III. Teoretyczno-metodologiczne podstawy własnych badań empirycznych
4.4. Pokolenie cyfrowe w cyberprzestrzeni a funkcjonowanie
a funkcjonowanie w środowisku rówieśniczym
Rówieśnicy to najważniejszy punkt odniesienia dla adolescentów. Jakość re-lacji i działań podejmowanych w środowisku rówieśniczym bez wątpienia bę-dzie oddziaływać na aktywność w Internecie, tym barbę-dziej że współcześnie (obok telefonu) jest on podstawowym narzędziem komunikacji i budowania relacji ze znajomymi i przyjaciółmi. W analizowanych badaniach własnych ak-tywność pokolenia cyfrowego w cyberprzestrzeni została poddana korelacji ze zmienną funkcjonowanie w środowisku rówieśniczym. Koncepcyjnie przyję-to, że posiada ona następujące wymiary:
•
relacje z rówieśnikami w klasie,•
formy czasu wolnego wspólnie spędzanego ze znajomymi,•
przynależność do grupy społecznej.Wskaźnikami powyższych wymiarów były reakcje badanych na pytania w kwestionariuszu o: relacje z rówieśnikami w klasie, formy wspólnie spę-dzanego z nimi czasu wolnego oraz wskazywaną grupę społeczną, do której przynależą. Każdy wskaźnik został skorelowany z motywami podejmowania aktywności w Internecie, emocjami jej towarzyszącymi oraz z wynikami uzy-skanymi w teście IAT.
W opiniach młodego pokolenia Polaków (deklaracje uczniów uczęszczają-cych do ostatniej klasy szkoły ponadgimnazjalnej) nie stwierdzono istotnych zmian na przestrzeni ostatnich 20 lat dotyczących roli rodziny w życiu nasto-latków. Można natomiast zauważyć, że w środowisku rówieśniczym zmniej-szyła się rola szerszych kręgów znajomych na rzecz przyjaciół. Wynika z tego, że młodzież woli budować głębsze relacje, które są oparte na przyjaźni, niż tworzyć więzi z całą grupą rówieśniczą32.
Relacje z rówieśnikami w klasie
Relacje z rówieśnikami były analizowane za pomocą opisu statystycznego częstości. Do kafeterii odpowiedzi została dołączona skala częstości, gdzie:
1 oznaczało nigdy, 2 – rzadko, 3 – czasami, 4 – często, 5 – zawsze.
32 B. Roguska, Dom rodzinny, rodzice i rówieśnicy w opiniach młodego pokolenia Polaków, art. cyt., s. 96.
Tabela 28. Relacje z rówieśnikami w klasie
Największą średnią uzyskała odpowiedź poprawiam im nastrój/żartuję (M = 3,40; SD = 1,040), a najmniejszą niesprawiedliwie mnie oceniają (M = 1,95;
SD = 1,021). Oznacza to, że w większości badani mają konstruktywne relacje ze swoimi rówieśnikami z klasy. Analiza korelacji pomiędzy formami aktywno-ści w Internecie i ich częstotliwoaktywno-ścią a relacjami z rówieśnikami wykazała, że istnieją następujące zależności istotne statystycznie:
•
aktywność hazard koreluje dodatnio z przewodzę w grupie, inni mnie słu-chają (r = 0,241; p < 0,01),•
aktywność zakupy i aukcje internetowe koreluje dodatnio z przewodzę w grupie, inni mnie słuchają (r = 0,179; p < 0,01),•
aktywność komunikatory koreluje dodatnio z przewodzę w grupie, inni mnie słuchają (r = 0,174; p < 0,01),•
aktywność nauka koreluje dodatnio z jestem negocjatorem w sytuacjach konfliktowych (r = 0,193; p < 0,01),•
aktywność komentowanie postów innych użytkowników na portalu koreluje dodatnio z jestem negocjatorem w sytuacjach konfliktowych (r = 0,182; p < 0,01).Z powyższych analiz jasno wynika, że bycie grupowym liderem wiąże się z aktywnościami, które wymagają podejmowania pewnego ryzyka w sieci (jak hazard czy aukcje internetowe) czy odwagi w wypowiadaniu swojego zdania (jak komentowanie postów na portalach). Z kolei wykorzystywanie cyberprze-strzeni do nauki jest domeną osób pełniących rolę mediatorów rówieśniczych.
Relacje z rówieśnikami w klasie oddziałują na motywy podejmowania aktywności w cyberprzestrzeni
Istnieje zależność istotna statystycznie między relacjami z rówieśnikami w klasie a motywami podejmowania aktywności w sieci. Motyw ucieczkowy (na który składają się takie powody podejmowania działań w Internecie, jak:
chęć ucieczki od problemów, smutek, osamotnienie, przymus wewnętrzny) kore-luje dodatnio z takimi relacjami w grupie, jak: trzymam się na uboczu, nie anga-żuję się (r = 0,225; p < 0,01), niesprawiedliwie mnie oceniają (r = 0,301; p < 0,01), z założenia jestem przeciwny pomysłom innych (r = 0,251; p < 0,01), oraz ujem-nie z poprawiam im nastrój/żartuję (r = −0,137; p < 0,01), jestem negocjatorem w sytuacjach konfliktowych (r = −0,142; p < 0,01). Wynika z tego, że brak kon-struktywnych relacji z rówieśnikami w klasie oraz poczucie niesprawiedliwe-go osądzania, a w efekcie odrzucenia, smutek i brak wsparcia ze strony klasy stają się dla tych osób powodem aktywności w cyberprzestrzeni. Odwrotnie dzieje się w przypadku osób, które pełnią w klasie rolę „pozytywnego lide-ra”. Ich motywacja związana z aktywnością w Internecie przyjmuje charakter podtrzymywania kontaktów istniejących w świecie realnym: motyw społecz-ny (na który składają się takie powody aktywności, jak: chęć bycia „na bieżąco”, ciekawość aktywności innych osób, chęć utrzymania kontaktu ze znajomymi, po-szukiwanie nowych wrażeń) koreluje dodatnio z przewodzę w grupie, inni mnie słuchają (r = 0,110; p < 0,01), poprawiam im nastrój/żartuję (r = 0,197; p < 0,01), je-stem negocjatorem w sytuacjach konfliktowych (r = 0,130; p < 0,01). Z kolei osoby, które pełnią w klasie funkcję „negatywnego lidera” – autorytarnego i mające-go władzę, korzystają z sieci w wyniku nudy. Prawdopodobnie ze względu na ich dominujący charakter rówieśnicy nie sympatyzują z takimi osobami: mo-tyw nuda koreluje z przewodzę w grupie, inni mnie słuchają (r = 0,139; p < 0,01) oraz z założenia jestem przeciwny pomysłom innych (r = 0,103; p < 0,01).
Relacje z rówieśnikami w klasie korelują z emocjami
przeżywanymi podczas podejmowania aktywności w Internecie
Podczas analizy badań stwierdzono również zależność między relacjami z rówieśnikami a emocjami towarzyszącymi podczas aktywności w sie-ci. Emocjonalność 1 (na którą składają się: bezradność, smutek, poczucie winy)
dodatnio koreluje z trzymam się na uboczu, nie angażuję się (r = 0,146; p < 0,01), niesprawiedliwie mnie oceniają (r = 0,219; p < 0,01), z założenia jestem przeciw-ny pomysłom inprzeciw-nych (r = 0,123; p < 0,01). Potwierdza to wcześniejszą tezę, że osoby, które korzystają z Internetu w wyniku poczucia izolacji od klasy, prze-żywają podczas tego rodzaju aktywności bolesne emocje. Z kolei osoby, które czują się w klasie niezrozumiane, w Internecie z jednej strony mają poczucie siły, z drugiej zaś – prawdopodobnie w wyniku braku kontaktu z rówieśnikami z klasy – mogą przeżywać frustrację, której towarzyszy złość: emocjonalność 2 (podniecenie, poczucie siły, złość, frustracja) dodatnio koreluje z niesprawiedli-wie mnie obwiniają (r = 0,149; p < 0,01) oraz z założenia jestem przeciwny pomy-słom innych (r = 0,187; p < 0,01). Interesujące jest to, że emocjonalność 3 (czyli radość) dodatnio koreluje z niesprawiedliwie mnie obwiniają (r = 0,111; p < 0,01) oraz z założenia jestem przeciwny pomysłom innych (r = 0,113; p < 0,01). Może to być efektem kompensacji trudności, wynikających z funkcjonowania w klasie, za pomocą aktywności podejmowanych w Internecie, co przynosi satysfakcję.
Po szczegółowej analizie korelacji ze wskaźnikami emocji okazało się, że osoby, które pełnią w klasie rolę lidera, często wskazywały na podniecenie towarzyszą-ce aktywności w sieci (r = 0,130; p < 0,01). Osoby zaś, które są outsiderami, dekla-rowały takie emocje, jak: lęk, poczucie winy, smutek oraz bezradność (r = 0,137;
p < 0,01). Ci spośród respondentów, którzy czują się niesprawiedliwie obwiniani przez klasowych rówieśników, zgłaszali, że podczas aktywności w Internecie wy-stępują u nich: ulga, niepokój, poczucie siły, lęk, podniecenie, złość, frustracja, za-zdrość, poczucie winy, bezradność i smutek, z czego największe natężenie osiągnął lęk (r = 0,247; p < 0,01). Na podobne emocje wskazywały osoby, które nazwaliby-śmy „opozycjonistami” wobec klasy, u nich największy poziom osiągnęło poczu-cie siły (r = 0,205; p < 0,01). Brak zrozumienia czy niesprawiedliwe ocenianie przez rówieśników dla młodego człowieka bywa bardzo bolesnym doświadczeniem, tym bardziej że to właśnie otrzymanie zrozumienia i sprawiedliwe podejście są naturalnymi potrzebami tego okresu rozwojowego. Nic dziwnego, że w konse-kwencji przebywanie w cyberprzestrzeni staje się ucieczką, która z jednej stro-ny przynosi ulgę, z drugiej zaś pogrąża w rozpaczy. Potwierdzeniem tej tezy niech będzie istnienie zależności pomiędzy relacjami z rówieśnikami a wynika-mi uzyskanywynika-mi w teście IAT. Osoby, które czują się niesprawiedliwie obwinia-nie (r = 0,215; p < 0,01), a także z założenia są przeciwne pomysłom innych (r = 0,194;
p < 0,01) częściej odpowiadały twierdząco na pytania o nadużywanie Internetu.
Czas wolny spędzany ze znajomymi
Czas wolny spędzany ze znajomymi był analizowany za pomocą opisu sta-tystycznego częstości. Do kafeterii odpowiedzi została dołączona skala
częstości, gdzie: 1 oznaczało rzadziej niż raz w miesiącu; 2 – raz w miesiącu; 3 – 2–3 razy w miesiącu; 4 – średnio raz w tygodniu; 5 – 2–3 razy w tygodniu; 6 – 4–5 razy w tygodniu; 7 – codziennie.
Tabela 29. Czas wolny spędzany ze znajomymi
Forma
filharmonia) 692 14 1,43 1 0,987 1 7
Rozmowy
internetowe 695 11 5,35 7 1,904 1 7
Koncerty 691 15 1,62 1 1,163 1 7
Zakupy 695 11 2,79 1 1,586 1 7
Imprezy
taneczne/kluby 695 11 2,16 1 1,457 1 7
Knajpy/puby 697 9 2,30 1 1,592 1 7
Wycieczki 695 11 2,25 1 1,385 1 7
Imprezy
Najwyższą średnią uzyskała odpowiedź komunikatory internetowe (M = 5,35;
SD = 1,904) oraz portale społecznościowe (M = 5,13; SD = 2,101) z dominantą 7 (co-dziennie). Na trzecim miejscu znalazły się rozmowy przez telefon (M = 4,56;
SD = 1,855), czyli również komunikacja zapośredniczona przez technologię.
Pocieszające jest, że wśród wskazań czwartą pozycję zajmuje sport (M = 3,81;
SD = 1,863). Natomiast najniższą średnią miała odpowiedź kultura (M = 1,43;
SD = 0,987). Potwierdza to, że cyberprzestrzeń staje się coraz częściej dla mło-dych ludzi sposobem na spędzanie czasu wolnego i spotkania z rówieśnikami.
Dla porównania, według badań CBOS wśród ulubionych sposobów spędza-nia czasu wolnego przez młodzież dominują spotkaspędza-nia z przyjaciółmi i zna-jomymi, co wybrało 88% respondentów. Z kolei 30% badanych wolny czas najchętniej przeznacza na sport. Popularną wśród 29% uczniów aktywnością towarzyską są wyjścia do dyskotek i klubów. Dwie grupy młodych responden-tów, z wartością po 20%, wskazały tradycyjne formy rozrywki i aktywności kulturalnej, takie jak oglądanie telewizji czy czytanie książek. Dla dość licznej grupy, bo 23%, najbardziej atrakcyjnymi formami spędzania czasu są te zwią-zane z nowymi technologiami; przede wszystkim: przeglądanie stron interne-towych dla 23%, odwiedzanie portali społecznościowych – 18%, a także granie w gry komputerowe – 17%. Wśród uczniów 10% stwierdziło, że czas wolny najchętniej spędza na aktywności artystycznej. Stosunkowo niewielu ankie-towanych – zwłaszcza jeśli porównać to do popularności klubów i dyskotek – chodzi na koncerty, tak powiedziało 6% spośród nich. „Nicnierobienie”, czyli spanie, leżenie, odpoczywanie, jako preferowaną formę spędzania czasu wol-nego wskazało 24% młodzieży33.
Ze względu na dużą liczbę pozycji możliwych do wyboru w kwestionariu-szu jak również po to, by otrzymać rzetelniejszy pomiar, przeprowadzono analizę czynnikową zmiennej czas wolny spędzany ze znajomymi, za pomocą której wyróżniono następujące grupy wskaźników:
•
czynnik 1: kultura, koncerty, kino,•
czynnik 2: portale społecznościowe, komunikatory internetowe, rozmowy przez telefon,•
czynnik 3: knajpy/puby, imprezy taneczne/kluby, nauka ujemnie,•
czynnik 4: gry komputerowe, sport.Czas spędzany ze znajomymi koreluje z patologicznym korzystaniem z Internetu
Stwierdzono istnienie zależności istotnej statystycznie między czasem wol-nym spędzawol-nym ze znajomymi a wynikami uzyskawol-nymi w teście IAT. Czynnik 2 (portale społecznościowe, komunikatory internetowe, rozmowy przez telefon) koreluje dodatnio z sumą IAT (r = 0,102; p < 0,01). Osoby, które swój czas wolny zazwyczaj spędzają w cyberprzestrzeni, są w większym stopniu narażone na nadużywanie Internetu. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku tych,
33 R. Boguszewski, M. Feliksiak, M. Gwiazda, J. Kalka, Młodzież O Sobie: Wartości, Oby-czajowość, Grupy Odniesienia, art. cyt., s. 129–130.
którzy prowadzą „rozrywkowy” tryb życia: czynnik 3 (knajpy/puby, imprezy ta-neczne/kluby, nauka ujemnie) koreluje dodatnio z sumą IAT (r = 0,278; p < 0,01).
Ciekawe jest, że czynnik 4 (gry komputerowe, sport) również koreluje dodat-nio z sumą IAT (r = 0,141; p < 0,01). Prawdopodobnie wynika to z łączenia tych dwóch pasji lub rozumienia przez pojęcie sport również gier o takim charakte-rze lub pcharakte-rzeglądania portali poświęconych tej tematyce.
Otrzymane wyniki korespondują z danymi z raportu „EU NET ADB”, w któ-rym czytamy, że istnieje silna zależność między uprawianiem hazardu, korzystaniem z portali społecznościowych oraz graniem w gry on-line a dys-funkcyjnym korzystaniem z Internetu, które nie jest skorelowane z oglą-daniem klipów/filmów w sieci. Istnieje też odwrotna korelacja między odrabianiem prac domowych z wykorzystaniem Internetu/poszukiwaniem informacji a dysfunkcyjnym korzystaniem z niego, co oznacza, że osoby, które częściej używają sieci do odrabiania prac domowych i poszukiwania informa-cji, rzadziej wykazują symptomy jej dysfunkcyjnego używania34.
Dla porównania, według badań CBOS popularność poszczególnych aktyw-ności podejmowanych w czasie wolnym jest zróżnicowana ze względu na płeć respondentów. Można zauważyć, że dziewczęta wyraźnie chętniej niż chłop-cy wypełniają czas wolny czytaniem książek, udzielaniem się na portalach społecznościowych, a także chodzeniem do klubów i na dyskoteki. Z kolei do grupy aktywności raczej męskich niż kobiecych należy zaliczyć sport – dwu-krotnie częściej wskazywany przez uczniów niż uczennice – oraz gry kom-puterowe, w które angażują się głównie chłopcy, podczas gdy dziewczęta uczestniczą w nich sporadycznie35. W badaniach własnych zarówno wśród chłopców, jak i dziewcząt z gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych najczęściej wskazywanym sposobem spędzania czasu wolnego ze znajomymi były komu-nikatory, portale społecznościowe oraz rozmowy przez telefon. Jedyna różnica dotyczyła chłopców z gimnazjów, którzy jako trzecią aktywność deklarowali gry komputerowe.
Czas spędzany ze znajomymi oddziałuje na motywy podejmowania aktywności w cyberprzestrzeni
Istnieje również zależność między czasem spędzanym ze znajomymi a mo-tywami podejmowania aktywności w sieci. Motyw ucieczkowy (chęć ucieczki od problemów, smutek, osamotnienie, wewnętrzny przymus) koreluje dodatnio
34 „EUE NET ADB”, http://www.eunetadb.eu/pl/, s. 5, dostęp: 05.08.2015.
35 R. Boguszewski, M. Feliksiak, M. Gwiazda, J. Kalka, Młodzież O Sobie: Wartości, Oby-czajowość, Grupy Odniesienia, art. cyt., s. 131.
z czynnik 3, czyli knajpy/puby, imprezy taneczne/kluby, nauka ujemnie (r = 0,264;
p < 0,01). Z kolei motyw społeczny (chęć bycia „na bieżąco”, ciekawość aktywno-ści innych osób, chęć utrzymania kontaktu ze znajomymi, poszukiwanie nowych wrażeń) koreluje dodatnio z czynnik 2, czyli portale społecznościowe, komuni-katory internetowe, rozmowy przez telefon (r = 0,379; p < 0,01). Wnioski mogą być następujące: motyw ucieczkowy może wynikać z tego, że trudności wystę-pujące w rzeczywistości realnej są powiązane z tymi towarzyszącymi nauce szkolnej (lub też jedno może wynikać z drugiego), a w rezultacie czas wolny przeznaczany jest na imprezy i rozrywkę. Konsekwencje takiego stanu rze-czy dostarczają bolesnych przeżyć natury emocjonalnej, bo prędzej rze-czy póź-niej dochodzi do konfrontacji z rzeczywistością, w której trzeba się jakoś odnaleźć. Stąd przestrzeń wirtualna staje się „dobrym” kierunkiem ucieczki.
Bywają również i takie osoby, które spędzają dużo czasu w cyberprzestrzeni, jednak ich motywacja ma głównie charakter informacyjno-komunikacyjny i jest związana z funkcjonowaniem społecznym, które nie wykazuje sympto-mów patologicznego użytkowania Internetu.
Czas spędzany ze znajomymi koreluje z emocjami przeżywanymi podczas aktywności w Internecie
Ostatnia zdiagnozowana w ramach badań własnych zależność występuje mię-dzy czasem spędzanym ze znajomymi a emocjami towarzyszącymi podczas aktywności w sieci. Emocjonalność 2 (podniecenie, poczucie siły, złość, frustra-cja) koreluje dodatnio z czynnikiem 3, czyli knajpy/puby, imprezy taneczne/
kluby, nauka ujemnie (r = 0,199; p < 0,01), oraz czynnikiem 4, czyli gry kompu-terowe, sport (r = 0,252; p < 0,01). Jeżeli chodzi o emocjonalność 3 (radość), ko-reluje dodatnio z czynnikiem 1, czyli kultura, koncerty, kino (r = 0,130; p < 0,01), oraz z czynnikiem 2, czyli portale społecznościowe, komunikatory internetowe, rozmowy przez telefon (r = 0,145; p < 0,01). Wynika z tego, że zarówno impre-zy, jak i gry komputerowe, są obszarami nacechowanymi większą nieprzewi-dywalnością, a w konsekwencji towarzyszą im takie emocje jak podniecenie, a zarazem frustracja, być może w wyniku nieosiągnięcia zamierzonych celów, zarówno podczas imprezy, jak i rozgrywki komputerowej. Natomiast „aktyw-ność kulturalna”, która ma głównie charakter receptywny oraz komunikacja zapośredniczona przez komputer lub telefon, są bardziej przewidywalny-mi i bezpiecznyprzewidywalny-mi działaniaprzewidywalny-mi, stąd radość, która towarzyszy takim osobom podczas aktywności w sieci. Jednak aby to potwierdzić, konieczne są kolejne badania.
Przynależność do grupy społecznej
Ostatnim badanym wskaźnikiem funkcjonowania w grupie rówieśniczej była przynależność do grupy społecznej, co analizowano za pomocą opisu staty-stycznego częstości. Do kafeterii odpowiedzi została dołączona skala często-ści, gdzie: 0 oznaczało nie należę, 1 – fatalnie, 2 – źle, 3 – tak sobie, 4 – dobrze, 5 – bardzo dobrze.
Tabela 30. Przynależność do grupy społecznej
Grupa
Klub sportowy 694 12 1,77 0 2,123 0 5
Koledzy z osiedla/
miejscowości
700 6 3,58 4 1,554 0 5
Subkultura 697 9 1,47 0 1,874 0 5
Grupa na
Najwyższą średnią uzyskała grupa o podobnych zainteresowaniach (M = 4,08;
SD = 1,324) oraz znajomi ze szkoły (M = 4,01; SD = 1,112), a najniższą subkultu-ra (M = 1,47; SD = 1,874). Według badań CBOS przynależność do grupy nie-formalnej, stowarzyszenia, organizacji, klubu, grupy sympatyków lub ruchu religijnego deklaruje 32% badanych. Obecnie jest to odsetek nieco mniejszy niż 3 lata temu, ale jednocześnie zbliżony do zarejestrowanego w latach 2003 i 2008 oraz większy niż pod koniec lat 90. XX wieku36.
36 R. Boguszewski, M. Feliksiak, M. Gwiazda, J. Kalka, Młodzież O Sobie: Wartości, Oby-czajowość, Grupy Odniesienia, art. cyt., s. 121.
Przynależność do grupy społecznej koreluje z emocjami przeżywanymi podczas aktywności w Internecie
Analiza wykazała, że istnieje zależność między przynależnością do grupy społecznej a emocjami towarzyszącymi aktywności w sieci. Emocjonalność 1 (bezradność, smutek, poczucie winy) koreluje ujemnie z grupa w grze kompu-terowej (r = −0,103; p < 0,01). Prawdopodobnie wynika to z budowania relacji z graczami w cyberprzestrzeni, czemu towarzyszy przeżywanie przyjem-nych emocji związaprzyjem-nych zapewne z częstą aktywnością w grze. Interesujące jest to, że emocjonalność 2 (podniecenie, poczucie siły, złość, frustracja) kore-luje dodat nio z subkultura (r = 0,144; p < 0,01), grupa na portalu społecznościo-wym (r = 0,203; p < 0,01) oraz grupa w grze komputerowej (r = 0,330; p < 0,01).
Podniecenie może wynikać z poczucia siły, że jest się członkiem więk-szej społeczności. W przypadku porażek pojawiają się zaś frustracja i złość.
Najbardziej można to przypasować do graczy, którzy często funkcjonują w schemacie wygrana – przegrana. Podobnie portale społecznościowe mogą np. dawać poczucie siły w związku z kreowaniem swojego profilu, ale rów-nież frustrować, jeżeli ktoś komentuje posty lub zdjęcia w sposób, który nie podoba się ich autorowi.
Przynależność do grupy społecznej oddziałuje
na motywy podejmowania aktywności w cyberprzestrzeni
Stwierdzono również korelację między przynależnością do grupy społecz-nej i motywami podejmowania aktywności w sieci. Motyw ucieczkowy (chęć ucieczki od problemów, smutek, osamotnienie, wewnętrzny przymus) koreluje dodatnio z grupa na portalu społecznościowym (r = 0,107; p < 0,01), grupa w grze komputerowej (r = 0,109; p < 0,01) oraz ujemnie z koledzy z osiedla/miejscowo-ści (r = −0,139; p < 0,01), znajomi ze szkoły (r = −0,223; p < 0,01), grupa o podob-nych zainteresowaniach (r = −0,108; p < 0,01), klasa szkolna (r = −0,182; p < 0,01).
Potwierdza to wcześniejsze konkluzje, że brak zaangażowania w kontakty z rówieśnikami w świecie off-line (w klasie, szkole czy miejscu zamieszkania) skutkuje nieprzyjemnymi emocjami i powoduje poszukiwanie takich relacji w świecie on-line (w grach czy na portalach społecznościowych). Jeżeli cho-dzi o motyw społeczny (chęć bycia „na bieżąco”, ciekawość aktywności innych osób, chęć utrzymania kontaktu ze znajomymi, poszukiwanie nowych wrażeń) koreluje on dodatnio z koledzy z osiedla/miejscowości (r = 0,224; p < 0,01), gru-pa na portalu społecznościowym (r = 0,393; p < 0,01), znajomi ze szkoły (r = 0,163;
p < 0,01), grupa o podobnych zainteresowaniach (r = 0,194; p < 0,01), klasa szkol-na (r = 0,182; p < 0,01). Takie wyniki mogą potwierdzać, że osoby posiadają-ce relacje poza Internetem, korzystają z sieci po to, by je podtrzymywać lub
pogłębiać. Motyw nuda koreluje z subkultura (r = 0,102; p < 0,01) oraz grupa w grze komputerowej (r = 0,230; p < 0,01), co może być również efektem nie-inwestowania w relacje w realu.
Przynależność do grupy społecznej koreluje z wynikami uzyskanymi w teście IAT
Ostatnia spośród zidentyfikowanych zależności istnieje między przynależno-ścią do grupy społecznej a wynikami uzyskanymi w teście IAT. Średnia IAT ko-reluje z grupa na portalu społecznościowym (r = 0,167; p < 0,01), grupa w grze komputerowej (r = 0,196; p < 0,01) oraz ujemnie ze znajomi ze szkoły (r = −0,192;
p < 0,01) i klasa szkolna (r = −0,258; p < 0,01). Ten wynik potwierdza, że im bar-dziej konstruktywne relacje z rówieśnikami w klasie i szkole, które budowane są w oparciu o poznanie kogoś w świecie realnym, tym większa ochrona przed nadużywaniem czy patologicznym użytkowaniem Internetu. Natomiast przyna leżność głównie do grup wirtualnych przynosi odwrotny efekt.
Wywiady – deklaracje
W przeprowadzonych wywiadach relacje z rówieśnikami w klasie są okre-ślanie jako dobre. Jeżeli chodzi o formy wspólnie spędzanego czasu wolnego, badani wymieniali: rozmowy, piłkę nożną, skutery, zakupy, spacer, kino, krę-gle, ognisko, pizzę, spotykanie się u kogoś w domu, rolki, imprezy, siatkówkę, łyżwy, granie na konsoli, piwo, wyjście na miasto.
Na pytanie o przynależność do grup społecznych najczęściej uzyskiwa-no odpowiedzi dotyczące społeczuzyskiwa-ności na Facebooku (np. owczarek niemiecki, Audi a3, sprzedam/kupię gitarę, imprezowicze), czyli w większości związanych z zainteresowaniami badanych. Czas przynależności jest różny, co obrazuje poniższa wypowiedź Błażeja, gimnazjalisty:
Mamy jakieś grupy na fb ale tego jest dużo i można powiedzieć ze po jakimś czasie robimy nowe . Mamy jedną konferencje na fb która służy nam z 2 lata. Mamy też drużynę w grze ale to od czasu do czasu z tego korzystamy jak są jakieś zawody.
Podsumowaniem może być wypowiedź Krystyny, uczennicy liceum:
wydaje mi sie ze Ciezko nie przynalezec do jakiejs grupy spolecznej bo zawsze sie jest w oczach innych „zaszufladkowanym” (mimowolnie i niekoniecznie zawsze w zlym znaczeniu tego slowa) do jakiejs grupy. jezeli chodzi o taka grupe do ktorej sama przystapitam to nie, nie przynaleze. no chyba ze ten facebook ktory juz duzo razy sluzym mi za przykład.
Wywiady – opinie
Analizując funkcjonowanie młodzieży w środowisku rówieśniczym odwołano się do wyników z badań ilościowych. Na początku zapytano badanych: „Cze-mu nuda jest często wskazywana przez młodych ludzi jako motyw korzysta-nia z Internetu?”.
Uzyskano odpowiedzi, które mówiły o źle zorganizowanym czasie wolnym oraz postawie rodziców, którzy nie zachęcają swoich dzieci do innego sposobu zwalczania nudy niż Internet. Sieć traktowana jest również jako szybki spo-sób na wypełnienie czasu wolnego, ponieważ można z niej korzystać w każdej chwili. Jedna osoba podkreśliła również słomiany zapał młodzieży, nieumie-jętność zaangażowania się mocniej i brak wytrwałości w relacjach.
Kolejne pytanie brzmiało: „Jaką aktywność podejmuje w cyberprzestrze-ni osoba, która cyberprzestrze-nie ma kontaktu z rówieścyberprzestrze-nikami w klasie?”. Przez wszystkie
Kolejne pytanie brzmiało: „Jaką aktywność podejmuje w cyberprzestrze-ni osoba, która cyberprzestrze-nie ma kontaktu z rówieścyberprzestrze-nikami w klasie?”. Przez wszystkie