rzeźba terenu warunki klimatyczne,
w tym pora roku
wielkość i rodzaj lasu, gęstość i wysokość drzew
właściwości glebowe, wody
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016
76
skraj obrony przeciwnika przebiega przed skraje lasu, należy dążyć do uchwycenia występów leśnych. W głę-bi lasu batalion (kompania, pluton) atakuje na wąskim froncie i w małej odległości, obchodząc duże polany, poręby oraz wypalone obszary. Dowódca batalionu (kompanii) organizuje pododdział obejścia, który służy do przeniknięcia (w tym drogą wodną) i ataku na skrzydło oraz tyły punktów oporu przeciwnika osłania-jących drogi, przesieki, polany i przesmyki między je-ziorami. Pododdziały piechoty (spieszone) nacierają zazwyczaj w pierwszym rzucie. Czołgi działają najczę-ściej w tyralierze pododdziałów piechoty (spieszo-nych), o ile gęstość lasu i poszycia na to pozwala, lub za nimi. Piechota wskazuje im cele, niszczy środki prze-ciwpancerne bliskiego zasięgu i wspólnie z pododdzia-łami inżynieryjnymi zabezpiecza pokonanie zawał le-śnych i innych zapór. Bojowe wozy piechoty (transpor-tery opancerzone) działają w takim przypadku za czołgami i ogniem broni pokładowej osłaniają piechotę i czołgi. W czasie natarcia pododdziały nie powinny wiązać się walką z niewielkimi grupami przeciwnika, lecz dążyć do wyjścia na skrzydła i tyły jego punktów oporu. Powodzenie w walce z kontratakującym prze-ciwnikiem osiąga się przez wykrycie w odpowiednim czasie rozmieszczenia jego sił, momentu wyruszenia i kierunku przemieszczania się oraz przez uprzedzenie go w uchwyceniu dogodnej rubieży zamykającej drogi, przesieki i polany. Wyjście z lasu powinno być poprze-dzone działaniem patroli, rozpoznaniem przez nie otwartego terenu i uchwyceniem dogodnej rubieży te-renowej, gdzie będą mogły osłaniać wychodzenie z la-su sił głównych batalionu (kompanii).
UŻYCIE PODODDZIAŁÓW PRZECIWLOTNICZYCH
Pododdziały pierwszego rzutu nacierające w lesie na oddzielnych kierunkach wzmacnia się przeciwlotni-czymi zespołami ogniowymi (grupami przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych – PPZR), które zwalczają lotnictwo przeciwnika – głównie śmi-głowce – ze stanowisk zorganizowanych na polanach, przesiekach, drogach, w przesmykach jezior lub na drzewach. Bateria przeciwlotnicza pierwszej linii bę-dzie przemieszczać się za pododdziałem pierwszego rzutu zespołami ogniowymi, wykorzystując otwartą przestrzeń w drzewostanie (polany, przesieki itp.). Na-tomiast baterie znajdujące się w drugiej linii zajmują stanowiska ogniowe w pobliżu newralgicznych punk-tów na kierunku działania odwodów, wzdłuż dróg ma-newru (dowozu i ewakuacji), w rejonach możliwych do desantowania przeciwnika oraz na dużych przesiekach (polanach) w rejonach rozmieszczenia stanowisk ogniowych artylerii. Na kierunkach prawdopodobnego użycia śmigłowców przeciwnika z baterii przeciwlotni-czej (na rozkaz przełożonego) wydziela się siły i środki do organizowania zasadzek przeciwlotniczych. W toku działań wykorzystuje się miejscową infrastrukturę do
maskowania sprzętu bojowego oraz zwraca się uwagę na zagrożenie przeciwpożarowe. W czasie przygotowa-nia do osłony pododdziałów pierwszego rzutu dowódca baterii przeciwlotniczej, oprócz omówienia ogólnych spraw, określa sposób: rozpoznania i ubezpieczenia;
pokonania zawał leśnych i odcinków terenu trudno przekraczalnego oraz gaszenia pożarów lub podaje kie-runki ich obejścia. Zadania bojowe dowódca baterii sta-wia pododdziałom przeważnie według mapy, szkiców lub zdjęć lotniczych.
Organizując podsystem rozpoznania przestrzeni po-wietrznej, podobnie jak w przypadku działań obronnych w terenie lesistym5, stanowiska dla środków rozpozna-nia radiolokacyjnego najczęściej rozmieszcza się na po-lanach, wzniesieniach i w terenie przylegającym do je-zior, tak by w pełni wykorzystać możliwości pola ra-diolokacyjnego. Luki w systemie rozpoznania radiolokacyjnego należy uzupełniać rozpoznaniem tele-wizyjnym optycznym i wzrokowym. Powinno się przy tym pamiętać o ograniczeniach dotyczących prowadze-nia obserwacji, orientacji w terenie oraz maskowaprowadze-nia.
Podczas jego organizowania trzeba w maksymalnym stopniu wykorzystać informacje o przeciwniku po-wietrznym, zdobywane przez zespoły ogniowe przygo-towujące zasadzki przeciwlotnicze oraz działające jako pododdziały wędrowne. Informację o sytuacji powietrz-nej należy pozyskiwać ze źródeł rozmieszczonych poza terenem lesistym, od sąsiadów i przełożonego.
Pododdziały przeciwlotnicze zajmują stanowiska ogniowe w pobliżu newralgicznych punktów, w odkry-tym terenie na kierunku działania odwodów, wzdłuż dróg manewru (dowozu i ewakuacji), w rejonach moż-liwych do desantowania przeciwnika oraz na dużych przesiekach (polanach) w rejonach rozwinięcia artyle-rii. Ich ugrupowanie bojowe powinno być głębokie, tak by środki ogniowe utworzyły ogień wielowarstwowy.
Na kierunkach przewidywanego użycia śmigłowców przeciwnika w ugrupowaniu pododdziałów pierwszego rzutu rozwija się mieszane (rakietowo-artyleryjskie) pododdziały przeciwlotnicze. Natomiast na kierunkach skrytego podejścia przeciwnika powietrznego powinno się organizować zasadzki przeciwlotnicze oraz wydzie-lać zespoły ogniowe i pododdziały wędrowne.
Szczególną rolę w osłonie przeciwlotniczej wojsk będących w odwodzie odgrywa manewr pododdziała-mi. Przygotowując osłonę przeciwlotniczą obiektów, należy brać pod uwagę: możliwe kierunki dolotu i ata-ku lotnictwa przeciwnika, sieć dróg, głębokość lasu i jego strukturę, występowanie polan, przesiek i prze-smyków międzyjeziornych oraz terenu (zakryć) dogod-nego do zaplanowania rubieży ogniowych dla śmi-głowców bojowych przeciwnika. Wskazywanie lotnic-twu celów w terenie lesistym jest utrudnione, wobec czego ich oznakowanie oraz kierowanie bezpośrednim wsparciem lotniczym będzie zadaniem wysuniętych nawigatorów naprowadzania lotnictwa. Z powodu trud-ności w wykorzystaniu bezpośredniego wsparcia
lotni-5 M. Andruszkiewicz: Osłona przeciwlotnicza broniących się zgrupowań. „Przegląd Sił Zbrojnych” 2016 nr 6, s. 61.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016
77
czego główne uderzenie środków lotniczych będzie skierowane na cele położone w głębi. Zapewnienie łączności i obserwacji także będzie utrudnione, z tego powodu dowodzenie i kierowanie ogniem będzie naj-częściej zdecentralizowane do poziomu plutonu/druży-ny. Łączności radiowej ze względu na powstające za-kłócenia oraz pogorszoną propagację fal elektromagne-tycznych także dotyczą ograniczenia. Największy zasięg łączności zapewni retransmisja oraz zwiększona wysokość zainstalowania anten. Należy przy tym wy-korzystywać głównie radiostacje pokładowe UKF.
Organizując współdziałanie, dowódca baterii prze-ciwlotniczej dokładnie uzgadnia działania zespołów ogniowych osłaniających pododdział od czoła z działa-niami wydzielonych sił i środków przeciwlotniczych wykonujących obejście oraz z obiektem osłony w celu uchwycenia skrzyżowań dróg, przesiek, przesmyków między jeziorami i innych obiektów. Tworzenie zasa-dzek przeciwlotniczych ograniczy działanie lotnictwa przeciwnika, pozwalając osłanianym pododdziałom na kontynuowanie natarcia. Dywizjon przeciwlotniczy składający się z trzech baterii ma w uzbrojeniu zarów-no sprzęt artyleryjski, jak i rakietowy. Jako całość, w aspekcie funkcjonalnym, stanowi on element syste-mu obrony przeciwlotniczej przełożonego, co rzutuje na jego zadania oraz możliwości wydzielania składo-wych na potrzeby innych struktur brygadoskłado-wych. Przyj-muje się, że baterie mogą osłaniać do trzech podod-działów (elementów brygadowych)6, zwykle jednak obiektów osłony będzie więcej, zwłaszcza w czasie prowadzenia działań w terenie, który w znaczny spo-sób wpływa na możliwości ogniowe i manewrowe pododdziałów przeciwlotniczych.
Szczególnie przydatne będą przenośne przeciwlot-nicze zestawy rakietowe, które mogą zwalczać cele po-wietrzne emitujące energię cieplną i lecące na wysoko-ści od 50 do 3500 m. Drużyna rakiet Grom stanowi je-den kanał celowania i może zwalczać jeje-den cel (pojedynczy lub grupowy) jednocześnie oraz kolejne cele powietrzne, wchodzące w strefę ognia, co 30 s7. Drużyny te będą miały istotne znaczenie po wydziela-niu ich do składu zgrupowań taktycznych, taktycznych desantów śmigłowcowych, grup desantowo-szturmo-wych i innych elementów ugrupowania bojowego8. Wynika to z potrzeby zapewnienia tym elementom środków pozwalających na samodzielną walkę ze śmi-głowcami przeciwnika. Nie umniejsza to roli artyleryj-skich środków przeciwlotniczych, takich jak ZSU 23-4 czy ZU 23-2, które w krytycznych sytuacjach mogą być użyte również do zwalczania celów naziemnych.
ZAGROŻENIE POWIETRZNE
Teren lesisty stwarza sprzyjające warunki do wyko-rzystania przez przeciwnika śmigłowców bojowych oraz lotnictwa działającego na małej wysokości.
W czasie prowadzenia natarcia celem środków napadu powietrznego będzie prawdopodobnie uniemożliwie-nie nacierającym wojskom wykonania ataku i przeła-mania obrony oraz powstrzymywanie podchodzących odwodów w ramach izolacji lotniczej (Air Interdic-tion – AI). Obiektami ataku mogą być pododdziały zmechanizowane i czołgów, prowadzące natarcie wzdłuż dróg, wykonujące obejście lub oskrzydlenie przeciwnika, oraz pododdziały artylerii na stanowi-skach ogniowych (SO). Zadania będą wykonywane najczęściej w ramach bezpośredniego wsparcia lotni-czego (Close Air Support – CAS). Głównym zagroże-niem powietrznym mogą być śmigłowce bojowe i sa-moloty szturmowe. Lotnictwo rozpoznawcze prawdo-podobnie skupi wysiłek na rozpoznaniu położenia i kierunków działania odwodów oraz rozmieszczeniu pododdziałów artylerii na stanowiskach ogniowych.
OBIEKTY OSŁONY
Pododdziały przeciwlotnicze główny wysiłek skupią na osłonie sił głównych nacierających wzdłuż dróg, wykonujących obejście lub oskrzydlenie przeciwnika oraz działających w rejonach przesmyków międzyje-ziornych oraz pododdziałów artylerii na SO.
Działania obiektu osłony charakteryzują się:
– ograniczeniem ruchu pojazdów w stronę dróg, przesiek i duktów;
– zmniejszonym tempem działań;
– ogniskowym charakterem walki;
– ograniczonym polem obserwacji i ostrzału;
– dobrymi warunkami maskowania;
– zwiększonym zagrożeniem wystąpienia pożarów.
ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE
Zabezpieczenie logistyczne i medyczne w terenie lesistym powinno polegać na usamodzielnieniu pod-oddziałów przeciwlotniczych. W tym celu przydziela się im dodatkowe zapasy środków bojowych i materia-łowych. W natarciu pododdziały (urządzenia i elemen-ty) logistyczne rozmieszcza się wzdłuż dróg i prze-siek – bezpośrednio za ugrupowaniem bojowym. Do dowozu i ewakuacji, o ile stan dróg utrudnia porusza-nie się transportu samochodowego, można wykorzy-stać wozy bojowe. Do wyszukiwania i wynoszenia rannych włącza się do pododdziałów pierwszego rzu-tu grupy żołnierzy (sanitariuszy) z noszami. Zebra-nych ranZebra-nych i chorych gromadzi się w kompanijZebra-nych punktach opatrunkowych lub w pobliżu dróg i miejsc, do których może dojechać transport sanitarny. W sy-tuacji dużego zagrożenia działalnością grup dywer-syjno-rozpoznawczych oraz rozbitych grup podod-działów przeciwnika pododdziałom logistycznym oraz kolumnom dostarczającym środki bojowe i ma-teriałowe zapewnia się ochronę i obronę. n
6 Por. Obrona przeciwlotnicza wojsk. AON, Warszawa 1994, s. 116.
7 Ibidem, s. 113.
8 Obrona przeciwlotnicza wojsk. AON, Warszawa 1996, s. 195.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016
78
Autor jest oficerem Sekcji Operacyjnej w Dowództwie 11 Pułku Artylerii.