Analizując wybrany etap rozwoju futbolu polskiego, należy podkreślić wieloaspektowość tego procesu. Wyrażają go zarówno infrastruktura sportowa (stadiony, Orliki, boiska szkolne, zaplecza treningowe), jak i popularność wśród kibiców, liczba osób uprawiających daną dyscyplinę, liczba sekcji sportowych w klubach, możliwości rozwoju dzieci i młodzieży oraz wartość uzyskiwanych przychodów w sezonie przez kluby sportowe.
W analizie w pierwszej kolejności zwrócono uwagę na ilość sekcji oraz osób uprawiających piłkę nożną w klubach (Wykresy 12.1 i 12.2). W badanym okresie widać wyraźną tendencję wzrostową – w tym szczególnie w ostatnich kilku latach.
Wykres 12.1. Ilość sekcji piłki nożnej w klubach sportowych w Polsce w latach 2004-2012
Źródło: GUS [2004, 2006, 2008, 2010, 2012].
Wykres 12.2. Ilość osób uprawiających piłkę nożną w klubach sportowych w Polsce w latach 2004- 2012
Źródło: GUS [2004, 2006, 2008, 2010, 2012].
0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000
2004 2006 2008 2010 2012
0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000
2004 2006 2008 2010 2012
Aktualny wzrost czynnego uprawiania tego sportu może być przypisany efektowi Euro 2012 oraz rozwojowi nowoczesnej infrastruktury sportowej przyciągającej dzieci i młodzież (np. w ramach programu „Moje Boisko Orlik 2012” w latach 2008-2012 powstało w całej Polsce ponad 2600 Orlików).
Oprócz czynnego uprawiania piłki także zainteresowanie tą dyscypliną (wyrażone oglądaniem imprez sportowych bezpośrednio i poprzez wszelkie media) czyni ten sport najbardziej popularnym w Polsce. W rankingach popularności (Wykresy 12.3-12.5) futbol bezapelacyjnie wyprzedza inne sporty od lat (najbliższym jego konkurentem są skoki narciarskie). Dzieje się tak nawet w okresach porażek reprezentacji Polski. Przykładem może być rok 2006, w którym to pomimo braku znaczącego wyniku piłkarskiego na Mistrzostwach Świata w Niemczech w porównaniu do innych dyscyplin sportowych (wicemistrzostwo polskich siatkarzy w Japonii), to także piłka nożna okazała się najbardziej popularna. Natomiast organizacja dużych wydarzeń piłkarskich (Euro 2012, finały Ligii Europy) wzmacnia relatywne zainteresowanie tą dyscypliną.
Wykres 12.3. Popularność piłki nożnej względem innych dyscyplin sportowych w Polsce w latach 2005-2008
UWAGA: ze względu na różnice metodologiczne badania wyniki procentowe Wykresu nie są porównywalne z wynikami Wykresów 12.4 i 12.5.
Źródło: ARC Rynek i Opinia [2009].
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70% 2005 2006 2007 2008
Wykres 12.4. Popularność piłki nożnej względem innych dyscyplin sportowych w Polsce w latach 2011-2012
UWAGA: ze względu na różnice metodologiczne badania wyniki tego Wykresu nie są porównywalne z wynikami Wykresów 12.3 i 12.5.
Źródło: ARC Rynek i Opinia [2013].
Wykres 12.7. Popularność piłki nożnej względem innych dyscyplin sportowych w Polsce w roku 2013
UWAGA: ze względu na różnice metodologiczne badania wyniki tego Wykresu nie są porównywalne z wynikami Wykresów 12.3 i 12.4.
Źródło: ARC Rynek i Opinia [2013].
Ważnym wskaźnikiem rozwoju piłki nożnej jest też sytuacja ekonomiczna Ekstraklasy.
Istotny wpływ na przychody w badanym okresie miały: wzrost wartości umów sponsorskich, większa ilość sprzedawanych biletów w dniu meczu oraz korzyści finansowe z transmisji telewizyjnych. Pamiętać należy, iż każdy udział klubu polskiego w rozgrywkach międzynarodowych to dodatkowe znaczące korzyści finansowe. Pomimo współorganizacji Euro 2012 odnotowano ich spadek w porównaniu do roku poprzedniego, 2011.
Polska reprezentacja zmarnowała swoją szansę. Nie wygrała żadnego z trzech meczów w fazie grupowej eliminacji. Entuzjazm kibiców polskich został ostudzony, co w efekcie obniżyło frekwencję na stadionach polskiej Ekstraklasy. Spadek przychodów z transmisji oraz komercji tłumaczy się też kryzysem ekonomicznym. Jednak rokiem przełomowym okazał się już rok
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2011 2012
0 1 2 3 4 5 6
piłka nożna skoki narciarskie siatkówka boks Formuła 1
2013, kiedy to została zmieniona formuła Ekstraklasy, unowocześniano infrastrukturę sportową i podpisano nowy kontrakt z platformą nc+ oraz sponsorem tytularnym, firmą Lotos.
Spowodowało to znaczący wzrost przychodów we wszystkich obszarach (Wykres 12.6).
Wykres 12.6. Przychody Ekstraklasy w latach 2007-2013 (mln PLN)
Źródło: Deloitte [2014].
Analizując rozwój piłki nożnej w Polsce, trzeba także wziąć pod uwagę wyniki polskiej reprezentacji (Tabela 12.1) oraz ilość przyznanych imprez piłkarskich w ostatnich latach.
Sukcesy biało-czerwonych w ostatniej dekadzie nie są imponujące: jednorazowy awans na mistrzostwa świata i dwukrotny na mistrzostwa Europy (pierwszy w roku 2008 był tym historycznym, a ten z roku 2012 wynikał z przywileju gospodarza Euro 2012 i nie został wykorzystany). W ciągu tego dziesięciolecia czterokrotnie zmieniano selekcjonera polskiej reprezentacji, usiłując tym sposobem poprawić sytuację. Nadzieją na przełom i poprawę wizerunku kadry narodowej oraz PZPN stał się były reprezentant Polski Zbigniew Boniek jako Prezes PZPN. To dzięki niemu na stanowisku selekcjonera został zatrudniony Adam Nawałka (jesień 2013), a nasza reprezentacja zaczęła odnosić pewne sukcesy: zwycięstwo nad reprezentacją Niemiec (2:0 jesienią 2014) i coraz bliższy udział w finałach Euro 2016 we Francji.
Tabela 12.1. Wyniki reprezentacji Polski w piłce nożnej w latach 2005-2014
Rok Wyniki reprezentacji Polski Adnotacje
2005 Uzyskanie awansu na MŚ 2006 w Niemczech.
2006 Zakończenie MŚ na fazie grupowej na trzecim miejscu.
2007 Eliminacje na Euro 2008 w Austrii i Szwajcarii i historyczny awans na ME (pokonując m.in. Portugalię, Serbię, Finlandię).
Selekcjonerem zostaje Leo Beenhakker.
Jesień 2007: historyczne 2:1 z Portugalią na stadionie w Chorzowie.
2008 Zakończenie ME 2008 na fazie grupowej na trzecim miejscu, bez ani jednego wygranego meczu.
2009 Eliminacje do MŚ 2010 w RPA. Klęska reprezentacji Polski o awans do MŚ.
Selekcjonerem zostaje Franciszek Smuda.
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Dzień meczu Transmisje Przychody komercyjne
2010 Pierwsza nieobecność Polaków na MŚ od 2002 roku.
2011 Okres przygotowawczy reprezentacji Polski do Euro 2012. Polska jako współgospodarz nie bierze udziału w eliminacjach.
2012 Polska reprezentacja bliska awansu do fazy finałowej Euro 2012 (przegrany mecz
„o wszystko” z reprezentacją Czech 1:0 we Wrocławiu).
10 lipca 2012 roku selekcjonerem zostaje Waldemar Fornalik. Od 26 października 2012 nowy prezes PZPN to Zbigniew Boniek.
2013 Eliminacje do MŚ 2014 w Brazylii zakończone kolejną klęską.
26 października 2013 nowym selekcjonerem zostaje Adam Nawałka.
2014 Brak polskiej reprezentacji na boiskach
w Brazylii. Rozpoczęcie eliminacji do Euro 2016.
Historyczne 2:0 z Niemcami na Stadionie Narodowym w Warszawie.
połowa 2015
Utrzymanie 1 miejsca w grupie przed Niemcami, Irlandią, Szkocją, Gruzją, Gibraltarem.
Polska reprezentacja po remisie 1:1 w marcu 2015 r. z Irlandią przed szansą na bezpośredni awans na Euro 2016.
Źródło: opracowanie własne.
Po sukcesie organizacyjnym Euro 2012 komitet wykonawczy UEFA powierzył Polsce zorganizowanie kolejnych prestiżowych imprez: finału Ligi Europy w roku 2015 w Warszawie oraz Mistrzostw Europy U-21 w 2017 roku w 6 miastach Polski. Należy mieć nadzieję, że przygotowania i same te dwa doniosłe wydarzenia sportowe wielopłaszczyznowo wpłyną na rozwój piłki możnej w Polsce.