PROCESOWE INSTRUMENTY WPŁYWU

Procesowe instrumenty wpływu

Komisji Europejskiej, działający w ramach Prezydencji Rady, wyspecjalizo-wane służby Komisji Europejskiej i jej funkcjonariusze merytorycznie odpo-wiadający za koordynację pracy nad danym projektem legislacyjnym. Do tego kręgu należy zaliczyć także reprezentantów władzy lokalnej i regional-nej, działających na szczeblu europejskim (Grzeszczak, Graniszewski 2013:

s. 269 i nast.). Ostatni, czwarty krąg liderów i przedstawicieli innych organi-zacji społecznych składa się z aktywnych sieci i transnarodowych związków organizacji pozarządowych (szerzej: Vetulani-Cęgiel 2017; Grzeszczak, Gra-niszewski 2013: s. 25 i nast.), europejskich partii politycznych i grup interesu oraz poszczególnych obywateli UE. Możliwość uczestnictwa w formułowa-niu decyzji reprezentantów z różnych kół koncentrycznych jest wyznaczona w normach kompetencyjnych i determinuje styl podejmowanych decyzji (od technokratycznego, przez konsultatywny i inne formy mieszane, aż do demo-kratycznego). Rozstrzygnięcia podejmowane przez unijny ośrodek decyzyjny mają charakter wiążący, ale nie zawsze bezpośrednio skuteczny i wymagają wprowadzenia w życie w państwach członkowskich UE (Barcz 2010: s. IV–18 i nast.). Można wyróżnić następujące rodzaje decyzji z uwzględnieniem ich funkcji wypełnianej dla systemu UE: prawotwórcze, wykonawcze, kreacyjne i kontrolne.

[Marta Witkowska]

PROCESOWE INSTRUMENTY WPŁYWU

Procesowe instrumenty wpływu to narzędzia użyte do prowadzenia kam-panii lobbingowych, procesów zachodzących w trakcie prowadzonych akcji lobbingowych. Procesowe instrumenty wpływu są ważnym elementem każ-dej kampanii lobbingowej prowadzonej przez grupę interesu. Mają na celu wspomaganie kampanii i przyczyniać się do poszukiwania rozwiązań kompro-misowych. Są istotnym czynnikiem wykorzystywanym przez grupy interesu podczas prowadzenia mediacji, negocjacji, kooperacji czy korelacji z poszcze-gólnymi urzędnikami będącymi w kręgu ich zainteresowań. Do procesowych instrumentów wpływu zaliczyć możemy: komunikację telefoniczną, pocztę elektroniczną, wizyty personalne, spotkania robocze, spotkania ad hoc, listy, materiały informacyjne, seminaria i konferencje tematyczne.

Komunikacja telefoniczna

Komunikacja telefoniczna jest jedną z podstawowych narzędzi wykorzysty-wana przez grupy interesu do prowadzenia kampanii lobbingowej. Grupy interesu często korzystają z takiej formy kontaktowania się z urzędnikami różnych szczebli. Rozmowy telefoniczne służą budowie kontaktów i podtrzy-mywania już nawiązanych. Telefon jest ważnym narzędziem pośrednim

repre-P

zentanta grupy interesu. Jest wykorzystywany przy podejmowaniu szybkich decyzji lub podczas wymiany informacji merytorycznych. Grupy interesu bar-dziej zaprzyjaźnione z niektórymi parlamentarzystami oraz urzędnikami róż-nych szczebli i instytucji unijróż-nych korzystają z telefonu, aby złożyć życzenia świąteczne, urodzinowe czy noworoczne. Często używa się telefonu, aby kon-tynuować kontakt interpersonalny pomiędzy reprezentantem grupy interesu a urzędnikiem. Luźna rozmowa o tym, „co u pana” lub „co u ciebie słychać”

pogłębia zawiązywanie wzajemnych relacji. Telefon stanowi jednym słowem podstawowe narzędzie lobbysty. Na arenę telekomunikacyjną instytucji europejskich weszły ostatnio telekonferencje i wideokonferencje. Pozwala to uczestnikom rozmowy na prowadzenie debaty naraz z wieloma uczestnikami zainteresowanych daną tematyką unijną. Wideokonferencja daje reprezen-tantowi grupy interesu możliwość zaobserwowania reakcji decydentów unij-nych, co ma wpływ na intensyfi kację działań podejmowanych przez grupę, ma także wpływ na ewentualną korektę taktyki i szybką ripostę.

Poczta elektroniczna

Poczta elektroniczna (e-mail) jest jedną z kluczowych dróg wymiany informa-cji z urzędnikami. Jest także jednym z najszybszych źródeł informacyjnych.

Umożliwia sprawne zespolenie określonych działań. Poczta elektroniczna stała się ofi cjalnym narzędziem wymiany poglądów dzięki temu, że jego status prawny jest równoprawny ze statusem formy pisanej. W przypadku wysyła-nia ofi cjalnych e-maili, zgodnie z prawem można powołać się na określone założenia przesyłane w e-mailu lub podjęte odpowiednie kroki, umożliwia-jące rozpoczęcie kluczowych działań. Za pomocą e-maili grupy interesu często wysyłają propozycje aktów prawnych. Forma elektroniczna ułatwia współpracę i przyczynia się do szybkiego modyfi kowania odpowiedniego aktu prawnego.

Dzięki różnym programom można wysłać dowolną formułę i materiał w krót-kim czasie w dowolne miejsce na Ziemi. W przypadku spraw lobbingowych toczących się wewnątrz Unii Europejskiej istnieje szybka wymiana informacji pomiędzy poszczególnymi krajami członkowskimi. Poczta elektroniczna jest także najbardziej ekonomicznym (najtańszym) środkiem wymiany informa-cji pomiędzy zainteresowanymi stronami. Ważnym elementem w strukturach instytucji UE jest zbudowana sieć intranetu, która pozwala na wymianę infor-macji wewnątrz instytucji. Sami parlamentarzyści podkreślają, że taki system znacznie usprawnia im pracę i przyspiesza proces legislacyjny.

Wizyty personalne

Wizyty personalne są jednym z  ważnych instrumentów wpływu. Polegają na organizowaniu spotkań bezpośrednich, spotkań twarzą w twarz. Celem takich spotkań jest zaprezentowanie swojego zapatrywania i stanowiska na

P

Procesowe instrumenty wpływu

dany temat. Ważnym elementem jest także podtrzymanie konkretnych kon-taktów z urzędnikami. Same wizyty osobiste najczęściej oznaczają jednooso-bową reprezentację każdej ze stron (grupy biznesu i urzędników). Czasami zdarza się, że jest organizowane spotkanie tzw. zamkniętego kręgu osób.

Uczestniczą w  nim tylko osoby najbardziej zainteresowane daną sprawą.

Organizuje się również spotkania personalne, których członkowie stano-wią zaufaną grupę. Taki proces może przybliżyć podjęcie decyzji, zwłaszcza jeśli zarówno lobbyści, jak i urzędnicy się zgadzają, a spotkanie ma na celu przygotowanie konkretnych następujących po sobie działań lub znalezie-nie najlepszego rozwiązania spośród akceptowanych przez wszystkie osoby z  danego kręgu. Wizyty personalne często mają również charakter czysto kurtuazyjny. Chodzi tu o  zadbanie o  wizerunek i  podtrzymanie kontaktu.

Podczas takiego spotkania nie będą występowały zagadnienia merytoryczne, będzie to jedynie spotkanie półofi cjalne. Tematy poruszane podczas takiej wizyty będą dotyczyć głównie rzeczy niezwiązanych z  pracą zawodową.

Mogą paść pytania o wyjazd na mecz, na narty, o rodzinę czy też czy warto zobaczyć jakiś spektakl teatralny lub fi lm. Spotkania takiego typu mają cha-rakter przeplatanej agendy, co pozwoli na zacieśnianie relacji pomiędzy uczestnikami.

Spotkania robocze

Spotkania robocze stanowią formułę pracy nad konkretnym projektem.

Samo spotkanie jest już ściśle merytoryczne, w  przeciwieństwie do wizyt personalnych. Na roboczych spotkaniach pracuje się już nad określonym rozwiązaniem. W  takim spotkaniu najczęściej biorą udział szerokie grupy eksperckie zajmujące się daną sprawą. Na takie spotkanie zaprasza się zarówno wewnętrznych (funkcjonujących w  ramach grupy interesu), jak i zewnętrznych ekspertów, którzy wygłaszają opinię na dany temat. W trakcie roboczych spotkań uwaga jest skupia już tylko na konkretnych propozycjach i sugestiach, jakie mogą przyczynić się do znalezienia najlepszego rozwią-zania. Spotkania robocze są elementem nierozerwalnym każdego reprezen-tanta grupy interesu. Nie obejdzie się bez nich żaden wpływowy lobbing.

Tutaj ważna jest pozytywnie odbierana argumentacja, nad którą pracuje się niekiedy miesiącami.

Spotkania ad hoc

Spotkania ad hoc są odmianą spotkań roboczych. Różnica polega jedynie na tym, że wiążą się z konkretnym, wyróżnionym projektem, dotyczącym bieżą-cych kwestii. Są aranżowane bez wczesnego przygotowania. Grupy interesu traktują je jako część spotkań roboczych. Stanowią pewne uzupełnienie spo-tkań roboczych i są zwoływane doraźnie. Nie ma określonych ram czasowych

P

oraz nie ma odpowiednio wcześniej przygotowanej agendy. Na przykład spo-tkanie, które zostanie zainicjowane po sesji plenarnej. Ma ono bardziej kon-sultacyjny charakter niż ściśle merytorycznie uformowany.

Listy

Listy są starszą formułą e-maili. Mimo powszechnego komunikowania poprzez pocztę elektroniczną, wiele grup interesu nadal korzysta ze starej formy wymiany informacji. Listy są wykorzystywane do przesyłania ofi cjal-nych decyzji i porozumień czy zaproszeń do podjęcia wspólnie popieracjal-nych działań. Nadal stanowią podstawowe narzędzie reprezentantów grup inte-resu przy wysyłaniu ofi cjalnych zaproszeń na prezentacje, spotkania czy konferencje. Są również ważnym elementem składania ofi cjalnych życzeń świątecznych. Listy, według grup interesu nie są przestarzałe, stały się wręcz bardziej ekskluzywną formą prezentowania swoich racji. Często urzędnicy wysokiej rangi bardziej doceniają formę listów, przygotowanych odręcznie lub adresowanych do nich bezpośrednio. Takie postępowanie przez lobby-stów wyróżnia określonego rangą urzędnika, podkreśla wagę poruszanego problemu, oraz traktuje go bardziej osobiście. List wskazuje, że grupa interesu wyraża szacunek w  stosunku do urzędnika. Listy powinny zatem być narzędziem uzupełniającym wymianę informacji i  nie powinny zostać zaniechane.

Materiały informacyjne

Materiały informacyjne stanowią ważne źródło wiedzy dla urzędników róż-nych szczebli. Do podstawowych zalicza się: broszury i ulotki oraz wszelkie biuletyny (newsletters), w których zamieszczane są najnowsze wytyczne grupy interesu. Strona internetowa również jest cennym źródłem informacji. W fol-derach można opisać planowane działania lobbingowe, a także dotychcza-sowe osiągnięcia grupy interesu. Każda grupa (np. BussinessEurope, ERT, COPA, UEAPME, EUROFER, ZDS, ZBP czy inne) okresowo przygoto-wuje swoje koncepcje rozwiązań określonych problemów czy cele, do jakich dąży. Materiały zawierają również obszar tematyczny, którymi grupa interesu jest zainteresowana.

Seminaria i konferencje tematyczne

Seminaria i konferencje tematyczne stanowią ważne narzędzie lobbingowe w procesie podejmowania decyzji. Organizowane są regularnie i mają prze-kazywać szeroką gamę informacji. Organizacje, takie jak BussinessEurope, UEAPME, ERT co jakiś czas organizują tzw. aktywne panele dyskusyjne w  formie seminariów tematycznych. Konferencje dają grupom interesu