Skumulowane wartości walorów środowiska w obszarze

Wartości podobszarów w obszarze skierniewickim zaprezentuję w analogicznej kolejności jak w przypadku obszaru krakowskiego.

Walory typu ekologicznego

0,675 - ostoja 239 Puszcza Kampinoska - w biocentrum i buforze obszaru węzłowego sieci ECONET-PL, o randze międzynarodowej (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,350);

0,585 - ostoja 288 Puszcza Bolimowska - w biocentrum i buforze obszaru węzłowego oraz korytarzu ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej, a takŜe poza tą siecią (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,270);

0,570 - ostoja 300 Dolina Rawki - w biocentrum i buforze obszaru węzłowego oraz korytarzu ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,240);

0,505 - ostoja 269a Stawy Walewickie - w korytarzu ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,110);

0,490 - ostoja 283 Stawy Psary - poza siecią ECONET-PL (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,080);

0,440 - ostoja 284 Stawy Okręt i Rydwan - w korytarzu ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej i poza nią (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,080);

0,425 - ostoja 269 Dolina Bzury i 274 Stawy Łowicz-Mysłaków - w korytarzu ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej (wartość bioróŜnorodności ostoi = 0,050);

0,400 - biocentrum obszaru węzłowego sieci ECONET-PL, o randze międzynarodowej (fragment Puszczy Kampinoskiej poza ostoją systemu CORINE biotopes);

0,375 - biocentrum obszaru węzłowego sieci ECONET-PL, o randze krajowej (fragment Puszczy Bolimowskiej poza ostojami systemu CORINE biotopes); 0,375 - bufor obszaru węzłowego sieci ECONET-PL, o randze międzynarodowej

0,350 - bufor obszaru węzłowego sieci ECONET-PL, o randze krajowej (fragment Puszczy Bolimowskiej poza ostoją systemu CORINE biotopes); korytarz ekologicznym sieci ECONET-PL, o randze krajowej; Park Krajobrazowy Wyniesień Łódzkich wraz z rezerwatem przyrody; Bolimowski Park Krajobrazowy; zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; zabytkowe parki (wpisane do rejestru zabytków załoŜenia pałacowo-dworsko-parkowe, parki, aleje oraz podlegające ochronie folwarki, załoŜenia dworsko-parkowe i aleje); rezerwaty przyrody; pomniki przyrody (grupy drzew, aleje, głazy narzutowe); uŜytki ekologiczne;

0,300 - otuliny (strefy ochronne) Kampinoskiego Parku Narodowego, Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Wyniesień Łódzkich;

0,250 - obszary chronionego krajobrazu.

Walory typu rolno-leśnego (produkcyjne)

1,000 – gleby wymagające szczególnej ochrony występujące poza podobszarami z walorami typu ekologicznego;

1,000 – lasy produkcyjne lub potencjalnie produkcyjne występujące poza podobszarami z walorami typu ekologicznego;

1,000 – sady występujące poza podobszarami z walorami typu ekologicznego;

1,000 – rybne stawy hodowlane występujące poza podobszarami z walorami typu ekologicznego;

0,500 – gleby wymagające szczególnej ochrony występujące w podobszarach z walorami typu ekologicznego lecz poza obiektami przyrodniczymi chronionymi prawnie;

0,500 – lasy produkcyjne lub potencjalnie produkcyjne występujące w podobszarach z walorami typu ekologicznego lecz poza obiektami przyrodniczymi chronionymi prawnie;

0,500 – sady występujące w podobszarach z walorami typu ekologicznego lecz poza obiektami przyrodniczymi chronionymi prawnie;

0,500 – rybne stawy hodowlane występujące w podobszarach z walorami typu ekologicznego.

Walory typu wodnego (uŜytkowe)

1,000 – obszar wymagający najwyŜszej ochrony (ONO) i wysokiej ochrony (OWO) głównego zbiornika wód podziemnych (GZWP) nr 401 (17,4 – wartość zbiornika; 3,5 – wskaźnik przeliczeniowy dla zagwarantowania właściwej ochrony tego naturalnego zbiornika wód);

0,780 – zlewnia Rawki powyŜej ujęcia wód przemysłowych (5,0 – wartość wody; 78,40 % - wielkość poboru wody w obszarze modelowym);

0,740 – strefa wymagająca najwyŜszej ochrony (SNO) ujęć czerpiących wodę z GZWP nr 215A dla Łowicza, Skierniewic, Sochaczewa i śyrardowa (15,0 – wartość zbiornika; 3,0 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,590 - ONO GZWP nr 404 i SNO ujęcia wody dla Rawy Mazowieckiej (12,0 – wartość zbiornika; 3,0 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,540 - OWO GZWP nr 215A (15,0 – wartość zbiornika; 2,2 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,430 - OWO GZWP nr 404 (12,0 – wartość zbiornika; 2,2 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,420 - OWO GZWP nr 402 (11,6 – wartość zbiornika; 2,2 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,370 - strefa wymagająca wysokiej ochrony (SWO) głównych uŜytkowych poziomów wodonośnych (GUPW) na wschód od Sochaczewa i śyrardowa oraz na północ od Łowicza i Sochaczewa (10,1 – wartości zbiorników; 2,2 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,330 - SNO GUPW na wschód od Łodzi (10,0 – wartość zbiornika; 2,0 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,310 - ONO GZWP nr 226 (9,3 – wartość zbiornika; 2,0 – wskaźnik przeliczeniowy); 0,250 - ONO GZWP nr 403 (7,5 – wartość zbiornika; 2,0 – wskaźnik przeliczeniowy); 0,230 - OWO GZWP nr 226 (9,3 – wartość zbiornika; 1,5 – wskaźnik

przeliczeniowy);

0,190 - OWO GZWP nr 403 (7,5 – wartość zbiornika; 1,5 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,130 - SWO GUPW na wschód od Łodzi i od Łowicza po Skierniewice (5,1 – wartość zbiornika; 1,5 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,080 - OWO GZWP nr 227 (4,6 – wartość zbiornika; 1,1 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,040 - ONO GZWP nr 222a (2,5 – wartość zbiornika; 1,0 – wskaźnik przeliczeniowy);

0,020 – zlewnia MroŜycy powyŜej ujęcia wód przemysłowych (0,5 – wartość wody; 20,22 % - wielkość poboru wody w obszarze modelowym);

<0,010 – zlewnia Bobrówki powyŜej ujęcia wód przemysłowych (0,5 – wartość wody; 1,39 % - wielkość poboru wody w obszarze modelowym).

Walory typu krajobrazów kulturowych

0,350 – podobszar z zabytkowymi obiektami kultury materialnej poza ostojami CORINE biotopes;

0,200 – zabytkowe obiekty drewniane.

Walory typu miejsc pobytu człowieka

• w podobszarach pobytu stałego skupionego terytorialnie: 1,000 –uzdrowiskowo-sanatoryjnych;

1,000 –szpitalach, ośrodkach zdrowia lub zakładach opieki; 0,800 – wielogodzinnego pobytu dzieci i młodzieŜy;

0,700 – mieszkalnych rozproszonych; 0,600 – mieszkalnych skupionych;

0,500 – handlowo-usługowo-przemysłowych;

• w podobszarach pobytu okresowego rozproszonego terytorialnie:

0,900 – o znaczeniu międzynarodowym, szczególnie atrakcyjnych dla turystyki wędrownej;

0,875 – o znaczeniu krajowym, bardzo atrakcyjnych dla turystyki wędrownej; 0,875 – o znaczeniu krajowym, bardzo atrakcyjnych dla turystyki pobytowej; 0,850 – o znaczeniu regionalnym, atrakcyjnych dla turystyki wędrownej 0,850 – o znaczeniu regionalnym, atrakcyjnych dla turystyki pobytowej;

0,815 – o znaczeniu lokalnym, atrakcyjnych dla codziennej rekreacji lub wypoczynku świąteczno-weekendowego;

0,800 – o znaczeniu lokalnym, potencjalnie atrakcyjnych dla codziennej rekreacji lub wypoczynku świąteczno-weekendowego;

• w podobszarach pobytu okresowego skupionego terytorialnie:

0,825 - o znaczeniu lokalnym, atrakcyjnych dla codziennej rekreacji lub wypoczynku świąteczno-weekendowego;

0,778 - gminy Sochaczew (z śelazową Wolą i Trojanowem);

0,773 - gminy Rawa Mazowiecka (z Boguszycami i Rawą Mazowiecką); 0,616 - gminy Łowicz (z Łowiczem);

0,595 - gminy Nieborów (z Nieborowem i Arkadią);

0,589 - gminy Bielawy (z Walewicami, Chruślinem, Oszkowicami i Bielawami) 0,584 - gminy Skierniewice (ze Skierniewicami);

0,562 - gminy Brzeziny (z Brzezinami); 0,400 - gminy Oporów (z Oporowem);

0,389 - gmin: Zduny (ze Złakowem Borowym i Mąkolicami), Głuchów (z Janisławicami i Białyninem) i Tułowice (z Brochowem);

0,378 - gminy JeŜów (z JeŜowem);

0,366 - gminy Rogów (z Parkiem Rogów);

0,205 - gmin Sanniki (z Sannikami) i Kiernozia (z Kiernozią);

0,195 - gminy Bedlno (z Szewcami Nagórnymi, Wojszycami i Drzewoszkami Wlk.).

***

Obraz skumulowanych walorów środowiska obszaru skierniewickiego, o wskazanych powyŜej wartościach podobszarów, prezentuje „Mapa kompensacyjna walorów środowiska w skierniewickim obszarze modelowym”. Wykonałem ją analogicznie jak mapę dla obszaru krakowskiego. Obraz na mapach jest porównywalny. Skumulowane wartości podobszarów

„n” wyraziłem bowiem wartościami względnymi. Odnoszą się one do maksymalnej wartości

ROZDZIAŁ IV. OPRACOWANIE WERSJI METODYKI

UWZGLĘDNIAJĄCE DEGRADACJĘ ŚRODOWISKA

Metodyka waloryzacji terenu, prezentowana w niniejszej desartacji, została pomyślana

w dwóch wersjach. Określiłem je jako wstępną i aplikacyjną, nawiązując do dwóch etapów

pracy nad strategią zrównowaŜonego rozwoju dowolnego makroregionu lub analizowanego w nim obszaru.

Wstępna część pracy nad strategią polega na określeniu wartości walorów obszaru poddanego analizie. SłuŜy temu metodyka waloryzacji terenu. Przykładowy efekt jej

zastosowania zaprezentowałem dla dwóch odrębnie analizowanych obszarów - krakowskiego i skierniewickiego. Pozwoliło to uzyskać ogólne informacje o wartościach waloryzacyjnych tych obszarów. W połączeniu z informacjami o wartości walorów, zawartymi w bazach danych utworzonych dla tych obszarów w ramach metodyki, moŜna dla nich wstępnie zarysować strategie ich zrównowaŜonego rozwoju.

Aplikacyjna część pracy (sensu stricte) zostanie opisana poniŜej. W istocie umoŜliwi

ona rozszerzenie metodyki waloryzacji terenu. Będzie ono polegało na uwzględnieniu

w ocenie walorów analizowanego obszaru czynników degradujących środowisko. Pozwoli to oceniać przydatność obszaru dla funkcjonowania w nim kolejnych analizowanych obiektów - jednocześnie czynników presji. Pozwoli zatem takŜe bonitować obszar. Z tego powodu, część rozszerzającą metodykę waloryzacji terenu nazwałem metodyką bonitacji. Proponowana

bonitacja powinna być niezbędnym elementem nowoczesnego planowania przestrzennego

respektującego ideę ekorozwoju, wpisaną w działania zgodne z konstytucyjną zasadą zrównowaŜonego rozwoju. Metodyka bonitacji umoŜliwi bowiem określenie przydatność terenu w dwóch aspektach:

• konfliktowości ze środowiskiem istniejących obiektów,

• pojemności środowiska dla nowych obiektów.

W sensie ogólnym, wersja metodyki waloryzacji terenu uwzględniająca degradację

środowiska to metodyka waloryzacji terenu dla potrzeb ekorozwoju.

Zostanie przedstawiony przykład aplikacyjnej części pracy nad strategią zrównowaŜonego rozwoju, ilustrujący zalety metodyki waloryzacji terenu dla potrzeb ekorozwoju. Będzie on dotyczył strategii rozbudowy podstawowej sieci drogowej, z uwzględnieniem zasady zrównowaŜonego rozwoju, w dwóch odrębnie analizowanych obszarach: krakowskim i skierniewickim.

4.1. ZałoŜenia przyjęte dla uwzględnienia w ocenie walorów środowiska czynników ich degradacji

Aplikacyjna część pracy wymaga wskazania uniwersalnego czynnika degradującego

środowisko (czynnika antropopresji). Uznałem, Ŝe jednym z najwaŜniejszych czynników antropopresji są w środowisku uciąŜliwości komunikacyjne związane z lokalizacją i eksploatacją sieci drogowej. Mają one przy tym cechy uniwersalne. Charakteryzuje je

bowiem duŜa róŜnorodność i intensywność spodziewanych negatywnych oddziaływań. Ich spektrum jest podobne jak w przypadku niektórych innych duŜych źródeł presji, lecz na ogół szersze. Ponadto, rozbudowa sieci transportowej jest nieunikniona i moŜe intensyfikować zagroŜenia. Zaspokajanie potrzeb, związanych z procesem takiej rozbudowy, powinno odbywać się z poszanowaniem konstytucyjnej zasady zrównowaŜonego rozwoju. Uwaga ta dotyczy równieŜ innych dziedzin Ŝycia, silnie ingerujących w środowisko.

Intensywność istniejących i spodziewanych oddziaływań komunikacyjnych wiąŜe się głównie z wysokim średniorocznym natęŜeniem ruchu, z jego strukturą i parametrami technicznymi drogi. Najbardziej uciąŜliwą dla środowiska przyrodniczego, kulturowego oraz

dla środowiska Ŝycia ludzi jest zwykle eksploatacja podstawowej sieci drogowej. Sieć ta

stanowi część całości sieci drogowej, najsilniej obciąŜoną ruchem. Podstawową sieć tworzą

drogi najwyŜszych klas: autostrady - A, drogi ekspresowe - S, drogi główne ruchu przyspieszonego - GP oraz drogi główne - G. Silnie uciąŜliwa dla środowiska jest równieŜ

eksploatacja głównych szlaków kolejowych (K).

Proponuję, aby za modelowy czynnik antropopresji przyjąć lokalizację i eksploatację

dróg klasy GP w warunkach maksymalnego obciąŜenia ich ruchem, dopuszczalnego technicznie. W odniesieniu do tego czynnika będzie moŜna testować bonitację obszarów poddanych hipotetycznej presji, pochodzącej z kolejnych analizowanych źródeł. Mogą to być drogi innych klas, lub źródła nie występujące w drogownictwie. Dotyczy to ocen strategicznych spodziewanych skutków zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.

Powodem takich zmian moŜe być np. rozbudowa sieci drogowej, budowa obiektu przemysłowego, centrum handlowo-usługowego itp.

Wykonywanie ocen strategicznych (ST) zalecane jest w drogownictwie (Tracz [red.]

i in. 1999). W Polsce, powinny one poprzedzać procedury wykonywania ocen oddziaływania inwestycji drogowych na środowisko (OOŚ). W odniesieniu do podstawowej sieci drogowej

• ocenę negatywnych oddziaływań istniejących dróg i szlaków kolejowych oraz strategię minimalizowania tych oddziaływań (hierarchię działań),

• wstępne określenie przydatność analizowanych obszarów do prowadzenia w nich nowych lądowych tras komunikacyjnych.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. obliguje do zachowywania zasady zrównowaŜonego rozwoju. Wpisana jest w nią idea ekorozwoju. Sformułowanie strategia ekorozwoju, które proponuję w odniesieniu do zmian w zagospodarowaniu przestrzennym,

ma przypominać i uświadamiać tą bardzo istotną relację. Stąd proponuję takŜe, aby

przez strategię ekorozwoju sieci drogowej rozumieć taki plan stopniowej modernizacji i budowy sieci drogowej, który pozwala wskazać dla dróg projektowanych wariant najmniej kolizyjny ze środowiskiem, a dla dróg istniejących wskazać i ustalić hierarchię istotności konfliktów ze środowiskiem, aby je minimalizować, a jeśli to moŜliwe eliminować (przy zakładanych: dostępności komunikacyjnej obszarów, przepustowości dróg, płynności ruchu i jego bezpieczeństwie).

Proponuję teŜ, aby uznać, iŜ

miarą podstawowej bonitacji terenu dla strategii ekorozwoju sieci drogowej jest stopień kumulowania się spodziewanych uciąŜliwości komunikacyjnych w środowisku, prowadzący do obniŜenia wartości jego walorów.

W definicji uŜyłem określenia podstawowa bonitacja. Zastosowanie takiego

określenia uzasadniają uwagi zamieszczone poniŜej. Dotyczą one propozycji procedury typowania lokalizacji nowych fragmentów sieci drogowej w ramach modernizacji istniejącej sieci. Wówczas wstępne rozwaŜania powinny obejmować dwa etapy:

• podstawową bonitację terenu, o której była mowa w zaproponowanej definicji;

• uzupełniającą bonitację terenów wytypowanych w pierwszym etapie, obejmującą

• przydatność geotechniczną podłoŜa budowlanego (tj. jego typ: litologiczno -złoŜowy, geomorfologiczny, morfodynamiczny i hydrograficzny);

• istniejące zagospodarowanie infrastrukturalne (m.in. związaną z tym analizę kosztów likwidacji, ominięcia lub budowy obiektów alternatywnych);

• ocenę koncentracji obiektów archeologicznych (w skrajnych przypadkach, duŜa koncentracja moŜe być główną przeszkodą dla uzyskania zgody na przeprowadzenie trasy);

• ocenę występowania czynników naturalnych waŜnych dla bezpieczeństwa uŜytkowników drogi: typu mikroklimatu, tras okresowej wędrówki fauny (zwłaszcza płazów), anomalnie silnych pól grawitacyjnych itp.

4.2. Opis metodyki waloryzacji terenu w wersji umoŜliwiającej uwzględnienie czynników degradujących środowisko – generowanych eksploatacją sieci drogowej

W opisie wstępnego etapu budowania metodyki waloryzacji terenu dla potrzeb ekorozwoju wyróŜniłem pięć typów walorów środowiska. Wśród walorów typu ekologicznego, rolno-leśnych - produkcyjnych, wodnych - uŜytkowych, krajobrazów kulturowych oraz miejsc pobytu człowieka występują kategorie walorów. Typy i kategorie

walorów zostały opisane we wstępnej części metodologii. Charakteryzują one poszczególne podobszary w obrębie analizowanego obszaru. Wartości tych podobszarów mogą zostać

obniŜone, m.in. przez róŜnego typu uciąŜliwości komunikacyjne. Podobszary pozbawione

opisywanych walorów są obojętne dla uciąŜliwości komunikacyjnych (np. składowisko odpadów).

Proponuję, aby obniŜanie wartości podobszaru z powodu oddziaływania w nim uciąŜliwości komunikacyjnych zostało wyraŜone wzorem:

^sdn =

∑

^wu ₍₁₇₎

Poszczególne symbole oznaczają:

sdn - stopień degradacji podobszaru „n”;

wu - waga uciąŜliwości komunikacyjnych w podobszarze „n”.

W dowolnym analizowanym podobszarze „n” moŜe jednocześnie występować kilka

wu=

∑

wuk ₍₁₈₎ Symbol oznacza:

wuk - waga uciąŜliwości komunikacyjnych w odniesieniu do kolejnej kategorii waloru środowiska w podobszarze „n”,

natomiast

wuk =

∑

wuk_/r ₍₁₉₎ Symbol oznacza:

wu_k/r - waga kolejnego rodzaju uciąŜliwości komunikacyjnych w odniesieniu do jednej kategorii waloru środowiska w podobszarze „n”.

UciąŜliwości komunikacyjne związane są z lokalizacją oraz eksploatacją sieci

drogowej, w tym z towarzyszącymi im nadzwyczajnymi zdarzeniami (Wytyczne... 1998).

W tabeli 9 usystematyzowałem okoliczności zaistnienia określonych uciąŜliwości, w ramach wskazanych powyŜej przyczyn głównych. Poszczególnym rodzajom uciąŜliwości przypisałem wagi (wuk/r). W tym celu wykorzystałem dane zawarte w pracy K. Glücka i G. Krassera (1983). Dotyczą one hierarchicznej oceny oddziaływań środowiskowych pochodzących od ulicy i ruchu ulicznego. Oceny te zostały przeprowadzone tzw. metodą ekspercką. Zdaniem prof. A. Rudnickiego z Politechniki Krakowskiej (informacja ustna), moŜna przyjąć iŜ ogólnie ilustrują one źródło uciąŜliwości komunikacyjnych jakim jest droga klasy GP (droga główna ruchu przyspieszonego). Wzrost wartości wagi danej uciąŜliwości wskazuje wprost na wzrost stopnia destrukcyjnego oddziaływania takiej uciąŜliwości (stopień istotności). Na tej podstawie, w ostatniej kolumnie tabeli 9 określiłem hierarchiczną kolejność stopni istotności generowanych uciąŜliwości.

Z tabeli 9 wynika, Ŝe 44% wszystkich spodziewanych negatywnych skutków relacji

kategorie walorów środowiska - uciąŜliwości komunikacyjne stanowią trzy przyczyny:

• zwyczajna (tj. niemal ciągła) emisja fal akustycznych (0,19±0,08%),

• zwyczajna (tj. niemal ciągła) emisja spalin (0,14±0,006%),

• rozcięcie więzi ekosystemowych w związku z lokalizacją i eksploatacją drogi

Kolejne 30% spodziewanych skutków to:

• zwyczajna emisja pyłów oraz okresowa emisja aerozoli spalin i pyłów, a takŜe substancji chemicznych (łącznie 0,08±0,05%),

• rozcięcie więzi krajobrazowych (0,08±0,04%),

• nadzwyczajne zagroŜenia przy kolizjach drogowych (0,07±0,05%),

• zajęcie terenów pod budowę drogi (0,07±0,036%).

W podobszarach charakteryzowanych poszczególnymi kategoriami walorów środowiska skutki uciąŜliwości komunikacyjnych mogą się zaznaczyć, lub nie wystąpią. Przez ich zaznaczenie się rozumiem bezpośrednie lub pośrednie uruchomienie negatywnego procesu (lub procesów), prowadzące do degradacji środowiska. Nie powstrzymany proces spowoduje obniŜenie wartości waloru danego podobszaru.

Skutki spodziewanych negatywnych oddziaływań (ujęte kompleksowo) są większe jeśli wyŜsza jest wartość danej kategorii waloru środowiska. W przypadku biocentrów i buforów obszarów węzłowych sieci ECONET-PL - podobszarów z walorami typu ekologicznego - następuje odwrócenie tej ogólnej tendencji. W buforach (mniej cennych od biocentrów) spodziewane negatywne oddziaływania będą silniejsze, gdyŜ obejmują takŜe funkcjonujące tam domostwa, których w biocentrach na ogół brak. Uwzględniłem to w schemacie relacji kategorie walorów środowiska - uciąŜliwości komunikacyjne. Schemat

zaprezentowałem w tabeli 10. Wskazane w nim kategorie walorów środowiska oznaczyłem duŜymi literami alfabetu, dla odróŜnienia od kategorii opisanych w rozdz. 2.2. Kategorie wyróŜnione w tab. 10 generalizują kategorie omówione w rozdz. 2.2., ze względu na spodziewane w nich spektrum uciąŜliwości komunikacyjnych.

W tabeli 11 zestawiłem wartości wuk/GP, czyli wartości wuk (wag uciąŜliwości komunikacyjnych) w przypadku oddziaływania dróg klasy GP. Zgodnie ze wzorem (19) wartości wuk są sumami wartości wuk/r. Wybrałem je z tab. 9 dla poszczególnych relacji

pokazanych w tab. 10. Opisują one liczbą sumaryczny skutek tych rodzajów uciąŜliwości komunikacyjnych, które są spodziewane w analizowanej kategorii waloru środowiska, występującej w podobszarze „n”.

Przynajmniej część poszczególnych rodzajów uciąŜliwości komunikacyjnych moŜe się odnosić do kilku odrębnych kategorii walorów środowiska, występujących jednocześnie w podobszarze „n”. Rzeczywisty stopień jego degradacji czytelniej zatem odda wyraŜenie go

max / sd sd sd_{n wz} = ⁿ ₍₂₀₎

Poszczególne symbole oznaczają:

sdn – stopień degradacji podobszaru „n”;

sdmax – maksymalny stopień degradacji podobszaru (maksymalny jaki wystąpi w obszarach modelowych; jego wartość zostanie podana w dalszej części pracy).

ObniŜona wartość podobszaru „n” z powodu oddziaływania w nim uciąŜliwości

komunikacyjnych (OP_n) w oczywisty sposób jest iloczynem jego względnej wartości (P_n/wz - patrz wzór (2) w rozdz. 2.2.) i względnego stopnia jego degradacji (sd_n/wz):

OPn =Pn_/wz⋅sdn_/wz ₍₂₁₎

Wartości OP_n w istocie wyraŜane są wartościami względnymi. Odnoszenie ich do maksymalnej wartości podobszaru „n”, tj. iloczyn obu wartości, określi stopień kumulowania

się w nich uciąŜliwości komunikacyjnych. Zgodnie z podaną definicją, będzie zatem miarą podstawowej bonitacji terenu dla strategii ekorozwoju sieci drogowej (B), wyraŜoną. algorytmem:

B=OP_n⋅Pmax ₍₂₂₎

Poszczególne symbole oznaczają:

OPn - obniŜona wartość podobszaru „n” z powodu degradacji (oddziaływania

w nim uciąŜliwości komunikacyjnych);

P_max – maksymalna wartość podobszaru (maksymalna, która wystąpi

w obszarach modelowych; zostanie podana w dalszej części pracy).

Podstawiając za OP_n prawą stronę wzoru (21) otrzymamy:

B=P_n/_wz⋅sd_n/_wz⋅Pmax ₍₂₃₎

Skalę podstawowej bonitacji wyznaczają wartości B od 0 do 1 (odpowiednio: pełna przydatność i całkowita nieprzydatność). Wzór (23) pozwala zatem stwierdzić:

(1) – jeŜeli B=1 i sd_n/wz=1 (co oznacza maksymalną degradację), to P_n=1, gdyŜ podstawiając za P_n/wz iloraz wartości P_n i P_max, wartości P_max we wzorze (23) skrócą się, a wówczas

(2) – dla sdn/wz=1 (czyli dla warunku maksymalnej degradacji) B=Pn.

Bardzo waŜna jest konkluzja, Ŝe dla wartości B=1 wartość Pn=1. Oznacza iŜ bezwzględna wartość analizowanego podobszaru „n” (Pn) jest wówczas maksymalna.

Oznacza to z kolei, Ŝe w skrajnym przypadku o wartości podobszaru decyduje występująca w nim jedna kategoria waloru środowiska o wartości KŚ=1, w skali od 0 do 1. Uprawnia

zatem do stwierdzenia iŜ

teren złoŜony z podobszarów „n” o wartościach B=1 oznacza

równowaŜność utraty jednej z najcenniejszych kategorii

walorów środowiska.

Podstawiając do wzoru (23) wzór (2), po skróceniu, otrzymujemy następującą ostateczną postać wzoru do obliczania wartości podstawowej bonitacji terenu dla strategii ekorozwoju sieci drogowej (B):

B=Pn⋅sdn_/wz ₍₂₄₎

Poszczególne symbole oznaczają:

P_n – wartość podobszaru „n”;

sd_n/wz - względny stopień degradacji podobszaru „n”, tj. odnoszony do

wartości sd_max, która wystąpi w obszarach modelowych (zostanie podana w dalszej części pracy).

Stwierdzenie dotyczące podobszaru o wartości B=1 umoŜliwiło sformułowanie wniosków zawartych w tabeli 12. Zaproponowałem w niej interwały wartości podstawowej bonitacji terenu dla strategii ekorozwoju sieci drogowej (B) i opisowe dla nich nazwy konfliktowości ze środowiskiem. Określiłem w niej takŜe przydatność terenu dla nowych lokalizacji dróg, sformułowałem zalecenia dla ruchu na istniejących szlakach drogowych,

Tabela 9 UciąŜliwości dla środowiska

generowane lokalizacją i eksploatacją szlaków komunikacji lądowej

L.p. Okoliczności zaistnienia i rodzaj uciąŜliwości Waga rodzaju uciąŜliwo-ści wu_k/r - stopień istotności Hierar-chiczna kolejność stopni istotności (uwagi) I. Lokalizacja: 1. Zajęcie terenu 0,07 ±0,036 7 2. Rozcięcie więzi: a) ruchu lokalnego 0,02±0,01 11

b) funkcjonowania lokalnych społeczności 0,03±0,02 10

c) mikroklimatycznych 0,05±0,03 9

d) stosunków wodnych 0,06±0,03 8

e) ekosystemowych 0,11±0,06 3

f) krajobrazowych 0,08±0,04 5

g) powstanie powierzchni resztkowych 0,01±0,004 12

3. Nadzwyczajne zagroŜenia związane z budową szlaku: łącznie 0,01±0,006

w tym:

a) uruchomienie erozji 0,002±0,001

b) uruchomienie osuwiska 0,002±0,001

c) obniŜenie zwierciadła wody gruntowej 0,002±0,001

d) spowodowanie ucieczki fauny 0,001±0,001

e) zniszczenie fauny i/lub flory 0,001±0,001

f) zniszczenie stanowiska archeologicznego 0,002±0,001

II. Emisja:

1. Zwyczajna (niemal ciągła):

a) spalin (z układów wydechowych pojazdów) 0,14±0,006 2

b) pyłów (podczas ścierania opon pojazdów i nawierzchni drogi) 0,08±0,05 4

(łącznie z l.p.II.2a i II.2b)

c) fal akustycznych (przez pracę silników i poruszające się pojazdy) 0,19±0,08 1

d) sił dynamicznych (generowana z wnętrza pojazdów i podczas ich ruchu)

2. Zwyczajna okresowa:

a) aerozoli spalin i pyłów

(rozpylanych spod kół podczas i po opadach deszczu, gradu lub śniegu)

?

b) aerozoli substancji chemicznych

(rozpylanych spod kół w czasie zimowego utrzymania dróg)

?

III. Nadzwyczajne zagroŜenia przy kolizjach pojazdów:

a) emisje substancji toksycznych 0,01±0,001

b) wycieki substancji toksycznych 0,01±0,001

c) emisje fal akustycznych 0,01±0,001

d) wzniecanie poŜarów 0,01±0,001

e) ofiary (w tym śmiertelne) wśród ludzi i zwierząt 0,07±0,05 6

Tabela 10 Schemat relacji:

kategorie walorów środowiska - uciąŜliwości komunikacyjne

Kategoria waloru (zgenerali-

zowana)

Rodzaje uciąŜliwości komunikacyjnych (wg l.p. w tab. 9) i ich łączne udziały w źródle generującym: pola czerwone - 44%, pola granatowe - 30%, pole zielone - 26%, puste pola - brak udziału I. 1 I. 2a I. 2b I. 2c I. 2d I. 2e I. 2f I. 2g I. 3a I. 3b I. 3c I. 3d I. 3e I. 3f II. 1a II. 1b¹ II. 1c II. 1d III a III b III c III d IIIe A B C D E F G H I J K L Ł M N O P

1 UciąŜliwość II.1b łącznie z uciąŜliwościami II.2a i II.2b.

Grubsze poziome linie oddzielają typy walorów środowiska, cieńsze - kategorie walorów środowiska w ich obrębie.

Podobszary:

A - biocentrów obszarów węzłowych systemu ECONET PL;

B - korytarzy ekologicznych systemu ECONET PL poza ostojami CORINE biotopes; C - pozostałe z walorami typu ekologicznego, wskazane w tab. 1 (rozdział 2.2.1); D - gleb wymagających szczególnej ochrony, sadów i plantacji;

E - lasów naturalnych i lasów w stanie zmian; F - stawów hodowlanych;

G - walorów typu wodnego - uŜytkowych (wszystkich kategorii wskazanych w rozdziale 2.2.3); H - walorów typu krajobrazów kulturowych, za wyjątkiem zabytkowych obiektów drewnianych; I - zabytkowych obiektów drewnianych;

J - pobytu ludzi w obiektach uzdrowiskowo-sanatoryjnych i wypoczynkowych poza terenami zwartej

zabudowy (tj. uzdrowiska wraz z ich strefami ochronnymi, sanatoria, ośrodki wypoczynkowe, domki letniskowe itp.; kaŜdy z ewentualnym przyległym do niego parkiem);

W dokumencie Index of /rozprawy2/10533 (Stron 109-184)