Czasopism o to ma za zadanie zaznajamiać Czytelni
ków z ostatniemi nowościam i wydawniczemi i w formie krótkich recenzyj podawać ich cechy istotne i zalety.
K ażdy, kto p oda sw ó j adres, otrzy m y w a ć b ę d z ie cza so p ism o w jm ie n ’o n e b ezp ła tn ie
W Y S T A W A W WEMBLEY
W kwietniu zeszłego roku otwarto w Wetnbley olbrzym ią wystawę, która daje pogląd na potęgę całego imperjum angielskiego. W pawilonie rządowym, w największej sali uwagę widzów przy
kuwa oryginalna m apa: obszerny basen napełniony jest wodą, zabarwioną na nie
biesko; z wody oceanu wystają wyspy- kontynenty, wszystkie pięć części świata.
nom, zachodniemu brzegowi Kanady, zatrzymując się po drodze na niezliczo
nych wyspach. To jedna serja statków*
łączących m etropolję brytyjską z domi- njami i kolonjami.
D ruga serja łączy dorainja między s o b ą : Nową południow ą W alję z Nową Zelandją, W ybrzeże Złote (w Afryce) z Gwineą brytyjską (Ameryka północna)
Otwarcie wystawy w Wembley: Angielska para królewska odwiedza wystawę wraz ze swymi gośćmi, królem rumuńskim i jego żoną
Po wodzie poruszają się lilipucie modele parostatków, które biegną we wszystkich kierunkach, rozpoczynając bieg u brze
gów maleńkiej wyspy brytyjskiej (Anglji).
Okręciki żwawo poruszają się z tego północno-zachodniego kącika Europy ku wybrzeżom Kanady, Afryki zachodniej, Afryki południowej, przez morze Śród
ziemne mkną ku Indjom, Australji,
Chi-i t. d. Ta wChi-ielce cChi-iekawa mapa unaocz
nia niezmiernie plastycznie, czem jest im perjum brytyjskie i jaka jest jego potę
g a: ścisłe połączenie ekonom iczne i ko
munikacja wszystkich składow ych części olbrzymiej „rzeczypospolitej narodów ", jak lubią o państwie swem mówić An
glicy.
Cała wystawa w W embley w tym
w łaśn ie celu została urządzona, aby po- do szukania interesów poza ojczystą i kazać światu i własnym obywatelom, co dość niewdzięczną wyspą wielkobry-am perjum posiada i na czem opiera swój tyjską.
'Sceny z wystawy z Wembley. — Po l e w e j stronie: Wesele ż Nowej Gwinei. Pan miody (mężczyzna z ozdobam i na głowie) wyprowadza pannę młodą (dziewczjna po lewej stronie obok niego) z domu jej rodziców, przez co uważa się małżeństwo za zawarte. — Po p r a w e j stronie: Dwaj wojownicy
z Oceanji, w pełnym stroju bojowym
byt, a z drugiej strony, aby przez udo- Cel został osiągnięty całkowicie. Wy- stępnienie poznania państwa sw ego na- stawa, zajm ująca olbrzymią przestrzeń kłonić Anglików do dalszej pracy nad kilkuset akrów, mieści w sobie próbki swojem imperjum, zachęcić ich nietylko wszystkiego, co imperjum posiada i
wy-Z wystawy w Wembley: Podobizna wielkie] australijskiej farmy, przeznaczonej do hodowli owiec
do zwiedzenia licznych ziem korony bry- twarza, w zakresie przemysłu, rolnictwa^
łyjskiej, lecz i do osiedlenia się na wol- komunikacji, jakie wkłady czynią ludy, nych ziemiach, do inwestowania kapitału, zamieszkujące ziemie korony brytyjskiej
do ogólnej skarbnicy wiedzy, kultury i sztuki.
Widz, wysiadając na stacji kolei pod
ziemnej w Wembley, przechodzi krytą ga
leryjką do głównego wejścia na wystawę i staje zachwycony widokiem uciekają
cych w dal kilkunastu gmachów, zbudo
wanych w najpoważniejszych stylach.
Tuż przed sobą ma olbrzymi bu d y nek dwuskrzydłowy w stylu zupełnie m o
dernistycznym, m onumentualny, a z a ra zem lekki, cały z betonu i żelaza. W je- dnem skrzydle znajdują się eksponaty przemysłu brytyjskiego od wyrobu ołów
ków i zabawek dziecinnych, do kas ognio
trwałych, których drzwi przepuszczają odrazu cztery dorosłe osoby, od
biszkop-zrozumieć, że metropolja brytyjska trzy
ma w zależności swe kolonje, posiadając warsztaty budowy tych maszyn, bez któ
rych nowoczesne życie i nowoczesna produkcja są nie do pomyślenia, będąc zarazem centrum kom unikacyjnem i han- dlowem imperjum.
W ędrując po wystawie, przenosimy się z kraju do kraju, z kontynentu na kontynent, odbywam y prawdziwą podróż dookoła świata. Oto wkraczamy w progi wspaniałej świątyni indyjskiej, której wnętrze obrócone zostało na malowniczy i ruchliwy jarmark wschodni. Tuż obok w ślicznym mniejszym budynku popisują się aktorzy tybetańscy, tańcząc, śpiew a
jąc i odprawiając swoje misterja.
Z wystawy w Wembley. — Po l e w e ] stronie: Goście chińscy fotografują angielską parę królewską.
Po p r a w e j stronie : Książęta murzyńscy z Afryki zachodniej
tów i czekoladek, produkowanych na miejscu maszynowo, do... gramofonów i fortepianów, od imitacyj starożytnych me
bli i tkanin, do najnowocześniejszych maszyn tkackich z Manchesteru i Brad- fordu. Tu widzimy, co wytwarza przemysł angielski z tych wszystkich surowców, które otrzymuje ze swych k o lo n ij: wełny, bawełny, skór, futer, zboża, surowców kakao, cukru, cennego drzewa itd. itd.
Pawilon przeciwległy — inżynierji — wyjaśnia, na czem polega siła i moc przemysłu. Najdoskonalsze maszyny, in
stalacje elekryczne, turbiny, motory, lo
komotywy, modele statków, modele naj
większych portów angielskich — Londynu, Liverpoolu, Manchesteru — pozwalają
Po opuszczeniu Indyj, zaprasza nas do siebie Birma dzwonieniem setek koły
szących się na wietrze dzwoneczków na wieżycach, rzeźbionych z drzewa czerwo
nego. Mili, • grzeczni, żółci Birroańczycy pokazują swoje bogi, swoje tańce i wy
twory ciężkiej i żmudnej pracy: tkani
ny, biżuterję, rzeźby z kości słoniowej, próbki zbóż, drzewa, minerałów. O p o dal mieszkają Malaj .zycy w jasnym biało-żółtym budynku z wieżyczkami.
Kilkadziesiąt metrów dalej zbudowano prawdziwą chińską ulicę z H ong-K ongu, z jadłodajnią chińską.
Z Hong-Kongu przez mostek nad sztuczną rzeką przechodzimy do w spa
niałego gm achu australijskiego. Liczne
Ramsay Mac Donald, angielski prezydent mini
strów (x) zwiedza wystawę
Atlantyku do Pacyfiku, przez niezm ie
rzone pola pszeniczne, przez jeziora nad granicą Stanów Zjedn., przez góry śnie
żne i lasy dziewicze na Zachodzie, od Q uebec’u do Vancouver’u, wystawiły swe wozy luksusowe, w których odbywa się tę podróż kilkudniową.
Wyspa New -Foundland w pałacyku swym pokazuje próbę swych minerałów i modele wielkich kopalni żelaza, nęci amatorów rybołóstwa ciekawem aqua- rjum.
Tropikalna Nowa Gwinea ma wspólny
Książę Wales, angielski następca tronu (x), bierze udział w rozrywkach ludowych,
otoczonej murem z czerwonej gliny, w zupełnie dokładnie skopiow anych chału
pach i namiotach murzyńskich, które dają pełne złudzenie życia afrykańskiego pod chłodnem i zachm urzonem niebem lon- dyńskiem.
W schodnio-afrykańskie kolonje — Su
dan, Somali, Zanzibar, Tanganaika, U- ganda — poszły śladem swych sąsiadów z Zachodu i wspólnie wystawiły wieś odm ienną stylem i budową — białą, nie czerwoną, z widocznym wpływem maho- metańskiej architektury. Niektórzy szei-wykresy, tablice i modele pouczają nas,
że Australja jest jednym z najkultural- niejszych krajów na śmiecie, że pracuje, stosując najnowsze m etody pracy, że je
dnak w małym dopiero stopniu wyzyskała możliwości, jakie się przed nią otwie
rają.
Gmach Nowej Zelandji uzupełnia pa
wilon najnowszego świata, jak przystało na kraj, większy od całej Europy.
Kanada wystawiła również swój wła
sny pawilon w stylu nowogreckim. K o
leje kanadyjskie w oddzielnym budynku urządziły panoram ę całej Kanady, od
pa /ilon z Indjami Zachodniemi i wy
spam i Hawajskiemi.
W barze w sali Jam ajki dostać m o
żna prawdziwego rumu jam ajskiego i za
palić po wypiciu go najlepsze cygaro hawańskie. Podzwrotnikowe te kolonje amerykańskie dały przytułek wyspom Foundlandzkim , najbardziej na południe Ameryki wysuniętym, zamieszkałym przez kilka tysięcy rybaków i niezliczone mil- jony pingwinów.
Afrykańskie dom inja rozmieściły się w trzech grupach: zachodnio afrykańskie
— Nigeria, Złote W ybrzeże — we wiosce
Widok na część wystawy w Wembley, Po lewej i prawej stronie pawilony egzotycznej prowincji Burma, w środku rekonstrukcja starego mostu londyńskiego (London-Bridge)
Pawilon Nigerji
Nawet tak mała kolonja, jak Malta, postarała się o swój własny pawilonik;
sjoniści, kolonizujący Palestynę, która znajduje się pod zarządem m andanta brytyjskiego, również wybudowali n ie
wielki pałacyk, dzieląc go z Cyprem.
Pawilon Hong-Kong
Sama wystawa była podziwu godną, ale jej siła - atrakcyjna zwiększona była przez rozmaite widowiska w stadjonie wy
stawowym, mieszczącym 125 000 widzów.
Odbywały się tam igrzyska sportowe, cały tydzień trwały uroczystości, związane kowie sudańscy szczególnie się postawili
i przysłali bogate swe zbiory rzędów końskich, zbroi i sprzętu domowego.
Zeuropeizowana Południow a Afryka i Rodezja dały pawilony mniej ciekawe architektonicznie i mniej malownicze, ale bogatsze i bardziej pouczające.
Wszystkie, jednem słowem, posiadło
ści imperjum, prócz jednej Irlandji, re
prezentowane były w W embley na tej największej wystawie, jaką kiedykolwiek świat widział, która powstała wysiłkiem pracy 443 miljonów obywateli brytyjskich, wszystkich ras i wszystkich części świata.
Obrazki z wystawy w Wembley.
Po l e w e j stronie: Galop na dzikim byku bez siodła i uzdy.
U d o ł u : Walka byków przed 100 000 w idzam i: jeździec, który spadł z konia dostał się pod rogi rozjuszonego byka
z obchodem „dnia imperj'alnego“, w któ- i rych brały udział orkiestry wojskowe,
; złożone z tysiąca osób i chóry, liczące
; kilka tysięcy śpiewaków.
Największą jednak senzacją był t. zw.
„Rodeo“ — igrzyska cowboyów kanadyj
skich i australijskich.
SIgrzyska te, rodzaj turnieju cowboy’ów, były istotnie niezm iernie ciekawe. Cow
b o y ^ i cowgnTy, którzy zdobyli zadzi
wiającą sprawność fizyczną w twardej szkole życia wśród stepów i bezbrzeżnych pól, traktowali te igrzyska jako zawody sportowe, jako współzawodnictwo szla
chetne.
Wyprzedzali się wzajemnie w ujeż
dżaniu dzikich rumaków, przywiezionych
umyślnie z Kanady, w karkołomnej jeż dzie konnej, w akrobatycznych sztuczkach na koniach, w chwytaniu dzikich zwie
rząt na lasso.
Najbardziej emocjonujące było ujarz
mianie wołów z preryj. Między dwóch jeźdźców wpuszcza się rozjuszonego byka, który naoślep pędzi przed siebie. W pe
wnej chwili jeden z jeźdźców zeskakuje z konia w pełnym biegu i chwyta byka za ró g ; byk pędzi dalej, a człowiek wisi na jego rogu tak długo, aż nie uda się zatrzymać zwierzęcia, chwycić za drugi róg i, przekręciwszy bykowi łeb, przew ró
cić go na ziemię „na obie łopatki". Ile tu trzeba zwinności, przytomności umysłu i iły!