Znaczenie i wpływ przejrzystości rynku na konkurencję 3.1.
Konkurencja311 jako element gospodarki rynkowej ma ważne znaczenie ze wzglę-du na korzyści, jakie ze sobą niesie dla podmiotów uczestniczących na rynku. Jest ona siłą napędową postępu, innowacyjności, nowych technologii, a co najważniejsze – z punktu widzenia konsumentów – sprzyja ona obniżaniu cen oferowanych na rynku
308 J. Maliszewska-Nienartowicz, Ewolucja ochrony konsumenta…, s. 266.
309 Zob. J. Rzucidło, J. Węgrzyn, Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za bezczynność legislacyjną w Konstytucji RP i w ustawodawstwie zwykłym, (w druku). Por. M. Haczkowska, Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa według Konstytucji RP, Warszawa 2007.
310 Zob. M. Jabłoński, J. Węgrzyn, Publicznoprawna ochrona konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi w Konstytucji RP i w ustawodawstwie zwykłym [w:] Standardy ochrony konsumenta w Polsce na tle koncepcji effet utile systemu ochronnego UE, pod red.. J. Frąckowiaka i R. Stefanickiego, Wrocław 2011, s. 139−142.
311 Konkurencja ,,to proces, który charakteryzuje się równoległym dążeniem przedsiębiorstw, aby w drodze oferowania lepszych cen lub warunków sfinalizować transakcje z partnerami rynkowymi”. W. Szpringer, Rola konkurencji w działalności gospodarczej, SP 1997, nr 11, s. 42. Por. I.B. Nestoruk, Konkurencja na rynkach lokalnych wraz z wybranym orzecznictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumen-tów, Warszawa 2009, s. 5.
Prawo do informacji jako gwarancja należytej ochrony konsumenta
towarów i usług oraz przyczynia się do wzrostu efektywności produkcji312. Wpływa więc pozytywnie nie tylko na rozwój gospodarczy, ale także na sytuację konsumentów. Jej stan uwarunkowany jest od zachowań wskazanych podmiotów, to oni bowiem dokonując transakcji, kształtują jednocześnie popyt. Silna konkurencja stwarza więc konsumentom ,,większe pole manewru”, ponieważ dzięki niej mogą oni nabyć towary lub usługi w spo-sób bardziej korzystny z zachowaniem odpowiedniej jakości i przystępnej ceny. Aby stało się to jednak możliwe, niezbędna do tego celu okazuje się transparentność (przejrzy-stość) rynku313. Przejawia się ona w odpowiednim poziomie wiedzy i informacji, które przedsiębiorca powinien przekazać swojemu kontrahentowi na temat danego towaru lub usługi. Zagwarantowanie takiego stanu pozwoliłoby konsumentom dokonywać świado-mych decyzji, ponieważ dysponując odpowiednim zasobem informacji, byliby oni w stanie porównać dostępne na rynku produkty (towary i usługi) tej samej jakości i wybrać te, które są oferowane po niższej cenie. Nie ulega więc wątpliwości, że brak informacji czy też niedoinformowanie o przedmiocie transakcji, które występuje bądź może wystąpić po stronie słabszych uczestników rynku, stanowi przeszkodę w prawi-dłowym funkcjonowaniu konkurencji314.
Jednym ze szczególnych zagrożeń, które zakłócają prawidłową rywalizację są różnego rodzaju porozumienia zawierane przez przedsiębiorców. To właśnie one przy-czyniają się do wyeliminowania lub ograniczenia konkurencji. W konsekwencji działania te są następstwem pojawienia się niedoskonałej konkurencji, która wpływa niekorzyst-nie na sytuację ekonomiczną konsumentów. Odzwierciedla się to przede wszystkim we wzroście cen towarów i usług, pogorszeniu ich jakości, zawężeniu asortymentu wyboru, stosowaniu uciążliwych dla konsumentów warunków umów itp.
Do zagrożeń, które oddziałują na konkurencję w taki sposób, że przybiera ona postać niedoskonałej, zalicza się także nadużywanie przez przedsiębiorców dominującej ich pozycji oraz ich koncentrację. To pierwsze zagrożenie przejawia się w możliwości skutecznego zapobiegania konkurencji przez dominującego przedsiębiorcę, a także w możliwości podejmowania działań w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów i konsumentów315. Drugie zaś prowadzi do ograniczenia konkurencji lub
312 Zob. A. Pawłowski, S. Koroluk, op.cit., Warszawa 2002, s. 23.
313 Zob. na ten temat P. Mikłaszewicz, Obowiązki informacyjne…, Warszawa 2008, s. 31 i cytowana tam literatura.
314 Por. ibidem.
315 A. Pawłowski, S. Koroluk, op.cit., s. 26. Tytułem uzupełnienia warto dodać, że nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na:
bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych 1)
albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów;
Rozdział II
umocnienia się dominującej pozycji niektórych przedsiębiorców na rynku. Narusza tak-że ,,efektywność alokacyjną, gdy w jej efekcie zmniejsza się wielkość produkcji lub sprzedaży, co skutkuje wzrostem ceny, a konsumenci (lub ich część) zmuszeni są nabyć produkty substytucyjne”316.
Na tle powyższych rozważań można stwierdzić, że stan konkurencji występują-cy na rynku ma bardzo ważne znaczenie dla ochrony interesów konsumentów. Aby nie dochodziło wobec tego do naruszeń interesów konsumentów, konieczne jest utrzyma-nie normalnych stosunków konkurencyjnych między przedsiębiorcami. Nie jest to jednak jedyny warunek, który musi zostać spełniony, aby można było mówić o prawi-dłowej konkurencji. Do osiągnięcia pożądanego stanu potrzebna jest także przejrzy-stość rynku, z którą mamy do czynienia wtedy, gdy konsumenci posiadają niezbędne informacje o przedmiocie transakcji. Dzięki dostępowi to tego ,,dobra” dochodzi więc do przełamania asymetrii informacyjnych, które są charakterystyczne dla niedoskona-łego rynku.
Prawo do informacji jako jedno z zasadniczych praw konsumenta 3.2.
Problematyka konsumencka od wielu lat ,,cieszy się” ogromnym zainteresowa-niem, przez co podejmowane są różnego rodzaju działania mające na celu poprawę sytuacji konsumenta na rynku. Wśród tych przedsięwzięć szczególną uwagę zwrócono na prawo do informacji, któremu przyznano bardziej doniosłe znaczenie aniżeli innym prawom zasadniczym konsumenta317. Świadczą o tym nie tylko działania legislacyjne, które zostały oparte na paradygmacie ochrony konsumenta przez informację, ale także
ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów; 2)
stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków 3)
umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
uzależnieniu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, 4)
niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji; 5)
narzuceniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione 6)
korzyści;
podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych; 7)
art. 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 r., Nr 50, poz. 331 ze zm.).
316 E. Jantoń-Drozdowska, Ekonomiczne przesłanki antymonopolowej oceny koncentracji, [w:] Konkurencja w gospodarce współczesnej, pod red. C. Balasińskiego i E. Stawickiego, Warszawa 2007, s. 278. Zob. także, W. Szpringer, op.cit., s. 43, M. Szydło, Konkurencja regulacyjna w prawie spółek, Warszawa 2008, s. 22 i n.
Prawo do informacji jako gwarancja należytej ochrony konsumenta
i orzecznictwo ETS318 (obecnie TS UE), w którym wyraźnie zostało stwierdzone, że ,,prawo do ,,bycia poinformowanym” na rynku wspólnotowym nie daje podstaw do usprawiedliwienia przepisów wewnętrznych zamykających dostęp do informacji, nawet jeśli te ograniczenia wewnętrzne mogłyby być usprawiedliwione ochroną samego kon-sumenta”319. Na kanwie tego orzeczenia widzimy więc, że Trybunał opowiedział się za pełną informacją i jej transparentnością, co niewątpliwie zasługuje na aprobatę.
Rozwój nowych technologii, masowość produkcji, stosowanie wyrafinowanych technik marketingowych przyczynia się do nasilenia zjawiska nieuczciwych praktyk rynkowych − takich jak np. wprowadzenie w błąd, czy też zaciemnienie przejrzystości oferowanych na rynku towarów i usług – których ofiarą staje się najsłabszy uczestnik rynku. Przyczyną słabości konsumenta w grze rynkowej jest więc nieprawidłowy prze-kaz informacji lub jego brak, w skutek czego podmiot, o którym mowa pozbawiony jest możliwości swobodnego wyboru i podejmowania decyzji320. Dlatego też nie dziwi fakt, że informacja stała się głównym motywem jego ochrony. ,,Jest to konieczne ze względu na prawidłowe podmiotowe funkcjonowanie rynku, którego wszyscy uczestnicy zawie-rający transakcję powinni mieć zagwarantowane minimum wpływu na jej powstanie i treść, a to nie jest możliwe bez posiadania wiedzy (informacji)”321.
Pełna i zrozumiała informacja stwarza konsumentowi możliwość porównania ofert dostępnych na rynku towarów i usług. Przyczynia się także do zwalczania asyme-trii informacyjnych, które w negatywny sposób wpływają na sytuację ekonomiczną słabszego podmiotu. Zrozumiała informacja jest więc ,,barierą ochronną” konsumenta. Jej urzeczywistnienie jest możliwe dzięki aktom prawa pochodnego. Chodzi tu przede wszystkim o dyrektywy konsumenckie, które z reguły mają charakter minimalny. To z kolei oznacza, że państwa członkowskie, implementując je do własnego porządku
318 Zob. wyrok ETS z dnia 20 lutego 1979 r., w sprawie C-120/78 Rewe-Zentrale v. Bundesmonopolverwal-tung für Brntwein, znanej jako sprawa Chassis de Dijon. Wyrok ETS z dnia 9 sierpnia 1994 r., w sprawie C-51/93, Meyhui NV v. Schott Zwiesel Glaswerke A. Por. także wyrok ETS z dnia 24 listopada 1993 r., w sprawach połączonych C-267/91 i C-268/91, Keck i Mithouard.
319 Wyrok ETS z dnia 7 marca 1990 r., w sprawie C-36288 GB Inno v. Confédération du commerce luxem-bourgeois. W sprawie, o której mowa Trybunał stwierdził, że prawo konsumenta do informacji jest jednym z zasadniczych praw, jednakowoż nie ma ono charakteru ani bezwzględnego, ani nadrzędnego. ,,Sprawa dotyczyła kampanii reklamowej sprzedawcy belgijskiego, ogłaszającego wyprzedaż. W Luk-semburgu, gdzie rozprowadzano ulotki reklamowe, istniał zakaz umieszczania poprzedniej ceny oraz czasu trwania takiej promocji (co zawierała reklama). Zakaz motywowano rzetelnością ochrony konsu-menta, dla którego taka informacja była nieweryfikowalna, tworząc ,,szum informacyjny”. Przedmiotem sporu była ocena, czy zakaz prawa luksemburskiego nie stanowi ,«środka równoważnego» w rozumie-niu art. 28 (d. art. 30) Traktatu. ETS uznał, że tak właśnie było w tym wypadku i że luksemburski zakaz naruszył prawo wspólnotowe”. E. Łętowska, Europejskie prawo…, s. 123. Zob. także http://eur-lex.eu-ropa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61988J0362:PL:NOT [dostęp: 20.07.2011].
320 Zob. szerzej E. Łętowska, Informacja musi być jasna…, s. 15.
Rozdział II
krajowego, nie mogą zejść poniżej wskazanego tam poziomu ochrony. Nie mogą także ustalić zbyt wysokich standardów (np. informacyjnych), może to bowiem stać się podsta-wą podejrzenia o praktyki dyskryminacyjne i zastosowanie środków nieproporcjonalnych do realizowanych celów322.
Europejska ochrona konsumenta, oparta na paradygmacie transparentności infor-macji, stanowi dobre rozwiązanie dla słabszych podmiotów, ponieważ jej urzeczywist-nienie następuje za pomocą działań mających na celu przezwyciężenie zagrożeń, na jakie narażeni są konsumenci na rynku. Służy ona przywróceniu równości szans, które zostały utracone wraz z intensywnym rozwojem rynku towarów i usług, a także z wysoko rozwiniętymi sposobami przekonywania. Podjęte przedsięwzięcia służące ochronie kon-sumenta nie mają więc na celu jego uprzywilejowania, ,,dania” mu czegoś dodatkowego, ale zrekompensowanie jedynie braków jego wiedzy i orientacji. Nic w tym dziwnego, że ochrona o której mowa, określana jest czasem jako kolejne323 ,,narzędzie” walki o rynek prawdziwie wolny dla wszystkich jego uczestników zarówno tych czynnych, jak i bier-nych324. W zakresie ochrony konsumenta takiemu właśnie rozumieniu ma sprzyjać uznanie informacji za fundamentalny element działań o charakterze ochronnym325.
Informacja w obrocie konsumenckim 3.3.
Obowiązki informacyjne profesjonalistów względem konsumenta 3.3.1.
Obowiązek informowania konsumenta o przedmiocie i treści umowy, a także powinność czynienia tego w prawdziwy, przejrzysty i kompletny sposób, wynika z obo-wiązku lojalnego kontraktowania, który występuje we wszystkich jego fazach, tj. przed zawarciem umowy, w trakcie jej zawierania oraz na etapie jej wykonania326. Wpływa on więc pozytywnie na ,,upośledzoną” pozycję konsumenta, przede wszystkim jeśli chodzi o sferę informacji.
Odnosząc się do informacji i obowiązku jej udzielania oraz uprawnień do jej domagania się ze strony słabszych uczestników rynku, należy w pierwszej kolejności wyja-śnić pojawiający się na tym tle problem natury aksjologicznej, tj. dlaczego konsumentowi
322 Zob. szerzej E. Łętowska, Informacja musi być jasna..., s. 15.
323 Obok walki z monopolizacją i nieuczciwą konkurencją.
324 E. Łętowska, Prawo umów…, s. 23.
325 Ibidem.
326 Por. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Uwagi o zawodowym obowiązku udzielenia informacji,[w:] Z za-gadnień współczesnego prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tomasza Dybowskiego, „Studia Iuridica”, t. XXI, Warszawa 1994, s. 51 i n. A. Streżyńska, Ochrona konsumentów w Unii Euro-pejskiej i Polsce, Warszawa 2000, s. 98.
Prawo do informacji jako gwarancja należytej ochrony konsumenta
,,należy się” określony poziom informacji327. Wynika on z dominującej pozycji przed-siębiorców, którzy często nadużywają jej w stosunkach prawnych z konsumentem. Przyczyną takiego stanu jest brak doświadczenia oraz ,,głębokie” asymetrie informacyjne, które przejawiają się w deficycie informacji, a także w niedoinformowaniu słabszego podmiotu. Do negatywnych następstw takiego stanu zaliczyć można również podejmo-wanie decyzji pod wpływem emocji, uleganie technikom marketingowym i wiele innych okoliczności, które sprawiają, że konsument w dużym stopniu narażony jest na niebez-pieczeństwa występujące na rynku. Wyraźny brak orientacji tego podmiotu prowadzi do zakłócenia równowagi w jego relacji z przedsiębiorcą i dlatego też ten ostatni ma z zało-żenia pozycję dominującą. Ze względu na wskazane powyżej okoliczności konieczne jest, aby w dziedzinie informacji, interesy konsumenta zostały odpowiednio zabezpie-czone328. Służą temu różnego rodzaju działania, w ramach których dochodzi m.in. do rozszerzenia i skonkretyzowania obowiązków przedsiębiorców w zakresie ich powinności informacyjnych. I tu pojawia się kolejny problem, tym razem natury poznawczej, który wymaga wyjaśnienia, tzn. jakie informacje w danej sytuacji należy uznać za realizację prawa do informacji329.
Zgodnie z zasadami wykształconymi w prawie cywilnym, informacja na temat towaru lub usługi musi być prawdziwa (tzn. niewprowadzająca w błąd), zrozumiała (tj. prosta w odbiorze, niebudząca wątpliwości) i kompletna (tzn. zawierająca wszystkie dane, jakie przedsiębiorca jest obowiązany przekazać konsumentowi). Trzeba jednak pamiętać, że przedmiot, zakres i głębokość obowiązku związanego z przekazaniem informacji kontrahentowi mogą być różne w zależności od okoliczności konkretnej sytuacji330. Wspomniany wymóg może więc obejmować ujawnienie konsumentowi podstawowych bądź bardziej szczegółowych informacji. Do tych pierwszych zaliczyć można na przykład umowę sprzedaży nawigacji samochodowej. Przedsiębiorca obo-wiązany jest w takiej sytuacji do przekazania konsumentowi podstawowych informacji o towarze, w tym także jego cenę, podstawowe jego cechy i przeznaczenie. Do drugich możemy z kolei zakwalifikować umowy kredytu lub umowy ubezpieczeniowe, które ze względu na swoje szczególne znaczenie ekonomiczne wymagają obszernego informowania konsumenta o jego sytuacji331.
327 E. Łętowska, Europejskie prawo…, s. 127 i n.
328 Zob. E. Traple, J. Preussner-Zamorska, Interes konsumenta oraz instrumenty jego ochrony w dziedzinie reklamy, KPP 1996, z. 1, s. 12.
329 Ibidem, s. 127.
330 Chodzi w tym wypadku o rodzaj transakcji, warunki w jakich dochodzi do jej wykonania, a także o rodzaj informacji i ich cechy.
Rozdział II
Na tle tych spostrzeżeń można więc wyróżnić dwa rodzaje informacji, których celem jest prawidłowa realizacja prawa konsumenta do informacji. Zalicza się do nich: informacje o produkcie oraz informacje o warunkach i postanowieniach tzw. umów konsumenckich332. W przypadku informacji o produkcie konieczne jest, aby była ona podana w sposób pełny, zrozumiały i nie wprowadzający w błąd kupującego. Jest to bardzo ważny wymóg, ponieważ dzięki niemu mamy możliwość swobodnego doko-nania wyboru i podejmowania decyzji. Poza tym stwarza on pewną ,,barierę” ochron-ną przed potencjalnymi niebezpieczeństwami, na jakie konsument mógłby zostać narażony ze względu na brak odpowiednich informacji. W celu sprostania wszelkim występującym w tym obszarze wymogom, wydano szereg dyrektyw, w których okre-ślono szczegółowo obowiązki związane z etykietowaniem, zarówno nakazów doty-czących prawidłowo udzielonej informacji, jak i zakazów zamieszczania w niej okre-ślonych wyrażeń333. Przede wszystkim bardzo dużą wagę przywiązano do produktów, które są masowo nabywane. Chodzi tu, m.in. o środki żywnościowe, leki, kosmetyki, a także produkty przeznaczone dla dzieci. Co do tych właśnie produktów zachodzi potrzeba ,,zaopatrzenia” ich w odpowiednie informacje o ich składnikach, przeznacze-niu, czy też sposobie ich używania. Szczegółowe omówienie tego problemu nastąpi w rozdziale czwartym.
Drugi rodzaj informacji odnosi się do warunków i postanowień umowy, które muszą być określone z zachowaniem wymaganej formy. Obowiązek ten przejawia się najczęściej w formie pisemnej, która zwiększa pewność obrotu, a także ,,spełnia rolę czynnika unaocz-niającego konsumentowi warunki zaciągniętego zobowiązania lub też czynnika uświada-miającego służące mu w ramach stosunku prawnego uprawnienia”334. Wymóg, o którym mowa dotyczy każdego etapu umowy i jest szczególnie akcentowany przez prawo europej-skie w dyrektywach konsumenckich. Kwestie te będą szerzej omówione w rozdziale pią-tym. W tym miejscu jedynie wskażę wybrane przykłady obowiązków informacyjnych w ta-kim zakresie, w jata-kim jest to niezbędne dla zachowania spójności wywodu. W odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (dyrektywa 85/577) wyraźnie zosta-ło stwierdzone, że przedsiębiorca zobowiązany jest zawiadomić konsumenta na piśmie o przysługującym mu prawie do odstąpienia od umowy w określonym terminie. W zawia-domieniu musi zostać podane nazwisko i adres osoby, wobec której można dochodzić tego prawa, data zawarcia umowy i wszelkie dane umożliwiające identyfikację umowy335.
332 B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Prawo konsumenta do informacji…, s. 89.
333 Ibidem, s. 90.
334 Ibidem, s. 93.
335 Art. 4 dyrektywy 85/577 w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa.
Prawo do informacji jako gwarancja należytej ochrony konsumenta
Innym przykładem jest umowa timesharingu336(dyrektywa 2008/122). Przepisy ją regu-lujące wymagają od przedsiębiorcy, aby ten w odpowiednim czasie, zanim konsument zostanie związany umową lub ofertą, w sposób jasny i zrozumiały dostarczył konsu-mentowi dokładne i wystarczające informacje w postaci standardowego formularza okre-ślonego w załączniku I oraz informacje wymagane w części 3 tego formularza. Informacje, o których mowa dostarczone są nieodpłatnie, na papierze lub na innym trwałym nośniku łatwo dostępnym dla konsumenta337.
Podsumowując powyższe rozważania, można stwierdzić, że gwarancją swobody wyboru i suwerenności decyzji konsumenta jest prawidłowe udzielenie mu informacji. Wymaga to jednak od przedsiębiorcy odpowiedniego poziomu wiedzy i ,,chęci” do jej przekazania. Nie bez przyczyny więc, w trosce o realizację prawa konsumenta do infor-macji, nałożono na jego kontrahenta obowiązek jej udzielania. Warunkiem koniecznym do osiągnięcia tego celu jest to, aby w zależności od rodzaju dokonywanej transakcji, przekazywana konsumentowi informacja była pełna, rzetelna i prawdziwa. O ile może zdarzyć się tak, że będzie ona niepełna, ale prawdziwa, o tyle nieprawdziwość informacji wyklucza jej rzetelność i pełność. Dlatego też nie ma możliwości, aby informacja, która jest nieprawdziwa była jednocześnie rzetelna i kompletna. Nie chodzi tu także o ilość przekazywanej konsumentowi informacji, ale o jej jakość. Jest to bardzo ważny wymóg dla wskazanego podmiotu, ponieważ nadmiar informacji powoduje jej nieczytelność, a to z kolei osłabia możliwość jej odbioru i dezorientację tego podmiotu.
Na koniec warto wspomnieć, że informacja może mieć różne postacie. Mogą to być wskazówki338, porady339 lub ostrzeżenia340. Wszystkie wymienione tu przykłady
336 Zgodnie z art. 2 pkt 1 lit. a) dyrektywy 2008/122, umowa timeshare oznacza umowę zawartą na ponad rok, na podstawie której konsument odpłatnie nabywa prawo do korzystania z co najmniej jednego noclegowego miejsca zakwaterowania przez ponad jeden okres korzystania.
337 Art. 4 dyrektywy 2008/122 w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany.
338 Udzielanie wskazówek polega na przekazaniu wiedzy, która odwzorowuje rzeczywistość. Udzielający informacji w takiej postaci musi być kompetentny, a informacja nie może wprowadzać w błąd. Zob. szerzej E. Łętowska, Europejskie prawo…, s. 135.
339 Udzielanie porady ma bardziej złożony charakter od udzielania wskazówek, odnosi się bowiem nie tylko do przekazania informacji o ,,rzeczywistym stanie rzeczy”, ale także do udzielania rad i sugestii, które przyczynią się do podjęcia decyzji przez konsumenta. Nie chodzi tu już tylko o prawdziwość czy fałszywość informacji, ale również o jej adekwatność do zapotrzebowania słabszego podmiotu i jego oczekiwań. Zob. szerzej ibidem, s. 136.
340 Obowiązek ostrzeżenia dokonywany jest ze względu na przedmiot informacji (zwrócenie uwagi na grożące niebezpieczeństwo, zagrożenie negatywnymi następstwami). Przy tej postaci informacji ,,wystę-pują nie tylko specjalne powinności w zakresie przewidzenia niebezpieczeństwa (zrealizowania ryzyka czy wystąpienia negatywnych skutków), dokonania o nim ostrzeżenia, ale i zwiększone powinności w zakresie sposobu przekazania informacji. Nie wystarczy jakiekolwiek poinformowanie. Przekazanie informacji powinno być jasne, wyraźne, sformułowane w sposób zrozumiały, niedopuszczający żad-nych wątpliwości, zamieszczone w miejscu widocznym, odpowiednie, proporcjonalne w treści i formie do niebezpieczeństwa, przed którym ostrzega”. Ibidem.
Rozdział II
nakładają na przedsiębiorcę obowiązek informacyjny, który w zależności od wskazanego rodzaju informacji ma mniej bądź bardziej złożony charakter. Spośród wyżej wymienionych wydaje się, że postać doradztwa ma ,,największy zasięg”, co wiąże się z koniecznością