Źródło: opracowanie własne na podstawie: A. Bujak: Działania bojowe oddziału. Obrona w terenie lesisto-jeziornym. AON, Warszawa 1995, s. 28.
Źródło: Sposoby pokonywania kanałów i rzek o uregulowanych brzegach w działaniach bojowych wojsk. WOW, Warszawa 1977, s. 14; Wykorzystanie KTO ROSOMAK w zasadni-czych rodzajach działań taktycznych w specyficznych środowiskach walki. DWL, Warszawa 2012, s. 27.
Źródło: A. Bujak: Działania bojowe oddziału. Obrona w terenie lesisto-jeziornym. AON, Warszawa 1995, s. 27; Wykorzystanie KTO ROSOMAK w zasadniczych rodzajach działań taktycznych w specyficznych środowiskach walki. DWL, Warszawa 2012, s. 173.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016
69
Charakterystyczną cechą terenu lesisto-jeziornego jest częste występowanie mgieł, zwłaszcza w pobliżu zbiorników wodnych, co ogranicza możliwości pro-wadzenia obserwacji i ognia. W okresie wiosennym i jesiennym dochodzi do zwiększenia wilgotności gle-by, co wpływa na stan dróg. Teren podmokły i zaba-gniony może wówczas okazać się nieprzekraczalny.
W porze letniej wzrasta natomiast zagrożenie pożara-mi, a w zimie pogarszają się warunki maskowania przed rozpoznaniem z powietrza, zwiększa się zaś zdolność do pokonania zamarzniętych obszarów ba-giennych oraz jezior. Ruch wojsk utrudniać będą jed-nak zaspy oraz pokrywa śnieżna (tab. 2).
Teren ten sprzyja inicjatywie dowódców i niesza-blonowości stosowanych rozwiązań w realizacji po-stawionych im zadań. W określonych sytuacjach opa-nowanie przesmyków międzyjeziornych i innych waż-nych obiektów terenowych może się wiązać z koniecznością forsowania jezior w miejscach umoż-liwiających uzyskanie zaskoczenia, co wpłynie na szybsze osiągnięcie celu natarcia. Powodzenie takie-go przedsięwzięcia będzie w dużej mierze zależeć od
parametrów taktyczno-technicznych posiadanego sprzętu oraz charakteru brzegów i linii brzegowej (tab. 3 i 4).
WYZNACZNIKI
Nie ulega wątpliwości, że natarcie w terenie lesisto--jeziornym będzie złożonym przedsięwzięciem, wy-magającym od dowódców stosowania śmiałych ma-newrów (obejście i oskrzydlenie) zsynchronizowa-nych z uderzeniami od czoła, szybkiego wychodzenia na tyły i skrzydła przeciwnika oraz opanowywania kluczowych obiektów, takich jak przesmyki między jeziorami, ciaśniny oraz węzły komunikacyjne, umoż-liwiających dalsze rozwijanie powodzenia (rys. 2).
Teren ten niejako wymusza prowadzenie natarcia na samodzielnych kierunkach, często przy otwartych skrzydłach lub w warunkach występowania znacz-nych luk między nacierającymi pododdziałami. Inten-sywność działań nie będzie jednak równomierna na całej szerokości i głębokości wyznaczonego pasa czy kierunku natarcia. Wręcz przeciwnie, aby uzyskać po-wodzenie, niezbędne będzie koncentrowanie wysiłku
RYS. 2. NATARCIE W TERENIE LESISTO-JEZIORNYM (WARIANT)
Opracowanie własne.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016
70
przez nacierającego na określonych obiektach w celu uzyskania przewagi nad przeciwnikiem w decydują-cym miejscu i czasie (w punkcie ciężkości).
Natarcie będzie cechować brak ściśle zdefiniowa-nych ograniczeń przestrzeni prowadzozdefiniowa-nych starć oraz wzrost rangi powietrznego wymiaru działań. Większe będą również wymagania dotyczące zdolności ma-newrowych walczących wojsk, a sam manewr ulegać będzie decentralizacji, stając się domeną pododdzia-łów. Głównymi wykonawcami zadań w natarciu będą samodzielne bojowo moduły, zdolne do prowadzenia walki w tym specyficznym środowisku niezależnie od warunków meteorologicznych czy pory doby. „Roz-rzedzenie” przestrzeni walki będzie prowadzić do ce-lowego rozproszenia sił i środków, wyrażającego się autonomicznością poszczególnych elementów ugrupowania bojowego. Nie pozostaje to jednak w sprzeczności z respektowaniem zasady koncentracji wysiłku, która nabiera w terenie lesisto-jeziornym in-nego znaczenia. Nie będzie oznaczać skupienia sił i środków, lecz ich wysiłku w określonym miejscu i czasie do osiągnięcia wspólnego celu. Duże zdolno-ści manewrowe połączone z możliwozdolno-ściami ogniowy-mi, wkomponowane w efektywny system zdobywania i dystrybuowania wiarygodnej informacji, pozwolą na osiąganie celów natarcia z przestrzeganiem zasady:
maszeruj osobno, uderzaj razem. Dekoncentracja sił i środków na rzecz koncentracji wysiłku umożliwia zatem wykorzystanie warunków nielinearności dla dobra własnych sił, uniemożliwiając zarazem prze-ciwnikowi oddziaływanie na wysokoopłacalne cele grupowe, powstałe w wyniku zagęszczenia wojsk na określonej przestrzeni.
Powodzenie natarcia w omawianym terenie będzie zależeć od wielu czynników, do których można zali-czyć: skupienie ognia na najważniejszych kierunkach, szybki nim manewr, ciągłość oddziaływania ogniowe-go na całej głębokości zadania oraz trwałe i ciągłe współdziałanie środków rażenia i rozpoznania. Uzy-skanie powodzenia będzie zatem zależało od właści-wego wykorzystania wiedzy oraz efektów porażenia ogniowego na korzyść manewru.
PRZEWAGA
Jej tworzenie przez nacierającego będzie warunko-wać w większym stopniu jakość niż ilość zaangażo-wanych sił i środków. Fizyczna, bezpośrednia obec-ność wojsk ustąpi miejsca precyzyjnemu rażeniu wy-selekcjonowanych celów za pomocą środków ogniowych o dużym zasięgu (również bezzałogo-wych), uderzających w zdefiniowane obiekty, zlokali-zowane dzięki przewadze informacyjnej. Wzrasta za-tem ranga działań bezkontaktowych – koncentrowanie sił i środków zostanie zastąpione masowaniem wysił-ku, dzięki czemu powstaną warunki do ograniczenia strat własnych i uzyskania przy tym swobody działa-nia przez siły główne.
Wykorzystanie walorów terenu powinno prowadzić do skrytego ześrodkowania wojsk i sprzętu z pełną możliwością ich użycia na całej głębokości prowadzo-nych działań i jednoczesną zdolnością do maksymal-nego spożytkowania efektów porażenia ogniowego.
Jako zasadę powinno się przyjmować koncentrację wysiłku na najsłabiej umocnionych odcinkach bronio-nych przez przeciwnika. Wpływać to będzie na szyb-kie tempo działań, wyrażające się nagłymi włamania-mi w ugrupowanie obrońcy w wyniku wykorzystania skutków działań prowadzonych w głębi jego ugrupo-wania.
Zdolność do zsynchronizowanych działań rzutu lą-dowego oraz powietrznego (w przyszłości głównie platform bezzałogowych), połączona z możliwością skutecznego wpływania na systemy wsparcia dowo-dzenia przeciwnika, pozwala na skuteczne i wielowa-riantowe oddziaływanie na obrońcę. Wzrasta przy tym rola dominacji informacyjnej, stanowiącej pod-stawę uzyskiwania efektów zaskoczenia i wywalcza-nej przewagi. Dzięki rzetelwywalcza-nej informacji, otrzymawywalcza-nej z kliku źródeł, realne staje się izolowanie obszaru bezpośredniego starcia. Jest ona również niezbędna do wykonywania uderzeń na mobilne elementy ugru-powania bojowego obrońcy.
UGRUPOWANIE BOJOWE
Szczególne cechy terenu lesisto-jeziornego będą wywierać istotny wpływ na tworzenie ugrupowania bojowego. Utrudniony manewr oraz ograniczenia w przenoszeniu punktu ciężkości działań narzucają początkowy charakter uszykowania wojsk na odizolo-wanych kierunkach. Wyrazem tego powinna być za-sygnalizowana wcześniej autonomiczność nacierają-cych zgrupowań. Niewielka pojemność dróg podej-ścia wymaga głębokiego urzutowania w celu zapewnienia ciągłego narastania wysiłku oraz potęgo-wania uderzeń w głębi. Konieczne stanie się tworze-nie oddziałów obejścia zarówno pieszych (do pokony-wania lasów), jak i wyposażonych w środki przepra-wowe (do przeprawiania się przez wąskie jeziora) w sile do kompanii (rys. 3). Oddziały obejścia w większym składzie mają ograniczone możliwości manewrowe i są łatwe do wykrycia, mniejsze zaś nie będą w stanie sprostać postawionemu zadaniu2.
Samo natarcie czołowe w tak specyficznym terenie zazwyczaj nie rokuje powodzenia, dlatego opanowy-wanie ciaśnin i przesmyków między jeziorami będzie możliwe tylko w przypadku współdziałania sił naciera-jących od czoła z oddziałami obejścia wykonującymi uderzenie na skrzydła przeciwnika oraz (w sprzyjają-cych warunkach) taktycznymi desantami powietrzny-mi. Charakterystyczna dla ugrupowania bojowego na-cierających zgrupowań będzie większa liczba niektó-rych jego elementów. Dotyczy to w szczególności odwodów przeciwpancernych oraz przeciwpożaro-wych i oddziałów zabezpieczenia ruchu. Ograniczone
2 T. Wójcik: Natarcie w terenie lesisto-jeziornym. „Myśl Wojskowa” 1986 nr 11, s. 34.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2016