24f') Archiwum główne. A kta urządzeń. L: 2072.
170
25 grudniu 1811 r . 240) w oddziałach g w ard y j rucho
mych, aż do czasu ich przejścia na etat Kom isji rządo
w ej w ojny, żołnierze nie pobierali wogóle żołdu, lecz jed y n ie żywność dostarczaną przez w ojewództwa.
O ficerow ie zaś gw ardyj, k tó rzy nie mogli się u trz y mać z w łasnych funduszów, otrzym yw ali żołd z fun
duszów, zebranych drogą dobrow olnych ofiar. W y ją
tek stanow ili ci oficerowie, podoficerowie i żołnierze, k tó rz y zostali do g w ard y j odkom enderow ani z reg u larn y ch oddziałów w celach szkolenia. O trzym yw ali oni żołd z funduszów skarbow ych 247). Żołd ten w ynosił dla oficerów */* wzgl- */», zaś dla podoficerów i żołnierzy
% żołdu norm alnego. Z powyższych względów ogła
szano w rozkazach przydział do gw ard y j oficerów płatnych i niepłatnych 24s).
W podobny sposób unormowano żołd w now ych pu ł
kach ja zd y (utw orzonych na podstaw ie postanow ienia d y k tato ra z d n ia 13 grudnia 1830 r.), przyczem d y k ta to r w dniu 25 grudnia 1830 r. L: 411 249) zarządził, że nazw iska oficerów, k tó rzy złożą deklarację, że mogą się utrzym yw ać z w łasnych funduszów „drukiem ogłoszone będą“.
Zarządzeniem Kom isji rządow ej w o jn y z dnia 7 lu
tego 1831 r. L: 9562/823 2B0) ustalono, że oficerowie aw ansow ani m ają pobierać żołd stopnia poprzedniego.
Zarządzenie to uzasadniano względami oszczędnościo- wemi oraz oświadczeniem „w ielu oficerów, k tó rzy po
stęp u ją na wyższe stopnie... iż pow iększenia płacy nie żądają".
***) Jak poprzednio.
m7) Wypis z protokółu posiedzenia Rady najw yższej narodow ej z dnia 26 grudnia 1850 r. Jak poprzednio.
■im) D ziennik Powszechny K rajowy. Nr. 25 z 1831 z.
M#) Archiwum główne. A kta urządzeń. L: 2072.
wo) Jak poprzednio.
171
Wódz naczelny (z uw agi na przedstaw ienie
Rządu
narodowego z dnia 2 m arca 1831 r- L: 2669, iż z powodu ograniczonej możności ściągania podatków, zum iej-1 szania się dochodów niestałych a przedew szystkiem trudności realizow ania papierów publicznych zachodzii obawa „aby skarb publiczny w ypróżnieniem zagrożo
n y nie b y l“) zarządził, b y „wszyscy oficerowie i
urzęd
nicy adm inistracji w ojennej, k tó rzy tylko nie
należą
do czynnej a rm ji żołd etatow y w połowie pobierali":Z pod te j red u k cji wyłączono jedynie generałów Malletskiego i B ontem psa251).
K ontynuując tę akcję, Rząd narodow y „m ając oA
względzie potrzebną oszczędność funduszów skarbo
w ych w stanow czej chwili, gdzie w szystkie w ysilenia zaledw ie n a pierw sze k r a ju potrzeby w ystarczyć mo
gą, pragnąc przedew szystkiem zapew nić reg u larn ą w ypłatę żołdu w ojsku czynnie n a lin ji b o ju użytemu,' obok zapew nienia przyzw oitego u trzy m an ia oficerom 1 generałom, k tó rzy z rozm aitych powodów n a lin ji b o ju obecnie użyci być nie mogli../" zarządzeniem s dnia 2 0 m arca 1831 r. L: 17.799/1.728 2“ ) podzielił w oj
skowych, pobierających żołd ze sk arbu państw a na;
1) czynnych na lin ji bojow ej, 2) czynnych za lin ją Ło
jową, oraz 3) obecnie nieczynnych. Pierw sza kaie- g o rja m iała nadal pobierać p ełn y żołd. W obrębie d ru giej k a teg o rji m ieli pobierać:
a) urzędnicy Kom isji rządow ej w ojny, K om isarjatu w ojskowego i t. p., o ile pobierali dotąd rocznie ponad 2 tysiące złp. — dwie trzecie, o ile pobierali dotąd po
niżej 2 tysięcy złp. — cały po b ieran y żołd;
b) generałow ie i oficerowie, oraz urzędnicy w o j
skowi:
201) Archiwum główne. A kta tyczące się ogólnych inzadzec.
L: 98 (dawna num eracja).
2B2) Jak poprzednio. A kta urządzeń. L: 2072.
172
... jf), od g e n e ra ła aż do m a jo ra w łącznie połow ę po
b ieran eg o żołdu;
2) k a p ita n o w ie — H » po b ie ran eg o żołdu;
3) p o ru czn icy i p o dp o ru czn icy — 3/4 p o bieran eg o żoMn i. i, d.
W o b ręb ie trz e c ie j k a te g o rji m ieli p o b ierać:
ą) do m a jo ra w łącznie — */» po b iera n eg o żołdu;
b) k a p ita n o w ie - ł/a p o b ie ra n eg o żołdu;
c) p o ru czn icy i pod p oruczn icy — pobieran eg o
żołdu. '
P ierw sz a k ą te g o rja o trzy m y w a ła obok pełnego upo
sażen ia ra c je żyw ności, k w a te rę i fu ra ż w n a tu rz e oraz w y n ag ro d zen ie za opał i św iatło.
.© rugą k ą te g o rja o trzy m y w a ła obok uszczuplonego uposażenia w y n ag ro d zen ie za k w a te rę , opał i św iatło, oraz. e w en tu a ln ie furaż, o ile m iała do niego p raw o n a stopie p o k o ju . {Od d n ia 19 k w ie tn ia p rzy zn a w an o Wy
n ag ro d zen ie za furaż).
T rzecia k ą te g o rja obok jeszcze b a rd z ie j uszczuplo
nego uposażen ia nic w ięc e j n ie otrzy m y w ała.
E k w iw alen t za o rd y n an sa w y n osił 15 groszy d zien n i e 253).
M W dalszem p o stan o w ien iu tycząeem się oszczędao- ści” R ząd n aro d o w y zarząd zen iem z d n ia 26 m arca 1-831 r. L: 18.961/1.893!t4) „odłącza... żołd generałów od kosztów; b iu r" . D o te j p o ry np. g e n era ł d y w iz ji w służ
b ie czynnej p o b ie ra ł łącznie z kosztam i b iu ra rocz
nie — 37.230 zł., z czego n a sam żołd p rz y p a d a ło — 27.230 zł., zaś n a b iu ro — 10.000 zł., g en era ł b ry g a d y — 20.805 zł., z czego sam żołd — 18.000 zł., zaś n a b iu ro —
^,81)5 zŁ T en d o d atek n a k o szty b iu rą , k tó ry otrzy m y -a5S) Rozkaz ogólny, Komisji rządow ej w ojny z dnia 7 m arca 1831 r. Jak porzednio.
*■*) Archiwum główne. A kta urządzeń. Ł: 2073, ;
w ali w szyscy generałow ie w w ym iarze 10.000— 2.805 zł-, stanow ił w rzeczywistości zwiększenie uposażenia i podlegał opłatom em erytalnym , i temsamem by i n a
stępnie w liczany do em erytury. W spomniane n ato miast zarządzenie stanowi, że dodatek n a koszty b r a ta należy się odtąd jed y n ie generałom, z a jm u ją c y m s ta nowiska dowódców, względnie zastępującym ich ofi
cerom, bez w zględu na stopień. Równocześnie obni
żono om aw iany dodatek, ta k że Wynosił 5.000—2.000 zł.
Zarządzeniem rów nież z dnia 26 m arca 1831 r.
L * 3.487 2B5) Rząd narodowy przyznał pensje, w w ym ia
rze rocznie 9.000—800 zł., żonom oficerów i u rz ę d n i
ków w ojskow ych, któ rzy dostali się do niewoli.
Rozkazem okólnym z dnia 25 kw ietnia 1831 Ł: 14.763/309256), Komisja rządowa w o jn y zarządziła, iż „.-.zostający w szpitalach ranni oficerowie m ają być utrzym yw ani kosztem skarbu, bez potrącania im żoł
du". Potrącano im jed y n ie w ynagrodzenie za opiął i światło.
Pow ołując się na postanow ienie Rządu narodowego ż: dnia 6 m arca 1831 r. Ł: 2811, Kom isja rządowa w oj
n y w dniu 13 m aja tego ro k u Ł: 27.553/10.188 *”) zarzą
dziła, iż „wszelkie u rlo p y bez w zględu n a czas, n a ja k i są w ydaw ane, udzielają się bez płacy“.
Zarządzenie Kom isji rządow ej w o jn y z dnia 13 czerw ca 1831 r. L : 32200/3883 358) „ W celu zaefiowa- nia koniecznej w dzisiejszych okolicznościach oszczęd
ności, a przedew szystkiem u jed n o stajn ien ia płacy Jed
nych i tychże sam ych stopni oficerskich, ja k również
M8) Jak poprzednio. A kta tyczące się ogólnych Ł: 98 (dawna num eracja).
25B) Jak poprzednio. A kta urządzeń. Ł: 2072.
257) Jak poprzednio.
20S) Jak poprzednio.
urztjetfee™.
przypuszczenia p u łk i now ej organizacji do preroga
ty w w ojska dawnego przez przyrów nanie płacy ofice
rów...*' w prowadzono z ważnością od dnia 1 czerwca 1831 r. nową ta ry fę uposażenia w ojska. T ary fa ta utrzym uje podział osób w ojskow ych na trzy, poprzed
nio w ym ienione k ateg o rje oraz zaznacza, że: „Wszel- kie u jęcia żołdu i w ynagrodzeń, ja k ie z porów nania nin iejszej ta ry fy z dotąd praw om ocną w ykażą się i na ęzks w o jn y w zawieszeniu zostaną, uw ażane być m ają za dług narodow y, po skończeniu w o jn y obrachowane i przez skarb publiczny w ynagrodzone będą“. To za
pew nienie uzasadnione je st znacznem obniżeniem żoł
du dla 1 k ateg o rji, to zn. wojskowych, czynnych na lin ji bojow ej, co spowodowało obniżenie żołdu rów nież dla dwóch dalszych kateg o ry j. A by one jed n ak nie zostały tem zbytnio dotknięte, zmieniono n a ich korzyść proporcję, ustaloną w poprzednio wspomnia- nem zarządzeniu Rządu narodowego z dnia 20 m arca 1831 r. L: 17.799/1.728. T ak np. generał dyw izji, k tó ry przed dniem 1 czerw ca 1831 r. otrzym yw ał n a lin ji bo
jo w ej tytu łem żołdu rocznie — 27-230 zł., po wspom
nianym term inie otrzym yw ał tylko 12.0 0 0 zł., zaś ge
n erał tego stopnia, czynny za lin ją bojową* otrzy
m yw ał po dniu 1 czerw ca nie połowę, lecz 4/« żołdu ge
n erała dyw izji, pozostającego na lin ji bojow ej, to zn.
9.600 zł., wreszcie generał dy w izji „obecnie nieużyty ‘ otrzym yw ał nie ł/s lec? 3/a żołdu generała tego stopnia, czynnego n a lin ji bojow ej, to zn. 6.000 zł. — W innych stopniach zmniejszono rów nież różnicę m iędzy pierw szą i drugą kategor ją, a trzeciej kategor ji przeważnie przyznano */» żołdu, pobieranego przez drugą k a te gor ję. Brano niew ątpliw ie pod uwagę, że pierw sza kategorja otrzym yw ała rÓAvnież i żywność.
iNowe uposażenie przedstaw iało się (na p rz y k łą r dach) w następu jący sposób (wym iar miesięczny) :
175
Kategor je :
1 2 3 '
generał b ry g ad y . . • 800 650 350 pułkow nik w piechocie . 600 400 200 pułkow nik w jeździe 636 424 2 1 2 pułkow nik w a rty le rji . 672 456 228
intendent generalny 1.000 700 500
500 400 250
p łatnik generalny . . — 700 350
naczelny lek arz dywiz. . 400 338 16 6 komisarz: w ojenny . . 300 300 152, i t. d.
O ile generał wzgl. oficer przed I czerwca pobieraj żołd, w yższy aniżeli norm alny, np. z ty tu łu służby w daw nej (K onstantynowskiej) gw ardji, to tra c ił obec
nie ten dodatek. Nie tracili go podoficerowie i żoł
nie
rze-Do żywności m iała praw o nadal ty ik o 1 k ąteg o rja z tem, że generałom i oficerom za każdą przysługującą im rację potrącano z żołdu po 9 groszy dziennie. Żoł
nierze pobierali nadal poprzedni żołd, uszczuplony n a tu raln ie o 9 groszy, stanow iących ekw iw alent racji żyw nościow ej/ otrzym yw anej z m agazynu w ojsko
wego. ...’ 1
Pierw sza i trzecia k ateg o rja m iała praw o do o trz y m yw ania k w ater w naturze, dru g a zaś pobierała w y
nagrodzenie za kw atery . Stanowiło to popraw ę połaże
nia trzeciej kategorji.