GDYBY NIE POMOC INNYCH.
U
kraińska armia liczy obecnie około 182 tys. żoł-nierzy. Składa się z takich rodzajów sił zbroj-nych, jak: wojska lądowe, siły powietrzne, mary-narka wojenna, wojska specjalne, wojska aeromo-bilne i powietrznodesantowe. W 2018 roku Ukraina przeznaczyła na obronę 3,0% PKB, co stanowiło około 6 mld euro. W związku z prowadzeniem ope-racji antyterrorystycznej siły zbrojne tego kraju charakteryzują się dużym doświadczeniem bojo-wym, mimo że mają opóźnienia w dziedzinie mo-dernizacji, jak i pozyskiwania nowoczesnych środ-ków walki.MIĘDZYNARODOWE WSPARCIE
Po zajęciu przez Rosję Krymu w 2014 roku na Ukrainie rozpoczęto wdrażanie reformy obronnej.
Nad systematyczną jej implementacją czuwa wiele amerykańskich (natowskich) instytucji (stałych i tworzonych doraźnie, wykonujących zadania w tej specyficznej sytuacji geopolitycznej). Oprócz do-wództw natowskich możemy do nich zaliczyć:
• Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Komi-sji ds. Reformy Obronnej i Współpracy w Dziedzi-nie Bezpieczeństwa (Executive Committee-Ukraine – EC-U) powołany w celu wsparcia reformy sektora obronnego, a także opracowania zaawansowanych programów szkolenia w poszczególnych rodzajach sił zbrojnych Ukrainy. W ramach EC-U funkcjonują następujące elementy:
– Podkomitet Wojsk Lądowych (Army Subcom-mittee – AS),
– Podkomitet Sił Powietrznych (Air Force Sub-committee – AFS),
– Podkomitet Marynarki Wojennej (Maritime Sub-committee – MS),
– Podkomitet Wojsk Specjalnych (Special Opera-tion Force Subcommittee – SOFS),
– Podkomitet Dowodzenia i Kierowania / Cyber-netyczny [Command and Control (C2) /Cyber Sub-committee – C2/CS],
– Podkomitet Medyczny (Medical Subcommit-tee – MS),
– Podkomitet Współpracy Cywilno-Wojskowej (Civilian and Military Cooperation Subcommittee – CIMIC Subcommittee),
– Podkomitet Żandarmerii Wojskowej (Military Police Subcommittee – MPS),
– Podkomitet Grupy Inżynieryjnej (Engineer Group Subcommittee – EGS),
– Podkomitet Profesjonalnego Kształcenia Za-wodowego (Professional Military Education Sub-committee – PMES),
– Podkomitet Budowania Instytucjonalnej Obrony (Defence Institution Building Subcommittee – DIBS),
– Podkomitet Gwardii Narodowej Ukrainy (Natio-nal Guard of Ukraine Subcommittee – NGUS),
– Podkomitet Rozwoju Podoficerów (Non-Com-mission Officers Development Subcommittee – NCODS),
– Podkomitet Logistyki (Logistic Subcommittee – LS),– Rada Pułkowników (Council of Colonels) – struktura złożona z dowódców stałych misji szkole-niowych oraz przedstawicieli strony ukraińskiej. Jest ona głównym ciałem doradczym i decyzyjnym
Mię-Autor jest starszym specjalistą w Oddziale Szkolenia
Międzynarodowego Inspektoratu Szkolenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.
płk rez. Tomasz Lewczak
dzynarodowej Komisji ds. Reformy Obronnej i Współpracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa,
– Międzynarodowe Centrum Połączonych Dzia-łań / Centrum Międzynarodowej Koordynacji (Mul-tinational Joint Operations Center / Mul(Mul-tinational Coordination Center – MJOC/MCC) – składa się z przedstawicieli państw NATO realizujących zada-nia wsparcia i szkolezada-nia ukraińskich pododdziałów;
• Międzynarodowa Komisja ds. Reformy Obron-nej i Współpracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa (Multinational Joint Commission – MJC);
• Rada Doradcza ds. Reformy Obronnej przy Mi-nisterstwie Obrony Ukrainy (Defence Reform Advi-sory Board – DRAB).
W pracach tych instytucji uczestniczą przedstawi-ciele USA oraz innych państw członkowskich NATO, w tym Sił Zbrojnych RP.
Spotkania robocze przedstawicieli wymienionych komitetów (komisji) doradczych odbywają się cy-klicznie, najczęściej w Kijowie, a także w państwach Sojuszu. Dotychczas realizowane przedsięwzięcia do-tyczyły przede wszystkim poziomu taktycznego.
Stopniowo są podejmowane również problemy pozio-mu operacyjnego i strategicznego. Pomoc dotyczy głównie szkolenia pododdziałów wojsk zmechanizo-wanych i pancernych oraz sztabów batalionów i bry-gad, a także pododdziałów rodzajów wojsk, wojsk specjalnych i żandarmerii wojskowej. Sztandarowym
US ARMY
W każdym turnusie szkoleniowym uczestniczą inne oddziały i pododdziały (zmechanizowane, zmotoryzowane, powietrznodesantowe, aeromobilne lub pie-choty morskiej).
jej przykładem jest wsparcie szkolenia ukraińskich brygad i batalionów przez Połączoną Międzynarodo-wą Grupę SzkolenioMiędzynarodo-wą Ukraina (Joint Multinational Training Group-Ukraine – JMTG-U).
NA RZECZ WOJSK LĄDOWYCH
Grupa JMTG-U to międzynarodowy kontyngent wojskowy, w skład którego wchodzą przedstawiciele USA (kilkuset żołnierzy) jako państwa wiodącego (Lead Nation – LN), Kanady (kilkuset żołnierzy), Polski (kilkudziesięciu żołnierzy), Litwy (kilkunastu żołnierzy), Wielkiej Brytanii (kilku żołnierzy) i Ukra-iny jako państwa gospodarza (Host Nation Support – HNS). Żołnierze z wymienionych krajów natowskich odgrywają rolę instruktorów/mentorów.
Głównym jej celem było szkolenie pododdziałów i oddziałów wojsk lądowych oraz komponentów wy-dzielanych z Gwardii Narodowej Ukrainy, w tym do-wódców i sztabów, w prowadzeniu działań antyter-rorystycznych (Anti-Terrorist Operation – ATO).
Trwało ono od kwietnia 2014 do marca 2018 roku.
Natomiast od kwietnia 2018 roku do chwili obecnej przygotowuje ona ukraińskich żołnierzy do działania w ramach operacji połączonych (Joint Force Opera-tion – JFO). Wynikiem tej działalności ma być utwo-rzenie nowoczesnego, profesjonalnego (na wzór na-towski) systemu szkolenia wojsk lądowych, aeromo-bilnych i powietrznodesantowych Ukrainy.
Grupa funkcjonuje w obiektach ukraińskich cen-trów szkolenia oraz jednostek wojskowych. Skupia się na realizacji czterech głównych zadań (Lines of Efforts – LOE):
• LOE 1 – koordynacja działania i szkolenia ukraiń-skiego Centrum Szkolenia (Mission Command – MC);
• LOE 2 – szkolenie brygad i batalionów (Ukra-inian Armed Forces Brigades & Battalions Tra-ining – UAFFBT) w celu przygotowania ukraińskich oddziałów i pododdziałów oraz ich dowódców do prowadzenia działań antyterrorystycznych i bojo-wych z uwzględnieniem natowskiego procesu dowo-dzenia (Tactics, Techniques and Procedures – TTP);
ujednolicenie działalności szkoleniowo-metodycznej (przyjęcie natowskich form i metod szkolenia) pro-wadzonej przez ukraińskich instruktorów, a także merytoryczne (profesjonalne) ich wsparcie;
• LOE 3 – osiągnięcie określonych zdolności tak-tycznych przez Centrum Szkolenia Bojowego (Com-bat Training Centre – CTC), stanowiące fundamen-talną część ukraińskiego Centrum Szkolenia, do sa-modzielnego funkcjonowania bez istotnego wsparcia państw NATO (Combat Training Center Develop-ment – CTCD);
• LOE 4 – zapoznawanie ukraińskich oficerów i podoficerów z natowskimi doktrynami oraz tworze-nie natowskiej Grupy Ekspertów (Doradców) Tak-tycznych (Doctrine Education & Advisory Group – DEAG). W ramach LOE 4 jest monitorowana reali-zacja pakietu wsparcia szkoleniowego państw NATO na rzecz sił zbrojnych Ukrainy.
Działanie JMTG-U zaplanowano wstępnie do końca 2016 roku, ale ze względu na potrzebę wy-szkolenia ukraińskich pododdziałów mandat został przedłużony do końca 2021 roku z zastrzeżeniem, że w razie konieczności termin jego obowiązywania może zostać przesunięty po raz kolejny.
Dotychczas przeszkolono kilka dowództw i szta-bów brygad oraz kilkadziesiąt batalionów (zmecha-nizowanych, zmotoryzowanych, aeromobilnych, po-wietrznodesantowych i piechoty morskiej). Rozpo-czynano od szkolenia podstawowego, następnie prowadzono szkolenie specjalisty, na zakończenie zaś zgrywano pododdziały (zespół, drużyna, pluton, kompania, batalion). W ramach tego procesu wy-szkolono kilkuset instruktorów CTC według standar-dów NATO, dzięki czemu zwiększyły się możliwo-ści szkoleniowe Centrum. Cykl szkolenia obejmo-wał kilkadziesiąt dni szkoleniowych. Tydzień szkoleniowy trwał od poniedziałku do soboty włącz-nie. Dodatkowo prowadzono zajęcia dzienno-nocne, dobowe, ćwiczenia taktyczne ze strzelaniem amuni-cją bojową (szczebel pluton, kompania) oraz batalio-nowe ćwiczenia taktyczne ze strzelaniem.
Za wyszkolenie ukraińskich batalionów i brygad głównym odpowiedzialnym jest dowódca Amery-kańskiej Grupy Batalionowej. Koordynuje on proces szkolenia z dowódcami kanadyjskiego, litewskiego, brytyjskiego oraz polskiego komponentu, wchodzą-cymi w skład JMTG-U.
W każdym turnusie uczestniczą inne oddziały i pododdziały (zmechanizowane, zmotoryzowane, po-wietrznodesantowe, aeromobilne lub piechoty mor-skiej), w związku z tym konieczna jest również rota-cja (przynajmniej częściowa) instruktorów. Poza tym poszczególne państwa odpowiadają za konkretne dziedziny szkoleniowe. I tak Kanada szkoli z zakresu:
policji wojskowej (Military Police – MP), zabezpie-czenia logistycznego i przeciwdziałania improwizo-wanym urządzeniom wybuchowym (Counter Impro-vised Explosive Devices – C-IED), a także snajperów, specjalistów rozpoznania oraz dowódców zespołów, drużyn i plutonów.
Nasz kontyngent do niedawna specjalizował się w szkoleniu z obrony przeciwlotniczej i rozpoznania oraz niektórych specjalności występujących w ukraiń-skich kompaniach wsparcia. Obecnie polscy instruk-torzy przygotowują batalion OPFOR do prowadzenia działań oraz podgrywania potencjalnego przeciwnika podczas ćwiczeń taktycznych z wojskami.
Natomiast Litwini uczą posługiwania się takimi środkami walki, jak broń strzelecka, moździerze itp.
Wszystkie kraje (w zależności od specjalności in-struktorów) uczestniczą w szkoleniu instruktorów oraz sztabów brygad i batalionów z procedur podej-mowania decyzji (Military Decision Making Pro-cess – MDMP). Nasi przedstawiciele przygotowują specjalistów sekcji: personalnej (S-1), rozpoznawczej (S-2), operacyjnej (S-3), zabezpieczenia logistycz-nego (S-4) oraz dowodzenia i łączności (S-6).
W szkoleniu dowództw oraz sztabów brygad i ba-talionów w szerokim zakresie są wykorzystywane systemy symulacji pola walki. Najczęściej jest to JCATS (Joint Conflict and Tactical Simulation).
Zakłada się, że do końca 2021 roku ukraiński CTC osiągnie pełną zdolność do samodzielnego prowadze-nia szkoleprowadze-nia (Full Operational Capabilities – FOC) bez pomocy natowskich instruktorów.
Warto w tym miejscu wspomnieć o zmianach w od-działach i pododod-działach wojsk inżynieryjnych, który-mi zajmuje się Grupa Robocza Wojsk Inżynieryjnych NATO (NATO Military Engineers Working Group – NATO MILENG WG). Są one wprowadzane zgodnie z Planem rozwoju sił zbrojnych Ukrainy w obszarze inżynierii wojskowej. Dotyczą one zarówno procesu szkolenia, jak i dokumentów normatywnych tego ro-dzaju wojsk, które są dostosowywane do standardów Sojuszu. Działaniami z tym związanymi objęto rów-nież pododdziały wojsk inżynieryjnych Gwardii Na-rodowej Ukrainy (National Guard of Ukraine – NGU).
Do najważniejszych zamierzeń w tej sferze można za-liczyć:
– rozwijanie zdolności do usuwania przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych (Explosive Ordnan-ce Disposal Capability Development – EOD CD);
– szkolenie pododdziałów wojsk inżynieryjnych w centrach rozminowywania przez instruktorów ame-rykańskich i z innych państw Sojuszu;
– przygotowywanie żołnierzy w natowskich cen-trach eksperckich do spraw inżynierii wojskowej, np.
w Military Engineering Centre of Excellence (COE) – MILENG COE w Ingolstadt (RFN). Centrum to jest zaangażowane w dostosowywanie dokumentów szko-leniowych oraz modelu szkoleniowego SZ Ukrainy do standardów NATO.
Strona ukraińska, wykorzystując pomoc żołnierzy państw Sojuszu, dąży do utworzenia narodowego cen-trum kształcenia.
W trakcie szkolenia przywiązuje się dużą wagę do roli podoficerów. Obecnie jest realizowany program ich szkolenia, podwyższania statusu zawodowego oraz zwiększania liczby podoficerskich stanowisk eta-towych na wszystkich poziomach dowodzenia. Orga-nizowane są również kursy dla oficerów w celu uświa-damiania im, w jaki sposób i jak najefektywniej wy-korzystywać wiedzę, doświadczenie i umiejętności praktyczne podoficerów w różnych obszarach życia wojskowego (w tym przede wszystkim szkolenia).
NASZE ZAANGAŻOWANIE
Polskie grupy zadaniowe (PGZ) wchodzące w skład JMTG-U (od czerwca 2016 roku) są wydzielane z tych jednostek (w tym również międzynarodowych), które są w stanie najlepiej wykonać zadania szkole-niowe.
W trakcie pobytu w Centrum Szkolenia Bojowego żołnierze są wyposażeni w broń strzelecką oraz amunicję bojową, niezbędne urządzenia noktowizyj-ne, kamizelki kuloodpornoktowizyj-ne, środki łączności, środki
pozorowania pola walki oraz pojazdy do przemiesz-czania się do obiektów szkoleniowych. Uzbrojenie, amunicję bojową, środki pozorowania pola walki oraz pomoce szkoleniowe na potrzeby szkolenia podod-działów i instruktorów zapewnia strona ukraińska.
Zabezpieczenie logistyczne należy do obowiązków Centrum, które w tym celu wykorzystuje infrastruktu-rę stacjonarną oraz polową znajdującą się na jego te-renie oraz w jednostkach wojskowych. Wspierane jest w tej dziedzinie przez stronę amerykańską i kanadyj-ską.Szkolenie dowództw oraz sztabów brygad i batalio-nów jest prowadzone przez naszych instruktorów nie tylko w ramach JMTG-U, lecz również w koszarach jednostek.
Ma ono głównie na celu:
– wsparcie dowództw i sztabów w osiąganiu przez nie gotowości do prowadzenia działań bojowych i an-tyterrorystycznych;
– zapoznanie szkolonych oficerów sztabu ze stan-dardami NATO w dziedzinie szkolenia.
Kursy przeznaczone dla oficerów sztabowych były poświęcone takiej tematyce, jak:
– ogólne zasady planowania działań w różnych śro-dowiskach walki,
– proces dowodzenia według standardów Sojuszu, – planowanie obrony i natarcia przez brygadę (ba-talion),
– planowanie działań stabilizacyjnych.
W trakcie szkolenia drużyn szczególną uwagę zwracano na:
– prowadzenie działań bojowych w różnych środo-wiskach walki, w tym obrony, natarcia oraz działań patrolowych i kontrolnych (wykorzystywano system symulacji pola walki MILES 2000);
– wybór i maskowanie stanowisk ogniowych;
– prowadzenie ognia z broni strzeleckiej do celów stałych, ukazujących się i ruchomych, w dzień i w nocy.
Podczas zgrywania plutonów skupiono się na:
– prowadzeniu działań taktycznych i ogniowych w różnych środowiskach walki, w tym na kierowa-niu ogniem plutonu w natarciu i obronie, w dzień i w nocy;
– działaniach przeciwrebelianckich (kontrola tłu-mu).
Podczas zgrywania kompanii uwzględniano działa-nia bojowe, w tym kierowanie ogniem kompanii w natarciu i obronie, w dzień i w nocy.
Zgrywając działania batalionu, skupiono się na ćwiczeniach taktycznych z wojskami ze strzelaniem amunicją bojową w dzień i w nocy. Przedsięwzięcie to stanowiło podstawę certyfikacji batalionu pod ką-tem jego przygotowania do wykonywania stojących przed nim zadań bojowych.
WOJSKA SPECJALNE
Wprowadzanie zmian w tym rodzaju sił zbrojnych jest nadzorowane przede wszystkim przez
amerykań-DZIAŁANIA
skich oficerów. Uczestniczą w tym procesie także żoł-nierze z innych państw NATO. Zmiany dotyczą bieżą-cego szkolenia, tworzenia nowych jednostek i ich przygotowania do działania oraz przewidywanego rozwoju, a także instytucji z nimi związanych.
W ramach tych obszarów są prowadzone m.in.:
– kilkumiesięczne kursy podstawowe, tzw. Quali-fication Courses (Q-Courses), dla młodych ukraiń-skich podoficerów i oficerów z pułków specnazu oraz jednostek wchodzących w skład wojsk specjal-nych Ukrainy;
– kilkutygodniowe kursy zaawansowane („Hun-ter”) przeznaczone dla żołnierzy, którzy ukończyli Q-Course i mają minimum pięcioletnie doświadcze-nie w służbie, oraz dla żołdoświadcze-nierzy Special Operational Forces (SOF), uczestniczących w operacji antyterro-rystycznej (Anti-Terrorist Operation – ATO);
– kursy sztabowe dla grup dowodzenia batalionów specjalnych;
– przedsięwzięcia szkoleniowe o nazwie Joint Combined Exchange Training (JCET).
Kursy są organizowane w ośrodkach szkolenia wojsk specjalnych na Ukrainie. Ponadto są prowa-dzone warsztaty eksperckie dla dowódców wyższych szczebli dowodzenia.
Ciekawostką jest szkolenie przez amerykańskich żołnierzy morskich pułków specnazu w Morskim Centrum Operacji Specjalnych. Jego tematyka to:
– planowanie morskich operacji specjalnych, – planowanie i prowadzenie morskich operacji specjalnych w strefie brzegowej.
Ponadto w jego ramach jest prowadzony kurs nurka bojowego. Obecnie rozpoczęto tworzenie lotniczego oraz morskiego komponentu wojsk specjalnych.
SIŁY POWIETRZNE
W tym rodzaju sił zbrojnych jest wdrażana dłu-goterminowa strategia ich rozwoju, przygotowana we współpracy z ukraińskim partnerem przez USA i inne kraje natowskie uczestniczące w programie pomocy szkoleniowej dla Ukrainy. Wspomniana strategia polega przede wszystkim na opracowaniu przez Amerykanów programów szkolenia oraz przy-gotowywaniu treningów i szkoleń dla personelu sił powietrznych. W ramach współpracy bliskie kontak-ty nawiązał Narodowy Uniwersytet Sił Powietrznych w Charkowie z Air Academy w USA. Organizowane są również wspólne ćwiczenia, np. „Clear Sky-19”.
MARYNARKA WOJENNA
Ostatnio są prowadzone działania zmierzające do utworzenia efektywnego systemu monitoringu i ob-serwacji wybrzeża Morza Czarnego, obejmującego rozwój systemów radarowych oraz zorganizowanie centrum operacyjnego.
ŻANDARMERIA WOJSKOWA
Pomoc w tym przypadku polega przede wszyst-kim na zapewnianiu uczestnictwa w różnego
rodza-ju specjalistycznych kursach. Największym zainte-resowaniem cieszyły się kursy językowe według STANAG-u 6001 oraz:
– uzupełniające kursy prowadzenia śledztw w sprawach kryminalnych (Supplementary Crime Investigation Course – SCIC);
– szkolenie z taktyki i technik działania stosowa-nych podczas interwencji (Tactics and Techniques of Intervention – TTI).
Bardzo przydatne są również międzynarodowe szkolenia zgrywające w ramach Międzynarodowych Komponentów Żandarmerii Wojskowej (Mutinatio-nal Military Police Components – MMPC), afiliowa-nych do wielonarodowych jednostek wojskowych.
Należy jednak podkreślić, że konieczna jest ak-ceptacja przez parlament Ukrainy przygotowanych przez NATO projektów aktów prawnych w sprawie powołania i uregulowania działania policji wojsko-wej oraz reformy jej jednostek specjalnych, służby patrolowej i zabezpieczenia ruchu drogowego.
SPOSTRZEŻENIA
Wydaje się oczywiste, że działania prowadzone przez instytucje NATO są możliwe głównie dzięki środkom finansowym transferowanym na Ukrainę.
W 2019 roku plany finansowe USA/NATO zakładały wydzielenie nawet kilkuset milionów dolarów/euro (jako środków pomocowych) przeznaczonych na transformację sił zbrojnych Ukrainy. Ich uruchomie-nie zależało od oceny przez Departament Stanu i Departament Obrony USA oraz Komitet Wojskowy NATO przeprowadzonych przez stronę ukraińską re-form w zakresie spójności koncepcji i kierunków roz-woju sił zbrojnych, planów pozyskiwania nowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego (SpW), walki z ko-rupcją itd. Środki te są przeznaczone przede wszyst-kich na zakup SpW oraz na szkolenie żołnierzy i ich dowódców w celu opanowania umiejętności prowa-dzenia działań według standardów Sojuszu.
Jak oficjalnie poinformował w ukraińskich me-diach przedstawiciel Ukraine Security Assistance Initiative (USAI), USA/NATO od 2014 roku wyasy-gnowały już kilka miliardów dolarów i euro jako środków pomocowych. Jednocześnie podkreślił, że Ukraina w swoim działaniu powinna przede wszyst-kim skupić się na pozyskiwaniu określonych zdolno-ści militarnych i lepiej analizować proces wydatko-wania środków pomocowych oraz utrzymywać plany wymagalności dotyczące osiągania poszczególnych zdolności militarnych.
Obecność żołnierzy naszego kraju i wykonywanie przez nich zadań uwiarygodnia ustalenia podjęte na szczycie NATO w Warszawie i przedstawia nasz kraj jako ważnego członka Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Wspólne szkolenie z żoł-nierzami innych państw Sojuszu jest bardzo dobrą okazją do zdobywania przez naszych żołnierzy no-wych doświadczeń oraz doskonalenia praktycznych
umiejętności. n
Autor jest członkiem General News Service Network Association Inc.
European News Agency/
General News Service.