Partenolid w leczeniu skojarzonym Docetaksel

Docetaksel zatrzymuje komórki na granicy meta­ i anafazy, prowadzi do ich śmierci, hamuje

rozpad białek tubuliny i łączy je w trwałe mikrotu­

bule. Partenolid, lakton seskwiterpenowy, wykazu­

je przeciwnowotworową aktywność in vitro, któ­

ra jest skorelowana z jego zdolnością do hamowania wiązania czynnika transkrypcyjnego NF­kB do DNA oraz aktywacji kinazy c­Jun.

W niniejszym badaniu analizowano wrażliwość na chemioterapię komórek MDA­MB­231 pocho­

dzących z modelu ksenoprzeszczepu przerzutów raka sutka, jak również in vitro.

Partenolid był skuteczny samodzielnie albo w połączeniu z docetakselem, zmniejszając tworze­

nie kolonii, indukując apoptozę oraz zmniejszając ekspresję prometastatycznych genów IL­8 i anty­

apoptotycznego genu GADD45b1 in vitro [7]. Połą­

czenie partenolidu i docetakselu wykazało znacząco zwiększoną przeżywalność zwierząt w porównaniu do niczym nietraktowanych zwierząt i zwierząt potraktowanych innym lekiem. Zwiększenie prze­

żywalności w grupie leczenia skojarzonego było związane z redukcją przerzutów do płuc. Dodat­

kowo poziom NF­kB był niższy w guzach resztko­

wych i zaobserwowano mniej przerzutów do płuc u zwierząt leczonych partenolidem, docetakselem lub kombinacją dwóch leków. W ustalonym mo­

delu uzyskane wyniki po raz pierwszy ujawniają znaczące in vivo właściwości chemouwrażliwia­

jące partenolidu w przerzutach raka piersi i po­

twierdzenie, że przerzuty są bardzo zależne od ak­

tywacji NF­kB.

Docetaksel (Doc)

oraz 2-metoksyestradiol (2ME2) z kwasem betulinowym (BA)

Wyniki uzyskane przez Parrondo et al. wskazu­

ją, że reakcje komórek raka prostaty (PC) na anty­

mitotyczne działanie leków docetaksel (Doc) oraz 2­metoksyestradiol (2ME2) są zależne od pozio­

mu aktywności NF­kB [8]. W zależnych od an­

drogenów komórkach LNCaP, Doc i 2ME2 pod­

wyższały niską podstawową aktywność NF­kB.

Partenolid z kolei w komórkach LNCaP hamował apoptozę indukowaną przez Doc i 2ME2. W ko­

mórkach DU145 i PC3 kastrato­opornych, Doc i 2ME2 miały niewielki wpływ na wysoką podsta­

wową aktywność NF­kB i dodanie partenolidu nie powodowało zwiększenia śmierci komórek. Jed­

nak połączenie Doc lub 2ME2 z kwasem betuli­

nowym (BA), który aktywuje NF­kB, zastymulo­

wało apoptozę w LNCaP i nieapoptotyczną śmierć w komórkach DU145 i PC3. Zwiększona podat­

ność na śmierć komórek, w której pośredniczy Doc lub 2ME2 w połączeniu z BA, jest prawdopodobna ze względu na wzrost aktywności NF­kB. Uzyska­

ne wyniki wskazały, że kombinacja leków o działa­

niu antymitotycznym i partenolidem będzie miała efekt antagonistyczny. Kombinacja Doc i 2ME2 z BA

jako aktywatora NF­kB, będzie powszechnie wpły­

wała na zwiększenia śmierci komórkowej w raku prostaty, w szczególności w agresywnej kastrato­

­opornej odmianie, gdzie jest brak reakcji na stan­

dardowe metody leczenia.

Bikalutamid i docetaksel

Shanmugam et al. zbadali zmiany, jakie wy­

wołuje dimetyloaminopartenolid (DMAPT) in vi-tro i in vivo w raku prostaty. Badano zdolność DMAPT do generowania reaktywnych form tle­

nu (ROS), aktywację JNK, hamowanie NF­kB. Ba­

dano aktywność in vivo DMAPT w monoterapii lub w połączeniu z bikalutamidem lub docetak­

selem. DMAPT spowodował wzrost nekrotycz­

nej i apoptotycznej śmierci komórek. Dodatkowo shRNA skierowane na JNK2 częściowo zablokowa­

ło antyproliferacyjną aktywność DMAPT. DMAPT hamował proliferację komórek CWR22Rv1, PC­3 i w 100% w stężeniu 10 i 20 µM in vivo.

Ponadto DMAPT był skuteczniejszy pod wzglę­

dem hamowania wzrostu komórek niż bikalutamid (CWR22v1) i docetaksel (PC­3) [9]. Testowano zdolność DMAPT do zwiększenia antynowotwo­

rowej aktywności docetakselu w chemioterapii raka prostaty. Docetaksel w monoterapii spowo­

dował 50% (przy 5 nM) zahamowanie proliferacji w komórkach CWR22Rv1 i 40% (przy 3 nM) zaha­

mowanie proliferacji komórek PC­3. Kombinacja 1 µM DMAPT i 5 nM docetaksel spowodowała 88%

hamowanie proliferacji w komórkach CWR22Rv1.

Zaobserwowano efekt supresji tylko 20% w mono­

terapii 1 µM DMAPT. W komórkach PC3 zauwa­

żono 68% supresję przy zastosowaniu kombinacji 2,5 µM DMAPT z 3 nM docetakselem w porówna­

niu z 40% supresją proliferacji DMAPT oraz doce­

taksel osobno. Dokonano również oceny skutecz­

ności in vivo kombinacji bikalutamid i DMAPT w CWR22Rv1 oraz docetakselu i DMAPT w PC­3.

Komórki CWR22Rv1 i PC 3 wszczepiono do tkan­

ki podskórnej części boku samic myszy. DMAPT spowodował znaczną supresję nowotworu, o czym świadczy zmniejszenie objętości guza końcowego w porównaniu z kontrolą.

NS398

Cyklooksygenaza, która jest odpowiedzialna za biosyntezę prostanoidów z kwasu arachidonowe­

go może być hamowana przez takie leki, jak ibu­

profen, kwas acetylosalicylowy i indometacyna.

Biosynteza prostanoidów jest katalizowana przez syntazę endoperoksydu prostaglandyny, która wy­

kazuje dwie oddzielne aktywności enzymatyczne:

cyklooksygenazy i peroksydazy. Podczas tej bio­

syntezy dochodzi do zużycia dwóch cząsteczek tle­

nu. Produkt szlaku cyklooksygenazy endoperok­

syd PGH jest przekształcany do D, E i F, a także do

T E R A P I A I   L E K I

tromboksanu TXA₂ i prostacykliny PGI₂. Każdy ro­

dzaj komórki wytwarza tylko jeden rodzaj prosta­

noidu. Cyklooksygenaza COX­2 jest to izoforma cyklooksygenazy, a jej aktywność może być mo­

dulowana pod wpływem czynników związanych ze stanem zapalnym. COX­2 jest odpowiedzialna za katalizę reakcji syntezy prostanoidów, które są ważnymi czynnikami zaangażowanymi w przebieg procesu zapalnego. Niesteroidowe leki przeciwza­

palne (NLPZ) hamują aktywność COX­2. Cyklo­

oksygenaza 2 może być zaangażowana w powsta­

wanie raka wątroby. Niektóre badania donoszą, że zastosowanie inhibitora COX­2, jakim jest NS398, może wpływać na wzrost apoptozy komórek raka wątroby in vitro [10]. Ralstin et al. wykorzysta­

li możliwość uwrażliwienia komórek raka wątro­

by na chemioterapię, stosując kombinację parte­

nolidu z inhibitorem NS398 [11]. Zbadano wpływ obydwu leków na wzrost, apoptozę i cykl komór­

kowy. Na komórkach Hep3B i HepG2 zaobserwo­

wano zahamowanie fosforylacji inhibitora IkB­α i zmniejszoną aktywność wiążącą NF­kB w sto­

sunku do DNA. Uzyskano również zahamowanie cyklu komórkowego w fazie G0/G1. Uzyskane re­

zultaty świadczą o tym, że skojarzenie partenolidu z NS398 może być wykorzystane w celach terapeu­

tycznych raka wątroby.

Sulindak

Aktywacja NF­kB następuje przez fosforylację (poprzez kinazę IKK2) i degradację inhibitora IkB.

Następnie NF­kB natychmiast przedostaje się do jądra, gdzie może być ujawniona jego funkcja jako czynnika transkrypcyjnego (związanie się z DNA).

NF­kB odgrywa kluczową rolę w regulacji odpo­

wiedzi immunologicznej na infekcję. Zaburzenia w regulacji NF­kB są powiązane z nowotworami, zapaleniami oraz szokiem septycznym, choroba­

mi autoimmunologicznymi, zakażeniami wiruso­

wymi oraz niewłaściwym rozwojem układu odpor­

nościowego.

Stosując linie komórkowe raka trzustki, wy­

kazano, że par tenolid, hamując szlak sygnałowy NF­kB, uwrażliwiał nowotworowe komórki trzustki na działanie sulindaku, niesteroidowego leku prze­

ciwzapalnego (NSAID), którego działanie polega na hamowaniu cyklooksygenazy prostaglandynowej (COX) [12]. W badaniach tych partenolid i sulindak stosowane w sko jarzeniu synergistycznie hamowa­

ły proliferację i indukowa ły apoptozę, czemu towa­

rzyszył wyższy poziom inhibito ra IkB­α oraz wzrost hamowania wiązania NF­kB z DNA.

Aktywacja transkrypcyjnego czynnika jądro­

wego kB (NF­kB) odgrywa rolę w tworzeniu się gu­

zów trzustki. Oceniano wpływ partenolidu jako in­

hibitora NF­kB w trzech ludzkich liniach komórek raka trzustki (BxPC­3, PANC­1 i MIA PaCa­2) [12].

Partenolid hamował wzrost komórek raka trzust­

ki w sposób zależny od dawki od 5 do 10 mmol / l partenolidu we wszystkich trzech liniach komór­

kowych. Zaobserwowano, w sposób zależny od dawki, zwiększony hamujący wpływ partenolidu na ilość białka NF­kB, IkB i zmniejszoną aktyw­

ność wiążącą NF­kB w stosunku do DNA. Wcze­

śniej wykazano, że niesteroidowe leki przeciwza­

palne (NLPZ) hamują wzrost nowotworu trzustki.

W celu określenia, czy hamowanie szlaku NF­kB przez partenolid mogło uwrażliwić komórki raka trzustki NLPZ, BxPC­3, PANC­1 i MIA PaCa­2, komórki traktowano partenolidem i sulindakiem w monoterapii lub w kombinacji. Leczenie z za­

stosowaniem kombinacji partenolidu i sulindaku hamowało synergistycznie wzrost komórek MIA PaCa­2 i 3­BxPC i addytywnie wzrost komórek Panc­1.

Paklitaksel

Partenolid, przez hamowanie ekspresji genów zależnych od NF­kB, uwrażliwiał również komórki raka piersi na pakli taksel [13].

Paklitaksel jest to lek cytostatyczny i hamuje cykl komórkowy (faza G2 i faza M). Jego działanie polega na zaburzeniu mitozy poprzez depolimeryzację mi­

krotubul, co uniemożliwia prawidłowe rozdzielenie chromatyd siostrzanych i wędrówkę chromosomów siostrzanych podczas podziału komórki. Konse­

kwencją zaburzeń podziału jest śmierć komórki.

Czynnik transkrypcyjny NF­kB odpowiada za regulację ekspresji genów istotnych dla inwa­

zji guza, przerzutów i chemooporności. Zwykle, NF­kB po aktywacji, czyli po oddzieleniu się od inhibitora IkB przemieszcza się do jądra i akty­

wuje ekspresję genu po ekspozycji komórek na czynniki wzrostu i cytokiny. Wykazano, że NF­kB jest konstytutywnie aktywny w raku piersi. W ba­

daniach pokazano, że konstytutywna aktywacja NF­kB powoduje nadekspresję inhibitora apop­

tozy 2 (c­IAP2) oraz manganowej dysmutazy po­

nadtlenkowej (Mn­SOD) w komórkach nowotwo­

ru piersi. Ponadto stwierdzono, że NF­kB reguluje ekspresję genu czynnika antyapoptotycznego TRAF1 i DAD1 [13].

Również wykazano, że NF­kB chroni komórki nowotworowe przed działaniem paklitakselu w ko­

mórkach MDA­MB ­231 raka piersi. Partenolid jako aktywny składnik ziołowy stał się środkiem zarad­

czym o właściwościach przeciwnowotworowych, zwiększającym wrażliwość nowotworu o konsty­

tutywnie aktywnym NF­kB na leki chemoterapeu­

tyczne.

Dowiedziono również silne działanie syner­

gistyczne partenolidu z paklitakselem i cisplaty­

ną w raku żołądka [14]. W początkowych bada­

niach udowodniono, że sam partenolid znacząco

hamuje wzrost komórek raka żołądka w trzech ba­

danych liniach komórkowych: MKN­28, MKN­45 i MKN­74 poprzez obniżenie poziomu fosforyla­

cji NF­kB. Synergistyczne działanie partenolidu zostało potwierdzone w kombinacji z paklitakse­

lem i cisplatyną na wszystkich trzech liniach ko­

mórkowych. Połączenie partenolidu i paklitakselu znacznie bardziej indukowało apoptozę w komór­

kach MKN­45 w porównaniu z działaniem same­

go paklitakselu. Na modelu zwierzęcym zbadano, że sam partenolid tłumił powstawanie rozsianych guzków raka żołądka i znacząco podwyższał wraż­

liwość komórek na działanie paklitakselu. Ponadto paklitaksel i połączony z nim partenolid w wyso­

kich dawkach (4,0 mg/kg) wpływały na wydłuże­

nie przeżywalności.

Partenolid może wspierać równoczesne sto­

sowanie niskich dawek paklitakselu w leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuca. Nazzal et al.

badali wpływ partenolidu i paklitakselu, które to leki były umieszczane i zamykane w kapsu­

łach (PEG2000­DSPE i witamina E­TPGS) i te­

stowane na dwóch liniach komórek raka płuc NSCLC wrażliwych (A549) i opornych (A549­T24) na taksol [15]. Skuteczność paklitakselu i par­

tenolidu w stosunku do obu linii komórek była znacznie zwiększona, gdy leki podano w posta­

ci mieszanych miceli. Przejawiało się to wzrostem śmiertelności komórek do 79% komórek w po­

równaniu do 46% komórek, wówczas gdy leki były podane w roztworze. Taki wynik zaobserwowano wobec komórek wrażliwych na taksol. W przy­

padku komórek opornych na taksol odnotowa­

no 70% śmiertelność. Kapsualizacja partenolidu z paklitakselem w mieszanych micelach zwięk­

sza aktywność przeciwnowotworową paklitakse­

lu w stosunku do opornych i wrażliwych komó­

rek raka płuc.

5-Fluorouracyl (5-FU)

5­Fluorouracyl (5­FU) jest lekiem z wyboru w leczeniu raka jelita grubego (CRC) [16]. Nie­

stety, wiele metod leczenia, które wykorzystu­

ją samodzielnie 5­FU lub w połączeniu z innymi środkami, może stać się nieskuteczne z powo­

du oporności komórek na lek. W niniejszym ba­

daniu wykazano wpływ przeciwnowotworowy PT w połączeniu z 5­FU w ludzkiej linii komó­

rek CRC SW620. Wyniki wykazały, że kombinacja PT i 5­FU może indukować apoptozę w komór­

kach raka jelita grubego. Potwierdzono to poprzez udział w regulacji poziomu Bcl­2, cytochromu C uwalnianie i aktywację kaspazy 3 i 9. Ponadto do­

otrzewnowym zastrzykiem PT i 5­FU wykazano znaczącą inhibicję wzrostu nowotworu w hete­

roprzeszczepie. Wyniki te wskazują, że PT wy­

kazuje aktywność przeciwnowotworową wobec

ludzkiego raka okrężnicy in vitro i in vivo. Usta­

lenia te stanowią skuteczną strategię do pokona­

nia oporności na 5­FU.

Geldanamycyna

Geldanamycyna jest antybiotykiem wiążącym i inhibującym białko szoku cieplnego Hsp90 (Heat Shock Protein 90) [17]. Białka regulowane przez Hsp90 (sp90 client proteins) odgrywają istotną rolę w regulacji cyklu komórkowego, wzrostu komór­

ki, jej przeżycia, apoptozy, angiogenezy i nowo­

tworzenia. HSP90 jest rozpatrywane jako obiecu­

jący cel w terapii nowotworów, gdyż jest włączone w aktywację onkogennych białek zaangażowanych w proces transdukcji sygnału, proliferację i przeży­

walność komórek oraz apoptozę [18].

Geldanamycyna przez swoje działanie indukuje degradację produktów białkowych genów zmuto­

wanych w komórkach nowotworowych, takich jak v­Src, Bcr­Abl i P53, wykazując preferencję wo­

bec nieprawidłowych białek. Mimo korzystnych działań zastosowanie geldanamycyny jako leku jest problematyczne, głównie ze względu na licz­

ne działania niepożądane (np. hepatotoksyczność).

Geldanamycyna jako inhibitor HSP90 i parteno­

lid indukują apoptozę w komórkach nowotworo­

wych. W związku z procesem śmierci komórki ba­

dano pobudzający wpływ partenolidu na wywołaną przez geldanamycynę apoptozę w liniach ludzkich nabłonkowych komórek raka jajnika OVCAR­3 i SK­OV­3. Geldanamycyna indukuje zmniejszenie poziomu Bid, Bcl­2, Bcl­XL i stężenie białka surwi­

winy, wzrost poziomu Bax, utratę mitochondrial­

nego potencjału transmembranoweg, uwalnianie cytochromu c, aktywację kaspaz (­8, ­9 i 3), roz­

szczepienie PARP­1 oraz wzrost tworzenia reak­

tywnych form tlenu. Partenolid wzmacnia działanie geldanamycyny, wpływa tym samym na apoptozę i stymuluje powstawanie reaktywnych form tlenu.

Łączny efekt był hamowany przez dodanie akcep­

torów utleniacza. Wyniki wskazują, że parteno­

lid w kombinacji z geldanamycyną może induko­

wać apoptozę w liniach komórkowych raka jajnika przez aktywację szlaku kaspazy­8 i Bid i podwyż­

szenie poziomu p53. Skojarzone działanie gelda­

namycyny i partenolidu może przynosić korzyści w leczeniu ludzkiego nabłonkowego raka gruczo­

łowego jajnika.

Oksaliplatyna

Nieprawidłową aktywację NF­kB zapropono­

wano jako główną przyczynę oporności na che­

mioterapię w leczeniu raka płuc. Przeprowadzono badania w celu ustalenia wpływu partenolidu jako naturalnego inhibitora NF­kB na komórki ludzkie­

go raka płuc A549 [19]. Komórki A549 inkubowa­

no z różnymi stężeniami partenolidu w przypadku

T E R A P I A I   L E K I

braku lub w obecności małych dawek oksaliplaty­

ny przez 48 godzin. Zaobserwowano obniżenie eks­

presji NF­kB / p65, COX­2, PGE2 przy jednoczesnej aktywacji kaspazy­3, kaspazy­9. Te wyniki wska­

zują, że partenolid może znacząco zwiększyć wraż­

liwość komórek A549 na niskie dawki oksaliplaty­

ny poprzez hamowanie aktywacji NF­kB i indukcję apoptozy. Partenolid w połączeniu z małą dawką oksaliplatyny może być korzystną strategią che­

mioterapeutyczną dla pacjentów, którzy nie tole­

rują poważnych skutków ubocznych leku w stęże­

niach terapeutycznych.

Widagliptyna

Partenolid jest selektywnie toksyczny wobec komórek białaczki. Ze względu na to, że aktywu­

je odpowiedź immunologiczną organizmu istnie­

je ograniczona możliwość jego klinicznej aplikacji.

W związku z tym poszukiwano czynników, które synergistycznie wzmacniają cytotoksyczność par­

tenolidu. Zidentyfikowano anty­hiperglikemiczny lek widagliptynę, która synergistycznie z parteno­

lidem indukowała śmierć komórek macierzystych linii białaczki TEX [20]. Widagliptyna należy do grupy związków poprawiających czynność wyse­

pek Langerhansa i jest to silny wybiórczy inhibitor peptydazy dipeptydylowej (DPP­4). Jest to lek sto­

sowany u pacjentów z cukrzycą typu 2. Połączenie partenolidu i widagliptyny wpłynęło na zmniejsze­

nie klonogennego wzrostu komórek u pacjentów z ostrą białaczką szpikową z jednocześnie ograni­

czonym wpływem na przeżywalność prawidłowych ludzkich komórek macierzystych krwi obwodo­

wej. Dodatkowo hamowanie aktywności enzymów DPP8 i DPP9 zasugerowało, że kombinacja wida­

gliptyny i partenolidu może być użyteczna w le­

czeniu białaczki.

Dakarbazyna

Dakarbazynę indukuje odpowiedź kliniczną tylko u 15% chorych na czerniaka. Nowe sposo­

by leczenia mogą obejmować kombinacje leków o różnych mechanizmach działania w celu skiero­

wania niejednorodność nowotworu. Celem bada­

nia było określenie, czy w połączeniu leczenia róż­

norodnych populacji komórek czerniaka in vitro z dakarbazyną, jako środka alkilującego, i parte­

nolidu, jako inhibitora czynnika jądrowego­kB, mogą być bardziej skuteczne niż każdy z leków osobno [21]. Zestawienie linii komórkowych czer­

niaka, w tym populacji wysoce heterogenicznych pochodzących z próbek chirurgicznych, potrakto­

wano dakarbazyną i partenolidem. Badano wpływ leków, stosując test aktywności fosfatazy kwa­

sowej, a łączny efekt oznaczono metodą analizy efektu średniego. Śmierć komórek i zatrzymanie cyklu komórkowego oceniano metodą cytometrii

przepływowej. Ekspresja genu była mierzona po­

przez PCR w czasie rzeczywistym, a zmianę po­

ziomów białka badano metodą Western blot. Wy­

dzielanie czynnika wzrostu śródbłonka naczyń i interleukiny­8 oznaczano, stosując test immu­

noenzymatyczny. Stosowano również test klono­

genny. Partenolid i dakarbazyna synergistycznie zmniejszały przeżywalność komórkową. Oba leki powodowały zatrzymanie indukowanego cyklu komórkowego i wywoływały apoptotyczną śmierć komórki. Co ważne, działanie partenolidu sprowa­

dziło się do zniesienia poziomu wydzielania czyn­

nika wzrostu śródbłonka naczyń, wywołanego da­

karbazyną, z komórek czerniaka w różnorodnych populacjach, natomiast nie zauważono istotne­

go wpływu żadnego z obu leków na poziom wy­

dzielania interleukiny­8. Połączenie partenoli­

du i dakarbazyny może być traktowane jako nowa możliwość modulowania terapeutycznego u osób z przerzutami czerniaka.

Gancyklowir

Gancyklowir jest lekiem wirostatycznym wyko­

rzystywanym w infekcji wirusem Epsteina­Barra.

Chłoniak Burkitta (BL) jest silnie związany z za­

każeniem wirusem Epstein­Barr (EBV). Fakt, że EBV jest obecny w komórkach nowotworowych, ale rzadko w zdrowych komórkach, stanowi okazję do ukierunkowanej terapii nowotworowej. Jedno po­

dejście polega na aktywacji cyklu litycznej repli­

kacji formy utajonej EBV. Podczas cyklu lityczne­

go następuje ekspresja genów odpowiedzialnych za replikację wirusowego DNA i białek kapsydu, co umożliwia fuzję z komórkami gospodarza. Uważa się, że czynnik jądrowy (NF) ­kB odgrywa istot­

ną rolę w infekcji litycznej EBV. Celem prezento­

wanych badań Zhang et al. było zbadanie wpływu partenolidu na przeżycie Raji EBV­pozytywnych komórek chłoniaka [22]. Komórki Raji potrak­

towano 0, 4 lub 6 µmol / l PN przez 48 godzin.

Wykonano test MTT i analizę Western blot. Wy­

niki pokazały, że PN tłumił wzrost linii komórko­

wej BL EBV­dodatnich Raji i aktywacji transkryp­

cji BZLF1 i BRLF1 przez zahamowanie aktywności NF­kB. W szczególności PN w skojarzeniu z gancy­

klowirem (GCV) wywoływał zamplifikowany efekt cytotoksyczny.

Bortezomib

Bortezomib jest bardzo silnym inhibitorem pro­

teasomu 26S [23]. Zmiany, jakie zachodzą w funk­

cjonowaniu komórek z zablokowanym proteaso­

mem są związane m.in. z inhibicją NF­kB. NF­kB znajduje się w cytoplazmie w stanie nieaktywnym – jest związany z inhibitorem I­kB. Pobudzenie ko­

mórek powoduje aktywację kaskad białkowych, które prowadzą do uczynnienia kinazy I­kB. Kinaza

ta fosforyluje dwie reszty serynowe w N­końcowej domenie regulatorowej I­kB, dzięki czemu inhibi­

tor NF­kB jest rozpoznawany przez ligazę ubikwi­

tyny E3 typu SCF i ulega ubikwitynacji, a to z kolei kieruje I­kB na drogę degradacji przez proteasomy.

Uwolniony NF­kB wędruje do jądra komórkowego, łączy się z regionami promotorowymi niektórych genów i aktywuje syntezę wielu cytokin i chemo­

kin, cząsteczek adhezyjnych i cykliny D, gwaran­

tujących komórce wzrost i przeżycie. Inhibicja pro­

teasomów prowadzi do zahamowania aktywności NF­kB wskutek zablokowania degradacji I­kB. Do­

chodzi do wzrostu stężenia białek proapoptotycz­

nych, m.in. białka Bcl­2, co stymuluje uwalnianie cytochromu C, aktywuje kaskadę kaspaz i prowa­

dzi do apoptozy.

Gemcytabina

Gemcytabina jest organicznym związkiem che­

micznym z grupy antymetabolitów pirymidyno­

wych. Jest analogiem 2’­deoksycytydyny. We wzo­

rze chemicznym tego leku atomy wodoru przy węglu C2’ deoksycytydyny zostały zastąpione ato­

mami fluoru i ze względu na to podobieństwo do 2’­deoksycytydyny jej analog jest wbudowywa­

ny do podwójnej helisy DNA, co skutkuje zaburze­

niem syntezy DNA i prowadzi do śmierci komórki (działa na fazę S). Gemcytabina jest standardowym lekiem stosowanym w terapii raka trzustki, jednak posiada ograniczone możliwości kliniczne wynika­

jące z oporności komórek nowotworowych na che­

mioterapię. Celem terapeutycznym zatem w bada­

niach Schmidt et al. stał się jądrowy czynnik NF­kB sprzyjający chemooporności. Na podstawie wcze­

śniejszych doniesień Arlt et al. wykazano, że moż­

na hamować aktywność NF­kB, a zatem oporność na gemcytabinę in vitro, stosując środki farmakolo­

giczne, takie jak inhibitor proteasomu MG132 i in­

hibitory kinazy IkB, jak sulfasalazyna [24].

Stwierdzono, że doustne podanie dimetyloami­

nowej pochodnej partenolidu (DMAPT) uwrażliwi nowotworowe komórki trzustki na działanie gem­

cytabiny [25]. W badaniach użyto trzy ludzkie linie komórkowe raka trzustki: BxPC­3, PANC­1 i MIA PaCa­2, które były traktowane gemcytabiną i/lub DMAPT. Dodatkowo efekt działania gemcytabiny był badany in vivo na komórkach MIA PaCa­2. Uzy­

skane wyniki pokazały, że gemcytabina induko­

wała aktywność NF­kB w BxPC­3, Panc­1 i MIA PaCa­2 i obniżała poziom inhibitora NF kB ­ IkBα w komórkach BxPC­3 i PANC­1. Z kolei DMAPT zapobiegał indukcji aktywacji NF­kB wywołanej działaniem gemcytabiny. W rezultacie połączenie

wała aktywność NF­kB w BxPC­3, Panc­1 i MIA PaCa­2 i obniżała poziom inhibitora NF kB ­ IkBα w komórkach BxPC­3 i PANC­1. Z kolei DMAPT zapobiegał indukcji aktywacji NF­kB wywołanej działaniem gemcytabiny. W rezultacie połączenie

W dokumencie [2016/Nr 9] Nr 9/2016 (pełna wersja) (Stron 29-40)