pułku gwardji narodowej warszawskiej. Pułk ten pod względem ubioru i uzbrojenia zasługuje na

2as) Jak poprzednio. Nr. 116 ż 1831 r.

33*V Archiw um a k t dawnych. Form acje 16 p u lk ó # piechoty, p u ł­

ków w arszaw skich i pow stania. L: "2ió.

wszelkie pochw ały■" 235). W trz y dni później znów:

„W czoraj przeszło przez stolicę na połę chw ały k ilk a now ych pułków piechoty w y b o rn ej postawy, u b ra ­ nych i uzbrojonych n ależy cie"23G). N atom iast n a po­

siedzeniu sejm owych izb połączonych w dniu 9 m arca 1831 r., w czasie dy sk u sji nad p ro jek tem udzielenia k re d y tu rządow i na potrzeby bieżące, je d en z posłów, przem aw iając w spraw ie k re d y tu dla Kom isji rządo­

w ej Wojny w kwocie 12 mil jonów złp., oświadczył:

„...przypominam... aby się czynniej zajęto zaspokoje­

niem potrzeb w ojska, bo dotąd jeszcze w idzim y nieu- branego, w sukm anach tylko żołnierza4* 287). Innego zdania b y ła np. płocka K om isja w ojew ódzka a m., że nie w arto przerabiać sukm an na wołoszki, gdyż „po­

dobna konfekcja nie tylko nie odpow iedziałaby za­

m ierzonem u celowi, ale nadto stałaby się powodem rozdrobnionej i m ozolnej rachunkowości oraz opóźni­

łaby ub ran ie p u łk ó w "338)- Zważyć jeszcze należy, iż w spom niana dy sk u sja sejm ow a odbyw ała się w czasie dla K om isarjatu w ojskowego najcięższym , albowiem wówczas, kied y on m usiał zaopatryw ać nowe pu łk i pie­

choty w ubiór i tę część ekw ipunku, któ ry ch w o je­

wództwa nie dostarczyły.

Z rozpoczęciem się działań w ojennych, pow ołano do życia instytucję, która, na wzór francuski, istniała w dobie Księstwa W arszaw skiego239). Okoliczność tę należy uw ażać nie ty lk o za utw orzenie w ram ach ad­

m inistracji w ojska now ej in sty tu cji czy organu, Jęcz pozatem za w y raźn y zw rot w stronę system u

admini-i30) D ziennik'Pow szechny Krajowy. JSir, 115 z 1831 rl 2:*“) Jak poprzednio. Nr. 116 z 183i r1.

D yaryusz sejm u. Tom lf. bCm

338) A rchiw um a k t dawnych. Form acje 16 pułków piechoty, pułków w arszaw skich i powstania- L: 32,16.,! B f

■ iiłi?'?)Rorśyf-i. Eile: A dm inistracja w wojsku /Księst^ą.-Wąrąmaw- skiego. Str.: 12 i następne, : r j .... i

stracji w ojskow ej francuskiej i temsamem systemśi adm inistracji w ojskow ej z czasów Księstwa W arszaw ­ skiego. A że tę nową in sty tu cję wprowadzono z roz­

poczęciem się działań w ojennych świadczy, że uw aża­

no ją za n ad ającą się na czas w ojny. Ponadto, nie w y ­ p a rła ona żadnej z istniejących instytucyj, lecz m iała załatw iać to kolegjalnie, co dotychczas załatw iał k w a­

term istrz jednoosobowo. Stał on się teraz w ykonaw cą uchw ał R ady gospodarczej i je j sekretarzem . O rgani­

zacja i zakres działania om aw ianej in sty tu cji w dobie pow stania, nie opierał się niewolniczo na obcych wzo­

rach, lecz został dostosowany do aktualnych potrzeb.

W aktach Komisji rządowej wojny znajduje się szereg opinij, przem aw iających za taką, czy inną organizacją wzgl. zakresem działania z powołaniem się, ja k ta, czy inna kw est ja b y ła unorm ow ana w postanow ieniach francuskich 240). Ze w zględu na odm ienny u stró j orga­

nizacy jn y w ojska w dobie Księstwa W arszawskiego a pow stania listopadowego, istn iały za czasów Księ­

stw a R ady gospodarcze leg jonow e i korpuśne (pułko­

we), a za czasów pow stania jed y n ie korpuśne (w po­

jedynczych pułkach i oddziałach). Ponadto w ostatnio wspom nianej dobie, R ady gospodarcze powołane b y ły jed y n ie do załatw iania spraw, tyczących się w ew nętrz­

n ej adm inistracji oddziałów, gdy w dobie Księstwa m iały jeszcze inne zadania.

K omisja rządow a w o jn y pismem z dnia 1 lutego 1831 r. L: 23102<1) zaw iadom iła naczelnego wodza, iż

„w zam iarze udoskonalenia adm inistracji w ew nętrz­

nej korpusów , szczególniej pod względem zaw iadyw a­

n ia funduszami, przedstaw iła rządowi p ro je k t u rzą­

dzenia o zaprow adzeniu Rad gospodarczych w ko rp u ­ sach w ojska“ i prosiła zarazem o zajęcie stanow iska

24°) Porówn. Archiw um główne. A kta tyczące się ogólnych urządzeń. L: 98 (daw na num eracja).

241) Jak poprzednio.

wobec tego p ro jek tu . N aczelny wódz pismem z dnia 4 lutego 1831 r. 242) „przełożył rządowi, iż dzieląc zda­

nie Komisji w te j mierze, uzn aje zaprow adzenie Rad gospodarczych zupełnie odpowiadającem dobni i po­

rządkowi, ta k pod względem całości funduszów, jako i udoskonalenia w ew nętrznej adm inistracji k o rp u ­ sów"- W te j sw ej opinji, wódz naczelny zaproponował zmianę treści szeregu postanow ień p ro jek tu , oraz za­

znaczył, że „pomiędzy przedm iotam i, k tó re podług rzeczonego p ro je k tu dla Rad gospodarczych zakreślo­

ne zostały, należałoby nadto donieść: układanie i przedstaw ianie wszelkich żądań, stanów, list i t. p.

dotyczących się w y p łaty lub dostaw y na rzecz k o rp u ­ su uskutecznić się m ianej, tudzież zakupyw anie wszelkich szczegółów ubioru, oporządzenia, u zb ro je­

nia i innych, k tó re b y przez rząd w naturze korpusow i dostarczanem i nie b y ły ; gdy bowiem R ada gospodar­

cza za rozrządzenie funduszam i je st odpowiedzialną, do n ie j nie zaś do kw aterm istrza należeć powinno trudnienie się użyciem ow ych4'. W m yśl tego postulatu uzupełniono odnośny p ro jek t. N atom iast nie uw zględ­

niono dalszego postulatu naczelnego wodza, zm ierza­

jącego do równoczesnego w prow adzenia rów nież in­

sty tu cji popisów

(kontrola

faktyczna)

wojska,

mimo, że naczelny wódz pow oływ ał się na związek, ja k i za­

chodzi m iędzy Radam i gospodarczemi a Inspekcją po­

pisów, a m. in., że same R ady gospodarcze „nie skła­

dałyby... zupełnej całości pod względem kontroli adm i­

n istracy jn ej". K ontrola adm inistracji oddziałów po­

została tedy p rz y generałach b ry g ad y i dyw izji, ja k to było w w ojsku Królestw a Polskiego.

Poprzednio,

w w ojsku Księstwa W arszawskiego istniała obok Rad gospodarczych in sty tu cja Inspekcji popisów, i w dobie pow stania czynione b y iy zabiegi (poza wspom nianym

S42) Jak poprzednio.

poprzednio postulatem naczelnego wodza) o utw orze­

nie te j in sty tu cji — lecz bezskutecznie.

R ady gospodarcze zostały utw orzone zarządzeniem Rządu narodow ego z dnia 6 lutego 1831 r . 24s), które

(w wyciągach) opiewa:

— „W szystkie szczegóły adm inistracji w korpusach w szelkiej broni pow ierzają się Radom gospodarczym, któ ry ch będzie obowiązkiem szczególnym zaw iadyw a­

nie funduszam i w każdym respective korpusie.

— Skład Rad gospodarczych ma być następujący:

a) W każdym p u łk u 'p iech o ty lub jazdy:

Pułkow nik prezydujący, dwóch sztabs-oficerów, je ­ den kapitan, je d en porucznik, jed en podporucznik, jeden podoficer

244)-— ...W yjąw szy pułkow nika wszyscy oficerowie, składać m ający Radę gospodarczą, w y b ran i będą większością głosów przez w szystkich oficerów te j sa­

m ej rangi w m iejscu konsystencji pułk u obecnych.

W p rzy p ad k u ubycia którego z oficerów Radę gospo­

darczą składających" bądź przez awans, bądź przez w yjście z służby, w ybranie nowego ty m samym spo­

sobem nastąpić powinno.

Podoficer, m ający być członkiem R ady gospodar­

czej, ob ran y będzie większością głosów przez oficerów tę Radę składających, w yjąw szy prezydującego...

K w aterm istrz sprawować będzie funkcję sekretarza R ady gospodarczej.

K w aterm istrz, lub oficer inny, tru d n iący się ubio­

rem lub uzbrojeniem , w żadnym przy p ad k u nie może być członkiem R ady gospodarczej.

— K ażdy korpus w razie oddzielenia się od sw ojej rezerw y, czyli zakładu, w rezerw ie te j utw orzy Radę gospodarczą filjalną, k tó re j skład będzie zastosowany

34s)i Archiwum a k t dawnych. A kta Sztabu głównego. L: 3241.

a?4). Inny skład byt w b a te rja c h a rty le rji i t. p.

w m yśl pow yższych p rzepisów do siły rezerw y , w mia-.:

rę j a k ta będzie się zbliżać do siły jed n eg o bataljoiH i, k o m p a n ji lu b szw adronu.

W rezerw ach tych, oddalonych od batałjonów lub szwadronów bojow ych n a te j sam ej zasadzie utworzo­

ne będą R ady gospodarcze.

— W szystkie członki R ady gospodarczej m ają głoś’

n arad zający się i stanowczy, najniżsi w stopniu i z starszeństw em głosują i podpisują naprzód: w ięk ­ szość głosów stanowi.

Członki, k tó re b y się stanow czo n ie zg ad z ały n a zda­

nie przez in n y c h p rz y ję te , m ogą ta k o w e w ra z z powo­

dam i zapisać w p ro to k ó le posiedzeń. C złonki R ad go­

spod arczy ch są odpow iedzialni z Osób i m a ją tk u za sw oje u ch w a ły i

działanie-— Przedm ioty, k tóre R ady na swych posiedzeniach rozbierać, stanowić i w protokóły zapisyw ać będą, są następu ją c e :

a) W pływ y wszelkich funduszów i zam knięcia kas korpusow ych miesięczne.

b) K w oty w ypłacone sałvo calculo kw aterm istrzow i, lub innym oficerom, trudniącym się kupnem szczegó­

łów ubioru, oporządzenia, uzbrojenia, łub rem onty, jeżelib y takow e przez rząd w naturze pułkow i dostar- czanemi nie były.

c) Zaw ieranie przez siebie kontraktów na dostawę wszelkich szczegółów ubioru, oporządzenia, uzb ro je­

nia i innych, lub zatw ierdzenie kon trak tó w przez tychże oficerów zaw ieranych i każdego ku p n a z w ol­

n ej ręki.

d) O pinjow anie nad dobrocią i ceną szczegółów dla korpusu nabyw ających się.

e) Zdanie rachunków przez kw aterm istrza, lub in ­ nych oficerów, któ ry m z k asy korpusu b y ły w ypła­

cane n a potrzebę p u łk u sum y salvo calculo z w ym ie­

nieniem rozchodu rzeczywistego dowodami uspjret

wiedli w ionemi i remanentów, oraz czyli te są do kasy

W dokumencie Powstanie listopadowe. Finanse i administracja wojska (Stron 167-173)