Przestrzenna analiza występowania poszczególnych kategorii przestępstw we Wrocławiu,

W ramach niniejszej części opracowania przedstawiono charakterystykę wielkości wyróżnionych rodzajów przestępstw związanych z uwarunkowaniami przestrzennymi. Dla ułatwienia pewnych kwestii przyjęto istnienie w obrębie wszystkich trzech miast dzielnic funkcjonujących w świadomości ich mieszkańców.

Dla Wrocławia były to: Stare Miasto, Śródmieście, Krzyki, Psie Pole i Fabryczna; dla Krakowa: Śródmieście, Krowodrza, Nowa Huta i Podgórze i dla Poznania: Stare Miasto, Nowe Miasto, Wilda, Grunwald oraz Jeżyce. Jak już wskazano w rozdziale dotyczącym prezentowanej metody, zjawisko ma tendencję do klasteryzacji i skupień przede wszystkim wysokich wartości, poszczególne rodzaje przestępstw zostaną omówione przy uwzględnieniu klastrów o wysokich wartościach.

Przestępstwa przeciwko mieniu

Przestępstwa przeciwko mieniu stanowią najliczniejszą, a przez to również powszechną grupę przestępstw występujących w wielkich miastach. Są one reprezentowane przede wszystkim przez takie przestępstwa jak szeroko pojęte kradzieże, zarówno przedmiotów ruchomych, jak i związanych z włamaniami do mieszkań czy lokali usługowo-handlowych etc. Biorąc pod uwagę fakt, że stanowią one czyny o największej uciążliwości ekonomicznej charakteryzują się także największą zgłaszalnością.

Wielkość tej grupy przestępstw we Wrocławiu, w analizowanym okresie, podlegała zmianom (Ryc. 51). W ostatnich latach, tj. od roku 2012 można mówić o tendencji spadkowej w tym zakresie. Największą wartość, liczby przestępstw przeciwko mieniu odnotowano w roku 2011 – było to 19 847 przestępstw, co dało około 314 przestępstwa przeciwko mieniu na 10 000 mieszkańców i wzrost o 10% w stosunku do 2006 r. Najniższy wynik zanotowano natomiast w 2015 r. i był on niższy o 5% niż w początkowym okresie jaki podlegał analizom.

190

Ryc. 51 Zmiany liczby przestępstw przeciwko mieniu we Wrocławiu w latach 2006-2015. Źródło:

opracowanie własne na podstawie danych z KWP we Wrocławiu

Przestępstwa przeciwko mieniu w Krakowie stanowią 77% wszystkich przestępstw określonych mianem przestrzennych, stanowiąc zasadniczą większość i jak już wskazano determinują kwestie prawdopodobieństwa występowania zjawiska na terenie miasta. Liczba przestępstw związanych z mieniem w analizowanym dziesięcioleciu podlegała zmianom (Ryc. 52). Najwyższą wartość odnotowano w 2013 r. i było to 23 699 przestępstw, co było wyższe od wartości w pierwszym roku obserwacji o 13% i dało 312 przestępstw na 10 000 mieszkańców miasta. Najniższą wartość zarejestrowano w 2015 r. – 13 866, co przełożyło się na 182 zdarzenia w przeliczeniu na 10 000 osób. Jednocześnie była to wartość niższa o 34% niż w 2006 r. W ostatnich dwóch latach analizowanego okresu odnotowany został spadek wielkości tego rodzaju przestępczości.

0 5000 10000 15000 20000 25000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

liczba przestępstw

191

Ryc. 52 Zmiany liczby przestępstw przeciwko mieniu w Krakowie w latach 2006-2015. Źródło:

opracowanie własne na podstawie danych z KWP w Krakowie

W przypadku Poznania przestępstwa przeciwko mieniu stanowią niemal 72% wszystkich analizowanych przestępstw. W analizowanym dziesięcioleciu poziom przestępczości związanej z mieniem zmieniał się, przy czym w ostatnich latach wykazał tendencje spadkowe (Ryc. 53). Największą wartość odnotowano w 2013 r. – było to 17 947 przestępstw, 327 zdarzeń w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców i wzrost o 15% w stosunku do roku 2006. Najniższy wynik zanotowano w 2008 r. będący jednocześnie niższym o niemal 14% od poziomu zarejestrowanego w początkowym okresie jaki podlegał analizie. Należy zauważyć, że od kiedy w 2007 r. nastąpił spadek wielkości przestępczości, poziom ten utrzymywał się na względnie stałym poziomie – około 250 zdarzeń / 10 000, dopiero od 2011 r. następował stopniowy wzrost zjawiska.

0 5000 10000 15000 20000 25000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

liczba przestępstw

192

Ryc. 53 Zmiany liczby przestępstw przeciwko mieniu w Poznaniu w latach 2006-2015. Źródło:

opracowanie własne na podstawie danych z KWP w Poznaniu

Zmniejszenie liczby przestępstw w przypadku wszystkich miast, zwłaszcza w okresie ostatnich trzech lat analizowanego okresu, jest oczywiście pozytywnym faktem. Odrębności różniące poszczególne miasta mogą być uzasadniane różnymi przyczynami. Taka sytuacja może wynikać z co najmniej dwóch różnych przyczyn – może być związana ze szczególnymi wydarzeniami (np. organizacją różnego rodzaju imprez o znacznym zasięgu), które sprzyjały działaniom także niedozwolonym lub też może to być związane z pewnymi błędami w zakresie prowadzonych statystyk i odpowiednim zakwalifikowaniem zdarzeń do konkretnych lat.

Przestępstwa przeciwko mieniu są bardzo charakterystyczne dla obszarów cechujących się nagromadzeniem obiektów, które mogłyby potencjalnie stanowić cele przestępców. Do takich zwykle zalicza się mieszkania, a zwłaszcza ich nagromadzenia w postaci dużych osiedli mieszkaniowych, obiekty usługowe, handlowe czy gastronomiczne zwykle zlokalizowane w centrach miast lub w sąsiedztwie miejsc pobytu i przebywania ludności, czy to w celach rozrywkowych czy mieszkalnych.

W przypadku wszystkich analizowanych miast prawdopodobieństwo wystąpienia przestępstw przeciwko mieniu dotyczy to zasadniczo całego ich obszaru, jest jednak zróżnicowane przestrzennie. Największy wskaźnik ryzyka kryminalnego (odpowiednio dla każdego z miast) obejmował swoim zasięgiem centrum miasta, w tym przede wszystkim Stare Miasto, a także przyległe do niego obszary, gdzie jego wielkość utrzymuje się na poziomie wysokim lub przeciętnym.

Ze względu na charakter przestępstw przeciwko mieniu obszarami o największym ryzyku występowania przestępczości związanej z mieniem są: obszar centrum cechujący się nagromadzeniem zabudowy pełniącej funkcje mieszkalne, ale i usługowe, handlowe etc., a zatem stwarzające okazję do zachowań przestępnych.

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Liczba przestępstw

193

Ponadto tereny te charakteryzuje również duże nagromadzenie ludności w różnych porach dnia, co jednocześnie sprzyja niepożądanym działaniom – mamy tu do czynienia z dużym nagromadzeniem okazji przestępczych i potencjalnych sprawców przestępstw. Podobnie wysoki wskaźnik ryzyka kryminalnego obejmuje otoczenie ścisłego centrum, co związane jest z podobnymi czynnikami, ale również z przemieszczaniem się ludności z terenów centralnych na peryferia miasta – w kierunku miejsc zamieszkania.

W przypadku Wrocławia (Ryc. 54) wysokim i bardzo wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia zjawiska charakteryzują się także tereny dużych osiedli mieszkaniowych m.in. Stare Miasto, Krzyki, Huby, Borek, Plac Grunwaldzki, Zalesie, Sępolno, Biskupin, Karłowice, Złotniki, Stabłowice, Pilczyce, Widawa, Lipa Piotrowska. Peryferia i miejsca o niewielkim zagęszczeniu sieci ulicznej cechuje natomiast bardzo niskie, niskie i przeciętne ryzyko wystąpienia przestępczości związanej z mieniem (m.in. osiedla Opatowice, Świątniki Małe, Rędzin, Pracze Odrzańskie, Mokra, Strachowice).

Ryc. 54 Wskaźnik ryzyka kryminalnego dla przestępstw przeciwko mieniu we Wrocławiu latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KWP we Wrocławiu

W przypadku Krakowa (Ryc. 55) najwyższy wskaźnik ryzyka kryminalnego charakteryzuje niewielkie obszary znajdujące się w różnych częściach miasta, co najprawdopodobniej wynika ze znacznej gęstości sieci ulicznej w tych miejscach.

Niemniej jednak na wielu obszarach zaobserwowano wysokie i średnie prawdopodobieństwo wystąpienia przestępstw przeciwko mieniu. Najmniej

194

zróżnicowane pod tym względem osiedla Krakowa to m.in.: Stare Miasto, Piasek, Nowy Świat, Wawel, Grzegórzki, Kazimierz, Półwsie Zwierzynieckie, Salwator – tam całość lub większość obszaru charakteryzuje się wysokim lub średnim ryzykiem.

Wszystkie te tereny położone są w centrum miasta oraz w jego otoczeniu. Wśród dzielnic pozostających w pewnym oddaleniu od rynku, wskazać należy także na Bielany, Kliny, Jugowice, osiedlową część Nowej Huty, Borek Fałęcki czy Łagiewniki. Pozostałe obszary są zróżnicowane pod względem wskaźnika ryzyka kryminalnego, pojawiają się w ich obrębie zarówno miejsca, w których prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska jest wysokie i średnie, jak również te, gdzie jest ono niskie i bardzo niskie.

Ryc. 55 Wskaźnik ryzyka kryminalnego dla przestępstw przeciwko mieniu w Krakowie w latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie KWP w Krakowie

W Poznaniu (Ryc. 56) bardzo wysoki wskaźnik ryzyka kryminalnego dotyczy zazwyczaj wybranych miejsc (m.in. osiedla: Stare Miasto, Plewiska-Osiedle, Snochowice, Sytkowo), które otoczone są obszarami o wysokim i przeciętnym prawdopodobieństwie pojawienia się zjawiska. Obszary te zlokalizowane są w centrum miasta i w jego bliskim otoczeniu tworząc zazwyczaj zwarty obszar o niewielkim zróżnicowaniu ryzyka. Największe powierzchnie o niskim i bardzo niskim prawdopodobieństwie zlokalizowane są w obrębie Głuszyny, osiedla Wielkie, Strzeszynka, Radojewa, Karolina i Piotrowa.

195

Ryc. 56 Wskaźnik ryzyka kryminalnego dla przestępstw przeciwko mieniu w Poznaniu w latach 2006-2015). Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KWP w Poznaniu

We wszystkich analizowanych miastach można wskazać obszary charakteryzujące się koncentracją wysokich wartości zjawiska przestępczości znajdujące się w obrębie wszystkich dzielnic.

We Wrocławiu wysokie wartości zjawiska przeważają w trzech dzielnicach – Starym Mieście (80%), Śródmieściu (36%) i na Krzykach (19%) (Ryc. 57). Dzielnice te charakteryzują się zatem największym natężeniem przestępczości przeciwko mieniu, co wynika m.in. z ich charakteru czy też powierzchni charakteryzującej się znaczną gęstością ulic, obiektów użyteczności publicznej, a co za tym idzie również ludności.

196

Ryc. 57 Udział wysokich wartości w zakresie przestępstw przeciwko mieniu w powierzchni poszczególnych dzielnic Wrocławia w latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych z KWP we Wrocławiu

W Krakowie, obszary o koncentracji wysokich wartości zjawiska znajdują się we wszystkich czterech dzielnicach miasta, niemniej jednak nie stanowią one zwartych obszarów, tak jak w przypadku Wrocławia (Ryc. 58). Największy udział w całkowitej powierzchni dzielnicy stanowią na obszarze Śródmieścia (niemal 34% powierzchni). Kolejno wskazać należy Krowodrza, gdzie obszar cechujący się koncentracją wysokich wartości obejmuje niemal 11% całkowitej powierzchni.

W przypadku pozostałych dzielnic, tereny te stanowią 8% (Podgórze) i 6 % obszaru (Nowa Huta).

197

Ryc. 58 Udział wysokich wartości w zakresie przestępstw przeciwko mieniu w powierzchni poszczególnych dzielnic Krakowa w latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych

z KWP w Krakowie

W Poznaniu (Ryc. 59), obszary charakteryzujące się koncentracją wysokich wartości zjawiska przestępczości także zlokalizowane są w każdej z dzielnic, niemniej jednak największą powierzchnię zajmują na obszarze Grunwaldu (27%).

W przypadku Wildy jest to zaledwie 16% całkowitej powierzchni, w Jeżycach – 6% i Nowego Miasta, w przypadku, którego jest to niecałe 4% powierzchni.

Najmniejszy obszar charakteryzujący się koncentracją wysokich wartości dotyczy Starego Miasta – poniżej 1% obszaru.

198

Ryc. 59 Udział wysokich wartości w zakresie przestępstw przeciwko mieniu w powierzchni poszczególnych dzielnic Poznania w latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych z KWP w Poznaniu

Zaobserwowano, że Krakowie i Poznaniu obszary cechujące się koncentracją wysokich wartości zjawiska są powierzchniowo mniejsze niż w przypadku Wrocławia.

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stanowią jedną z ważniejszych kategorii przestępstw, co wynika przede wszystkim z niebezpieczeństwa jakie niosą ze sobą zaliczane do tej grupy zdarzenia. Specyfika przestępstw zaliczanych do tej kategorii związana jest z miejscem ich występowania, a mianowicie siecią uliczną.

We Wrocławiu przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stanowiły drugą najliczniejszą kategorię przestępstw, obejmując 8% ogółu. W latach 2006-2015 poziom tego rodzaju przestępczości podlegał zmianom, w niektórych latach następował jego wzrost w stosunku do poprzedniego roku, a w kolejnych spadek (Ryc. 60). Niemniej jednak wielkość zjawiska systematycznie malała do 2013 r., w kolejnych dwóch latach obserwowano wzrost. Najwyższe wartości odnotowano w 2006 r. i było to 2772 zdarzeń, co dało ponad 44 tego rodzaju przestępstw na 10 000 mieszkańców miasta. W 2013 r. osiągnęła najniższą wartość w analizowanym okresie (o 53% w stosunku do roku 2006 r.). W ostatnich badanych latach, jak już wspomniano, nastąpił niewielki wzrost przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Ogólnie jednak można wskazać na spadkową

199

tendencję wielkości przestępczości skierowanej przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Ryc. 60 Zmiany liczby przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji we Wrocławiu w latach 2006-2015. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KWP we Wrocławiu

W Krakowie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stanowią zaledwie niecałe 3% wszystkich zdarzeń określanych mianem przestrzennych. W analizowanym dziesięcioleciu liczba przestępstw ulegała zmianom (Ryc. 61). W początkowym okresie, tj. przez pierwsze trzy lata wielkość zjawiska wzrastała gwałtownie, w 2007 r. był to wzrost o 50%, a w 2008 r. o 92%

w stosunku do 2006 r. W 2012 r. odnotowano najwyższy, w analizowanym okresie, poziom tego rodzaju przestępczości, co w rezultacie dało niewiele ponad 41 przestępstw na 10 000 mieszkańców miasta. Od tego roku obserwowany jest spadek liczby przestępstw, nie osiągnięto jednak poziomu z 2006 r., który był najniższym w całym analizowanym dziesięcioleciu i wynosił 1186 przestępstw, co w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców dało niecałe 16 zdarzeń.

0 500 1000 1500 2000 2500 3000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

liczba przestępstw