Perspektywa finansowa 2014-2020 jako nowy system wspierania mikro, małych i średnich przedsiębiorstw

Środki finansowe z funduszy Unii Europejskiej dla przedsiębiorstw zostały także przewidziane w perspektywie finansowej 2014-2020. Perspektywa finansowa przewiduje wsparcie z programów, które po raz pierwszy zostały uporządkowane według celów tematycznych, a następnie priorytetów. Wśród programów w nowej perspektywie znalazły się: - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,

- Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, - Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój, - Program Polska Cyfrowa,

- Program Pomoc Techniczna,

- program Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa,

- Program Operacyjny Polska Wschodnia,

- oraz programy regionalne. Informacje na temat podziału środków unijnych dla poszczególnych programów w III perspektywie finansowej przedstawia poniższy wykres.

Wykres nr 48. Podział funduszy Unii Europejskiej 2014-2020 na Programy Krajowe (w mld euro)

163

Najważniejszym dokumentem określającym kierunki interwencji funduszy Unii Europejskiej w III perspektywie finansowej jest dokument Umowa partnerstwa - programowanie perspektywy finansowej 2014-2020. Obejmuje on rodzaje inwestycji, na które będzie można uzyskać wsparcie, układ programów operacyjnych oraz zarys systemu finansowania. Wsparcie dla przedsiębiorstw w ramach tej perspektywy finansowej pochodzi głównie z następujących źródeł Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, Programu Polska Wschodnia oraz programów regionalnych. Pierwszy z programów ma wspierać badania naukowe i ich powiązania z przedsiębiorstwami, rozwój nowych, innowacyjnych technologii oraz działania na rzecz podnoszenia konkurencyjności przede wszystkich podmiotów z sektora MSP. Program składa się z trzech głównych osi priorytetowych, w tym osi priorytetowej I Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowo-przemysłowe, osi priorytetowej II Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach oraz osi priorytetowej III Wsparcie otoczenia i potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw. Dzięki inwestycjom podjętym w latach 2007-2013 poprawie uległy warunki infrastrukturalne w zakresie prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Jednocześnie dotychczas obserwowane trendy i procesy wskazują, że wciąż dużym wyzwaniem jest silniejsze powiązanie sektora nauki z gospodarką. Dlatego też duży nacisk w tej perspektywie kładziony jest na współpracę w ramach konsorcjów naukowych, jednostek naukowych i firm. Chodzi o realizację celów strategii Europa 2020 czyli inteligentny i zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Przewiduje się na realizację programu około 8,6 mld euro.77

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020 to kontynuacja pomocy dla najsłabiej rozwiniętych regionów Polski, a wsparciem zostaną objęte województwa lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Głównymi beneficjentami tego programu poza przedsiębiorcami będą ośrodki innowacji oraz jednostki samorządu terytorialnego. Pojawią się cztery obszary, na których będą skoncentrowane działania, są to obszary innowacji i B+R, konkurencyjności przedsiębiorstw głównie w obszarze internacjonalizacji, poprawy efektywności układów transportowych miast wojewódzkich oraz zwiększenia spójności wewnętrznej całego makroregionu. Budżet programu wyniesie około 2,1 mld euro.⁷⁸

Regionalne programy operacyjne stanowić będą kontynuację poprzedniej perspektywy fin ansowej. Co ważne, w latach 2014-2020 wysokość pomocy ma być uzależniona od tego czy dany region jest mniej rozwinięty, znajduje się w fazie przejściowej czy jest bardziej rozwinięty. Szczegóły na ten temat obrazuje poniższa tabela nr 94.

77

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020, 2014, Warszawa, str. 31-32. 78

164

Tabela nr 94. Wysokość udzielanej pomocy w latach 2014-2020

Charakterystyka ^{Region mniej}

rozwinięty Region w fazie przejściowej Region bardziej rozwinięty PKB na mieszkańca <75% 75%-90% >90% Maksymalny poziom współfinansowania ^{do 85% do 60% do 50%}

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2011 r., Polityka spójności

2014-2020, str. 5-6.

Celem głównym Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014+ jest poprawa konkurencyjności i spójności województwa. Wielkopolska na podstawie Umowy Partnerstwa otrzyma na realizację WRPO 2014+ 2 447,9 mln EUR, w tym 1 765,2 mln EUR z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i 682,7 mln EUR z Europejskiego Funduszu Społecznego.79

W ramach jednej osi priorytetowej o nazwie Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka połączone zostały dwa cele tematyczne, które prezentuje poniższa tabela.

Tabela nr 95. Cele oraz kwota wsparcia I Osi Priorytetowej Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Oś priorytetowa Wsparcie unijne (EUR) / Fundusz Cel tematyczny Cele szczegółowe priorytetów inwestycyjnych I. Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka 25 200 000 / EFRR 1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji. Wzmocnienie współpracy nauki z gospodarką. 50 300 000 / EFRR Wzrost potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw. 88 300 000 / EFRR 3.Wzmocnienie konkurencyjności MSP, sektora rolnego w odniesieniu do Wzrost przedsiębiorczości. 17 100 000 / EFRR Wzrost umiędzynarodowienia gospodarki. 79

Zarząd Województwa Wielkopolskiego, 2014, Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2014-2015, 2014, WRPO 2014+, Poznań, str. 32.

165 Oś priorytetowa Wsparcie unijne (EUR) / Fundusz Cel tematyczny Cele szczegółowe priorytetów inwestycyjnych 300 000 000 / EFRR EFRROW oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR). Wzrost potencjału gospodarki. 17 900 000 / EFRR

Rozwój usług dla przedsiębiorstw.

Źródło: Zarząd Województwa Wielkopolskiego, 2014, Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2014-2015,

2014, WRPO 2014+, Poznań, str. 32.

Przyczyną połączenia obu tych celów jest bardzo ścisłe powiązanie między wsparciem badań naukowych, rozwoju technologii i innowacji a wzrostem konkurencyjności sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Dalszy rozwój gospodarki województwa wielkopolskiego jest bowiem w pierwszej kolejności uzależniony od umiejętnego wsparcia sektora B+R oraz innowacji. Tworzenie oraz wdrażanie innowacji stanowi nadrzędny priorytet polityki spójności Unii Europejskiej. By mówić o konkurencyjności wielkopolskiej gospodarki niezbędne są inwestycje w podmioty, polegające na wsparciu działalności B+R przedsiębiorstw, w tym na wdrożeniu własnych lub zakupionych wyników badań naukowych czy technologii. Ważnym elementem jest także unowocześniania oferty produktów i usług, pozwalające na stopniową poprawę innowacyjności oraz wsparcie w postaci sieci kooperacji w formie klastrów oraz usług instytucji otoczenia biznesu.

Komisja Europejska w rozporządzeniach unijnych wskazała w jedenastu ogólnych punktach obszary, na które będzie można przeznaczyć fundusze unijne. Dwa z tych celów dotyczą inwestycji mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w badania i innowacje oraz podnoszenia konkurencyjności. Przewidziano tutaj prawie 16 mld euro. W III perspektywie finansowej nacisk kładziony jest na budowanie konkurencyjnej, polskiej gospodarki głównie poprzez innowacje, które mają powstawać dzięki współpracy przedsiębiorców i naukowców. Proponuje się, aby w perspektywie finansowej 2014-2020 oprócz finansowania z wykorzystaniem dotacji, wsparcie dla firm i innych podmiotów było dostarczane przez zwrotne instrumenty finansowe, w tym te, które były już wykorzystywane w okresie 2007– 2013. Instrumenty te będą mogły być stosowane w odniesieniu do wszystkich rodzajów inwestycji i beneficjentów, co stanowi poszerzenie możliwości ich wykorzystania. Nie może to

166

jednak oznaczać całkowitej rezygnacji z dotacji, które są niezbędne do finansowania wielu typów projektów. Na Polskę w ramach polityki spójności przypada ogółem 82,5 mld euro w latach 2014-2020, co czyni ją zdecydowanie największym beneficjentem tej polityki w całej UE.80

Należy podkreślić, iż ogół wyżej wymienionych propozycji wspierania MSP w nowej perspektywie finansowej pozwoli wzmocnić ich potencjał finansowy. Efektywne wykorzystanie uwarunkowań finansowych może pobudzić rezerwy wzrostu, jakie tkwią w mikro małych i średnich przedsiębiorstwach, co z kolei doprowadzi do wzmocnienia ich konkurencyjności. Należy pamiętać, iż programowanie wsparcia na lata 2014-2020 oraz dostosowanie obecnego systemu implementacyjnego do nowych wymogów stanowi poważne wyzwanie tak dla administracji centralnej, jak i dla poziomu regionalnego. Polska przyjmując strategię Europa 2020 nie tylko zgodziła się z wyznaczonymi w niej celami i priorytetami rozwojowymi Unii, ale również przyjęła na siebie konkretne zobowiązania. W nowym okresie programowania zdecydowanie większy nacisk położony zostanie na zintegrowane interwencje ukierunkowane terytorialnie. Chodzi bowiem o lepsze wykorzystanie ukrytych lub niewłaściwie wykorzystywanych zasobów oraz specjalizacji terytoriów w regionach o różnym poziomie rozwoju. W systemie programowania i wdrażania 2014-2020 należy wykorzystać te elementy i mechanizmy systemów 2004-2006 oraz 2007-2013, które okazały się skuteczne i efektywne, unikać zaś należy tych, które nie przynosiły wyraźnej wartości dodanej. Ocena okresu programowania 2007-2013 powinna stać się istotnym warunkiem wdrażania działań w obecnej perspektywie finansowej w odniesieniu do instrumentów czy jej efektywności. Powinna stanowić istotny element przy podejmowaniu decyzji o zakresie interwencji w poszczególnych celach tematycznych oraz sposobie jej realizacji.