kle ciała krystaliczne, bezbarw ne lub barwne
3. Prawo działania mas
1. O dw racalność reakcyj chem icznych.
— D o w ie d z ie liś m y się w yż«! (str. 116), iż ż e la z o w t e m p e r a t u r z e w y s o k ie j ro z k ła d a p a r ę w o d n ą , w y w i ą z u j ą c z w o d y w o d ó r i t w o r z ą c t l e n e k ż e la z a . L e c z— 122 —
o d w ro tn ie w o d ó r d z ia ła ć m o że n a t l e n e k ż e la z a , o d t w a r z a j ą c ciała,, k tó re w p ie r w s z y m p r z y p a d k i! b y ł y n a p o c z ą t k u (str. 120). T a sama, r e a k c j a m o że w ięc o d b y w a ć się w o b u k ie r u n k a c h , a k t ó r e d z ia ła n ie p r z e w a ż y , to z a le ż y p r z e d e w s z y s tk ie m od ilości d z ia ł a j ą c y c h ciał, c z y li od s t o s u n k u i c h m a s . — D o p r o w a d z a ją c do r o z g r z a n e g o ż e la z a w c ią ż n o w e ilości p a r y w o d n e j, a u s u w a j ą c p o w s t a j ą c y w o d ó r, m o ż e m y c a łk o w ic ie z a m ie n ić że la z o n a t l e n e k i o tr z y m a ć r ó w n o w a ż n ą ż e la z u ilość w o d o ru . N a o d w ró t, d z ia ł a j ą c d o s ta t e c z n ą ilo ścią r o z g r z a n e g o w o d o ru , m o ż n a c a ły t l e n e k ż e la z a z p o w r o te m z a m ie n ić n a że
lazo. D z ia ła n ie ż e la z a n a p a r ę w o d n ą j e s t w ięc r e a k c j ą o d w r a c a ln ą . — - W z a s a d z ie w s z y s t k i e r e a k c j e s ą o d w r a c a l n e . D la z a z n a c z e n ia, że r e a k c ja j e s t o d w ra c a ln a , u ż y w a m y w r ó w n a n ia c h c h e m ic z n y c h z n a k u M im o to j e d n a k w p o p r z e d n ic h r ó w n a n ia c h c h e m ic z n y c h u ż y w a liś m y , a i n a d a l c z y n ić to z w y k le b ę d z ie m y , z n a k u = , k t ó r y o z n a c z a , że r e a k c j a p r o w a d z i o s ta te c z n ie do c ia ł w y p i s a n y c h p o p r a w e j s tro n ie z n a k u r ó w n a n ia . C z y n im y to t a k , p o n ie w a ż w w ie lu p r z y p a d k a c h r e a k c ja o d w r o tn a o d b y w a się w s t o p n i u b a r d z o n ie z n a c z n y m , n ie r a z d la te g o , że je d n o z cia ł p o w s t a j ą c y c h p r z y r e a k c j i o p u s z c z a śro d o w isk o (m iejsce), w k tó r e m r e a k c j a z a c h o d z i, co o z n a cza ć b ę d z ie m y w r a z ie p o tr z e b y s tr z a ł k a m i p io n o w e m i: ( f ) , l u b ( I ) .
R e a k c j a w y m i a n y w o d o ru n a m e ta l w k w a s a c h , n p . n a c y n k : Z n + H $SO ^ 7^ Z n S O \ + H 2 ( t )
j e s t p r a k t y c z n i e n ie o d w r a c a ln a , w o d ó r b o w ie m n ie p o z o s ta je w r o z tw o rz e , lecz u c h o d z i w p o s ta c i g a z u ( t ) i n ie s t y k a się z w y t w o r z o n y m Z n S O 4. W o d ó r zaś ro z p u s z c z o n y w r o z tw o r z e p o d z n a c z n e m
c iś n ie n ie m m ó g łb y z p o w r o te m w y d z ie la ć Z n z r o z t w o r u Z n S O w i o d t w a r z a ć k w a s s ia rk o w y .
D o ś w i a d c z e n i e . — Jak o przykład, ilu stru jący poglądowo wpływ masy na przesunięcie reakcji w jedną lub d ru g ą stronę, może służyć np. reakcja pomiędzy chlorkiem antymonu SbCl% i wodą H.t O, odbywająca się według równania:
SbCl3 + 3 H 20
71
± Sb (OH) 3 ( I ) + 3 H Cl.Przez dodanie dostatecznego nadm iaru wody do klarowanego począt
kowo roztworu SbCl3 w ytw arzam y biały, opadający na dno ( j ) osad Sb(O H )^, tj. przesuwamy reakcję w prawo. Dolewając natom iast do wytworzonego już osadu coraz to więcej stężonego H Cl, rozpuszczamy ten osad i przesuwamy reakcję w lewo.
2. R ó w now aga reakcyj chemicznych.
— J e ś l i j e d n a k c ia ła , w y t w a r z a n e p r z e z d a n ą r e a k c ję w j e d n y m lu b d r u g im k ie r u n k u , n ie— 123 —
u s u w a j ą się ze ś ro d o w is k a , w k tó r e m r e a k c j a się o d b y w a , n a t e n c z a s r e a k c j a n ie m o ż e o d b y ć się c a łk o w ic ie a n i w je d n ą , a n i w d r u g ą s tr o n ę . W ż a d n y m w ię c k i e r u n k u p r z e b ie g r e a k c j i n ie m o że b y ć z u p e łn y , a p o m ię d z y s k ła d n ik a m i w p r o w a d z o n e m i do r e a k c j i i z niej czę śc io w o p o w s ta łe m i w y t w a r z a się ró w n o w a g a . R ó w n o w a g a t a j e s t o k r e ś lo n a ściśle ilo śc io w y m s to s u n k ie m p o m ię d z y m a s a m i d z ia - ł a j ą c y c h w z a j e m n i e s k ła d n ik ó w . N a te rn p o le g a w ła ś n ie tr e ś ć p r a w a , w y k r y t e g o w r o k u 1867 p r z e z G u ld b e r g a i W a a g e ’go, z n a n e g o w che- m ji p od n a z w ą p r a w a d z i a ł a n i a m a s .
S t a ła r ó w n o w a g i chem icznej. — Ilościowe sformułowanie praw a działania m a s* ) w yraża się w następującem twierdzeniu:
W stanie rów now agi chem icznej: stosunek iloczynu stężeń dro
binowych ciał, działających icedług równania chemicznego w jednym kierunku, do takiegoż iloczynu ze stężeń drobin, działających iv kie
runku przeciw nym — j e s t wielkością stałą.
J e ś li więc równowagę chemiczną pomiędzy ciałami A , B , C...
i f?j C,... oznaczymy równaniem ogólnem:
A. -j- B -j- G . . . ^ ~ŻL A j + B j -f- Cj . . .
a liczby, w yrażające stężenia drobin każdego ciała, a więc np. ilości gram odrobin (molów)**) w litrze przestrzeni reakcyjnej, — symbolami:
[A], [-B], [C’j... [Rj] [U J [C’j]..., natenczas otrzymamy wzór ogólny I praw a działania mas:
[ A J . I B J Ą Cj] . . .
[ A ] .[ B ] .[ C ] ...
W a rto ś ć liczbowa K , wyliczona z tego wzoru, je s t wielkością stałą, musi więc być niezależna od bezwzględnych w artości stężeń poszcze
gólnych drobin i je s t wyznaczona jedynie przez wzajemny stosunek ty ch stężeń.
Ponieważ jed n ak ze zmianą tem peratury stan równowagi każdej reakcji przesuw a się — zgodnie z faktam i -— w jedną lub drugą stronę, przeto w artość liczbowa powyższego w yrażenia musi się zmie
niać w raz z tem peraturą. S t a ł a w a r t o ś ć K , charakteryzująca licz
bowo stan rów now agi danej reakcji, j e s t w i ę c w a r t o ś c i ą n i e z m i e n n ą t y l k o w p e w n e j t e m p e r a t u r z e n i e z m i e n n e j . Z praw a Guldberga i Waage go będziemy mieli sposobność niejednokrotnie korzystać w dalszym ciągu i w tedy poznamy jego ogromną doniosłość. Później też podamy jego kinetyczny wywód.
*) B r u n n e r - Tołłoczko: „Chemja Org.“ Wyd. V, rozdz. IX.
**) Definicja: „gramodrobina, mol“ p. n. str. 147.
- 124 — X I.
P o łą c z e n ia w o d o r u z tlenem .
1. W oda.
1.
Skład w od y
H20 . — Z r o z d z ia łu p o p r z e d n ie g o w ie m y j u ż , że p r z e z sp a le n ie w o d o ru p o w s t a j e w o d a , b ez w z g l ę d u n a to , cz y u ż y t y do r e a k c j i tle n j e s t c z y s ty , c z y te ż z m ie s z a n y , n p . z a z o te m p o w ie tr z a , c z y w re sz c ie c h e m ic z n ie z w i ą z a n y z in n y m p ie r w ia s tk ie m , n p . z m ie d z ią , r t ę c i ą i t. d. T a k sam o z a w s z e t w o r z y się w o d a p r z e z s p a la n ie ciał, z a w i e r a j ą c y c h w s w y m s k ła d z ie w o d ó r, j a k i m i są c ia ła o r g a n ic z n e n p : p a ra fin a , a lk o h o l, e te r, c u k ie r i t. d, — D o k ła d n e o z n a c z e n ie s t o s u n k u w o d o r u do t l e n u w w o d z ie m o ż e b y ć p r z e p r o w a d z o n e alb o n a d ro d z e w a g o w e j, lu b m e to d ą o b ję to ś c io w ą .1) Metoda wagowa. — By oznaczyć zaw artość tlenu w wo
dzie drogą wagową, najlepiej użyć tlenku miedzi (metoda D um asa).
W odór suchy przepuszcza się nad dokładnie odważoną ilością czy
stego CuO — umieszczonego w rurce szklanej z trudnotopliw ego szkła jenajskiego na małej łódeczce porcelanowej —- dotąd, aż cały tlenek zredukuje się na metal. Na gorąco reakcja przebiega szybko. Two
rzącą się wodę chw ytam y w rurkach abśorbcyjnych, w ypełnionych ciałami, pochłaniającemi parę wodną. Niechaj np. s tra ta na ciężarze ru rk i z tlenkiem miedzi wynosi m gram ów (jest to w łaśnie ciężar zuży
tego tlenu) a przyrost ciężaru rurek, absorbujących wodę, niech bę
dzie n gramów (jest to ciężar utworzonej wody). Ilość tlenu w 100 g m
wody je s t tedy: 0 = —— X 100, co się równa, ja k w ykazuje pomiar O = 8 8 ■ 8 6°/0, a ilość H = 1 00— 8 8 ■ 8 6 = 11 • 14°/0. Czyli na 1 część wodoru przypada w wodzie 7 • 98 części tlenu, okrągło więc stosunek:
H _ 1
~0 ~ T '
2) Metoda objętościowa. — Do tego samego w yniku dopro
w adza metoda objętościowa. Pom iar wykonać można w e n d i o m e- t r z e łio fm a n n a (Rys. 43). Główną składową częścią tego przyrządu j e s t grubościenna ru rk a szklana, zgięta w k s z ta łt litery U, z jednej strony otw arta, z drugiej zasklepiona albo opatrzona kurkiem, po
zwalającym wprowadzać lub wypuszczać gaz z boku lub w prost do gory. Pod kurkiem znajdują się dwa druciki platynow e wtopione tak, by pomiędzy ich końcami przepuszczać można było iskrę elektryczną.
O tw arte ramię eudiometru opatrzone je s t u dołu bocznym kurkiem do odlewania rtęci dla regulowania jej poziomu.
/
W prow adźm y do eudiometru np. 15 cm3 suchego tlenu, następnie np. 20 cm8 suchego wodoru. Po wywołaniu wybuchu zapomocą iskry elektrycznej widzimy znaczne zmniejszenie objętości, gdyż utworzona woda w zwykłej tem peraturze zamieniła się na wodę ciekłą, która zajmuje w porównaniu z gazami znikomo m ałą objętość. Gaz, który jeszcze pozostał w eudiometrze, je s t czystym tlenem i zajmuje w tym przypadku 5 cm 3. Połączyło się zatem 20 cm3 wodoru z 10 cm® tlenu.
Stosunek wodoru do tlenu w wodzie wynosi więc na objętość:
objętość l i 2 0 cm® 2
objętość O 1 0 cm® 1
Stąd, znając ciężar w łaściw y wodoru i tlenu, łatwo obliczyć, że ich ciężarowy stosunek wyniesie:
ciężar H 0 ‘000 08987 x 2 1 ciężar O 0 ‘001430 X 1 8
W o d a j e s t c ia łe m b a r d z o r o z p o w s z e c h n io n e m w p r z y r o d z ie . Z e w z g l ę d u n a ro d z a j w y s t ę p o w a n i a r o z r ó ż n ia m y : w o d ę m o r s k ą , w o d y lą d o w e „ s ło d k ie “ , w o d y m i n e r a l n e i w o d ę d e s z c z o w ą . Ż a d e n z r o d z a jó w w ód n ie j e s t w o d ą c h e m ic z n ie c z y s tą , a le z a w ie r a ro z m a ite r o z p u s z c z o n e w n ie j c ia ła .
2. W o d y naturalne. — Stosunkowo najczystsza j e s t woda deszczowa, gdyż zawiera tylko rozpu
szczone składniki gazowe oraz p yły powietrzne, które pochłonęła z atmosfery. Inne rodzaje wód
, i , • , . . Rys. 43. E u d i o m e t r
prócz rozpuszczonych gazów zaw ierają części mi- H o f m a n n a z is
kiemi-neralne pobrane przez wodę z m aterjału skalnego. kie™zadn°inz^ lz10aw)chmle"
W o d a m o r s k a zawiera przeważnie składniki: soli kuchennej, t. j. chlorku sodowego N aC l, i chlorku magnezowego MgCl2, ponadto wielu innych soli, razem w ilości 3 '5 ° / 0. Krzepnie w temp. ok. —8 '3 °, wrze ok. + 1 0 3 ’ 7°.
W o d y ź r ó d la n e i rzeczne w przebiegu swym stykają się prze
ważnie z ciałami stałem i mało rozpuszczalnemi i dlatego zawierają stosunkowo niewiele ilości ciał m ineralnych rozpuszczonych. Najpospo
liciej w wodach ty ch rozpuszczone są sole wapniowe i magnezowe, jako to: w ęglan wapniowy (pochodzący z wapienia) i siarczan wapniowy (z gipsu). Ilość rozpuszczonego w ęglanu wapniowego je s t tern większa, im woda bogatsza je s t w bezwodnik węglowy, k tó ry również dostaje się do niej z w arstw , przez które woda przepływa. W ody, zaw iera
jące dużo soli wapniowych, noszą nazwę w ó d t w a r d y c h , w prze
ciwieństwie do w ó d m i ę k k i c h , które ty ch połączeń mają mniej.
W oda zdatna do picia powinna zawierać nie więcej nad 400 mg wę
glanu wapniowego w litrze. W oda tw ard a nie nadaje się do zasilania
— 125 —
- 126 —
kotłów, gdyż po odparowaniu pozostawia na ścianach kotła osad m ineralny, zwany kamieniem kotłowym albo k o t ł o w c e m . Osad ten powoduje pękanie ścian i byw a przyczyną wybuchu kotłów. W oda tw ard a nie nadaje się do gotowania, prania, mycia i t. d, sole bo
wiem wapniowe tworzą związki nierozpuszczalne z pewnymi orga
nicznymi składnikami potraw oraz z mydłem.
W o d a j a k o n a p ó j powdnna zawierać rozpuszczone w sobie powie
trze, a przedewszystkiem bezwodnik węglowy C 0 2, k tó ry nadaje jej odświeżający smak. W oda przegotowana nie je s t smaczna z powodu b raku gazów. — Obecność w wodzie źródlanej związków azotowych np. N H 3 oraz siarkowodoru H 2S świadczy, że woda ta k a sty k ała się z rozkładającemi się ciałami organicznemi. W oda ta k a nie nadaje się do picia ze względów zdrowotnych. — Ilość rozpuszczonego w wodzie p o w i e t r z a jest nieznaczna (p. Tab. V III, str. 57), ilość ta jednak w ystarcza do podtrzym ania życia organizmów’ w wodzie, np. ryb, które oddychają tlenem w wodzie rozpuszczonym.
W o d y m in e ra ln e . Jeżeli wody źródlane w swym przebiegu podziemnym stykają się z ciałami znaczniej rozpuszczalnemi, w tedy zawierać będą składniki takie, których niema w zw ykłych wodach źró
dlanych. Są to t. zw. wody mineralne, wraźne pod względem leczniczym.
N azywamy je s o l a n k a m i , g dy zaw ierają znaczniejszą ilość soli ku chennej ; zwykle towrarzyszą jej nadto jodki i bromki, a w ted y woda nosi nazwę solanki jodowej lub bromowej (Ciechocinek, R abka, Iw o
nicz, Rymanów’). — W ody, zawierające znaczniejszą ilość bezwodnika węglowego, noszą nazwę s z c z a w (Szczawnica, Giesshübl). — W odam i s i a r c z a n e m i zwiemy wody, zawierające siarkowodór (Solec, Busk.
Swoszowice, Lubień, Piszczany, Trenczyn). — W o d y ż e l a z i s t e są to wody o znaczniejszej ilości rozpuszczalnych soli żelaza.
T em peratura wód źródlanych je s t rozmaita. W niektórych miej
scach istnieją źródła bardzo gorące, które noszą nazwę c i e p l i c (term), np. źródło „ S p ru d el“ w K arlsbadzie ma zwyż 85°, cieplice Baden-Baden 50°. U nas w Polsce niema właściwych cieplic, jedynie Jaszczurów ka w T atrach ma tem peraturę 16°, a więc stale wyższą, niż przeciętna roczna tem peratura powietrza w tej miejscowości.
3. Chemicznie czysta w oda.
— O t r z y m u j e się p r z e z d e s t y la c ję . W t y m ce lu w o d ę o g r z e w a się w k o tle d e s t y l a c y j n y m A , B zw.a le m b ik ie m , j a k n a R y s . 44 (na m a łą za ś s k a lę w k o lb ie d e s t y l a c y j n e j ) aż do w r z e n ia ; w y w i ą z u j ą c a się p a r a p r z e c h o d z i p r z e z r u r y C, o z ię b ia n ie z z e w n ą t r z d o p ły w e m z im n e j w o d y . T a c z ę ść a p a r a t u nosi n a z w ę c h ło d n ic y D . W c h ło d n ic y p a r a s k r a p l a się i m o ż e b y ć z e b r a n a do p o d s ta w io n e g o n a c z y n i a — o d b ie r a ln ik a O. T a k p r z e d e s ty lo w a n a (p rz e k ro p lo n a ) w o d a m o ż e z a w ie r a ć je s z c z e g a z y z p o w ie tr z a , z k tó r e m się s ty k a . P r z y r z ą d z e n i e c h e m ic z n ie z u p e łn ie c z y s te j w o d y n a le ż y do t r u d n y c h z a d a ń d o ś w ia d c z a ln y c h .
F iz y c z n e icła sn o ści w o d y . — Z p o w o d u ro z p o w s z e c h n ie n ia w o d a j e s t p r z y j ę t a z a c i a ł o p o d s t a w o w e d la w ie lu j e d n o s t e k fizy cz
n y c h , j a k o t o : t e m p e r a t u r y , m a s y , c ie p ła i t. d.
S t a ł e p u n k t y t e r m o m e t r u 0° i 100° o z n a c z o n e są j a k o p u n k t y k r z e p n ie n ia i w r z e n i a w o d y p o d c iś n ie n ie m n o rm a ln e m , c z y li 1 a tm (760 m m rtę c i). — Z a j e d n o s t k ę c i ę ż a r u w y b r a n y j e s t c ię ż a r 1 c m3
w o d y w 4° (7, t j . w te m p e r a t u r z e , w k tó r e j w o d a m a n a jw ię k s z ą g ę stość. C i ę ż a r . t e n j e s t t o 1 g r a m . ( W o d a c ie k ła o g r z e w a n a od 0° do 4°
z m n ie js z a s w ą o b ję to ś ć , a d o p ie ro od 4° p o c z y n a się ro z sz e rz a ć). — Z a j e d n o s t k ę c i e p ł a p r z y j ę t a j e s t 1 g ra m o -k a lo r ja , t. j . ilość .ciepła, p o t r z e b n a do o g r z a n i a 1 g w o d y o 1° 6 .
- 127
-Rys. 44. P r z y r z ą d d e s t y l a c y j n y . A B — kocioł - al embi k, C — wę- żownica, 1) — c hł odnica , O — odbior ni k, P — palnisko.
P r z e z o g r z a n ie od 4 ° do 100° C o b ję to ś ć w o d y w z r a s t a o 4 * 34°/0, t o z n a c z y , że n p . 1 leg w o d y , k t ó r y w 4° C z a j m u j e 1 li t r o b ję to śc i (1 0 0 0 cm 3), w 100° r o z s z e r z a się do 104B • 4 cm 3. — P o d c z a s k r z e p n i e n ia w o d y o b ję to ś ć z w ię k s z a się o 9 * 3° / 0 a w ięc z 1 l i t r a ciek łej w o d y p o w s ta je 1093 c m3 l o d u . T a n i e z w y k ł a w ła s c iw o s c w o d y s p r a w i a :
1° — że ló d n ie to n ie , lecz p ł y w a , p r z e z co c h r o n i w o d y od w y - m a r z n ię c ia do d n a ; 2° — ż e w o d a , m a r z n ą c w s z c z e lin a c h s k a ł, p o w o d u j e ic h m e c h a n ic z n e k r u s z e n ie , p r z e z co u ł a t w i a ic h „ w ie tr z e n ie “ . N a d t o p r z y m a r z n i ę c i u w o d y w y d z ie la się c i e p ł o w ilości 8 0 g Jcal. O d w r o tn ie d la s to p ie n ia 1 g lo d u w te m p . 0° n a ciecz o tej s a m e j te m p . 0°, p o tr z e b a 8 0 g k a l (ciep ło t o p n ie n ia lodu). — D la z m i a n y 1 g w o d y w 1 0 0° n a p a r ę w o d n ą o te j s a m e j t e m p e r a t u r z e p o t r z e b a B37 g k a l (ciep ło p a r o w a n i a w o d y ). — O bie t e w ie lk o śc i są b a r d z o z n a c z n e w p o r ó w n a n i u z t a k ie m iż w ie lk o ś c ia m i d la i n n y c h c ia ł. M a to w ie lk ą d o n io sło ść d la z j a w i s k w p rz y r o d z ie , g d y ż s p ra w ia , z e p a r o w a n i e w ó d , w y s t a w i o n y c h n a d z ia ła n ie sło ń c a , z a m a r z a n ie
— 128 —
— 129 —
ie m y te ż , że w o d a j e s t z w ią z k ie m w y b i t n i e e g z o te r m ic z n y m , b o w ie m p r z y j e j s y n te z ie z p ie r w ia s tk ó w w y d z ie la się w ie le c ie p ła :
H 2 + O H 20 + 6 9 0 0 0 g k a l.
To z n a c z y , że z a w s z e , g d y 2 g w o d o ru i 16 g t l e n u łą c z ą się n a 18 g w o d y c ie k łe j, ilość w y d z ie lo n e g o c ie p ła w y n o s i 6 9 0 0 0 g k a l. U p r z e d n io b y ła t e ż m o w a o tern, że z w ią z k i e g z o te r m ic z n e u l e g a j ą te rn ła tw ie j ro z k ła d o w i, im t e m p e r a t u r a o to c z e n ia j e s t w y ż s z a . S p r a w d z ić to m o ż n a n a z a c h o w a n i u się w o d y , k t ó r a d o p ie ro w t e m p e r a t u r z e p o w y ż e j 1 2 0 0° r o z k ła d a się w d r o b n e j części n a t l e n i w o d ó r ( S a in te - C laire- D eville 1 8 5 7 / P r o c e n to w o r o z k ł a d t e n j e s t w te m p . 1200° m i n i m a l n y i w z r a s t a b a rd z o p o w o li. V te m p . 2 2 0 0° w y n o s i z a le d w ie 3 -4°/o.
D o ś w i a d c z e n i e . — R o z k ł a d p a r y H 2O, rozżarzonym d r u t e m p l a t y n o w y m Pt. Załączony R ys. 46 przedstaw ia, w jaki sposób doświadczenie to można wykonać. Kolbka dystylacyjna opa
trzona je s t korkiem gumowym, przez k tó ry przechodzą końce drutów, doprowadzających prąd elektryczny
do spiralnie zwiniętego drucika p la ty nowego P t. G dy przez gotowanie usu
niemy z kolby powietrze i dokładnie w ypełnim y ją parą wodną, rozża
rzam y drucik platynow y, p r z e p u s z c z a j ą c przezeń p rąd elektryczny.
P a r a wodna w zetknięciu z rozża
rzonym do białości drucikiem czę
ściowo rozkłada się. U tworzony H 2 i 0 2 są porwane prądem p a ry i usu
w ają się szybko z pod wpływ u w y
sokiej tem peratury, a więc odwrotna reakcja łączenia się ich na wodę od
być się już nie ma czasu. — Mieszanina obu ty ch gazów zbiera się ostatecznie w większej probówce nad wodą. — Zapalając zawartość probówki, przekonać się możemy, że je s t ona m i e s z a n i n ą p i o r u n u j ą c ą .
4. Hydraty. —
B a r d z o w ie le c ia ł łą c z y ć się m o ż e z j e d n ą lu b k ilk o m a d r o b i n a m i w o d y , tw o r z ą c t. zw . h y d r a t y c z y li w o d n i k i . T a k ie w o d n i k i t w o r z ą n p . n ie k t ó r e p i e r w i a s t k i j a k n p . ch lo r, b ro m , o ra z r ó ż n e p o łą c z e n ia , n p . c h lo ro w o d ó r, s ia rk o w o d ó r, a n a d e w s z y s t k o r o z m a i t e sole. — S ia r c z a n c y n k u , o t r z y m a n y j u ż p o p r z e d n io p r z e z d z i a ł a n i e Z n n a k w a s s ia rk o w y , k r y s t a l i z u j e z w y k le z 7 d r o b in a m i w o d y , i s t o t n y w ię c w z ó r te g o c ia ła w p o s ta c i k r y s t a l i c z n e j b ę d z ie : Z n S O k .7 H 20 . — T io s ia r c z a n so d o w y , u ż y w a n y do f o to g r a f ji, k r y s tali-C hem ja nieo rg . VIII. Q
Bys. 46. R o z k ł a d p a r y w o d n e j w wy
sokiej t e m p er a tu r ze za p omoc ą rozżarzonego do białoś ci d ru ci ka pl atynowego Pt.
130
-żuje z 5 drobinam i:
N a 2S 20 3.5
H 20 .— Soda krystaliczna z w y k ła:
N a 2C 0 3 . 1 0 H 20 .