ZAKOŃCZENIA ETAPU IV
okręt własny Opracowanie własne.
LIMA 6 STBR LIMA 4
LIFE GUARD STN
gółowo zostanie omówiona praca na pomoście, nato-miast na pozostałych stanowiskach będzie zasygnali-zowana w stopniu niezbędnym do zrozumienia cało-ści procedury. Na pomocało-ście osobami o kluczowym znaczeniu są:
– dowódca okrętu (DO), którego zadaniem jest kon-trolowanie przebiegu całej procedury oraz sytuacji taktycznej przy pomocy BCI, natomiast dzięki wspar-ciu oficera wachtowego pomostu czuwanie nad bez-pieczeństwem nawigacyjnym okrętu. Dowódca w ce-lu sprawowania kontroli nad całością procesu zaopa-trywania posługuje się procedurą VETA15 oraz EMERGENCY BREAKAWAY16;
– dowódca działu nawigacyjnego (NO)17, którego zadaniem jest kierowanie procedurą podejścia do jed-nostki zaopatrującej oraz odpowiednie przygotowanie obsady pomostu do jej przeprowadzenia;
– dowódca działu łączności (YEOMAN)18, od-powiedzialny za utrzymywanie łączności z jed-nostką zaopatrującą oraz kierowanie pracą drużyny sygnałowej;
– oficer wachtowy pomostu (OOW)19, monitorujący bezpieczeństwo nawigacyjne okrętu i meldujący DO o wszystkich stwierdzonych zagrożeniach;
14 Pomost w organizacji bojowej okrętu pełni funkcję zapasowego stanowiska dowodzenia (ZSD).
15 Szczegółowy opis procedury dowodzenia VETO znajduje się w dalszej części artykułu.
16 EMERGENCY BREAKAWAY – procedura awaryjnego przerwania uzupełniania zapasów w razie zaistnienia niebezpieczeństwa.
17 Na okręcie funkcję tę pełni dowódca działu I. W opracowaniach anglojęzycznych używana jest nazwa „navigation officer” lub krócej „naviga-tor”. W dalszej części artykułu dla ułatwienia ewentualnego odniesienia do wspomnianych materiałów będzie używana forma „nawigator” oraz skrót NO.
18 W opracowaniach anglojęzycznych osoba funkcyjna koordynująca procedury związane z wymianą informacji z jednostką zaopatrującą nosi nazwę YEOMAN.
19 OOW – Officer Of the Watch, w polskiej nomenklaturze: oficer wachtowy.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2019
44 R YS. 9. R O ZMIESZC ZENIE OSÓB FUNK CY JNY CH N A POMOŚCIE FREG AT Y OHP
CO NO
614
111
pdf.
oow
412
513 dz. IVd-ca
szefdz. I
– drużyna naprowadzania
– obsada pomostu odpowiedzialna za bezpieczeństwo nawigacyjne, w tym drużyna sterowania (nr 111 i 412) – kluczowe osoby funkcyjne (CO – dowódca okrętu, NO – nawigator, dowódca działu IV odpowiedzialny za łączność) – drużyna łączności (radiooperator i sygnalista nadzorowani przez dowódcę działu IV)
LEGENDA
Opracowanie własne.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2019
45
– szef działu nawigacyjnego, który zajmuje się na-wigacją oraz utrzymuje dyscyplinę na pomoście;
– pomocnik oficera wachtowego, obsługujący roz-głośnię okrętową; ponadto prowadzi dziennik zdarzeń.
Dodatkowo w organizacji pomostu należy wyróż-nić następujące grupy funkcyjne (rys. 9):
– drużynę sterowania w składzie podoficer i mary-narz, którzy są odpowiedzialni za utrzymanie zadane-go kursu i prędkości okrętu;
– drużynę naprowadzania w składzie dwóch ma-rynarzy z zadaniem pomagania NO w wypracowa-niu separacji;
– drużynę łączności w składzie dwóch podoficerów, której zadaniem jest utrzymywanie łączności z jed-nostką zaopatrującą z użyciem aparatu ATP-1;
– drużynę sygnałową w składzie dwóch marynarzy, której zadaniem jest podnoszenie odpowiednio flag.
Rzeczą niezwykle ważną dla bezpieczeństwa okrę-tu jest utrzymywanie dyscypliny na pomoście, w szczególności:
– wydawanie i kwitowanie komend zgodnie z RSO20, zwłaszcza w odniesieniu do drużyny sterowania;
– zakaz prowadzenia rozmów niezwiązanych z pro-cedurą;
– zakaz przebywania na pomoście osób postronnych;
– obowiązek przebywania osób funkcyjnych na wy-znaczonych stanowiskach i nieprzemieszczania się bez potrzeby.
Ostatni podpunkt stanowi istotne ułatwienie dla do-wódcy okrętu.
W czasie uzupełniania zapasów przez okręt dowo-dzenie jest realizowane z pomostu, natomiast bojowe centrum informacji pełni rolę stanowiska wspierające-go21. Sam manewr podejścia wymaga odstawienia większości sensorów bojowych, w związku z czym rola BCI powinna być ukierunkowana na rozpoznanie sytuacji na morzu (Recognized Maritime Picture – RMP) oraz utrzymanie łączności.
Główną metodą dowodzenia okrętem w czasie uzu-pełniania zapasów, o czym już wspomniano, jest me-toda VETA. Polega ona na tym, że całym manewrem kieruje nawigator we współpracy z dowódcą działu łączności, natomiast dowódca okrętu sprawuje ogólny nadzór nad działaniami nawigatora i interweniuje wy-łącznie w sytuacji, gdy nie akceptuje podjętych przez niego decyzji. Podaje wówczas komendę „VETO”, która dla całej obsady pomostu jest jednoznaczna z anulowaniem ostatniego polecenia nawigatora, i wydaje polecenie (polecenia) korygujące jego błąd.
Po doprowadzeniu sytuacji do stanu zgodnego ze swym zamiarem dowódca przekazuje kontrolę nad pomostem nawigatorowi.
Główną zaletą stosowania tej metody jest nieanga-żowanie dowódcy bezpośrednio w procedury
przygo-towawcze do podejścia oraz sam manewr podejścia, dzięki czemu może on skupić się na analizie ogólnego bezpieczeństwa nawigacyjnego (przy pomocy oficera wachtowego) oraz na analizie sytuacji taktycznej (przy pomocy BCI). Metoda ta wymaga jednak bardzo dobrego wyszkolenia obsady pomostu oraz zaufania dowódcy do nawigatora oraz oficerów wachtowych po-mostu i BCI. W celu uniknięcia chaosu podczas uzu-pełniania zapasów stosuje się następujące zasady, które muszą być bezwzględnie przestrzegane:
– całkowity zakaz rozmów na pomoście poza ofi-cjalną wymianą informacji związaną z uzupełnianiem zapasów;
– na pomoście powinny przebywać wyłącznie oso-by bezpośrednio związane z procesem uzupełniania zapasów;
– dowódca okrętu, nawigator i dowódca działu łączności są osobami, których współpraca ma istotne znaczenie dla szybkiego i bezpiecznego przeprowa-dzenia procedury uzupełniania zapasów, w związku z czym gdy jeden z nich podaje komendę lub składa meldunek, pozostali dwaj powinni zasygnalizować (głosem lub w inny jednoznaczny sposób), że zrozu-mieli komunikat.
Należy pamiętać, że proces uzupełniania zapasów nie przebiega w warunkach idealnych (brak innych przedsięwzięć i ruchu cywilnego), lecz stanowi część większych ćwiczeń, w związku z czym na decyzje podejmowane przez dowódcę wpływa wiele czynni-ków zewnętrznych, które można podzielić na związa-ne z sytuacją nawigacyjną oraz z sytuacją taktyczną.
Sytuacja taktyczna jest przetwarzana przez oficera wachtowego BCI, natomiast nawigacyjna – przez ofi-cera wachtowego pomostu i przedstawiana dowódcy w formie zwięzłych meldunków.
Szczególną rolę odgrywa BCI, którego zadaniem jest utrzymywanie łączności z pozostałymi jednostka-mi zespołu oraz prowadzenie rozpoznania sytuacji na morzu. Przede wszystkim jednak filtrowanie informa-cji taktycznych oraz przedstawianie dowódcy okrętu wyłącznie danych o istotnym znaczeniu lub takich, które wymagają jego natychmiastowej decyzji. Dlate-go duże znaczenie ma wyszkolenie oficera wachtowe-go BCI nie tylko pod względem procedur taktycznych i łączności, lecz również ogólnego zarysu procedur związanych z uzupełnianiem zapasów.
W celu sprawnego i bezpiecznego zrealizowania tego procesu niezbędne jest współdziałanie między BCI, pomostem i stacją RAS. W związku z tym w ze-społach okrętów, takich jak SNMG1 (Standing NATO Maritime Group One – Stały Zespół Okrętów NATO Grupa 1), w ramach szkolenia nawigacyjnego szcze-gólny nacisk kładzie się na ćwiczenia związane z ma-newrowaniem w czasie uzupełniania zapasów22.
Zało-20 Regulamin służby na okrętach RP.
21 Uzupełnianie zapasów jest jedną z niewielu sytuacji, w których główne stanowisko dowodzenia (GSD) jest przenoszone z BCI na pomost.
22 Treningi te są realizowane podczas ćwiczeń MISCEX 806, opisanych w MXP-2(C) The Multinational Maritime Above Water Warfare Exercise Manual, s. 8-8.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2019
46
żeniem takich ćwiczeń jest to, by każdy oficer pokła-dowy na okręcie mógł samodzielnie, pod nadzorem dowódcy okrętu, przeprowadzić manewr podejścia do jednostki zaopatrywanej, często bez podawania lin łą-czących i w parach okrętów bojowych, które na prze-mian przejmują rolę jednostki zaopatrującej.
MANEWROWANIE OKRĘTEM
Kluczowym elementem warunkującym powodze-nie procesu uzupełniania zapasów jest manewrowapowodze-nie zaopatrywanym okrętem. W czasie całej procedury wszelkie czynności z tym związane powinien wyko-nywać nawigator pod nadzorem dowódcy okrętu, któ-ry w razie konieczności stosuje procedurę VETO.
Najbardziej niebezpiecznym manewrem w czasie uzupełniania zapasów jest podejście do jednostki za-opatrującej i zajęcie pozycji umożliwiającej podanie osprzętu, a następnie odejście po zakończeniu zaopa-trywania. W celu sprawnego i bezpiecznego wykona-nia związanych z tym czynności konieczne jest uwzględnienie sił oddziałujących na jednostkę ma-newrującą. Zasadniczy wpływ mają tu strefy podwyż-szonego i obniżonego ciśnienia powstające wokół po-ruszającego się kadłuba23 (rys. 10).
Niezwykle groźne jest przekraczanie przez jednost-kę manewrującą strefy podwyższonego ciśnienia
Źródło: ATP-16(D) Replenishment at Sea, s. 3–7.