PODSTAWOWe POJęCIA
2. Podstawowe pojęcia w ujęciu normatywnym
KONSTyTUCJA RZeCZyPOSPOLITeJ POLSKIeJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. […]
Art. 16.
[Definicja wspólnoty samorządowej] 1. Ogół mieszkańców jednostek
[Zasada uczestniczenia samorządu terytorialnego/JST w sprawowaniu władzy publicznej; zasada przysługiwania samorządowi terytorialnemu istotnej części za-dań publicznych; zasada samodzielności samorządu terytorialnego/JST] 2.
Samo-rząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu wła-snym i na własną odpowiedzialność.
[...]
Art. 61.
[Zasada jawności działania organów władzy publicznej]1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów wła dzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyski-wanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodo wego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wy konują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z po wszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.
3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i pod miotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego inte-resu gospodarczego państwa.
4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.
Art. 62.
[Formy demokracji bezpośredniej]1. Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezy-denta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów sa morządu te-rytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.
2. Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje oso bom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub po zbawione praw publicznych albo wyborczych.
[...]
Art. 87.
[System źródeł prawa]
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
[...]
Art. 94.
[Właściwość wydawania aktów prawa miejscowego]Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawa-nia aktów prawa miejscowego określa ustawa.
[...]
Art. 148.
[Konstytucyjny organ nadzoru]Prezes Rady Ministrów: [...]
6) sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określo-nych w Konstytucji i ustawach,
[...]
Art. 163.
[Zasada domniemania kompetencyjnego JST]Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Kon-stytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
Art. 164.
[Konstytucyjna gwarancja pozycji ustrojowej gminy] 1. Podstawową jednostką
samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego okreś la ustawa.
[Zasada domniemania kompetencyjnego na rzecz gminy] 3. Gmina wykonuje
wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samo-rządu terytorialnego.
Art. 165.
[Osobowość prawna JST] 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość
prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.
[Sądowa ochrona samodzielności JST] 2. Samodzielność jednostek samorządu
Art. 166.
[Definicja zadań własnych JST] 1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu
po-trzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialne-go jako zadania własne.
[Pojęcie zadań zleconych] 2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa,
ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań pu-blicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
[…]
Art. 169.
[Ustrój JST] 1. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za
pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych.
[Władztwo personalne] 2. Wybory do organów stanowiących są powszechne,
równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kan-dydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa.
[Władztwo personalne] 3. Zasady i tryb wyborów oraz odwoływania organów
wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa.
[Władztwo ustrojowe] 4. Ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego
określają, w granicach ustaw, ich organy stanowiące.
Art. 170.
[Forma demokracji bezpośredniej wspólnoty samorządowej]Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wy borów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. Zasady i tryb przeprowa dzania refe-rendum lokalnego określa ustawa.
Art. 171.
[Kryterium nadzoru] 1. Działalność samorządu terytorialnego podlega
nadzoro-wi z punktu nadzoro-widzenia legalności.
[Konstytucyjne organy nadzoru] 2. Organami nadzoru nad działalnością
jedno-stek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.
[Stosowanie przez Sejm środka o charakterze nadzorczym] 3. Sejm, na
wnio-sek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialne-go, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.
Art. 172.
[Prawo zrzeszania się JST]2. Jednostka samorządu terytorialnego ma prawo przystępowania do międzyna-rodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecz-nościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
3. Zasady, na jakich jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, określa ustawa.
[...]
Art. 184.
[Sądowa kontrola działalności administracji publicznej]Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakre-sie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu tery-torialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.
[...]
Art. 203.
[…]
[Kontrola działalności JST] 2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować
działal-ność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunal-nych jednostek organizacyjkomunal-nych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
[...]
UMOWA MIęDZyNARODOWA
eUROPeJSKA KARTA SAMORZĄDU LOKALNeGO,
sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. […]