bezprocentowe*
* Fragmenty broszury pod takim samym tytułem, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego w Warszawie, Warszawa 1937.
BIBLIOTEKA MYŚLI SPÓŁDZIELCZEJ
w drodze kredytu bezprocentowego na cele go-spodarcze, na własny skromny warsztat zarob-kowy – społeczeństwo polskie odpowiedziało poparciem kas bezprocentowych, uiszczaniem na ten cel składek członkowskich, ofiar, zapo-móg zwrotnych, ofiarowaniem bezinteresownej pracy we władzach tych kas.
W tym samym kierunku pchała społe-czeństwo świadomość narodowa, poczucie łącz-ności moralnej z pozbawionymi chleba i pracy sferami narodu, przeświadczenie, iż znakomicie cementuje naród, gdy jego lepiej sytuowana „góra” przynosi realne poparcie „dołom”, niwe-cząc usiłowania, zmierzające do rozdarcia narodu nienawiścią społeczną i do osłabienia jego spójni i siły beznadziejną walką klasową.
Działalność kas bezprocentowych zna-lazła odpowiednie podłoże w stosunkach spo-łeczno-narodowych Polski współczesnej.
Naród nasz ujawnia niemałą tężyznę biologiczną, wyrażającą się – między innymi – w szybkim rozroście liczebnym. Daje nam to duże szanse w walce o byt – pod warunkiem wszakże, iż znajdziemy dla narastającej ludności źródła egzystencji materialnej. Nie możemy liczyć obecnie ani na szersze zarobkowanie na emigracji zamorskiej, ani na większe dochody z wychodźstwa sezonowego. Nie pochłaniają też w stopniu należytym wolnej energii gospodarczej naszych mas ludowych duże miasta, gdyż stoso-wana coraz powszechniej w świecie zasada samo-wystarczalności ogranicza możliwości wywozo-we przemysłu.
Przeludniona wieś, bezrobotni z osad i miast, wchodząca w czynne życie ekonomiczne młodzież, nie mogąc liczyć przeważnie na otrzy-manie pracy najemnej, muszą szukać podstaw samodzielnego zarobkowania. Szerokie w tym względzie możliwości posiadamy w dziedzinie handlu, rzemiosła, przemysłu, transportu, lecz brak środków pieniężnych staje na przeszkodzie.
Tutaj wysunęła się na czoło rola kas kre-dytu bezprocentowego, gdyż okazało się, iż w warunkach polskiej biedy można rozpocząć lub rozwinąć pracę handlową, rzemieślniczą czy drobnoprzemysłową nawet niewielkim zasobem kapitału, potęgując jego znaczenie wytężonym wysiłkiem, obrotnością i rosnącym bez ustanku poparciem społeczeństwa, które ocenia coraz jaśniej wagę historyczną opanowania przez ludność polską osad i miast handlu, rzemiosła i przemysłu.
Polskie chrześcijańskie kasy bezprocen-towe postawiły sobie za cel nieść pomoc nie-zamożnym Polakom wyznania chrześcijańskiego przez udzielanie bezprocentowych pożyczek na założenie lub prowadzenie przedsiębiorstwa handlowego, rzemieślniczego, a także rolnego oraz przez udzielanie porad zawodowych i praw-nych.
Te ważne komórki i ośrodki myśli i woli narodowo-gospodarczej zmierzają – cytujemy tu ich wzorowy statut – do tak postawionego celu przez:
1. udzielanie bezprocentowych pożyczek nie-zamożnym Polakom, chrześcijanom; 2. udzielanie w miarę możności porad
facho-wych w zakresie zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw gospodarczych oraz udzie-lanie wskazówek w sprawach podatkowych; 3. udzielanie informacji o szkołach
zawodo-wych, pismach fachozawodo-wych, możliwościach uzyskania kredytu;
4. urządzanie w miarę możności kursów za-wodowych, wykładów, odczytów, pokazów i pogadanek, mających na celu wykształce-nie zawodowe rzemieślników, drobnych kupców, rolników, ogrodników i księgo-wych;
5. zachęcanie drogą propagandy ludzi potrze-bujących zarobku do podejmowania wysił-ków w celu zakładania i prowadzenia róż-nych przedsiębiorstw gospodarczych; 6. podejmowanie imprez dochodowych,
ma-jących na celu przysporzenie dochodu sto-warzyszeniu;
7. zbieranie danych statystycznych, dotyczą-cych położenia gospodarczego ludności zamieszkałej na obszarze działalności sto-warzyszenia, a szczególnie danych doty-czących rzemiosła i drobnego kupiectwa. Kasy posiadać mogą członków: czynnych, wspierających, dożywotnich, honorowych. Czynni – płacą niewielkie wpisowe i niewy-sokie składki, dając częstokroć własną pracę społeczną. Wspierający – osoby fizyczne lub prawne – zobowiązują się do opłacania sta-łych, dobrowolnych składek, określonych przez Walne Zgromadzenie, na rzecz stowa-rzyszenia. Dożywotni – osoby fizyczne lub prawne – wpłacają jednorazowo większą składkę, nieraz paręset złotych, przewi-dzianą przez statut. Członków honorowych mianuje Walne Zgromadzenie w uznaniu zasług.
Gdy w ubiegłym 1936 roku stało się wi-docznym, iż polskie kasy bezprocentowe przyj-mują się na gruncie naszym i pełnić zaczynają bar-dzo żywotne zadania społeczne, trzeba było po-myśleć o powołaniu do życia specjalnego ośrod-ka, który by akcji organizowania kas i całej ich działalności wewnętrznej i zewnętrznej nadał od-powiedni plan, program, metody i tempo, który by skupił i powiązał istniejące polskie kasy bez-procentowe.
Ośrodek taki powstał w postaci Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego.
Zarejestrowana 17 sierpnia 1936 r. – od-była swe pierwsze Walne Zgromadzenie w War-szawie w lokalu Banku Towarzystw Spółdziel-czych dnia 13 września 1936 r., powołując do życia władze instytucji: Zarząd Główny i Główną Komisję Rewizyjną.
Terenem jej działalności jest obszar całej Rzeczypospolitej Polskiej. Siedzibą – Warszawa.
Celem jej, jak mówi statut: „jest podnie-sienie poziomu produkcji gospodarczej Polaków Chrześcijan za pomocą udzielania kredytu bez-procentowego”.
Do celu tego dąży z zachowaniem obo-wiązujących przepisów prawa przez (§ 4 statutu): 1. udzielanie bezprocentowego kredytu
pol-skim, chrześcijańskim Kasom Bezprocento-wym, istniejącym na terenie całej Rzeczy-pospolitej, z przeznaczeniem na użycie sum między Kasy rozdzielonych na bezprocen-towy kredyt, służący do podniesienia po-ziomu produkcji gospodarczej Polaków Chrześcijan;
2. badanie rozmiaru i jakości potrzeb gospo-darczych ludności, sposobu ich zaspakajania przez miejscowy przemysł, handel, rze-miosło, rolnictwo i zawody wolne, zbieranie dotyczących danych statystycznych, to wszystko celem zorientowania się w moż-liwościach założenia chrześcijańskiej kasy bezprocentowej;
3. udzielanie informacji osobom zaintereso-wanym o możliwościach założenia i pro-wadzenia przedsiębiorstwa gospodarczego w danej miejscowości;
4. zakładanie i współdziałanie w zakładaniu wymienionych Kas Bezprocentowych; 5. wykonywanie opieki fachowej nad Kasami
Bezprocentowymi, będącymi członkami stowarzyszenia, i udzielanie im porad prawnych;
6. wykonywanie dozoru fachowego nad dzia-łalnością Kas Bezprocentowych, będących członkami stowarzyszenia;
7. urządzanie i współdziałanie w urządzaniu odczytów, pogadanek, wystaw, pokazów, bibliotek, czytelń, kursów instruktorskich, zjazdów, filmów i imprez, propagujących cel i zadania stowarzyszenia;
8. wydawanie pism ulotnych i periodycznych, propagujących wymienione cele.
Pierwszy okres pracy Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego trwał od 13 września 1936 roku do 31 marca 1937 roku. Czego w tym czasie dokonano – o tym mówi zamieszczone poniżej sprawozdanie Zarządu Głównego, wygłoszone przez sekretarza Zarzą-du Głównego inż. Józefa Rząśnickiego na dru-gim z kolei Walnym Zgromadzeniu instytucji.
Odbyło się ono dnia 20 czerwca 1937 r. w lokalu Stowarzyszenia Chrześcijańskiego Właścicieli Nieruchomości m. st. Warszawy przy ul. Miodowej 7, gdzie też mieści się „Centralna Kasa”.
Drugie Walne Zgromadzenie stanowi ważny etap w rozwoju Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego i całego ruchu, toteż należy poświęcić mu tutaj odpowiednią dozę uwagi.
Po nabożeństwie w Kościele Wszystkich Świętych na Placu Grzybowskim, które odprawił pionier kredytu bezprocentowego ks. prałat dr Marceli Godlewski – rozpoczęto obrady Wal-nego Zgromadzenia, które zagaił prezes Zarządu Głównego inż. Józef Szmydt, przy udziale 70 delegatów, reprezentujących 65 kas bezprocen-towych, oraz przy udziale 15 członków „czyn-nych", tj. osób fizycznych.
Na przewodniczącego powołano inż. Zygmunta Kiełczewskiego z Zamościa, na sekretarza – redaktora Wacława Drozdowskiego z Warszawy. Ponadto w skład prezydium zapro-szeni zostali p.p. ks. prałat dr Marceli Godlewski z Warszawy, dr Tomasz Kożuchowski z Lublina, generał Piotr Łokucijewski z Warszawy, dr Józef Psarski z Ostrołęki, ks. prałat Franciszek Raczyń-ski z Sosnowca i adw. dr Józef Szmidt ze Lwowa.
Przyjęto następujący porządek obrad: 1. Odczytanie i przyjęcie protokołu
poprzed-niego Walnego Zgromadzenia z dnia 13 września 1936 roku.
2. Sprawozdanie Zarz. Głównego (p. inż. Józef Rząśnicki).
BIBLIOTEKA MYŚLI SPÓŁDZIELCZEJ
3. Sprawozdanie Głównej Komisji Rewizyjnej (p. prezes Hipolit Wąsowicz).
4. Działalność Kas zrzeszonych w Polskiej Centralnej Kasie Kredytu Bezprocento-wego (p. inż. Józef Szmydt).
5. Z doświadczeń Kasy Bezprocentowej (re-ferat ks. prałata dr Marcelego Godlewskie-go).
6. Zagadnienie środków finansowych (p. Wac-ław Niklewicz).
7. Zmiany w statucie Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego (p. adw. dr Sta-nisław Poraj-Wilczyński).
8. Określenie granic zobowiązań stowarzysze-nia wobec osób trzecich (p. Józef Grodzki). 9. Określenie granic pożyczek dla członków
rzeczywistych – kas bezprocentowych (p. Józef Grodzki).
10. Wysokość wpisowego i składek członkow-skich (p. inż. Zygmunt Ihnatowicz).
11. Budżet na rok 1937/1938 (p. Wacław Niklewicz).
12. Wybory Rady Głównej. 13. Zamknięcie obrad.
Sprawozdanie Zarządu Głównego – jak o tym wspominaliśmy – stanowi przedmiot osob-nego, niżej zamieszczonego referatu.
Sprawozdanie Głównej Komisji Rewi-zyjnej złożył jej Prezes p. Hipolit Wąsowicz, wnosząc o udzielenie Zarządowi Głównemu skwitowania z czynności.
Z kolei wygłosili referaty:
I. Inż. Józef Szmydt – pt. „Działalność kas zrzeszonych w Polskiej Centralnej Kasie Kredytu Bezprocentowego”.
II. Ks. prałat dr Marceli Godlewski – pt. „Z do-świadczeń Kasy Bezprocentowej”.
Treść tych niezmiernie interesujących referatów podajemy poniżej osobno, zaznacza-jąc, iż łącznie ze sprawozdaniem Zarządu Głów-nego, wygłoszonym przez p. inż. J. Rząśnickiego, stanowiły one podstawę żywej dyskusji, w której zabierali głos p. p. dr Lucjan Szpor ze Lwowa, W. Polkowski z Warszawy, Kasterski z Kielc, adw. dr M. Trajdos i J. Grodzki z Warszawy, M. Olech ze Lwowa, dr T. Kożuchowski z Lublina, ks. dr. Antoni Tworek z Sandomierza, inż. A. Strąbski z Milanówka, I. Sosnowski z Działdowa, A. Mro-zowski z Ostrowca Kieleckiego, inż. J. Karpiński z Końskich, M. Jedliczka z Łucka, L. Jóźwiak z Pruszkowa, adw. dr Szmidt ze Lwowa, S. Tomi-czek z Grodna, ks. Tywonek z Włocławka, S. Ko-byliński z Sokołowa Podlaskiego, J. Markiewicz z Pułtuska, dr Józef Klarner z Bełżyc.
[* * *]
Pełniejsza organizacja władz wyraziła się w powołaniu do życia Rady, złożonej z 24 człon-ków i 6 zastępców. Jest ona ogniwem pośrednim między Walnym Zgromadzeniem a Zarządem Głównym, a mogąc zbierać się częściej niż Walne Zgromadzenie i obejmując działaczy z różnych terenów Rzplitej przyczyni się do żywszego za-cieśnienia węzłów między kasami a ich centralą, reprezentować będzie ich położenie i potrzeby.
Równocześnie Rada ma być organem, z którego wyboru powstaje Zarząd Główny.
Do usprawnienia działalności stowarzy-szenia zmierza m.in. powierzenie Zarządowi Głównemu:
„roztaczania opieki nad polskimi chrześcijań-skimi kasami bezprocentowymi, należącymi do stowarzyszenia, oraz wykonywania nad-zoru i kontroli nad nimi, a także nad oddzia-łami, sekcjami i ekspozyturami stowarzysze-nia bądź bezpośrednio przez członków Za-rządu Głównego, bądź przez delegatów lub rewidentów”.
Uprzednio – kontrola nad rachunko-wością i kasorachunko-wością bezprocentowych kas oraz oddziałów centrali i sekcji należała do Głównej Komisji Rewizyjnej.
Zmieniony statut przewiduje istnienie członków czynnych, wspierających i honoro-wych.
Członkiem czynnym może być każda polska chrześcijańska kasa bezprocentowa. Tylko członkowie czynni, a więc tylko kasy bezprocen-towe, mają prawo głosowania na walnych zgro-madzeniach. Kasy przeto decydują o losach i działalności stowarzyszenia. Prawo to nie przy-sługuje ani członkom wspierającym, ani człon-kom honorowym.
Polska Centralna Kasa Kredytu Bezpro-centowego stała się w istocie rzeczy związkiem polskich chrześcijańskich kas bezprocentowych. Jej dalszy los oddany został całkowicie i bezwa-runkowo w ręce kas – czynnych członków stowa-rzyszenia.
Nie znaczy to wcale, aby członkowie wspierający, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, nie mieli bardzo ważnej roli do spełnienia.
Członkowie wspierający, jeśli chodzi o osoby fizyczne, mogą być członkami Zarządu Głównego i zarządów oraz komisji rewizyjnych w oddziałach, a także członkami sekcji. Mogą więc ofiarować swe siły obywatelskie na rzecz bezinteresownej pracy w stowarzyszeniu.
Przede wszystkim jednak mają oni usprawiedliwić swoją nazwę członków wspiera-jących przez zasilanie centralnej kasy stałymi składkami miesięcznymi.
Wpisowe dla członków wspierających (osób fizycznych i prawnych) wynosi 10 zł. Składka miesięczna – 3, 5, 10, 20, 50 i 100 zł, zależnie od deklaracji.
Wolno wyrazić nadzieję, znając ofiar-ność polską, iż w szeregach Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego nie zbraknie członków wspierających, którzy świadczyć zechcą wedle możności na tak realne, a tak piękne społeczne cele.
Dla rozwoju kredytu bezprocentowego ważną jest rzeczą bezpośrednie popieranie i wspieranie poszczególnych polskich chrześci-jańskich kas bezprocentowych. Niemniej wszak-że doniosłym zadaniem jest wszelka pomoc, w szczególności pieniężna, oddana centrali kas. Nie istnieje ona dla siebie samej. Istnieje dla zrze-szonych kas, dla polskiego kredytu bezprocen-towego, dla dania finansowych podstaw dąże-niom ludu polskiego do pracy w handlu, rze-miośle, transporcie, drobnym przemyśle, dla ważkiego celu wyrwania z rąk obcych tysięcy placówek gospodarczych w miastach, osadach i wsiach, dla dawania podstaw samodzielnego zarobkowania licznym tysiącom bezrobotnych, cierpiących nędzę rodaków, a przede wszystkim wchodzącej w czynne życie gospodarcze młodej generacji Polaków.
Polskie kasy bezprocentowe powstały i organizują się nie dla zadokumentowania dok-tryny pożyczek bezprocentowych. W systemie kredytowym naszego kraju decydujące, górujące znaczenie mają i będą posiadały instytucje kre-dytu oprocentowanego. Kredyt bezprocentowy ma przed sobą skromne, lecz niezmiernie w chwili obecnej doniosłe zadanie uzupełnienia organizacji kredytu na jego najniższym poziomie, wśród tych, którzy nie stanowią jeszcze materiału dla instytucji, banków i kas różnego rodzaju, udzielających kredytu na procent. Nie ulega wątpliwości, że wielu spośród pożyczkobiorców w polskich kasach bezprocentowych, gdy rozwi-ną swoje drobne dziś placówki gospodarcze, staną się klientami instytucji kredytu oprocento-wanego: banków, kas komunalnych, spółdzielni kredytowych.
Dla powołania do życia polskiego kre-dytu bezprocentowego nie była decydującą zasa-da wyrównania szans konkurencyjnych między ludnością polską a żydowską. Niewątpliwie zasada ta odegrała pewną rolę, gdyż wiadomo dobrze, jak wielkimi środkami zagranicznymi i krajowymi operują żydowskie kasy bezpro-centowe i jak poważne jest ich znaczenie w kon-kurencji mas żydowskich z ludnością polską, bio-rącą się masowo za drobnohandlowe, rzemieśl-nicze i drobnoprzemysłowe zajęcia. Elementarna zasada słuszności wymaga postawienia polskich straganiarzy, sklepikarzy, kupców, rzemieślników, w takie samo (do czego nam jeszcze daleko) położenie, w jakim znajdują się Żydzi.
O zorganizowaniu polskiego kredytu bezprocentowego zadecydowała pozytywna potrzeba społeczna, zadecydowała luka, jaka istniała w systemie kredytowym polskim przez zupełny brak stosownego kredytu dla najdrob-niejszych warsztatów pracy polskiej, w których praca, wysiłek fizyczny, obrotność wybija się na plan pierwszy, w których jednak niezbędny jest, choćby skromny, kapitał pieniężny.
Luka ta stała się szczególnie dotkliwą i rażącą w latach ostatnich, gdy liczne tysiące Polaków ze wsi, osad i miast, młodych i starszych, stojąc przed groźnym widmem bezrobocia i gło-du, weszły na drogę handlu, rzemiosła i drobne-go przemysłu, spełniając równocześnie wielkie zadanie historyczne – przywrócenia polskiego charakteru naszym skupieniom miejskim i wy-tworzenia tak cennej społecznie i gospodarczo sfery drobnych i średnich polskich wytwórców i posiadaczy.
Wolno żywić nadzieję, że Państwo Pol-skie i jego organa, że przedsiębiorstwa państwo-we, że wszelkiego typu samorządy odniosą się z całą życzliwością do wysiłków organizowania kredytu bezprocentowego dla Polaków, że poprą je wydatnie w interesie rozwoju Narodu Polskie-go i jePolskie-go Państwa.
Możemy być dumni i pełni najlepszych nadziei, że nasz ruch kredytowo-bezprocentowy nie tylko doznał tak życzliwego dotąd poparcia ze strony społeczeństwa, niektórych samorządów, Banku Gospodarstwa Krajowego, lecz w szcze-gólności zdołał skupić w zarządach i komisjach rewizyjnych kas około 2000 działaczy społecz-nych ze wszystkich warstw społeczspołecz-nych, którzy
BIBLIOTEKA MYŚLI SPÓŁDZIELCZEJ
z zapałem i poświęceniem ofiarowują bezintere-sownie swoją energię i wielkie częstokroć do-świadczenie dla podjętych zadań. Tym moralnym oddaniem się idei, szczerym poświęceniem, rzetelnym wysiłkiem obywatelskim stoją prace, narody i państwa.
Mieczysław Trajdos Członek Zarządu Głównego
Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego
Sprawozdanie Zarządu Głównego z działal-ności Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bez-procentowego za czas od dnia 13 września 1936 r. do dnia 31 marca 1937 r.
Statut stowarzyszenia „Polska Centralna Kasa Kredytu Bezprocentowego” został zatwier-dzony przez Komisariat Rządu na m. st. Warsza-wę w dniu 17 sierpnia 1936 r.
Pierwsze Walne Zebranie odbyło się w dniu 13 września 1936 r. i wybrany został Zarząd Główny w osobach: Grodzki Józef, inż. Ihnatowicz Zygmunt, Niklewicz Wacław, inż. Rząśnicki Józef, inż. Szmydt Józef, adw. dr Traj-dos Mieczysław i adw. dr Poraj-Wilczyński Stanisław oraz Komisja Rewizyjna w osobach: Kozubowski Bolesław, Krasuski Stefan, dyr. Kul-czycki Marian, Smolikowski Eugeniusz i Wąso-wicz Hipolit.
Zarząd Główny po ukonstytuowaniu się podzielił między sobą czynności jak następuje: p. inż. Szmydt Józef – Prezes
p. adw. dr Poraj-Wilczyński Stan. – Wiceprezes p. inż. Rząśnicki Józef – Sekretarz
p. Niklewicz Wacław – Skarbnik p. inż. Ihnatowicz Zygmunt – Zastępca
sekretarza
p. Grodzki Józef – Zastępca skarbnika p. adw. dr Trajdos Mieczysław – Członek
Zarządu.
Komisja Rewizyjna ukonstytuowała się jak następuje:
p. Wąsowicz Hipolit – Prezes p. Kozubowski Bolesław – Członek p. Krasuski Stefan – Członek p. Kulczycki Marian – Członek p. Smolikowski Eugeniusz – Członek
Pierwszym dniem pracy Zarządu Głów-nego, po powołaniu go do życia przez pierwsze Walne Zebranie, był dzień 15 września 1936 r.
Biuro Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego zainstalowało się czasowo od 15 IX 36 do 9 XI 36, korzystając z uprzejmości p. adw. dr Poraj-Wilczyńskiego Stanisława, w jego prywatnym mieszkaniu przy ul. Złotej nr 34. Biuro czynne było od godz. 11 do 13.
Dnia 9 listopada 1936 r. otrzymała Pol-ska Centralna Kasa Kredytu Bezprocentowego pokój biurowy z urządzeniem, światłem, opałem, telefonem i służbą zupełnie bezpłatnie od Stowa-rzyszenia Chrześcijańskiego Właścicieli Nieru-chomości m. Warszawy w lokalu przy ul. Miodo-wej nr 7 m. 5. Biuro Stowarzyszenia jest czynne od godz. 9.30 do 16, interesantów załatwia się w godzinach od 10 do 14. Organizatorem i kie-rownikiem biura jest p. inż. Józef Rząśnicki. Personel biurowy Zarządu Głównego w okresie sprawozdawczym i do obecnej chwili stanowi kilka osób, które swoją bezpłatną i ofiarną pracą umożliwiły Zarządowi Głównemu utrzymanie tej centralnej organizacji chrześcijańskich kas bezprocentowych i doprowadzenie jej do obec-nego stanu rozwoju. Pracy w biurze centrali jest bardzo dużo, gdyż zainteresowanie szerokich warstw społeczeństwa polskiego kasami bezpro-centowymi jest wielkie. Zarówno niezbędna korespondencja z kasami już czynnymi, jak i współdziałanie w organizacji nowych kas wy-maga wielkiego nakładu pracy, która przy dotych-czasowym braku personelu płatnego obarczała całkowicie szczupłe grono osób, które ofiaro-wały swą bezinteresowną pracę w biurze Zarządu Głównego.
Zarząd Główny odbył w okresie od 15 września 1936 r. do 31 marca 1937 r. 26 posie-dzeń. W tym okresie wykonane zostały przez Zarząd Główny następujące prace:
1. Statut wzorowy dla Polskich
Chrześcijańskich Kas Bezprocentowych. 2. Druki do rejestracji kas.
3. Instrukcja organizacyjna dla Komitetów Za-łożycielskich.
4. Druki urzędowania dla kas bezprocentowych, a mianowicie: a) deklaracje członkowskie, b) legitymacje członkowskie, c) wnioski pożyczkowe, d) zobowiązania dłużnicze, e) blankiety obligów, f) asygnariusze kasowe.
g) książeczki obrachunkowe dla pożyczają-cych.
5. Regulamin dla Zarządów kas bezprocento-wych.
6. Regulamin biurowości i rachunkowości dla kas.
7. Księgi biurowe. 8. Księgi rachunkowe.
Sekretariat Zarządu Głównego w okre-sie sprawozdawczym:
otrzymał 812 pism, wysłał 1460 pism,
załatwił interesantów w liczbie 207 osób, udzielił informacji telefonicznych 186.
Zarząd Główny odbył w sprawie ujed-nostajnienia organizacji kas bezprocentowych 16 konferencji.
Zarząd Główny wystąpił do Minister-stwa Skarbu o przyznanie chrześcijańskim kasom bezprocentowym zwolnienia od opłat stem-plowych. Zwolnienie to zostało przyznane re-skryptem Ministerstwa z dnia 9 listopada 1936 r. Nr D. V. 50667 5 36. Wkrótce po tym uzyskano dodatkowo zgodę Ministerstwa Skarbu na zwol-nienie od opłat stemplowych także i tych kas, które, jakkolwiek rządzą się statutami odmien-nymi, lecz są członkami rzeczywistymi Polskiej Centralnej Kasy Kredytu Bezprocentowego. Ministerstwo Skarbu udzieliło tej zgody pod warunkiem, iż kasy te do dnia 31 grudnia 1937 r. przejdą na statut wzorowy, opracowany przez P. C. K. K. B. Wyjątek przyznany został jedynie