Powstanie i rozwój przedsięwzięć partnerskich zależą od woli współpracy poszczególnych stron, ich umiejętności prowadze-nia dialogu w celu znalezieprowadze-nia konsensusu, a często także od środków finansowych, jakie gmina może przeznaczyć na dzia-łania ekspertów. W tym kontekście stała współpraca urzędów marszałkowskich z uczelniami może ułatwić stworzenie jednej ze struktur partnerskiej współpracy, np. forum akademickiego. Potrzebne są też dobre praktyki – doświadczenia współpracy podejmowanej do realizacji konkretnych celów. Z analizy po-dobnych przykładów wynika, że na początku należy określać mniejsze cele, ponieważ wtedy w krótszym czasie da się ocenić rezultaty podjętych przedsięwzięć.
Program Reintegracji Osiedli (PRO) to zbiór działań
nauko-wych i dydaktycznych, skierowany do gmin Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego (WrOF). Upowszechnia on wiedzę na temat zagrożeń i możliwości przeciwdziałania degradacji osiedli w strefie podmiejskiej. Jest to działanie mające na celu wytwo-rzenie dobrej praktyki prowadzącej do:
wzrostu znaczenia dobra wspólnego dla wszystkich uczestni-ków tego procesu,
wzrostu odpowiedzialności za środowisko, powstania płaszczyzny współpracy,
wzrostu zaangażowania w uspołecznienie procesów formu-łowania strategii i planowania.
Działania te są realizowane w sposób zintegrowany przez łączenie dydaktyki na Wydziale Architektury, podnoszenie kwalifikacji przedstawicieli samorządu terytorialnego oraz upo-wszechnianie wiedzy i przygotowanie partycypacji lokalnych 7 Klasycznym przykładem takiej sytuacji był spór nt. możliwości przeprowa-dzenia obwodnicy Augustowa przez obszary Natura 2000.
społeczności w jednym przedsięwzięciu związanym z konkret-nym obszarem i określoną grupą mieszkańców. Program tworzy się na bazie wieloletniej pracy naukowej i dydaktycznej rozwi-jającej dorobek w dziedzinie partycypacji społecznej w procesie planowania i projektowania8 oraz praktycznych doświadczeń wynikających z zaangażowania w uspołecznianie procesów po-dejmowania decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzen-nego na obszarze Gminy Wisznia Mała9.
Teren gminy mieści się w strefie podmiejskiej, przy pół-nocnej granicy Wrocławia. Występujące tu intensywne procesy urbanizacji wywołują złożone problemy przestrzenne. Dolina rzeki Widawy jest naturalną granicą między miastem a gminą, a jednocześnie obszarem krajobrazowym łączącym tereny po obu stronach tej granicy.
Program Reintegracji Osiedli ma na celu rozwój:
1. Dorobku naukowego:
badanie możliwości i zagrożeń zrównoważonego rozwoju osiedli w strefie podmiejskiej,
opracowanie metody ewaluacji rozwoju przestrzennego w as-pekcie zagadnień społecznych,
wystąpienia i publikacje prezentujące rezultaty projektu rein-tegracji, gromadzenie zbioru dobrych praktyk;
2. Potencjału dydaktycznego:
ćwiczenia projektowe oparte na rzeczywistych problemach kształtowania środowiska zamieszkania umożliwiające stu-dentom lepsze przygotowanie do zawodu,
praktyczne zastosowania prezentowanej na wykładach wie-dzy podczas spotkań studentów z lokalnymi społecznościami, konfrontacja przyjmowanych podczas zajęć założeń do pro-jektu z opinią mieszkańców i przedstawicieli lokalnego sa-morządu,
poszerzanie wiedzy i umiejętności studentów w zakresie przygotowania i prowadzenia uspołecznionego procesu pro-jektowego (przedstawianie projektu w sposób komunika-tywny dla lokalnych społeczności, przygotowanie wystawy, prowadzenie konsultacji społecznych, warsztaty).
8 O zaangażowaniu studentów Wydziału Architektury PWr w proces wnoszenia uwag do projektu zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarow-ania przestrzennego Wrocławia pisze Alina Drapella-Hermansdorfer u.
9 Umowa-porozumienie o współpracy, CRU nr P/50/12, z dnia 26.03.2012.
Program Reintegracji Osiedli wykorzystuje:
światowe doświadczenia przeciwdziałania zagrożeniom nie-kontrolowanej zabudowy terenów podmiejskich,
potencjał środowiska naukowego Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej (przede wszystkim pracowników Zakładu Kształtowania Środowiska),
otwarcie Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej na współpracę z lokalnym samorządem, biznesem i lokal-nymi społecznościami (zgodnie z zasadą: „Myśl globalnie – działaj lokalnie”),
zaangażowanie Politechniki Wrocławskiej w upowszechnia-nie wiedzy wśród lokalnych społeczności.
Główne kierunki Programu Reintegracji Osiedli:
integracja społeczna – odbudowa i rozwój lokalnych społeczno-ści, budowanie więzi społecznych opartych na terytorializmie, rozwój zaangażowania lokalnych społeczności w ochronę
i kształtowanie środowiska zamieszkania (debaty, prelekcje, konsultacje, warsztaty, prezentacje, wystawy),
rozpoznawanie i rozwój miejsc charakterystycznych – wyróż-ników kulturowych stymulujących rozwój więzi z miejscem zamieszkania,
rewitalizacja przestrzeni publicznych (ulic i placów) jako miejsca spotkań i budowania wspólnoty,
rozwój miejsc centrotwórczych – punktów ciążenia integracji przestrzennej,
konsolidacja terenów zabudowanych, przywracanie wartości użytkowej ziemi oraz ochrona terenów rolniczych i obszarów naturalnych.
W dalszej części rozdziału prezentowane są działania na-prawcze obejmujące swoim zakresem problemy społeczno--przestrzenne wybranych osiedli peryferyjnych północnej części Wrocławia oraz miejscowości gminy Wisznia Mała. Od północy granicę miasta Wrocławia wyznacza rzeka Widawa. Jej dolina jest osią spinającą obszary po obu stronach granicy. Istnieją tu podobne uwarunkowania środowiskowe, ale różny status admi-nistracyjny, dlatego opracowania porównawcze osiedli tego ob-szaru przynoszą szczególnie interesujące wnioski.
W ramach działań na rzecz poprawy kształtowania środo-wiska realizowane są przedsięwzięcia adresowane do wszyst-kich użytkowników przestrzeni (il. 4.5). Doświadczenia zbie-rane na każdym etapie projektu są analizowane w celu wyod-Il. 4.5
Spotkanie publiczne* połączo-ne z prezentacją i wystawą prac studenckich. Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, Wisznia Mała. Fot. J. Wiszniowski
* W spotkaniu wzięli udział: wójt gminy Wisznia Mała, pracowni-cy Urzędu Gminy, radni, sołtysi i mieszkańcy miejscowości z te-renu gminy oraz studenci i pra-cownicy naukowo-dydaktyczni Wydziału Architektury Politech-niki Wrocławskiej.
rębnienia i doskonalenia rozwiązań przynoszących najlepsze efekty. Badanie możliwości i zagrożeń zrównoważonego roz-woju osiedli w strefie podmiejskiej na przykładzie gminy Wisz-nia Mała pozwoli opracować metodę ewaluacji rozwoju prze-strzennego w aspekcie zagadnień społecznych i zgromadzić zbiór dobrych praktyk zalecanych do stosowania w większości gmin sąsiadujących z dużymi miastami.