Wstęp
Obszar poradziecki traktowany jest przez Federację Rosyjską prioryte-towo – jako region realizacji jej geopolitycznych interesów: bezpieczeństwa państwa, utrzymania strefy wpływów, wzrostu prestiżu międzynarodowe-go1. W 2014 r. rozpoczął się konflikt we wschodniej Ukrainie, a jego następ-stwa są trudne do przewidzenia i nie ulega wątpliwości, że w doniosły sposób oddziałuje on na prowadzoną politykę zagraniczną państw Europy Środko-wej i Zachodniej. W wyniku działań militarnych w Donbasie doszło do fak-tycznych zmian terytorialnych (choć formalnie nieuznawanych), zaś władza spoczywa w rękach przywódców quasi-państw2: tzw. Donieckiej Republiki Ludowej (ukr. Донецька Народна Республіка) oraz Ługańskiej Republiki Ludowej (ukr. Луганська Народна Республіка). Nieuznanie terytoriów okupowanych za państwa spowodowało, że separatystyczne władze próbują za pomocą różnych instrumentów zaznaczać swoją aktywność na arenie mię-dzynarodowej.
Celem artykułu jest określenie, w jaki sposób organy quasi-państwa tzw.
Donieckiej Republiki Ludowej są w stanie dokonywać ekspansji na arenie międzynarodowej na przykładzie Przedstawicielskiego Centrum Donieckiej
1 Ф. Кунэ, НАТО и Южный Кавказ, Кавказский институт мира, демократии и развития, Тбилиси 2003, s. 23–24.
2 Quasi-państwo utożsamiane jest w piśmiennictwie z terminami: „państwo w państwie”,
„państwo de facto”, „państwo de facto niepodległe”, „państwo nieuznane”, „państwo separatystyczne”, „państwo samozwańcze”, „pseudopaństwo”, „subpaństwo”, „parapaństwo” czy
„jednostka podobna do państwa” (statelike entity). M. Kosienkowski, Quasi-państwo w stosunkach międzynarodowych, „Stosunki Międzynarodowe – International Relations” 2008, t. 38, nr 3–4, s. 151.
2017
Republiki Ludowej w Republice Czech, a także jakie są prognozy jego funk-cjonowania w środowisku międzynarodowym.
Doniecka Republika Ludowa
Konflikt we wschodniej części kraju spowodował, że Ukraina utraciła władzę w regionie Donbasu3. W marcu i kwietniu 2014 r. Federacja Rosyjska rozpoczęła operację rozniecania antyukraińskich nastrojów, przystępując tym samym do realizacji swojego planu utworzenia Noworosji (ros. Союз Народных Республик)4. Idea powstania nowego bytu politycznego na bazie oderwanych od Ukrainy południowo-wschodnich i nadczarnomorskich obwo-dów jest stale obecna w rosyjskich mediach oraz publicystyce politycznej5. W wyniku działań militarnych oraz propagandowych utworzono tzw. Do-niecką Republikę Ludową i Ługańską Republikę Ludową, które w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy zintensyfikowały działania mające wykazać ich podmiotowość. Aby zalegalizować swoją władzę, separatystyczny rząd sa-mozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej przeprowadził 11 maja 2014 r.
referendum, które Ukraina uznała za niezgodne z prawem6. Następnego dnia ogłoszona została deklaracja o niepodległości7. Kolejnym etapem w dą-żeniu do państwowości było przeprowadzenie 2 listopada 2014 r. wyborów do władz centralnych w celu uprawomocnienia działań separatystycznych przy-wódców8. Zarówno referendum, jak i wybory nie spełniły podstawowych de-mokratycznych wymogów9.
3 Donbas (ukr. Донбас)– Donieckie Zagłębie Węglowe (ukr. Донецький вугільний басейн) to okręg przemysłowy we wschodniej Ukrainie obejmujący obwód doniecki (ukr. Донецька область) oraz ługański (ukr. Луганська область), jak również obwód rostowski w południowo-zachodniej Rosji; położony jest nad rzeką Doniec w regionie o licznych tradycjach historycznych i kulturowych.
4 Dnia 24 maja 2014 r. „Republiki Ludowe” podpisały porozumienie o utworzeniu Federacji Republiki Noworosji. Zostało ono jednak 20 maja 2015 r. zawieszone, co skutkuje tym, iż funkcjonują one jako niezależne od siebie „quasi-państwa”.
5 M. Sienkiewicz, Aspekt energetyczny konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, „Dyplomacja i Bezpie- czeństwo” 2015, nr 1(3), s. 137 i nast.
6 W lokalnych mediach obwieszczono, że za niepodległością Donieckiej Republiki Ludowej opowiedziało się 89% osób zamieszkałych w obwodzie donieckim. Na uwagę zasługuje fakt, że nigdzie nie podano informacji o obszarze, z jakiego zliczono głosy (separatystyczne władze nie kontrolują całego obwodu donieckiego) ani liczby osób uprawnionych do głosowania. М. Руденко, Да здравствует республика, „Новороссия” 2017, nr 134, s. 1–5.
7 Конституционный акт, „Новороссия” 2017, nr 149, с. 1–5.
8 I. Lyubahenko, Samozwańcze republiki w ukraińskim Donbasie, „Roczniki Nauk Społecznych” 2016, t. 8, nr 1, s. 52; И. Чонка, Вся история Украины, „Новороссия” 2017, nr 128, s. 8.
9 T. Piechal, Republiki wojenne w Donbasie rok po wybuchu konfliktu, „Komentarze – Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia” 2015, nr 174, s. 2.
Przedstawiciele quasi-republiki wskazują, że posiada ona podstawowe atrybuty państwa, takie jak: konstytucja, hymn, parlament, armia, „prze-prowadzanie wyborów” do lokalnych władz10. W przypadku Donieckiej Re-publiki Ludowej widać, że separatystom udało się wypracować pewne pod-stawowe zasady współpracy pomiędzy poszczególnymi ośrodkami władzy.
Ustanawiane jest nowe prawo, funkcjonuje administracja i wymiar sprawie-dliwości, wprowadzono reformę szkolnictwa, rozpoczęto politykę paszportyza-cji11, a także prowadzone są wszelkie rejestry, także te dotyczące samocho-dów (donieckie tablice rejestracyjne). Wypłacane są świadczenia społeczne, w tym emerytury12.
Kolejnym z celów, jakie stawiają przed sobą separatystyczne władze, jest zaznaczenie swojej obecności na arenie międzynarodowej. Zgodnie z prawny-mi kryteriaprawny-mi państwowości przyjętyprawny-mi na mocy konwencji w Montevideo z 1933 r.13: (art. 1) państwo jako podmiot prawa międzynarodowego powinno mieć następujące elementy:
1) stałą ludność, 2) władzę,
3) określone terytorium,
4) zdolność wchodzenia w stosunki międzynarodowe.
Zatem nowo powstałe państwo, aby stać się podmiotem prawa między-narodowego, zgodnie z przyjętą praktyką, musi posiadać wyżej wskazane cechy. Co do pierwszych trzech kryteriów przedstawiciele quasi-państwa mogą argumentować zasadność przesłanek, natomiast w odniesieniu do czwartego kryterium żadne podmioty występujące na arenie międzynarodo-wej nie traktują samozwańczej Donieckiej Republiki Ludomiędzynarodo-wej jako pełno-prawnego podmiotu, z którym można by nawiązać kontakty międzynarodo-we. Nie utrzymuje ona żadnych stosunków dyplomatycznych ani konsularnych, nie jest członkiem jakiejkolwiek organizacji międzynarodowej, nie występuje też jako strona postępowań przed sądami międzynarodowymi. Na uwagę za-sługuje fakt, że dotychczas żadne państwo nie uznało niepodległości samo-zwańczej Donieckiej Republiki Ludowej14 z wyjątkiem Osetii Południowej, która sama może legitymować się jedynie ograniczonym uznaniem między-narodowym15. Władze okupowanego terytorium próbują wskazywać na
swo-10 A. Szumski, Status prawny Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej,
„Dyplomacja i Bezpieczeństwo” 2015, nr 1 (3), s. 152.
11 Д. Дезорцев, Добрый знак, „Новороссия” 2016, nr 81, s. 1; Д. Ди, Тема недели. Читаем внимательно, „Новороссия” 2017, nr 131, s. 1–5.
12 D. Kazański, Separatyści w Donbasie – kim są i czego chcą, „Nowa Europa Wschodnia”
2015, nr 6, s. 102–108.
13 Montevideo Convention On Rights And Duties Of States, signed at Montevideo in 26 December 1933.
14 Podobnie Ługańskiej Republiki Ludowej.
15 A. Szumski, op. cit.
ją aktywność w środowisku międzynarodowym poprzez powołanie przedsta-wicielstw, które tworzone są dzięki liberalnym przepisom państw Unii Europejskiej.
Przedstawicielstwo
Przedstawicielskie Centrum Donieckiej Republiki Ludowej utworzone zostało w Ostrawie jako organizacja pozarządowa. Było to pierwsze oficjalnie zarejestrowane przedstawicielstwo quasi-republiki w Unii Europejskiej.
Jego inicjatorem i założycielem jest przewodnicząca czeskiej organizacji spo-łeczno-politycznej „Národní domobrana” Nela Lisková, wspierana przez Vadima Hrubesha i Petera Viktoryna (wszyscy wymienieni są obywatela- mi Republiki Czeskiej)16. Procedura rejestracji przeprowadzona została 13 czerwca 2016 r. Jednakże 24 czerwca 2016 r. między „Ministerstwem Spraw Zagranicznych” samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej a Nelą Liskovą, która działa w imieniu Przedstawicielskiego Centrum Donieckiej Republiki Ludowej w Czechach, został podpisany list intencyjny17. Nela Li-sková w Donbasie udzielała wywiadów dla kanału Noworosja TV, w których wskazywała, że zarówno w Republice Czeskiej, jak i całej Unii Europejskiej nie prezentuje się w sposób obiektywny sytuacji panującej w samozwańczej Donieckiej Republice Ludowej18. Natomiast doniecka minister spraw zagra-nicznych Natalia Nikonorowa wskazała, iż Doniecka Republika Ludowa nie jest traktowana jako organizacja terrorystyczna w Republice Czeskiej, gdyż działalności tego typu instytucji zostałaby zabroniona przez służby bezpie-czeństwa19.
W postanowieniach założycielskich Przedstawicielskiego Centrum Do-nieckiej Republiki Ludowej, którego oficjalne otwarcie miało miejsce 1
wrze-16 Oficjalna strona populistycznej, antyeuropejskiej inicjatywy społecznej Národní domobrana, [online] <www.narodnidomobrana.cz> (dostęp 6.11.2017); S. Sydorenko, Armed Diplomats: Donetsk Separatists and Their Consulate in the EU, [online] <https://112.international/
article/armed-diplomats-donetsk-separatists-and-their-consulate-in-the-eu-9157-print.html>
(dostęp 6.11.2017).
17 N. Nikonorova, Otwarcie pierwszego na świecie przedstawicielstwa DRL w Czechach, [online] <https://pl.sputniknews.com/swiat/201609013802207-czechy-drl-przedstawicielstwo-ostrawa/> (dostęp 6.11.2017).
18 „Wpadłam na pomysł, aby otworzyć przedstawicielstwo Donieckiej Republiki Ludowej w Republice Czech, żeby udzielić pomocy narodowi Donbasu i opowiadać czeskim ludziom o tym, co tak naprawdę się dzieje. My planujemy nawiązać współpracę kulturową. Planujemy także zaprosić do Doniecka zespoły teatralne, muzyczne” – А. Каймаков, К. Айзпурвит, Для Чехии ДНР не существует, [online] <http://inosmi.ru/politic/20160907/237766457.html> (dostęp:
6.11.2017).
19 T. Peszyński, Zastoupení doněckých separatistů v ČR. Fikce a realita, [online] <https://
tomaspeszynski.blog.idnes.cz/blog.aspx?c=535401> (dostęp: 6.11.2017).
śnia 2016 r.20, zaznaczono, że ma ono „koordynować działania przedstawicie-li Czech i Donieckiej Repubprzedstawicie-liki Ludowej na rzecz ochrony praw i interesów mieszkańców Donbasu za granicą”. Zadania, jakie przed sobą stawia Przed-stawicielstwo, to możliwość „obiektywnego informowania mieszkańców Unii Europejskiej o wydarzeniach w Donbasie”. Czeskie ustawodawstwo nie sto-suje jakichkolwiek ograniczeń w zakresie wyboru nazwy tego typu organiza-cji, więc sama rejestracja obyła się bez większych problemów21.
Takie działania ze strony władz okupowanego terytorium Ukrainy miały na celu stworzenie swoistej imitacji ius legationis, czyli prawa podmiotu do przyjmowania i wysyłania misji dyplomatycznych oraz konsularnych, któ-rych celem jest realizacja zadań z zakresu stosunków dyplomatycznych i konsularnych22. Ambasada Ukrainy opublikowała komentarz, w którym wyraziła zdziwienie, a jednocześnie zaniepokojenie sytuacją, ponieważ wy-gląda to jak oczywista prowokacja przeprowadzana na terytorium Republiki Czeskiej, która w kontekście rosyjskiej agresji powinna być rozpatrywana jako część ideologicznej wojny hybrydowej Federacji Rosyjskiej nie tylko przeciwko Ukrainie, ale i całemu cywilizowanemu światu. Oprócz tego dzia-łania takie mają na celu ośmieszenie instytucji i procedur demokratycznych zachodniej cywilizacji. Podkreślono, że Ukraina ignoruje taką prowokację, gdyż żadne państwo na świecie nie uznaje samozwańczej Donieckiej Repu-bliki Ludowej. W opinii władz Ukrainy jest to organizacja terrorystyczna i żadne państwo nie może nawiązać jakichkolwiek stosunków, w szczególno-ści dyplomatycznych czy konsularnych z tym ugrupowaniem23.
Według rzeczniczki czeskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ireny Walentowej, Nela Lisková, która przedstawia się jako konsul honorowy Do-nieckiej Republiki Ludowej w Czechach, nie ma uprawnień do takiego tytu-łu. Wskazać trzeba, że Republika Czeska jest stroną Konwencji wiedeńskiej o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r.24 Zgodnie z jej art. 2, ist-nieją dwie kategorie urzędników konsularnych: zawodowi i honorowi. Osoby pełniące urząd konsula honorowego mogą być powoływane zgodnie z
posta-20 Zaproszeni zostali przedstawiciele najwyższych władz. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Czech niezwłocznie wydało oświadczenie, że nie uznaje samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej i nie utrzymuje z przedstawicielami tego bytu jakichkolwiek stosunków dyplomatycznych.
Wskazało także, że niedopuszczalne jest posługiwanie się przez Nele Lisková tytułem konsula honorowego (А. Каймаков, К. Айзпурвит, op. cit.).
21 В. Троян, Г. Пирлик, Ліквідація «представництва ДНР» в Чехії може стати прецедентом для країн ЄС – посол, [online] <https://hromadskeradio.org/news/2017/06/28/
likvidaciya-predstavnyctva-dnr-v-chehiyi-mozhe-staty-precedentom-dlya-krayin-yes-posol>
(dostęp: 6.11.2017).
22 M. Muszyński, Państwo w prawie międzynarodowym, Wyd. STO, Bielsko-Biała 2012, s. 239.
23 А. Каймаков, К. Айзпурвит, op. cit.
24 Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych sporządzona w Wiedniu dnia 24 kwietnia 1963 r. (Dz.U. z 1982 r., nr 13, poz. 98).
nowieniami zawartej umowy międzynarodowej. Nela Lisková posługiwała się tym tytułem w sposób nielegalny.
Dlaczego Republika Czeska?
Wskazuje się, że wybór państwa nie był przypadkowy, gdyż czeskie usta-wodawstwo pozwala na swobodne zakładanie i funkcjonowanie organizacji tego typu. Nie dokonuje się tam szczegółowej weryfikacji rejestrowanego pod-miotu, a państwo nie ingeruje w jego późniejszą działalność. Władze nie miały zatem prawnych instrumentów, aby przeciwdziałać występowaniu w przestrze-ni publicznej Przedstawicielskiego Centrum Doprzestrze-nieckiej Republiki Ludowej”25.
Jednakże należy zwrócić także uwagę na podejście czeskich władz do konfliktu na Ukrainie. W stosunku przedstawicieli Republiki Czeskiej do Ukrainy widoczne są dwie tendencje. Z jednej strony wojna w Donbasie po-strzegana jako zagrożenie dla bezpieczeństwa w regionie, również pod kątem ryzyka masowych migracji do Europy Środkowej. W tym zakresie czeski rząd, wspierając reformy na Ukrainie, stara się przyczynić do ustabilizowania sy-tuacji w tym państwie oraz bierze udział w inicjowanych przez Unię Europej-ską oraz NATO działaniach, których celem jest zmuszenie Federacji Rosyj-skiej do zaprzestania destabilizowania sytuacji w Donbasie. Z drugiej strony, czeskie władze starają się ograniczać straty, jakie konflikt na Ukrainie przy-nosi czesko-rosyjskiej współpracy gospodarczej. Na uwagę zasługują także zachowania i wypowiedzi prezydenta Miloša Zemana, które są jednoznacznie prorosyjskie i kontrastują z krytycznym wobec działań Federacji Rosyjskiej na Ukrainie podejściem ministra spraw zagranicznych Lubomíra Zaorálka.
Miloš Zeman jest zdecydowanym przeciwnikiem sankcji i zwolennikiem wielopłaszczyznowego dialogu z Federacją Rosyjską. Stoi na stanowisku, że Władimir Putin nie jest zagrożeniem, tylko naturalnym sojusznikiem Zacho-du w walce chociażby z „kryzysem migracyjnym” oraz fundamentalizmem islamskim26. W swoich przemowach określa Ukrainę jako państwo upadłe, podważa demokratyczne przemiany tam zachodzące i zarzuca ukraińskiej władzy, że dąży do wojny27. Takie wypowiedzi czeskiego prezydenta inicjują
25 А. Каймаков, К. Айзпурвит, op. cit.
26 Czeski prezydent uznaje, że aneksja Krymu była bezprawna, ale dodaje, że jego zdaniem decyzja Nikity Chruszczowa o przekazaniu Krymu Ukraińskiej SRR była błędem.
27 „Krytykowałem odłączenie się Kosowa od Serbii, uważając je za oczywiste naruszenie rezolucji Rady Bezpieczeństwa, która gwarantuje integralność terytorialną Serbii, w tym Kosowa.
Ale wydarzyło się to, co nazywa się polityką podwójnych standardów: referendum na Krymie to nielegalna aneksja, a gdy Kosowo staje się niezależne, pomimo wspomnianej wyżej rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ, wszystko w porządku” – Sputnik, Prezydent Czech o stosunku do Krymu i Kosowa: Podwójne standardy, [online] <https://pl.sputniknews.com/swiat/201710066422421-sputnik-zeman-kosowo-krym/> (dostęp: 7.11.2017).
protesty ukraińskiej ambasady w Pradze, a co za tym idzie są chętnie przy-taczane przez propagandowe media rosyjskie. W taką retorykę wpisuje się także były premier i prezydent Vaclav Klaus, który uważa, że Władimir Pu-tin nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za interwencję oraz przyłącze-nie Krymu, podczas gdy Ukraina jest państwem „sztucznym” i powinna po-zostać w rosyjskiej strefie wpływów28. Stanowisko zbieżne z kremlowską propagandą zarówno w zakresie sankcji, jak i sytuacji na terytorium Ukra-iny prezentują politycy Komunistycznej Partii Czech i Moraw (KSČM)29, a także partii Wolność i Demokracja Bezpośrednia (SPD) oraz część polity-ków Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (ČSSD). Ponadto poseł czeskiej partii SPD wziął na Krymie udział w obchodach trzeciej rocznicy zajęcia pół-wyspu przez Rosję. Zauważyć trzeba także, że prezydent Czech regularnie spotyka się z prezydentem Rosji, aby rozmawiać o perspektywach dalszej współpracy30.
Nie ulega wątpliwości, że Federacja Rosyjska postrzegana jest przez władze Czech jako wiarygodny dostawca surowców energetycznych i rynek znacznie atrakcyjniejszy od ukraińskiego. Rząd Republiki Czeskiej poszuku-je możliwości ograniczenia spadku wzaposzuku-jemnych inwestycji i obrotu gospodar-czego z Kremlem, spowodowanego sankcjami i kryzysem gospodarczym w Federacji Rosyjskiej. Taki stosunek władz czeskich do Rosji powoduje, że wszelkie konflikty i działania mogą być marginalizowane, aby wspierać tylko gospodarkę państwa31. Konsekwencją takiego podejścia jest fakt, iż przedsta-wiciele samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej skierowali się w pierw-szej kolejności do Czech.
Delegalizacja
Procedura delegalizacji Przedstawicielskiego Centrum Donieckiej Repu-bliki Ludowej została zainicjowana przez Ministerstwo Spraw Zagranicz-nych, a dokładniej przez ministra Lubomíra Zaoráleka. Zdecydowane kroki zostały podjęte po interwencji przedstawicieli Ministerstwa Spraw
Zagra-28 Polonia Christiana, Dlaczego Vaclav Klaus popiera aneksję Krymu?, [online] <http://www.
pch24.pl/dlaczego-vaclav-klaus-popiera-aneksje-krymu-,25196,i.html> (dostęp: 6.11.2017).
29 Czescy komuniści odwiedzili w styczniu 2016 r. samozwańczą Doniecką Republikę Ludową w celu uzyskania informacji o „zbrodniach armii ukraińskiej”.
30 J. Groszkowski, T. Iwański, A. Sadecki, Sąsiad odkrywany na nowo. Stosunki Czech, Słowacji i Węgier z Ukrainą. Raport OSW, Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, Warszawa 2017, s. 6–8.
31 Ibidem, s. 6–10; J. Groszkowski, Prywatna polityka zagraniczna prezydenta Czech, [onli-ne] <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2017-10-18/prywatna-polityka-zagraniczna--prezydenta-czech> (dostęp: 6.11.2017); D. Kałan, Mieć czy być: unijne sankcje wobec Rosji jako dylemat V4, „Biuletyn Polskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych” 2014, nr 103, s. 1–2.
nicznych Ukrainy32. Sąd w Ostrawie przystąpił do rozpatrywania sprawy dopiero 7 kwietnia 2017 r. Stroną postępowania była Nela Lisková – repre-zentantka powołanej organizacji. Cała procedura likwidacji została zainicjo-wana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej 29 sierp-nia 2016 r. W skardze wskazano, że samozwańcza Doniecka Republika Ludowa nie może posiadać żadnych przedstawicielstw, które udawać mają misje dyplomatyczne czy konsularne. Podniesiono także, że Nela Lisková posługuje się tytułem konsula honorowego, który zgodnie z prawem czeskim znajduje się w gestii Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Takie działania w opinii skarżącego stanowią obejście prawa czeskiego oraz międzynarodo-wego, w tym konwencji wiedeńskiej o stosunkach konsularnych. Powołano się przy tym na opinię władz Ukrainy, w której to samozwańcza Doniecka Republika Ludowa traktowana jest jako organizacja terrorystyczna. Sam czeski minister spraw zagranicznych oświadczył, że „stworzenie takiej jed-nostki jest sprzeczne z normami prawa międzynarodowego, które respekto-wane są w ramach Konstytucji Republiki Czech, a dokładnie obowiązku po-szanowania integralności terytorialnej innych państw”33. Z drugiej strony czescy zwolennicy funkcjonowania przedstawicielstwa wskazywali, że prawo nie zostało naruszone – jednostka została zarejestrowana jako organizacja pozarządowa, której jakiekolwiek działania nie są sprzeczne z ustawodaw-stwem czeskim34. Pierwszym etapem postępowania było zobligowanie repre-zentantki Przedstawicielstwa przez Sąd w Ostrawie we wrześniu 2016 r. do zmiany nazwy, jednakże wymóg ten nie został spełniony35. W drugiej kolej-ności w lutym 2017 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zostało wezwane przez Sąd w Ostrawie do uzupełnienia skargi, a gdy to wykonano, sprawa trafiła na wokandę.
Dnia 28 czerwca 2017 r. Sąd w Ostrawie wydał orzeczenie, w którym zostało wskazane, że Przedstawicielskie Centrum Donieckiej Republiki Lu-dowej ulega likwidacji. Należy zwrócić uwagę, że sąd uznał za nielegalny fakt jego zarejestrowania. Stąd w orzeczeniu stwierdzono, że funkcjonowa-nie takiej jednostki przez ponad rok było funkcjonowa-niezgodne z prawem. Takie orzecze-nie stanowi w prawie czeskim swoisty precedens, gdyż nigdy wcześorzecze-niej orzecze-nie było interwencji ze strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych w kwestii de-legalizacji podmiotu, który został zarejestrowany jako organizacja pozarządo-wa. Wywołało to w Czechach debatę na temat zmiany przepisów związanych
32 В. Троян, Г. Пирлик, op. cit.
33 Тиждень, Суд закрив фейкове «представництво ДНР» у Чехії, [online] <http://tyzhden.
ua/News/189528> (dostęp: 6.11.2017).
34 Н. Никонорова, Наш принцип – быть надежным партнером, [online] <https://dan-news.info/interview/nash-princip-byt-nadezhnym-partnerom.html> (dostęp: 6.11.2017).
35 Радіо Свобода, Чеський суд почав розглядати ліквідацію «представництва ДНР»
в Остраві, [online] <www.radiosvoboda.org/a/news/28416562.html> (dostęp: 6.11.2017).
z nadmierną swobodą rejestrowania podmiotów. Wskazano, że w skrajnych sytuacjach doprowadzić to może do zakładania tego typu przedstawicielstw przez organizacje terrorystyczne, takie jak samozwańcza Doniecka Republi-ka Ludowa. Procedura zakończyła się sukcesem Ministerstwa Spraw Zagra-nicznych Republiki Czeskiej, któremu udało się wykazać, że działalność ta-kiej organizacji nie jest społeczna, lecz ma na celu prezentowanie siebie jako placówki dyplomatycznej, czym wprowadza w błąd36.
Przedstawicielstwa w innych państwach
Przedstawiciele samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej nie zdemo-tywowali się sytuacją w Republice Czeskiej i dalej prowadzą działalność w innych państwach Unii Europejskiej. Na przykład 1 września 2017 r.
w Marsylii we Francji zostało otwarte Przedstawicielstwo Donieckiej Repu-bliki Ludowej37. W takiej formie otwierane są także punkty w Grecji (Ate-ny)38, we Włoszech (Turyn)39 czy Finlandii (Helsinki)40. Pod sztandarami działalności związanej z rozwojem kulturalnym, naukowym czy informacyj-nym próbuje się wykreować wrażenie, że owe przedstawicielstwa stanowią quasi-misję dyplomatyczną. W założeniach mają organizować spotkania
„obywateli” Donieckiej Republiki Ludowej i udzielać im pomocy prawnej. Bę-dzie można również poprzez pracowników zadać pytanie przedstawicielom władzy samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej. Ponadto zadaniem tego rodzaju punktów ma być „przyciągnięcie” potencjalnych inwestorów, którzy chcieliby rozwijać swoją działalność na terytorium quasi-republiki41. W większości krajów Unii Europejskiej prawo pozwala na rejestrowanie organizacji o dowolnych celach pod dowolną nazwą w sposób swobodny. Takie podejście wyjaśnia stanowisko ambasador Francji w Kijowie, Izabele Dumon,
36 В. Троян, Г. Пирлик, op. cit.
37 В. Кравченко, «Представництва ДНР» в Європі: як Україні перемогти у псевдоди-пломатичній боротьбі, [online] <http://www.polukr.net/uk/blog/2017/08/predstavnictva-dnr-v-yevropi-yak-ukrayini-peremogti-u-psevdodiplomatichnij-borotbi/> (dostęp: 6.11.2017).
38 P. Antonopoulos, Donetsk People’s Republic opens office in Greece’s capital, Athens, [online]
<www.almasdarnews.com/article/donetsk-peoples-republic-opens-office-in-greeces-capital-athens/> (dostęp: 6.11.2017).
39 Na otwarciu pojawili się politycy z partii Forza Italia (z ramienia której Silvio Berlusconi był przez wiele lat premierem). Zob. Donipress, Donetsk People’s Republic’s second Representative Office in the EU opened in Turin Italy, [online] <https://dnipress.com/es/posts/donetsk-peoples-republics-second-representative-office-in-the-eu-opened-in-turin-italy/> (dostęp: 7.11.2017).
40 Po zarejestrowaniu przedstawicielstwa oświadczenie o nieuznawaniu samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej wydała ambasada Finlandii w Moskwie. Zob. Suomen suurlähetystö, Donetskin kansantasavallan edustautuminen Suomessa on vailla pohjaa, [online] <http://finland.
org.ru/public/default.aspx?contentid=326873&nodeid=36881&culture=fi-FI> (dostęp: 7.11.2017).
41 Н. Никонорова, op. cit.
która odnosząc się do kwestii otwarcia „przedstawicielstwa” Donieckiej Re-publiki Ludowej w Marsylii, stwierdziła, że jest to inicjatywa tylko o znacze-niu lokalnym42.
Wnioski
Uzasadnione wydaje się wprowadzenie na poziomie Unii Europejskiej regulacji, które zmobilizowałyby wszystkie państwa członkowskie do stwo-rzenia systemu pozwalającego wyeliminować z życia publicznego takie jed-nostki, jak quasi-misje dyplomatyczne. Pełna liberalizacja procedur w tym zakresie powoduje, że dochodzi do obchodzenia ustaw, ażeby zalegalizować podmioty, które powszechnie uznawane są za organizacje terrorystyczne. Na
Uzasadnione wydaje się wprowadzenie na poziomie Unii Europejskiej regulacji, które zmobilizowałyby wszystkie państwa członkowskie do stwo-rzenia systemu pozwalającego wyeliminować z życia publicznego takie jed-nostki, jak quasi-misje dyplomatyczne. Pełna liberalizacja procedur w tym zakresie powoduje, że dochodzi do obchodzenia ustaw, ażeby zalegalizować podmioty, które powszechnie uznawane są za organizacje terrorystyczne. Na