Od wyroku Sądu I instancji apelację złożyła Kasa Rolniczego Ubezpie-czenia Społecznego – podniosła zarzut naruszenia art. 11 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rol-ników przez błędną wykładnię tych przepisów. Sąd Okręgowy w wyroku z czerwca 2017 roku5 uznał, że apelacja organu rentowego jest w pełni sadniona, ponieważ wszystkie zawarte w apelacji zarzuty okazały się usadnione. Sąd stwierdził, że sformułowany z apelacji organu rentowego za-rzut naruszenia art. 11 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez błędną wykładnię tych przepisów, jest zasadny.
Zdaniem Sądu Okręgowego przyjęte w art. 11 ust. 1 ustawy określenia, ana-logicznie jak w definicji wypadku przy pracy zawartej w nieobowiązującej już Ustawie z 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy
5 Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 17 czerwca 2017 r., sygn. akt VUa 13/17.
i chorób zawodowych6, a także w Ustawie z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych7, odwołują się do takich ele-mentów jak nagłość i zewnętrzna przyczyna zdarzenia. Poza tym jest to jednak definicja szczególna, w której ryzyko wypadku powiązane zostało ze specyfiką zawodu oraz działalności zarobkowej w rolnictwie i z innym niż w ubezpieczeniu społecznym pracowników, ukształtowaniem zakresu ochrony ubezpieczeniowej.
Sąd w uzasadnieniu podkreślił, że w definicji wypadku można dopatrzyć się ist-nienia kręgów ochrony ubezpieczeniowej od pełnej i bezwarunkowej – co do wy-padków mających miejsce na terenie gospodarstwa rolnego, które poszkodowany prowadzi lub w którym pracuje, do ograniczonej pewnymi wymaganiami – co do okoliczności nastąpienia wypadku poza terenem tego gospodarstwa. Zwrot usta-wowy „przy pracy rolniczej” jest tu definiowany przez czasowy, miejscowy, ale przede wszystkim funkcjonalny (celowy) związek zdarzeń z działalnością rolni-czą8. Wypada dodać, że przez użycie w dalszej części sformułowania „czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej” art. 11 ust. 1 ustawy o ubez-pieczeniu społecznym rolników nawiązuje też bez wątpienia do zdefiniowanego w art. 6 pkt 3 tejże ustawy pojęcia „działalności rolniczej”, przez którą nale-ży rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej. Są to więc wszelkie rodzaje aktywności zawodowej charakterystyczne dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego. Dalej Sąd podkreślił, że w stanie faktycznym rozpatrywanej sprawy rozważania dotyczą czynności wykonywanych przez ubezpieczonego na te-renie prowadzonego przez niego gospodarstwa rolnego. Już tylko to pozwala zatem uznać, że ochronie ubezpieczeniowej przewidzianej w omawianym art. 11 ust. 1 ustawy winny podlegać niemal wszystkie zdarzenia, którym ubez-pieczony mógł ulec pod warunkiem, że miałyby one nagły charakter, zostały spowodowane przyczyną zewnętrzną i wykazywały funkcjonalny związek z prowadzoną przez ubezpieczonego działalnością rolniczą. Zdarzenia te mogły przy tym wystąpić zarówno w czasie wykonywania czynności mających cha-rakter pracy rolniczej, jak i w związku z ich wykonywaniem, to znaczy także w ramach podjętych przez rolnika czynności przygotowawczych i organizacyj-nych oraz czynności następczych, prowadzących do zakończenia pracy rolniczej.
Przedstawiony wyżej sposób rozumienia art. 11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników daje, zdaniem Sądu Okręgowego, podstawę do przyjęcia, że rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym wyroku stanowi efekt zbyt liberalnej wykładni wymienionego przepisu.
6 Ustawa z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Dz. U. 1975 Nr 20 poz. 105.
7 Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy o chorób zawodowych, Dz. U. 2018 poz. 1376 ze zm.
8 Wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2001 r., sygn. akt II UKN 176/00, OSNP 2002 Nr 17 poz. 416.
Sąd II instancji podkreślił, że jakkolwiek miał rację Sąd Rejonowy, iż czyn-nościami rolniczymi są również czynności związane z przygotowaniem pło-dów rolnych do ich przechowywania (do takich należy zaliczyć przygotowanie ziaren zbóż do przechowania czy też składowanie paszy w stodole albo w ba-lotach), to trudno jednak podzielić tezę, że czynnością taką było wekowanie ogórków zebranych w przydomowym ogródku.
Sąd Okręgowy w pełni podzielił w tym miejscu pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 3 sierpnia 2005 r.9, że wypadek podczas przygo-towywania posiłku dla rolnika i jego rodziny nie stanowi wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, jeżeli nie nastąpił przy wykonywaniu pracy rolniczej o jakiej mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spo-łecznym rolników. Jakkolwiek w analizowanej sprawie wekowane ogórki miały być skonsumowane przez domowników w przyszłości, czy też wymienione z są-siadami na inne płody rolne, to bez wątpienia nie mogą być w określonym stanie faktycznym potraktowane jako czynności związane z prowadzeniem działalno-ści rolniczej. W wyroku II instancji podkreślono, że wykonywana przez wnio-skodawczynię czynność polegała na przetwarzaniu produktów warzywnych dla własnych potrzeb, co w żadnym wypadku nie mieści się w dyspozycji zawartej w przepisie art. 6 pkt. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Sąd Okręgowy przyznał rację Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecz-nego, iż wekowanie ogórków zebranych z przydomowego ogródka na potrze-by prowadzonego gospodarstwa domowego nie może zostać zakwalifikowa-ne jako działalność rolnicza. Nie są to bowiem zwykłe czynności związazakwalifikowa-ne z prowadzeniem działalności rolniczej, a stanowisko, że za wypadki chronione powinny być uznane wszystkie zdarzenia wywołane przyczyną zewnętrzną, jakie mają miejsce na terenie gospodarstwa rolnego, jest nieuprawnione i godzi w zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP10. Jako przykład Sąd Okręgowy podał ubezpieczenie społeczne osób prowa-dzących działalność gospodarczą na własny rachunek poprzez stwierdzenie, że ubezpieczeni ci nie są chronieni podczas takich czynności jak wekowa-nie ogórków, choć przecież mają one miejsce w tzw. „sezowekowa-nie ogórkowym”
w niemal każdym gospodarstwie domowym. Dalej Sąd Okręgowy uznał, że ma rację Sąd Najwyższy podnosząc w uzasadnieniu wyroku z 3 sierpnia 2005 r., iż uznanie, że rolnik jest objęty ochroną wypadkową przez całą dobę i przy wszystkich czynnościach życia codziennego stanowiłoby niczym nie-usprawiedliwione uprzywilejowanie tej grupy zawodowej. Należy zatem po-stawić szczególny akcent na znaczenie zwrotu „praca rolnicza” w art. 11 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu i społecznym rolników.
9 Wyrok Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2005 r., sygn. Akt. I UK327/04, OSNAP 2006 Nr 9–10 poz. 163.
10 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997 Nr 78 poz. 483.
Z tych względów Sąd Okręgowy nie zaaprobował poglądu Sądu Rejonowe-go, że wypadek wnioskodawczyni (jakiemu uległa podczas wekowania ogór-ków) miał związek z działalnością rolniczą i należało uznać go za wypadek przy pracy rolniczej.