SeksualnoϾ nieujawniona (zaprzeczona)

Do tego typu zaliczamy osoby, które posiadaj¹ doœæ wysoki poziom wiedzy na temat seksualnoœci cz³owieka. Nie podejmuj¹ aktywnoœci seksualnej g³ównie dlatego, i¿ nie chc¹. Osoby te zaprzeczaj¹ istnieniu w³asnej potrzeby seksualnej. Odrzucaj¹ mo¿liwoœæ realizacji potrzeby seksualnej. Wszelkie próby nawi¹zania relacji o charakterze seksualnym s¹ redukowane przez podejmowanie innej aktyw-noœci poza seksualn¹. Pojawiaj¹ce siê napiêcie seksualne jest traktowane w kate-goriach z³a, grzechu. Wyparcie seksualnoœci odbywa siê przez podejmowanie in-nej aktywnoœci poza seksualn¹ w celu roz³adowania napiêcia seksualnego. 6. Seksualnoœæ zakazana

Do tego typu zaliczamy osoby, które posiadaj¹ zró¿nicowany poziom wiedzy na temat seksualnoœci cz³owieka. Pragn¹ podj¹æ aktywnoœæ seksualn¹, jednak tego nie robi¹, gdy¿ napotykaj¹ na wiele zakazów. Bardzo czêsto pojawia siê lêk o z³amanie normy. Osoby te bardzo chcia³yby móc podj¹æ okreœlone zachowania seksualne, jednak w wielu sytuacjach jest to utrudnione ze wzglêdu na wpojone normy i regu³y zachowania siê.

Jak wynika z przedstawionego materia³u empirycznego, osoby z g³êbsz¹ nie-pe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ maj¹ zró¿nicowane podejœcie do swojej seksual-noœci. Ustalono, i¿ u 89% badanych osób zaobserwowano istnienie potrzeby sek-sualnej, manifestuj¹c chêæ jej roz³adowywania w ró¿nych formach – od masturba-cji poprzez stosunek seksualny (Kijak 2010). Dalsza analiza wykaza³a, i¿ istnie zwi¹zek (choæ w tych badaniach nie potwierdzony empirycznie) pomiêdzy posta-wami wobec swojego ¿ycia seksualnego a œrodowiskiem ¿ycia tych osób. Mo¿na przypuszczaæ, ¿e œrodowisko, które zapewnia wsparcie i akceptacje wobec seksu-alnoœci, dostarczy osobie niepe³nosprawnej prawid³owych bodŸców, aby w przysz³oœci traktowaæ swoj¹ seksualnoœæ w sposób pe³ny, niezredukowany, daj¹cy szczêœcie i satysfakcjê. Lêk, frustracja, zakaz nie bêd¹ sprzyja³y harmonij-nemu rozwojowi sfery seksualnej i bêd¹ dzia³a³y niekorzystnie na rozwój to¿sa-moœci i osobowoœci osoby niepe³nosprawnej w jej doros³ym ¿yciu.

Podsumowanie

Ratyfikacja Konwencji ONZ o prawach osób niepe³nosprawnych z 2008 r. zo-bowi¹zuje nas do opracowania koncepcji wsparcia osób niepe³noprawnych

inte-lektualnie w kierunku stworzenia tym osobom mo¿liwoœci godnego ¿ycia w spo³ecznoœci, która zast¹pi dotychczasowy model opieki instytucjonalnej. W rozwi¹zaniu tego zadania powinniœmy uwzglêdniaæ liczne przes³anki i dowo-dy z badañ, na temat tego, i¿ model ¿ycia wspieranego (supported living) daje mo¿-liwoœci na tê zmianê.

Nale¿y jednak pamiêtaæ, i¿ przejœcie od instytucjonalnych do œrodowisko-wych systemów modeli opieki nie jest po prostu spraw¹ zast¹pienia jednego ze-stawu budynków innymi. Zmiana ta powinna przede wszystkim uwzglêdniaæ potrzeby osób niepe³nosprawnych intelektualnie i sta³e monitorowane oraz kory-gowanie w odniesieniu do ich oczekiwañ. Istnieje rozleg³a literatura opisuj¹ca „dobre praktyki” w zakresie projektowania i realizacji us³ug spo³ecznych. Wiele badañ ewaluacyjnych podkreœla ryzyko zwi¹zane z nieuwzglêdnianiem faktycz-nych potrzeb osób niepe³nosprawfaktycz-nych; dotyczy to udzielania i organizowania specyficznej pomocy dla osób o z³o¿onych potrzebach, takich jak: g³êbokie posta-cie niepe³nosprawnoœci intelektualnej, zaburzenia psychiczne, niepe³nospraw-noœæ sprzê¿ona. ¯ycie w spo³ecznoœci wymaga równie¿ dostosowania do szero-kiej gamy us³ug specyficznych potrzeb i mo¿liwoœci osób niepe³nosprawnych intelektualnie, tak, aby pomoc by³a dostêpna i skuteczna. Wa¿ne jest szkolenie pracowników, tworzenie przepisów o niedyskryminacji osób niepe³nospraw-nych. Niniejsze badania równie¿ dowodz¹, ¿e model wsparcia ¿yciowego jest po¿¹dany – stwarza lepsze warunki do funkcjonowania dla osób niepe³nospraw-nych intelektualnie, podnosi ich wartoœæ i samoocenê, daje wiêksz¹ satysfakcjê, poprawia ich komfort i jakoœæ ¿ycia.

Bibliografia

Emerson E., Hatton C. (1994), Moving Out: Relocation from Hospital to Community, Her Majesty’s Stationery Office, London

Finger A. (1992), Forbidden Fruit: Why Shouldn’t Disabled People Have sex or become parents?, „New Internationalist”, Issue 233

Hejnica-Bezwiñska T. (2001), To¿samoœæ pedagogiki. Od ortodoksji ku heterogenicznoœci, Wy-dawnictwo 69, Warszawa

Jurek £. (2009), Zmiany stacjonarnej opieki spo³ecznej nad ludŸmi starymi w Polsce i wybranych

krajach, Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc³awiu, Wroc³aw (niepublikowana praca

do-ktorska, promotor O. Kowalczyk, http://as.sektor3.wroclaw.pl/page/raporty/zmia-ny_stacjonarnej_opieki_spolecznej.pdf [dostêp: 10.11.2012]

Kijak R. (2010), Seks i niepe³nosprawnoœæ. doœwiadczenia seksualne osób z niepe³nosprawnoœci¹

in-telektualn¹, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków

Ko³odko G.. (2008), Wêdruj¹cy œwiat, Wydawnictwo Prószyñski i S-ka, Warszawa

Koœcielska M. (2004), Niechciana seksualnoœæ – o ludzkich potrzebach osób niepe³nosprawnych

Kozma A., Mansell J., Beadle-Brown J. (2009), Outcomes in different residential settings for

peop-le with intelpeop-lectual disability: a systematic review, „American Journal on Intelpeop-lectual and

Developmental Disabilities”, 114(3), s. 193–222

Krause A. (2004), Cz³owiek niepe³nosprawny wobec przeobra¿eñ spo³ecznych, Oficyna Wydawni-cza „Impuls”, Kraków

Krause A. (2010), Paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków Kwaœnica R. (1987), Dwie racjonalnoœci. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, IKN ODN we

Wroc³awiu, Wroc³aw

Lew-Starowicz Z., D³ugo³êcka A. (2006), Edukacja seksualna, Œwiat Ksi¹¿ki, Warszawa Mansell J. (1994), Specialized group homes for persons with severe or profound mental retardation

and serious problem behaviour in England, „Research in Developmental Disabilities”, 15,

s. 371–388

Mansell J. (2006), Deinstitutionalisation and community living: progress, problems and priorities, „Journal of Intellectual and Developmental Disability”, 31(2), s. 65–76

Mansell J., Beadle-Brown J. (2009), Dispersed or clustered housing for adults with intellectual

di-sabilities: a systematic review, National Disability Authority, Dublin

Mansell J., Beadle-Brown J., Clegg S. (2004), The situation of large residential institutions in

Eu-rope, [in:] Included in Society: Results and recommendations of the European research initiative on community-based residential alternatives for disabled people, eds. G.. Freyhoff, C. Parker,

M. Coué, N. Greig, Inclusion Europe, Brussels, s. 28–56

Mansell J., Ericsson K. (eds.) (1996), Deinstitutionalization and Community Living: Intellectual

Disability Services in Britain, Scandinavia and the USA, Chapman and Hall, London

Mansell J., Knapp M., Beadle-Brown J., Beecham J. (2007), Deinstitutionalisation and

commu-nity living – outcomes and costs: report of a European Study, vol. 2: Main Report. Canterbury:

Tizard Centre, University of Kent

M³oda L., Sigafoos J., Suttie J., Ashman A., Grevell P. (1998), De-institutionalization of people

with intellectual disabilities: a review of Australian research. Acts, „Intellectual and

Develop-mental Disability”, 23(2), s. 155-170.

Noonan A., Gomez M.T. (2011), Who’s Missing? Awareness of Lesbian, Gay, Bisexual and

Trans-gender People with Intellectual Disability, „Sexuality and Disability”, vol. 29, nr 2,

Œliwerski B. (2001), Wspó³czesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków

Disability. Discourses of special education No. 9/2013

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________