Sprawy między organami przedsiębiorstwa państwowego

Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwo-wych187 zawiera podstawę do kierowania przez dyrektora przedsiębiorstwa oraz radę pracowniczą sprawy do sądu, w razie podtrzymania decyzji przez organ, do którego został skierowany sprzeciw, w ciągu siedmiu dni sprawy do sądu, który zobligowany jest w terminie czternastu dni wy-znaczyć rozprawę (art. 63 ust. 1 u.p.p.). Przedmiotowy przepis reguluje tryb związany z kontrolowaniem decyzji organu sprawującego nadzór nad przedsiębiorstwem poprzez umożliwienie przeprowadzenia w trybie spornym procesu weryfikacji decyzji organu sprawującego nadzór188. W orzecznictwie podkreślono, że rozpoznając sprawę wniesioną do sądu po „podtrzymaniu decyzji” przez organ sprawujący nadzór nad przed-siębiorstwem, sąd nie bada, czy sprzeciw w stosunku do decyzji podjętych wobec przedsiębiorstwa wniesiony został w przewidzianym 7-dniowym terminie (art. 63 ust. 1-3 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsię-biorstwach państwowych189.

Użyty przez ustawodawcę w art. 63 ust. 3 ustawy o przedsiębior-stwach państwowych zwrot „w razie podtrzymania decyzji” określa wa-runek, który musi być spełniony, aby dopuszczalne było merytoryczne rozpoznanie sprawy przez sąd i uprzednie wyczerpanie pozasądowej drogi rozpoznania sporu stanowi przesłankę materialnoprawną, a nie

187 Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2152), w skrócie określana jako u.p.p.

188 A. Kidyba, Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych. Komentarz, [w:] A. Kidyba,

Prawo handlowe, Warszawa 2001, komentarz do art. 63.

procesową, której spełnienie decyduje o dopuszczalności merytoryczne-go rozpoznania sprawy przez sąd190.

Powyższy tryb służy rozwiązywaniu sporów wywołanych odmową uwzględnienia sprzeciwu dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej w stosunku do decyzji podjętych przez organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwem lub organ założycielski, m.in. w sprawach: 1) łączenia lub podziału przedsiębiorstwa (art. 18 ust. 1 i 2 u.p.p.); 2) likwidacji przedsiębiorstwa (art. 20 w zw. z art. 19 u.p.p.); 3) powołania lub odwo-łania dyrektora przedsiębiorstwa (art. 34 ust. 2 u.p.p. oraz art. 37 ust. 5 i art. 42 u.p.p.); 4) odmowy wyrażenia zgody na dokonanie czyn-ności prawnej mającej za przedmiot mienie przedsiębiorstwa zaliczone do rzeczowego lub finansowego majątku trwałego (art. 46a ust. 2 u.p.p.); 5) decyzji rady pracowniczej o zawieszeniu dyrektora w czynnościach (art. 41 ust. 2 u.p.p.). Katalog spraw rozpoznawanych przez sąd powszech-ny ma charakter niemajątkowy, dlatego rozpoznawane są w postępowa-niu nieprocesowym. Od decyzji organu założycielskiego o podziale przedsiębiorstwa państwowego, wydanej na podstawie art. 18 ust. 1 usta-wy o przedsiębiorstwach państwousta-wych radzie pracowniczej, przysługu-je prawo wniesienia sprzeciwu, a w razie podtrzymania decyzji przez organ założycielski – prawo wniesienia sprzeciwu do sądu (art. 63 po-wołanej ustawy)191.

Powyżej określone sprawy są rozpoznawane przez sąd gospodarczy w postępowaniu nieprocesowym, stosownie do regulacji zawartej w prze-pisach art. 6911-6919 k.p.c. Sąd okręgowy właściwy jest do rozstrzygnię-cia sporu między: 1) radą pracowniczą przedsiębiorstwa a dyrektorem przedsiębiorstwa; 2) organami przedsiębiorstwa a organem założycielskim przedsiębiorstwa; 3) organami przedsiębiorstwa a organem sprawującym nadzór nad przedsiębiorstwem (art. 6911 k.p.c.). Właściwy miejscowo jest

190 Postanowienie SA w Poznaniu z dnia 22 czerwca 1992 r., I ACr 166/92, OSA 1993, z. 7, poz. 45.

sąd miejsca siedziby przedsiębiorstwa, z którego działalnością wiąże się przedmiot sporu (art. 6912 k.p.c.). W związku z tym sprawy te nie będą rozpoznawane w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych.

3.8. Sprawy między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór

Za sprawy gospodarcze uznane są także sprawy między przedsię-biorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór. Przepis art. 46 ustawy z dnia z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego192 zawiera podstawę do skierowania sprawy do sądu w wypadku nieroz-strzygnięcia sporu przez komisję rozjemczą, rada pracownicza przedsię-biorstwa lub dyrektor przedsięprzedsię-biorstwa w ciągu czternastu dni mogą skierować sprawę do sądu. Spory pomiędzy radą pracowniczą przedsię-biorstwa a dyrektorem przedsięprzedsię-biorstwa rozstrzyga komisja rozjemcza, w której skład wchodzą: przedstawiciel rady pracowniczej przedsiębior-stwa i przedstawiciel dyrektora przedsiębiorprzedsiębior-stwa oraz zaproszony przez nich arbiter posiadający wykształcenie prawnicze jako przewodniczący (art. 45 ust. 1 u.s.z.p.p.). Rada pracownicza przedsiębiorstwa lub dyrektor przedsiębiorstwa zgłaszają do komisji rozjemczej wnioski o rozpatrzenie sprawy w terminie czternastu dni od dnia powzięcia wiadomości o zda-rzeniu stanowiącym przyczynę sporu. Komisja rozjemcza orzeczenie rozstrzygające spór wydaje w terminie czternastu dni od dnia zgłoszenia wniosku (art. 45 ust. 2 u.s.z.p.p.).

Przedmiotowy przepis reguluje tryb służący rozwiązywaniu spo-rów: związanych z wniesieniem do dyrektora przedsiębiorstwa sprze-ciwu od decyzji o wstrzymaniu uchwały rady pracowniczej (art. 42 ust. 2 u.s.z.p.p.) oraz zaskarżenia decyzji dyrektora przedsiębiorstwa przez

192 Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwo-wego (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 1543), dalej jako u.s.z.p.p.

radę pracowniczą oraz zaskarżenia uchwały rady pracowniczej przed-siębiorstwa przez dyrektora (art. 44 ust. 1 i 2 u.s.z.p.p.).

Przewidziany w art. 46 u.s.z.p.p. czternastodniowy termin do wnie-sienia sprawy do sądu przez stronę nie zgadzającą się z treścią orzeczenia komisji rozjemczej, rozstrzygającego merytorycznie spór między dyrek-torem przedsiębiorstwa państwowego a radą pracowniczą, biegnie od dnia powzięcia przez nią wiadomości o treści orzeczenia komisji rozjemczej193.

Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że spór pomiędzy radą pra-cowniczą przedsiębiorstwa a dyrektorem tego przedsiębiorstwa uważa się za nierozstrzygnięty przez komisję rozjemczą, jeżeli jedna ze stron (lub obie strony) wniosła sprawę do sądu na podstawie art. 46 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa. Pod-miotem legitymowanym do wniesienia sprawy do sądu jest ta strona, która nie godząc się na treść orzeczenia komisji rozjemczej, ma interes prawny w korzystnym dla niej rozstrzygnięciu sprawy przez sąd194.

Właściwym w ww. sprawach jest sąd okręgowy gospodarczy, któ-ry rozpoznaje je w tktó-rybie nieprocesowym na podstawie przepisów dzia-łu IVa k.p.c. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwo-wych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (art. 6911-6919 k.p.c.)195, a zatem sprawy te nie będą rozpoznawane w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych.

3.9. Sprawy z zakresu prawa upadłościowego i