Rozwój komputerowego wspomagania ]DU]ąG]DQLDWUHĞFLą

5R]ZyMQDU]ĊG]LGRNRPSXWHURZHJRZVSRPDJDQLDRGQRVLVLĊGRwykorzysta-nia komputera w obszarach przetwarza5R]ZyMQDU]ĊG]LGRNRPSXWHURZHJRZVSRPDJDQLDRGQRVLVLĊGRwykorzysta-nia: danych, informacji i wiedzy oraz wy-NRU]\VWDQLD SRGHMĞFLD LQWHJUDF\MQHJR GR SURMHNWRZDQLD UR]ZLą]DĔ L ZáąF]DQLD Qo-wych technologii.

1. Przetwarzanie danych – z punktu widzenia SU]HWZDU]DQLD WUHĞFL SRGVWDZo-wym ĨUyGáHP danych Vą 6\VWHP\ ,QIRUPDF\MQH =DU]ąG]DQLD 6,= a obecnie nowe generacje tych systemów, tj. systemy klasy MRPII, ERP, np. lider na rynku – oprogramowanie firmy SAP. Mimo LĪIXQNFMRQXMąFHZUR]SURV]RQ\P

ĞURGRZLVNX SIZ ĞURGRZLVNDSURJUDPRZHLQDU]ĊG]LDPXOtimedialne dla decy-dentów oraz oka]MRQDOQ\FKXĪ\WNRZQLNyZ DEVWUDKXMą LZ\PXV]DMąQRZH, ode-rwane od zasobów komputera SRGHMĞFLD GR NRU]\VWDQLD ] ]DVREyZ, to z per-spektywy komputera – zasoby to dane, a QLHWUHĞüZUR]XPLHQLXXĪ\WNRZQLND

NRĔFRZHJRNowe oprogUDPRZDQLHF]\QLWHQSURFHVQLH]DXZDĪDOQ\P i jak pi-sze B. Boiko Ä3RPLPRLĪGDQHLWUHĞüWRRF]\ZLĞFLHQLHWRVDPRQLHR]QDF]D

WR MHGQDN ĪH QLH PD PLĊG]\ QLPL LQWHUDNFML : U]HF]\ZLVWRĞFL NDĪGHJR GQLD

]DFKRG]ą QLH]OLF]RQH SU]HPLDny pierwszego w drugie. Ponadto z punktu wi-dzenia systemu komputerowego QLH LVWQLHMH WUHĞü – LVWQLHMą MHG\QLH GDQH

2EHFQLHXĪ\WNRZQLF\NRĔFRZLG\VSRQXMąZLHORPDQDU]ĊG]LDPLGRREVáXJLWUe-ĞFLMDNRWUHĞFL1LHMHGQRNURWQLHPXV]ąWUDNWRZDüMąMDNRGDQHNWyUHNRPSXWHU

PRĪHSU]HFKRZ\ZDüSRELHUDüLZ\ĞZLHWODü (…)” (Boiko 2005, s. 5).

2. Przetwarzanie informacji to obszar QDMZLĊNV]\FK SU]HPLDQ Z SRGHMĞFLX

do wykorzystania komputera do SU]HWZDU]DQLDWUHĞFLLQWHUQDFMRQDOL]DFMLG]La-áDĔLWZRU]HQLDVWUXNWXUVLHFLRZ\FK:SRF]ąWNRZHMID]LHSUzetwarzanie infor-PDFMLUR]XPLDQHE\áRMDNRWUDQVIRUPDFMD]DSDPLĊWDQ\FKZNRPSXWHU]HGDQ\FK

SU]\Z\NRU]\VWDQLXDOJRU\WPyZZFHOXZ\JHQHURZDQLDSRĪąGDQ\FKLQIRUPa-cji dla meneGĪHUyZ 3RGHMĞFLH WR ]DRZRFRZDáR V]\ENLP UR]ZRMHP PHWRG

technik i modeli do wspomagDQLD GHF\]ML :\SUDFRZ\ZDQH ]DĞ WHFKQRORJLH LQWHJUDFMLLUHNRQILJXUDF\MQ\FKSRGHMĞüLZáąF]DQLDPHWRGV]WXF]QHMLQWHOLJHn-cji VWZRU]\á\ SRGVWDZ\ EXGRZ\ LQVWUXPHQWDULXP GOD PHQeGĪHUD SU]\V]áRĞFL

LLQWHUQDFMRQDOL]DFMLG]LDáDĔ7HNRPSOHNV\SURJUDPRZHPRJá\E\üZ\NRU]y-VWDQH L GRVWRVRZ\ZDQH GR ]PLHQLDMąF\FK VLĊ V\WXDFML Z RWRF]HQLX SRWU]HE

L]DGDĔUHJLRQyZRUD]]GROQRĞFLLQWXLFMLLVNáRQQRĞFLGRU\]\NDXF]HVWQLNyZ

ZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHM

3. Przetwarzanie wiedzy – rozumianej jako podzbiór informacji, który wyselek- FMRQRZDQRZRSDUFLXRGRĞZLDGF]HQLHRVyEJUXSLRUJDQL]DFMLRUD]]ZHU\Ii-NRZDQR L VIRUPDWRZDQR SRG NRQNUHWQH SRWU]HE\ OXE XGRVWĊSQLRQR GOD MHGQHM

]JUXSXĪ\WNRZQLNyZ Pozyskiwanie i przetwarzanie wiedzy i problematyka jej XGRVWĊSQLDQLD WR JáyZQH F]\QQLNL GHF\GXMąFH R powodzeniu L HIHNW\ZQRĞFL

ZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHM *UXSĊ]DGDĔGRUR]ZLą]DQLDFLąJOHVWDQRZLprzy-JRWRZDQLHQRZ\FKWUHĞFLGODXF]ąF\FKVLĊSU]HGVLĊELRUVWZSUDFRZQLNyZJUXS

zawodowych i interesów, techniki oraz technologii IT do efektywnej komuni-NDFMLLPRGHOLG]LHOHQLDVLĊWUHĞFLą

:GDOV]HMF]ĊĞFLSU]HGVWDZLRQH]RVWDQąZ\EUDQHWHFKQRORJLHNWyUHZ\ZLHUDMą

LVWRWQ\ZSá\ZQDSUREOHPDW\NĊ]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąZRPDZLDQ\FKREV]DUDFK

– technologia Web 2.0 – ]DSRF]ąWNRZDáDSU]HáRPZ]DNUHVLe nowej genera-FML SURGXNWyZ SURJUDPRZ\FK RUD] ]PLDQ Z SRGHMĞFLX LQWHUQDXWyZ do NV]WDáWRZDQLDLZVSyáXF]HVWQLFWZDZ WZRU]HQLX]DVREyZEH]SRĞUHGQLHJR

XG]LDáX Z JOREDOQ\FK SU]HGVLĊZ]LĊFLDFK ZVSyáWZRU]HQLD SURFHVyZ RUD]

SUDF\JUXSRZHM$UFKLWHNWXUDZVSyáXF]Hstnictwa (The Architecture of Par-ticipation IRUPXáXMH QRZH ]DVDG\ NRRSHUDFML SRPLĊG]\ UyĪQ\PL JUXSDPL

WZyUFyZ L Z\WZyUFyZ WUHĞFL ]DVDG Z\NRU]\VWDQLD QDU]ĊG]L NRPXQLNDFML

L XGRVWĊSQLDQLD PLHMVFD GOD WUHĞFL NRPSXWHU ORNDOQ\ ZVSyáG]LHlony, sky...) i okreĞOD]DGDQLDGODQRZHMJHQHUDFMLXĪ\WNRZQLNyZNWyU]\QLHW\l- NRVąZVWDQLHGHILQLRZDüSU]\V]áHURG]DMHRSURJUDPRZDQLDXVáXJF]\]a-VWRVRZDĔ GOD WZRU]RQ\FK WHFKQRORJLL DOH WHĪ VWDMą VLĊ WZyUFDPL QRZ\FK

UR]ZLą]DĔ WUHĞFL L ZLHG]\⁵. %D]XMąF QD SDUDG\JPDWDFK nowej ekonomii, VSRáHF]HĔVWZD XVLHFLRZLRQHJR L ]DVDGDFK SUDF\ Z VLHFL QRZL XF]HVWQLF\

W\FKSURFHVyZSRVLDGDMąGRSDVRZDQHGRZáDVQ\FKSRWU]HELXPLHMĊWQRĞFL QDU]ĊG]LDGRG]LDáDQLDQD JOREDOQ\PU\NXLQQRZDFMLLZáDVQRĞFLLQWHOHNWu-alnej. Z punktu widzenia zaU]ąG]DQLDWUHĞFLąRUD]WHPDW\NLSU]\V]á\FKEa-GDĔ LVWRWQHJR ]QDF]HQLD QDELHUD SUREOHPDW\ND ZVSyáXF]HVWQLFWZD NRPu-QLNDFMLLG]LHOHQLDVLĊWUHĞFLą;

– hipertekst – Z\MĞFLH poza liniowe spojrzenie na organizacjĊ, przetwarzanie LQIRUPDFMLL]DVDG\IRUPXáRZDQLD tekstu w formie hipertekstu. To znaczy – Z IRUPLH VWUXNWXU\ LQIRUPDF\MQHM ]DZLHUDMąFHM PHWDGDQH GOD SRV]F]HJyl-nych komponentów z odwzorowywaSRV]F]HJyl-nych dokumentów, formalizmów dla ]DVDGSU]HJOąGDQLDLRGZRáDĔZIRUPLHKLSHUáąF]y. Techniki multimedialne ZIRUPLHJáRVXREUD]yZILOPyZVąRGSRZLHG]LDOQH]DG\QDPLNĊZLHOo-Z\PLDURZRĞü D WHFKQLND OLQNRZDQLD RSRZLDGD ]D JáĊERNRĞü L ZLHORZy-PLDURZRĞüGRNXPHQWyZ;

5 6SRáHF]QRĞü:HE– DUDF]HMQRZHVSRáHF]HĔVWZR– podejmuje szereg nowych jako-ĞFLRZRG]LDáDĔF\EHUSU]HVWU]HQL, WZRU]ąF]DGDUPRSURGXNW\RZ\PLHUQHMZDUWRĞFLQSRSURJUa-mowanie open source itp.

– hipermedia adaptacyjne – WHFKQRORJLDEĊGąFDZ\QLNLHPSRáąF]HQLDKLSHr-WHNVWXLPXOWLPHGLyZLSURZDG]ąFDGRXWZRUzenia, przechowywania i prze-twarzania KLSHUPHGLDOQ\FKGRNXPHQWyZRQLHMHGQRNURWQLHGXĪ\FK rozmia- UDFK,VWRWQ\P]DJDGQLHQLHPMHVWRGHMĞFLHRG]DáRĪHQLDUyZQHJRWUDNWRZa-QLDUyĪQ\FKXĪ\WNRZQLNyZZVLHFL2VRE\GODSRNUHZQ\FK]DLQWHUHVRZDĔ

RWU]\PXMą ZáDVQH SURfile, a personalizacja interakcji z reprezentowanymi przez profile grupami jest realizowana poprzez dostarczenie stosownej tre-ĞFLRUD]]GHILQLRZDQHJRZLQWHUIHMVLHXĪ\WNRZQLNDV\WHPXQDZLJDFML.

4. 6\VWHP\]DU]ąG]DQLDWUHĞFLą

:HZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHMZNWyUą]UHJXá\MHVW]DDQJDĪRZDQ\FKZLHOX

partnerów o niekoniecznie kompatybilnych celach i preferencjach, istotna VWDMHVLĊ

NZHVWLDZ\ERUXQDU]ĊG]LRUD]LQIUDVWUXNWXU\WHFKQLF]QR-SURJUDPRZHMGOD]DU]ąG]a- QLDWUHĞFLą.DĪG\]XF]HVWQLNyZZHZVSyOQ\PSU]HGVLĊZ]LĊFLXPXVLVRELHRGSo-ZLHG]LHüQDS\WDQLHGRW\F]ąFH ILQDQVRZHJR]DDQJDĪRZDQLDMHGQRVWNLIRUPL]DVDG

SU]HWZDU]DQLD LQIRUPDFML $OWHUQDW\Zą MHVW RSURJUDPRZDQLH NRPHUF\MQH OXE open source LQIUDVWUXNWXUD ZáDVQD OXE G]LHUĪDZLRQD SU]HWZDUzanie monolityczne, roz-SURV]RQH ZVSyáG]LHORQH Z DUFKLWHNWXU]H 62$ Z FKPXU]H F]\ QD XU]ąG]HQLDFK

mobilnych. .DĪGH]W\FKSRGHMĞümDZDG\L]DOHW\SU]\F]\QLDVLĊGRJHQHURZDQLD

QRZ\FK ZDUWRĞFL DOH EUDN MHVW MHGQR]QDF]Q\FK GRZRGyZ NWyUH X]DVDGQLDá\E\

poQRV]HQLHGXĪ\FKQDNáDGyZQD]DNXS\ZZDUXQNDFKPRĪOLZRĞFLG]LHUĪDZ\QHt-sourcingu czy wyboru jednej z architektur SOA. Konieczne natomiast jest wspólne VIRUPXáRZDQLHNU\WHULyZZ\ERUXV\VWHPX] rodziny V\VWHPyZ]DU]ąG]DQLDWUHĞFLą

(ang. Content Management Systems – CMS)⁶. Generalnie systemy te wykorzysty- ZDQHVąGRWZRU]HQLDSU]HFKRZ\ZDQLDXGRVWĊSQLDQLDLRNUHĞODQLDVSRVREyZZy-NRU]\VWDQLD]DU]ąG]DQHMWUHĞFLZIRUPDWDFKGRNXPHQWXWHNVWRZHJRREUD]XSOLNX

audio lub wideo, portalu internetowego, wpisu na porWDOXVSRáHF]QRĞFLRZ\PEORJX

czy strony wiki.

:\UyĪQLDVLĊQDVWĊSXMąFHNODV\V\VWHPyZ

– DMS – V\VWHP ]DU]ąG]DQLD GRNXPHQWDPL DQJ Document Management System JG]LH ]DU]ąG]DQ\PL RELHNWDPL Vą Z\WZDU]DQH SU]H] NRPSXWHU\

i przez nie przetwarzane dokumenty HOHNWURQLF]QH NWyUH Vą SU]HV\áDQH w formie pliku;

6 =D]Z\F]DMNU\WHULDWHVąIRUPXáRZDQHZF]WHUHFKNDWHJRULDFKSRGVWDZRZDIXQNFMRQDl-QRĞüV\VWHPXBasic system features)HG\FMD]DZDUWRĞFLContent editingLQWHUIHMVXĪ\WNRZQLND

(User-interface related) i wymagania niefunkcjonalne (Non-functional requirements 'XĪą

SRPRFąZW\P]DNUHVLHMHVWZ\NRU]\VWDQLH&06 Matrix, która pozwala na wyszukanie i porów-nanie ponad 1200 s\VWHPyZGR]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąFPVPDWUL[

– WCMS – V\VWHP ]DU]ąG]DQLD WUHĞFLą VWURQ LQWHUQHWRZ\FK DQJWeb Con-tent Management System) do tworzenia stron WWW w oparciu o przygo-towane formularze. System tej klasy oferuje XáDWZLHQLD Z EXGRZLH LQWHr-fHMVX XĪ\WNRZQLND RUD] ]DU]ąG]DQLD WUHĞFLą Z RSDUFLX R KLHUDUFKL]RZDQLH

XSUDZQLHĔLGHILQLRZDQLHJUXS;

– DAMS – V\VWHP]DU]ąG]DQLD]DVREDPLF\IURZ\PLDQJDigital Asset Ma-nagement System) przystosowany do obróbki i ]DU]ąG]DQLD PXOWLPHGLDl-nymi zasobami przedVLĊELRUVWZD;

– KMS – 6\VWHP =DU]ąG]DQLD :LHG]ą DQJ Knowledge Management Sys-tem) SRP\ĞODQ\MDNRVKHOOV\VWHPX6WRVRZQLHGRSRWU]HEPRĪHE\üNRQIi-JXURZDQ\ GR ]DU]ąG]DQLD ZLHG]ą Z V]F]HJyOQRĞFL – ZVSRPDJDü MHM IRr-maOL]DFMĊSR]\VNLZDQLHSU]HFKRZ\ZDQLHSRG]LDáLXGRVWĊSQLDQLe w sieci RUD]]DU]ąG]DQLHNDSLWDáHPLQWHOHNWXDOQ\P;

– ECMS – V\VWHP\]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąSU]HGVLĊELRUVWZDDQJEnterprise Con-tent Management System) – FDáRĞFLRZHV\VWHP\GR]DU]ąG]DQLDWUHĞFLą korpo-UDF\MQą przeznaczone do organizowaQLDLVNáDGRZDQLDGRNXPHQWyZGDQHMRr-ganizacji lub innych „WUHĞFL” ]ZLą]DQ\FK]SURFHVDPLGDQHMRUJDQLzacji.

5. 3URSR]\FMHUR]ZLą]DĔGR]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąGODZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHM

2SLHUDMąF VLĊ QD SRZ\ĪV]\FK UR]ZDĪDQLDFK Z GDOV]HM F]ĊĞFL SUzedstawione ]RVWDQą DSOLNDFMH SURJUDPRZH GOD UR]ZLą]DQLD ]DV\JQDOL]RZDQ\FK SUREOHPyZ

Z]DU]ąG]DQLXWUHĞFLą'HG\NRZDQHUR]ZLą]DQLD]DSURSRQRZDQRGOD transgranicz-QHJR NRQVRUFMXP  SDUWQHUyZ ] /LWZ\ 1LHPLHF 3ROVNL L 5RVML : VNáDG NRQVRr-FMXPZFKRG]ąPX]ea oceanograficzne i dwa uniwersytety, które w okresie 2009–

 UHDOL]XMą GZD SURMHNW\ %DOWLFMuseums 2.0 i 2.0+. 3URSRQRZDQH L ZGUDĪDQH

QDU]ĊG]LD ED]XMą QD ]DáRĪHQLDFK WHFKQRORJLL :HE  QLZHOXMąF\P DV\PHWULĊ Ln-IRUPDF\MQąw Internecie PRGHOX]DU]ąG]DQLDSRSU]H]VLHüLNRRUG\QDFMLGRVWĊSQ\ch zasobów w cyberprzestrzeni. : V]F]HJyOQRĞFL Z UDPDFK SURMHNWX Z\WZRU]RQH

]RVWDá\ LQQRZDF\MQH QDU]ĊG]LD GR ]DU]ąG]DQLD WUHĞFLą Z SRVWDFL EDOWLFPXVHXms, 2014):

– portalu informacyjnego – MDNR VNáDGQLF\ danych, informacji i wiedzy ] MHGQROLWą VWUXNWXUą LQIRUPDFML L GHG\NRZDQą LGHQW\ILNDFMą ZL]XDOQą GOD

NDĪGHJRPX]HXP:VXPLHSRQDGVWURQWWW ZMĊ]\NDFKSROVNLP

DQJLHOVNLPQLHPLHFNLPURV\MVNLPOLWHZVNLPLFKLĔVNLPV\VWHPHPWUDQs-ODFMLZLHORMĊ]\F]QąSODWIRUPąNRPXQLNDF\MQąLSUDZDPLGRVWĊSX

– sekcji GODG]LHFLVNáDGDMąFHMVLĊ]F]ĊĞFLHGXNDF\MQHMLUR]U\ZNRZHMZSo-staci zaimplementowanych gier;

– wersji mobilnej portalu dla najbardziej popularnych systemów operacyjnych;

– ]DVREyZWUHĞFLZIRUPLHJDOHULL panoramicznych z autorskim systemem za-U]ąG]DQLD GHG\NRZDQ\P V\VWHPHP QDZLJDFML L ORNDOL]DFML QD SRGVWDZLH

map obiektów;

– NRPSRQHQWyZ VSRáHF]QRĞFLRZ\FK ZVSyOQRWRZ\FK PXOWLPHGLDOQH NRm-SRQHQW\ L HOHPHQWyZ SRGNUHĞODMąF\FK LQG\ZLGXDOQRĞü L NUHDW\ZQRĞü

w pr]HND]\ZDQLXWUHĞFL;

– QDU]ĊG]L GOD VSRáHF]QRĞFL LQWHUQHWRZHM GOD WZRU]HQLD ]DVREyZ L RUJDQL]o-waQLDNRQNXUVyZQS]GMĊFLHURNX);

– eManual – HOHNWURQLF]Q\SRGUĊF]QLNXĪ\WNRZQLNDLDGPLQLVWUDWRUD]EXGo-wany w wersji internetowej i off-OLQH =DZLHUD ]DUyZQR GRNáDdne opisy SURFHGXU ]DU]ąG]DQLD WUHĞFLą VHUZLVX LQWHUQHWRZHJR L JDOHULL SDQRUDPLFz-nych, MDNWHĪ ponad 40 wideotutoriali (filmów prezentacyjnych i instrukta-ĪRZ\FK]NRPHQWDU]Hm lektora;

– V\VWHPX ]DU]ąG]DQLD ]DVREDPL F\IURZ\PL GOD WZRU]HQLD WUHĞFL MHM JUXSo-ZDQLDSU]HFKRZ\ZDQLDG]LHOHQLDLGHILQLRZDQLDXSUDZQLHĔ Wypracowa-QR SURFHGXUĊ Z\ERUX NWyUD REHMPRZDáD DQDOL]Ċ SRWU]HE XĪ\WNRZQLNyZ

RUD]DQDOL]ĊIXQNFMRQDOQRĞFLLZáDĞFLZRĞFLz SRQDGGRVWĊSQ\FKV\s-WHPyZLQWHUQHWRZ\FKGR]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąPXOWLPHGLDOQą 3RGRNáDGQHM

ZLHORNU\WHULDOQHMDQDOL]LHZ\EUDQRUR]ZLą]DQLH5HVRXUFH6SDFH, w którym dokonano PRG\ILNDFML NRGX ĨUyGáRZHJR L GRVWRVRZDQLD GR Z\PDJDĔ

funkcjonalnych partnerów projektu;

– multimedialnych przewodników po muzeach w formie e-guide zaimple-mHQWRZDQ\FK QD XU]ąG]HQLDFK PRELOQ\FK NWyUH PRJą E\ü Z\SRĪ\F]DQH

SU]H]]ZLHG]DMąF\FKLZ\NRU]\VWXMąF\FKZVSyOQH]DVRE\WUHĞFL

Podsumowanie

3U]HGVWDZLRQHZDUW\NXOHSUREOHP\L]DSURSRQRZDQHUR]ZLą]DQLDSODWIRUPD

LQIRUPDF\MQD ]GRE\áD SLHUZV]ą QDJURGĊ Z NRQNXUVLH South Baltic Programme 2012VWDQRZLąMHGQą]SURSR]\FMLUR]ZLą]DĔLSRGHMĞüGRSRMDZLDMąF\FKVLĊNZHVWLL

Z]DNUHVLH]DU]ąG]DQLDWUHĞFLą$XWRU]\Vą]GDQLDĪHWUHĞüDUW\NXáXVNLHUXMHXZDJĊ

F]\WHOQLNDQDQRZHZ\]ZDQLDZREV]DU]H]DU]ąG]DQLDWUHĞFLąL]DLQVSLUXMHWZRU]e-nie coraz bardziej wydajnych aplikacji.

Literatura

Boiko B. (2005), Content Management Bible, 2^ndedition, Wiley Publishing Inc.

Czakon W. (2005), 3DUDG\JPDWVLHFLRZ\ZQDXNDFKR]DU]ąG]DQLX, w: „3U]HJOąGRUJa-nizacji” 2011, nr 11.

Encyklopedia popularna PWN (1992), wyd. 22, Warszawa.

.RQZHQFMD 5DG\ (XURS\ QU  (XURSHMVND NRQZHQFMD UDPRZD R ZVSyáSUDF\ WUDQs-JUDQLF]QHMSRPLĊG]\ZVSyOQRWDPLLZáDG]DPLWHU\WRULDOQ\PLVSRU]ąG]RQa w Ma-drycie dnia 21 maja 1980 r. Dz.U. nr 61, poz. 287–288.

Radek B. (2007), =QDF]HQLHZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHMZUR]ZRMXVSRáHF]QRĞFLORNDl-nych i regional=QDF]HQLHZVSyáSUDF\WUDQVJUDQLF]QHMZUR]ZRMXVSRáHF]QRĞFLORNDl-nych, rozprawa doktorska, UniwHUV\WHWĝOąVNL.DWRZLFH.

Rymarczyk J. (1996), ,QWHUQDFMRQDOL]DFMDSU]HGVLĊELRUVWZD, PWE, Warszawa.

ĝPLJLHOVND-Belczak I. (2013), *HQH]DEDáW\FNLHMZVSyáSUDF\UHJLRQDOQHM, Zeszyty Baá

tyckie, VIII, Szczecin.

http://www.balticmuseums.net (2014).

http://www.cmsmatrix.org/ (2014).