Zakres badania

W ramach prac badawczych analizie, a następnie modelowaniu poddane zostały następujące procesy:

a) proces przepływu partii produkcyjnej u producenta, b) procesy przyjęcia, kompletacji i wydania u dystrybutora, c) proces przyjęcia w sklepie,

d) proces awaryjnego wycofania towaru w każdym ogniwie łańcucha dostaw.

Wybór akurat tych wymienionych procesów podyktowany był następującymi uwarunkowaniami:

a) jest to proces, który obejmuje cały przepływ od przyjęcia surowca do wyprodukowania partii produktu finalnego; w tym przypadku z 1 partii surowca powstaje 1 partia produkcyjna, dlatego możliwe jest w tym przypadku „uchwycenie” całego procesu traceability w ramach jednego procesu,

b) proces przyjęcia u dystrybutora jest związany z przyjęciem więcej niż jednej partii produkcyjnej, z kolei w procesie kompletacji przygotowany towar do wysyłki składa się z więcej niż jednej partii produkcyjnej; to implikuje podejście do mapowania procesu traceability, który w tym przypadku należy zbadać zarówno w odniesieniu do przyjęcia, kompletacji jak i wydania towaru,

c) w przypadku ostatniego ogniwa łańcucha dostaw, w kontekście badania procesu traceability mamy do czynienia z jednym procesem, czyli przyjęciem dostawy; biorąc pod uwagę cały łańcuch dostaw to właśnie w tym miejscu kończy się proces traceability, dlatego zbadano wyłącznie proces przyjęcia w sklepie,

d) ten proces został przeanalizowany i zmapowany u każdego z uczestników badania: producenta, dystrybutora i w sklepie.

100

Metodyka prezentowana w niniejszej pracy opiera się o analizę i modelowanie procesów zarządzania traceability w przedsiębiorstwach łańcucha dostaw produktów żywnościowych. Powstałe modele referencyjne odnoszą się do modeli procesów realizacji traceability w każdym z badanych podmiotów i w całym łańcuchu dostaw.

Metodyka zgodnie, z którą dokonano badań przedstawionych w rozdziale 5 opiera się na następujących krokach:

1) analiza operacyjna obejmująca następujące elementy:

 przeprowadzenie wywiadu w obszarze przebiegu procesu, który badamy z osobami operacyjnie odpowiedzialnymi za danym proces,

 identyfikacja przebiegu realizacji procesu traceability i awaryjnego wycofania w 3 podmiotach łańcucha dostaw produktów żywnościowych,  mapowanie zidentyfikowanych procesów za pomocą narzędzia iGrafx® w

oparciu o standard BPMN,

2) parametryzacja – wyznaczenie wskaźników oceny efektywności dla obecnych i referencyjnych modeli traceability: lot – based i event – based traceability, czyli Kluczowych Wskaźników Efektywności (z ang. Key Performance Indicators, KPI),

3) zdefiniowanie miejsc potencjalnych zmian procesowych poprzez analizę Krytycznych Zdarzeń Traceability (KZT) i Kluczowych Elementów Danych (KED) w obszarze procesowym i wykorzystania standardów identyfikacyjnych i komunikacyjnych,

4) opracowanie modeli stanu obecnego (modele analityczne AS IS: realizacji traceability i awaryjnego wycofania) oraz docelowego – po wprowadzeniu zmian wynikających z zastosowania założeń modeli referencyjnych (lot – based i event – based traceability) dla:

 każdego z podmiotów łańcucha dostaw,  całego łańcucha dostaw,

5) weryfikacja modeli poprzez eksperyment symulacyjny z wykorzystaniem modelu AS IS realizacji traceability i modeli TO BE: lot – based i event based traceability dla 3 badanych podmiotów, za pomocą narzędzia iGrafx® w oparciu o standard BPMN,

101

Wybór wskaźników, które posłużyły parametryzacji modeli procesowych był podyktowany koniecznością uzyskania wyników umożliwiających sprawdzenie hipotezy, która

dotyczy wpływu zastosowania standardów identyfikacyjnych

i komunikacyjnych w osiągnięciu większej efektywności procesu traceability. Uwzględniając definicje literaturowe (Stachak, 2006, s. 126), można przyjąć, że mierniki to wzory do obliczenia wskaźników, natomiast wskaźniki to wyniki mierzenia za pomocą mierników. Stąd zaproponowano następujące wskaźniki, czyli tzw. KPI dla celów badania:

 średni czas realizacji procesu – czas obsługi każdego z badanych procesów; zawiera się w nim czas pracy i czas oczekiwania, czas nieaktywności natomiast nie jest wliczony,

 uśredniony całkowity czas pracy w procesie – średni czas aktywnej realizacji procesu przez pracowników zaangażowanych w badany proces; obliczany jest na podstawie czasu trwania wszystkich czynności występujących w tym procesie,

 procentowe zaangażowanie zasobów procesowych – średnie, procentowe wykorzystanie pracowników lub roli biznesowej, czyli zazwyczaj grupie pracowników odpowiedzialnych za realizację określonego fragmentu badanego procesu.

Należy zwrócić uwagę, że wymienione KPI były wyznaczane zarówno dla modeli AS IS, jak i TO BE, a więc docelowych modeli lot – based i event – based traceability. To oznacza, że uzyskano bazę porównawczą wyników, umożliwiającą formułowanie wniosków podsumowujących badanie. Poza tym dzięki uzyskanym wynikom możliwe było praktyczne zweryfikowanie modeli traceablity.

W celu analizy procesu awaryjnego wycofania podjęto próbę zbadania dwóch wskaźników jakościowych zdefiniowanych następująco:

 wskaźnik procentowej efektywności wycofania – ilość towaru zidentyfikowanego/zablokowanego w stosunku do całkowitej ilości zgłoszonego towaru do wycofania (w %),

 miernik średniego kosztu wycofania – średni koszt wycofania serii produktu w określonym czasie, który jest sumą kosztów: wytworzenia lub/i dystrybucji, logistyki zwrotnej, działań komunikacyjnych i PR, a także innych działań naprawczych.

102

Jednak ze względu na brak możliwości pozyskania danych od podmiotów badanych lub dostarczenie niepełnych informacji, nie uwzględniono tych wskaźników w badaniach. Należy zwrócić uwagę, iż dane umożliwiające obliczenie zaproponowanych wskaźników jakościowych są wrażliwe z punktu widzenia przedsiębiorstw. Stąd brak chęci do ich udostępniania, nawet w celach badawczych.

Reasumując zastosowanie opracowanej metodyki w niniejszej pracy można stwierdzić, że służy ona weryfikacji modeli referencyjnych, a tym samym założeń, które były genezą modeli lot – based i event based traceability. Podejście to jest przedstawione na rysunku 11.

Rysunek 11. Weryfikacja modeli referencyjnych lot – based i event – based traceability Źródło: opracowanie własne

Niewątpliwie jednym z kluczowych elementów weryfikacji modeli, a tym samym płaszczyzną dającą możliwość sprawdzenia hipotez jest określenie Krytycznych Zdarzeń Traceability w ramach analizowanych procesów. Umiejętne zaprojektowanie zmian w modelach procesowych, na podstawie KZT i KED stanowi podstawę do estymacji teoretycznych modeli w środowisku rzeczywistej realizacji procesów traceability. W ten sposób możliwe jest empiryczne zweryfikowanie modeli. Poza tym porównawcze wartości KPI dla każdego z badanych procesów umożliwiają sprawdzenie czy przyjęte założenia w modelach mają faktycznie wpływ na efektywność procesów traceability.

103