W 2018 r. powstała nowa sieć wolontariuszy („strażników”), podobna do tej stworzonej już w ramach MSA. Tym razem sieć objęła swym działaniem spółdzielnie rolnicze i sektor hodowlany. Szybko dołączyły do niej wszystkie zawodowe organizacje rolnicze takie jak: organizacje hodowców owiec i świń, kontrolerzy produktów mleczarskich, technicy izb rolniczych, stowarzyszenia i grupy wsparcia, kierownicy centrów zarządzania itp.
Misją nowej sieci Agri-Sentinnelles obejmującej swoim zasięgiem ponad trzydzieści różnych sektorów rolnych są następujące działania: rozpoznanie, ostrzeganie oraz zapobieganie psychicznym sytuacjom kryzysowym, a tym samym samobójstwom. Wiele różnych podmiotów zaangażowało się w tę ini-cjatywę, także Centrala MSA (fr. Caisse Centrale MSA – CCMSA) udzieliła jej wsparcia i zaangażowała się w nią dla dobra wspólnego.
Sieć Agri-Sentinelles ma za zadanie podnoszenie świadomości, szkolenie oraz wyposażenie wolontariuszy kontaktujących się z rolnikami w odpowied-nie narzędzia, tak aby mogli skuteczodpowied-nie zapobiegać samobójstwom. Wolonta-riusze uczą się jak:
– lepiej rozpoznawać rolników, którzy potrzebują wsparcia psy-chicznego, napotykają poważne trudności lub są w kryzysie psychicznym;
– kierować rolników do odpowiednich służb, instytucji w celu uła-twienia im dostępu do istniejącego systemu wsparcia;
– dobrać odpowiednie zachowanie i sposób komunikacji w kon-takcie z rolnikami znajdującymi się w trudnej sytuacji, unikając przy tym wchodzenia w rolę pracownika socjalnego lub psychologa;
– dzielić się doświadczeniami w ramach sieci Agri-Sentinelles.
Firmy lub sektory rolnicze współpracujące w ramach sieci informują swo-ich pracowników o niniejszej inicjatywie, dzięki czemu mogą oni zgłaszać się jako wolontariusze do pomocy w akcjach, podejmować szkolenia umiejętne-go słuchania oraz dostrzegania symptomów złej kondycji psychicznej i oznak kryzysu samobójczego u rolników, a także poznawać systemy i narzędzia po-mocy, na przykład te istniejące w ramach krajowego planu zapobiegania sa-mobójstwom MSA. Celem jest rzeczywiste wyposażenie obszarów wiejskich w sieci wolontariuszy „sentinelles”, których misją jest dostrzeganie cierpienia rolników i pokierowanie ich tak, aby mogli uzyskać odpowiednie wsparcie.
W 2019 r. utworzono stronę internetową z listą istniejących lokalnych organizacji i systemów wsparcia. W 2020 r. rozpoczęto z kolei podnoszenie świadomości menedżerów i pracowników w celu zachęcenia ich do przebycia specjalnych szkoleń.
Od 2011 r., po zapoznaniu się z analizami i raportami z różnych źródeł (z komórek prewencyjnych, z telefonu zaufania Agri’écoute, ze statystyk na
temat śmiertelności w wyniku próby samobójczej) MSA wdrożyło działa-nia zapobiegawcze w takich obszarach jak: (1) mówienie o swojej pracy i o jej znaczeniu, (2) podnoszenie świadomości i informowanie o zagrożeniach psy-chospołecznych przy udziale zespołów BHP, (3) praca nad tworzeniem planów na przyszłość oraz praca nad własnymi projektami zawodowymi i osobistymi, a także przygotowaniem się do przejścia na emeryturę, (4) promowanie pomo-cy przy organizowaniu wypoczynku w przypadku wypalenia zawodowego i przepracowania, (5) organizowanie seminariów i sympozjów na temat Ryzyka Psychospołecznego (RPS), (6) organizowanie wieczorów dyskusyjnych w formie tzw. Teatru Forum ze spektaklami dotyczącymi problemów psychospołecznych.
Sieć MSA zajmuje się problematyką zawodowej kondycji psychospołecznej rolników i oferuje wsparcie dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji po-przez wykorzystanie różnych form pomocy:
– pomocy indywidualnej: pracownik socjalny uruchamia w porozumie-niu z beneficjentem dostępne środki i narzędzia oferowane na poziomie krajowym (pomoc w organizacji wypoczynku od pracy, pomoc w wyjeź-dzie na urlop itp.) lub odpowiednie środki na poziomie lokalnym (działania bądź dostępny program PEL «fr. Plan Epargne Logement» – pożyczka na preferencyjnych warunkach na zakup mieszkania/domu) w odpowiedzi na rozpoznane potrzeby beneficjenta;
– pomocy zbiorowej jako uzupełnienie wsparcia indywidualnego poprzez różne działania krajowe lub lokalne (warsztaty, grupy dyskusyjne, infor-macje zbiorowe) o różnej tematyce (dotyczące pracy, zdrowia itp.) w celu zachęcenia do aktywnego uczestnictwa w życiu społeczności lub do stwo-rzenia projektu przeprowadzenia zmian w życiu beneficjentów.
Podsumowanie
W 2011 r. CCMSA uruchomiła krajowy plan zapobiegania samobójstwom MSA, a w 2012 r. utworzono sieć ochotników „strażników” MSA. Zawodowe organizacje rolnicze oraz ich pracownicy również spotykali się z trudną sy-tuacją rolników prowadzących różnorodną działalność rolniczą. Potrzebowali więc lepszych narzędzi do pracy, aby rozpoznawać i umieć słuchać potrzebu-jących pomocy rolników w bardzo trudnej sytuacji psychospołecznej. Pracow-nicy ci potrzebowali także wiedzy na temat istniejących systemów i narzędzi pomocy, aby we właściwy i mądry sposób doradzić odpowiednią formę pomo-cy poszkodowanym rolnikom.
Utworzona w 2018 r. nowa sieć Agri-Sentinelle uzupełniła istniejące już sieci wolontariuszy „strażników” MSA, poszerzając zasięg ich działania na
terenie całego kraju. W ten sposób powstała prawdziwa sieć „strażników” czu-wających nad potrzebami rolników i pomagających im znaleźć lokalne formy pomocy w pobliżu miejsca zamieszkania.
Véronique Maeght Lenormand – lekarz orzecznik przy Centrali MSA (fr. Caisse Centrale MSA – CCMSA) zajmujący się pilotażem państwowego programu MSA zapobiegania samobójstwom.
Literatura
1. Le Réseau Agri-Sentinelles, https://reseau-agri-sentinelles.fr/comment-y-repon-dre/#more-27/, dostęp 8.03.20.
2. Mutualité Sociale Agricole, https://ssa.msa.fr/, dostęp 8.03.2020.
3. Santé Publique France, https:// www.santepubliquefrance.fr/, dostęp 8.03.2020.
4. Santé Publique France, https://www.santepubliquefrance.fr/maladies-et-traumati-smes/sante-mentale/suicides/, dostęp 8.03.2020.
Abstract
Mutualité Sociale Agricole (MSA) is a French social insurance institution, operating under the supervision of the Ministry of Agriculture, for employees of the agricultural sector (farmers, managers of agricultural enterprises, agri-cultural workers, beneficiaries). It manages compulsory social security, health insurance, sickness benefits, family benefits and pensions, family benefits, as well as additional social benefits and occupational health and safety. In 2018, the MSA insured 6 million people. This institution has its own administration – it has 35 offices located throughout the country.
In 2011, cooperation was initiated on the initiative of doctors and social workers of MSA, whose mission is to prevent suicide among persons belonging to MSA. A kind of network of "guards", i.e. volunteers watching over good mental health of farmers, was created then. In 2018, a new network of specia-lists called Réseau Agri-Sentinelles was created.
Keywords: MSA, the Agri-Sentinelles network, suicide prevention, mental health of farmers.
Véronique Maeght Lenormand*