr daty w niepra-9
9
widłowej kolejności, poprzedzenie daty niewłaściwym wyrażeniem lub słabo czytelny nadruk daty. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie zna-kowania środków spożywczych § 11.1. Datę minimalnej trwałości w oznakowaniu opakowanego środ-ka spożywczego podaje się, określając w kolejności dzień, miesiąc i rok, z tym że w przypadku środków spożywczych o trwałości:
1) nieprzekraczającej 3 miesięcy można podać jedynie dzień i miesiąc; 2) od 3 do 18 miesięcy można podać jedynie miesiąc i rok;
3) powyżej 18 miesięcy można podać jedynie rok.
2. Datę minimalnej trwałości poprzedza się wyrażeniem ,,najlepiej spożyć przed…”, jeżeli jest określo-na datą dzienną, albo wyrażeniem ,,określo-najlepiej spożyć przed końcem…” w innych przypadkach. 3. Termin przydatności do spożycia w oznakowaniu środka spożywczego określa się, podając w kolej-ności dzień, miesiąc i, jeżeli to możliwe rok.
4. Jeżeli ze względów technicznych nie jest możliwe umieszczenie daty minimalnej trwałości albo ter-minu przydatności do spożycia po wyrażeniu słownym odnoszącym się do tej daty albo terter-minu, po wyrażeniu tym należy umieścić informację, w którym miejscu opakowania albo etykiety, obwoluty lub zawieszki trwale przymocowanej do opakowania znajduje się ta data albo termin.
Brak pełnych danych identyfikujących producenta. 9
9
632 Na przykład:
niepodawanie ilościowej zawartości składników występujących w nazwie i podkreślonych w ozna-9
9
kowaniu w formie pisemnej i graficznej (tj. marchewki i groszku w mieszance warzywnej marchew-ka i groszek);
niepodawanie informacji o łącznej zawartości cukru w 100 g wyrobu gotowego do spożycia (np. 9
9
dżem z czarnych porzeczek niskosłodzony).
633 Na przykład:
podawanie nazwy nieadekwatnej do składu surowcowego, np. ,,pasztet z gęsi” w składzie, którego 9
9
zadeklarowano m.in.: skórki z gęsi (20,8%), mięso oddzielone mechanicznie z gęsi (19,5%), wątro-bę z gęsi (10%), wątrowątro-bę z kurczaka, mięso oddzielone mechanicznie z kurczaka. W innym przypad-ku ,,gospodarska konserwa tyrolska, konserwa wieprzowo-drobiowa” – do produkcji zastosowano w przeważającej części mięso drobiowe, natomiast rodzaj konserwy określono jako wieprzowo-drobiowa;
zadeklarowanie w składzie mięsa, barwnika ryboflawiny (E101), niedozwolonego do stosowania do 9
9
Rozdział IV
napojów bezalkoholowych (3%)634. Najrzadziej, przetworów mlecznych (2,4%)635
i rybnych (1,5%)636. Zastrzeżenia, jakie pojawiły się odnośnie etykietowania dotyczyły: nieprawidłowego informowania o dacie minimalnej trwałości produktu; nieprawidłowej nazwy producenta; nieprawidłowego w tym niepełnego określenia składników produktu; oznakowania towarów dwiema innymi nazwami, a w przypadku produktów sprzedawa-nych luzem odnotowano brak oznaczeń handlowych.
Etykietowanie żywności odgrywa bardzo ważną rolę dla konsumenta, ponieważ dzięki odpowiednim informacjom zamieszczonym na opakowaniu podmiot ten może świadomie dokonać wyboru oraz zakupu produktu. Nie dziwi więc fakt, że coraz bardziej zwraca się szczególną uwagę na ten aspekt. Trzeba pamiętać, że dane zamieszczone na towarze pomagają konsumentowi zapoznać się z nimi i dostosować produkt do indywi-dualnych potrzeb. Niezmiernie ważne jest to w przypadku osób chorych, np. diabetyków czy alergików. Brak informacji, niewłaściwe oznakowanie, w tym także celowe, nie ujawnianie wszystkich składników, może mieć negatywne skutki dla kupującego. Na prawidłowym etykietowaniu637 środków spożywczych powinno szczególnie zależeć
634 Na przykład:
w grupie naturalnych wód mineralnych na etykiecie pod logo sieci handlowej określono stopień 9
9
nasycenia dwutlenkiem węgla (CO2) jako ,,wysokonasycona CO2, natomiast w opisie produktu podano informację ,,niskonasycona CO2”;
w grupie napojów bezalkoholowych stwierdzono niezgodność nazwy środka spożywczego ,,Napój 9
9
Mięta Jabłko” ze składem oznaczonym w wykazie składników, ponieważ produkt ten nie zawierał