międzyludzkiej, ale także powiązać sposób formułowania komunikatu językowego
z przyjmowanymi postawami rozmówców wobec siebie oraz odnieść się do komunikacji
niewerbalnej.
Zadanie 2.10. Przykładowa realizacja (1) Wprowadzenie
Wyjaśnienie pojęcia etyka: etyka to zespół zasad obowiązujących w danej społeczności – możemy mówić np. o etyce dziennikarskiej, nauczycielskiej, prawniczej. Etyka to również nauka zajmująca się takimi zagadnieniami jak dobro, zło, prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – krótko mówiąc, etyka to nauka o moralności.
Teza
Przestrzeganie zasad etyki słowa jest niezbędnym warunkiem udanej komunikacji.
Rozwinięcie
nadawca i odbiorca są równorzędnymi partnerami w akcie komunikacji
szacunek nadawcy do odbiorcy powinien być podstawowym elementem właściwej komunikacji
szczerość intencji jest podstawowym warunkiem aktu mowy
dbałość o poprawność językową i stylistyczną w wypowiedziach publicznych jest przejawem odpowiedzialności za słowo
naruszanie zasad etyki słowa jest dopuszczalnym zjawiskiem jedynie w tekstach artystycznych.
Odwołanie do załączonego tekstu.
B. Współczesna komunikacja międzyludzka:
łamanie zasad etyki językowej we współczesnym dziennikarstwie tabloidowym czy w serwisach plotkarskich, tj. tworzenie tzw. faktów medialnych, podawanie niesprawdzonych czy wręcz nieprawdziwych informacji w celu wywołania sensacji, zwiększenia sprzedaży
brak szacunku rozmówców we współczesnych mediach, np. w programach publicystycznych – przerywanie wypowiedzi, podnoszenie głosu, obrażanie adwersarza, odwoływanie się nie do merytorycznych argumentów związanych z tematem rozmowy, ale do cech rozmówcy, wywoływanie negatywnych emocji. Podobnie często dzieje się na forach internetowych – widać tam wiele negatywnych komentarzy, czasem pojawiają się wulgaryzmy zamiast wymiany poglądów.
Odwołanie do własnych doświadczeń.
C. W. Smarzowski Drogówka
film W. Smarzowskiego jest przykładem tekstu kultury, w którym łamanie zasad etyki słowa pozwalają na kreowanie świata przedstawionego reprezentatywnego dla środowiska bohaterów, uwiarygodniają opowiadaną historię, urealniają ją
brutalny i dosadny język bohaterów – policjantów koresponduje z ich postawami i zainteresowaniami; postawy i język bohaterów tworzą negatywny obraz bohaterów.
Odwołanie do tekstu kultury.
Podsumowanie.
Etyka słowa postrzegana jest czasem jako cześć kultury języka. Wydaje mi się jednak, że nie należy zawężać jej wyłącznie do przestrzegania zasad poprawności językowej. Etyka słowa jest ściśle związana z postawą nadawcy i odbiorcy jako uczestników aktu komunikacji językowej. Wiąże się z wzajemnym szacunkiem i szczerością intencji. Mimo negatywnych przykładów naruszania zasad etyki słowa, podanych przeze mnie wcześniej, warto zwrócić uwagę także na to, że we współczesnym świecie propaguje się zasady etyki słowa poprzez chociażby organizowanie konkursu Mistrz Mowy Polskiej, w którym wyróżniane są osoby posługujące się piękną polszczyzną i szanujące swych rozmówców.
Zadanie 2.10. Przykładowa realizacja (2) Wstęp
Etyka słowa decyduje o powodzeniu (fortunności) aktu komunikacji międzyludzkiej. Według autora artykułu główne zasady etyki słowa to:
prawdomówność, uprzejmość, stosowność i poszanowanie odbiorcy, także poprawność językowa i stylistyczna.
Odwołanie do załączonego tekstu.
Rozwinięcie
Andrzej Markowski w swoim tekście argumentuje, że szczerość intencji i zaufanie rozmówców warunkują powodzenie prowadzonej konwersacji. Ten, kto pragnie wypowiadać się publicznie, powinien brać odpowiedzialność za swoje słowa i sposób ich wyrażania. Autor uważa, że jedynie język artystyczny dopuszcza pewne odstępstwa od etyki słowa, jeżeli jest to zamierzone działanie twórcy.
Odwołanie do załączonego tekstu.
Przykładem artystycznego łamania etyki słowa jest język bohaterów w filmie Jesteś Bogiem w reżyserii Leszka Dawida. Akcja rozgrywa się w Łodzi w latach 90-tych i trwa do roku 2004. Film ukazuje historię trójki przyjaciół ogarniętych pasją muzyki hip-hopowej, którzy założyli legendarny zespół Paktofonika.
Główni bohaterowie to Magik oraz jego dwaj przyjaciele: Rahim i Fokus. Są to mężczyźni w wieku dwudziestu kilku lat, zdesperowani, niemogący znaleźć swojego miejsca na świecie. Ich twórczość to wyraz buntu całego pokolenia lat 90-tych. Język utworów śpiewanych przez zespół pełen jest wulgaryzmów i ekspresjonizmów wyrażających niezgodę autorów na otaczający ich świat.
Zastosowane słownictwo nadaje fabule filmu nowego znaczenia, pozwala na realistyczne przedstawienie świata głównych bohaterów, którzy wychowywali się wśród szarych blokowisk, w niepełnych rodzinach, gdzie dominowała przemoc, brak opieki nad dziećmi oraz używki. Zatem naruszenie zasad etyki słowa to świadomy zamiar, który służy kreowaniu postaci bohaterów i środowiska społecznego.
Odwołanie do tekstu kultury.
Zasady etyki słowa bardzo często nie są przestrzegane w Internecie. Na przykład popularne jest komentowanie jakiegoś wydarzenia, czyjejś wypowiedzi, wyrażanie swojej opinii na temat tego, co aktualnie się dzieje – każda gazeta internetowa umożliwia zamieszczanie tego typu wypowiedzi na swoim forum.
Jednak zamiast merytorycznej wymiany myśli, poszanowania odmiennego zdania innych osób wypowiadających się na ten sam temat, bardzo często „dialog”
przemienia się w kłótnię pełną obraźliwych słów, wulgaryzmów i wyzwisk. Do tego dochodzą liczne błędy ortograficzne i językowe. Trudno w takiej sytuacji uznać komunikację za fortunną.
Odwołanie do własnych doświadczeń.
Podsumowanie
Przestrzeganie zasad kultury słowa świadczy o kulturze osobistej człowieka. Nie tylko decyduje o jakości komunikacji językowej, ale także wpływa na wzajemne relacje i kontakty między ludźmi. Powinniśmy komunikować się z innymi w taki sposób, w jaki chcielibyśmy, żeby inni komunikowali się z nami. Świat byłby lepszy, gdybyśmy zawsze przestrzegali tych zasad.
Zadanie 2.11. Teksty językowe