Postać opracowanych modeli

Informacje i wiedza o produktach są powiązane, dzielone i udostępniane konsekwentnie wzdłuż łańcuchów dostaw, ale nie tylko ze względu na przepisy, ale także rosnące wymagania konsumentów dotyczące możliwości śledzenia pochodzenia produktów (GS1 AISBL, 2017). Ze względu na sposób komunikacji można przyjąć, że istnieją co najmniej trzy metody

89

realizacji traceability. W zarządzaniu łańcuchem dostaw żywności można zaobserwować następujące metody realizacji traceability, które opierają się o zarządzanie numerem partii:

1) tradycyjna – oparta o wymianę danych w sposób tradycyjny: papierowy lub elektroniczny (najczęściej mail, faks),

2) systemowa – oparta o wymianę danych w sposób systemowy pomiędzy systemami IT partnerów handlowych, często z wykorzystaniem standardowych komunikatów elektronicznych (Sokołowski, 2014, s. 44), czyli w oparciu o EDI (z ang. Electronic

Data Interchange),

3) zdarzeniowy – w oparciu o rejestrację zdarzeń zarówno w łańcuchu dostaw, jak i wewnątrz organizacji z wykorzystaniem przetwarzania danych w chmurze, np. w oparciu o zdarzeniową bazę danych (EPCIS).

O ile najczęściej kluczem identyfikacyjnym i relacyjnym jest numer partii, o tyle sposób komunikowania o tym numerze i powiązanych z nim danych jest różny. W odniesieniu do obecnie stosowanych przez przedsiębiorstwa produkujące i handlujące żywnością każdy z 3 wymienionych powyżej metod może realizować traceability w oparciu o rejestrację partii produkcyjnej, jednak podstawowym wyróżnikiem pomiędzy tymi metodami jest choreografia przepływu danych traceability. W niniejszej pracy przyjęto, że model traceability wynikający z 2 metody nazywa się lot-based traceability. W przypadku metody 3 model nazywa się event-based traceability. Podział ten wynika przede wszystkim ze sposobu w jaki dane traceability są przechowywane i udostępniane uczestnikom łańcucha dostaw.

 w modelu lot-based traceability przepływ informacji opiera się o relację: jeden krok wstecz i jeden krok naprzód; model umożliwia wymianę danych pomiędzy bezpośrednimi partnerami handlowymi, czyli jeden do jednego,

 w modelu event-based traceability przepływ informacji opiera się o relację: jeden do wielu lub wielu do jednego; model umożliwia dzielenie się informacją o zdarzeniach w ramach repozytoriów scentralizowanych baz danych (jeden do wielu) lub komunikacji pomiędzy repozytoriami lokalnych baz danych (wielu do jednego); istotne jest również to, że model ten nie wyklucza przepływu informacji w relacji: jeden do jednego.

Jednak to czy firmy wykorzystują do komunikacji ustandaryzowanych narzędzi takich jak EDI, EPCIS czy też radzą sobie bez nich wpływa na efektywność zarządzania procesem traceability.

90

Stąd w dalszej części pracy – rozdział 5, zbadano i porównano efektywności realizacji traceability dla poszczególnych modeli. Porównanie modeli lot-based i event-based traceability przedstawia Rysunek 10. Należy zwrócić uwagę, że realizując procesy traceability w ramach modelu event – based traceability funkcjonalnie realizujemy to samo co w modelu lot – based traceability. Różnica polega na tym, że choreografia przepływu danych w modelu event – based traceability zapewnia większą efektywność i niezawodność zarządzania i dzielenia się danymi w całym łańcuchu dostaw. Stąd można stwierdzić, że jest to model pełniejszy i nowocześniejszy niż lot – based traceability.

91

Rysunek 10. Modele: lot-based i event-based traceability Źródło: opracowanie własne

92

W modelach występują następujące pojęcia:  Krytyczne zdarzenia traceability (KZT)

 są to rzeczywiste procesy/podprocesy i zdarzenia, które wystąpią w odniesieniu do obiektów identyfikowalnych podczas ich cyklu życia, takie jak: przyjęcie, produkcja, pakowanie, kompletacja, wydanie, transport,

 Kluczowe elementy danych (KED)

 są to dane, które opisują rzeczywiste zdarzenia KZT; dane te będą zwykle obejmować pięć wymiarów: kto, co, gdzie, kiedy, dlaczego.

Za każdym razem, gdy w dowolnej organizacji/ogniwie łańcucha dostaw odbywa się proces związany z traceability, generowane są dane. Te dane z kolei udostępniają treść biznesową aplikacjom korzystających z nich i obejmują pięć wymiarów, występujących w modelu jako pytania: kto, co, gdzie, kiedy, dlaczego. Wyjaśnienie tej części modeli jest następujące:

 Kto: Które strony są zaangażowane w proces traceability?

 kto jest zaangażowany w obsługę, przechowywanie czy posiada na własność obiekty identyfikowalne, czyli kto jest podmiotem procesu traceability w łańcuchu dostaw.

 Co: Co jest głównym obiektem procesu traceability? Jakie powiązane obiekty/atrybuty należy śledzić?

 unikalna identyfikacja obiektów śledzonych, które przemieszczają się w łańcuchu dostaw, czyli przedmiotów procesu traceability; mogą to być produkty, ale także przesyłki produktów, inne fizyczne lub wirtualne obiekty, takie jak środki transportu, sprzęt (w tym opakowania zwrotne) i dokumenty.

 Gdzie: Gdzie te procesy/zdarzenia miały miejsce?

 unikalna identyfikacja lokalizacji, przez które obiekt śledzony się przemieszcza w łańcuchu dostaw; może to być miejsce produkcji, określona linia produkcyjna, magazyn, pole odkładcze, punkt sprzedaży, statek czy wagon kolejowy.

 Kiedy: Kiedy wystąpiło zdarzenie, które obejmowało ten obiekt?

 identyfikacja daty, godziny, okresu czasu, kiedy wystąpiło określone zdarzenie; dzięki temu możliwe jest określenie osi czasu dla przemieszczającego się obiektu w łańcuchu dostaw.

93

 Dlaczego: Co się stało? Podczas jakiego procesu biznesowego miało miejsce określone zdarzenie? Jakie transakcje biznesowe miały miejsce? Dlaczego obiekt znajdował się w tym miejscu w tym czasie?

 odpowiedzi na te pytania budują historię danego obiektu śledzonego i kontekst biznesowy wokół wydarzeń, które wystąpiły w łańcuchu dostaw; procesy związane z wysyłką czy odbiorem mogą oznaczać zmianę własności obiektu śledzonego, procesy produkcji czy kompletacji z kolei nieodwracalnie zmieniają zakres śledzenia (łączenie składników, mieszanie partii surowców itp.).

Oba modele mogą być wykorzystywane do realizacji traceability wewnętrznego jak i zewnętrznego. Jednak ze względu na dostępność technologii i skalę zakresu danych procesów wewnętrznych, model event – based traceability jest stosowany i dedykowany głównie w obszarze traceability zewnętrznego.