Sprawy przeciwko osobom odpowiadającym za dług przed-

solidar-nie, z mocy prawa lub czynności prawnej

Za sprawy gospodarcze uznano również sprawy przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej. W związku z tym, pomimo że dany podmiot nie jest przedsiębiorcą, jeżeli przyjął na siebie odpo- wiedzialność za dług przedsiębiorcy, to sprawa będzie rozpoznawa-na w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Wprawdzie

osoba odpowiadająca za dług przedsiębiorcy nie zawsze będzie podmio-tem profesjonalnie zajmującym się prowadzeniem działalności gospo-darczej, ale dokonując oceny podstaw odpowiedzialności, sąd zobligo-wany będzie do oceny długu przedsiębiorcy. Należy odróżniać pojęcie długu od odpowiedzialności za dług. „Dług jest wyrazem powinności, tj. obowiązku świadczenia dłużnika, podczas gdy odpowiedzialność od-nosi się nie do samej powinności, lecz do kwestii pokrycia długu, która jest związana z przymusową realizacją świadczenia. Jeżeli dług jest za-leżny od woli dłużnika, to już odpowiedzialność od tej woli w istocie nie zależy. Angażuje ona, poddając uprawnieniom wierzyciela, sferę jakichś dóbr zobowiązanego, a w pewnych przypadkach dóbr osoby trzeciej, które mają stworzyć gwarancję zaspokojenia wierzyciela. Ograniczenie odpowiedzialności danej osoby nie oznacza wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania w sensie długu. Do zdarzeń powodujących wy-gaśnięcie zobowiązania w piśmiennictwie i orzecznictwie wymienia się m.in. przedawnienie, wykonanie zobowiązania, świadczenie w miejsce wypełnienia (datio in solutum), potrącenie, dobrowolne zwolnienie z dłu-gu, odnowienie, itp.”184

Przykładowo odpowiedzialność solidarną wprowadza przepis art. 6471 § 1 k.p.c., zgodnie z którym inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą

(generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwy-konawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgło-szenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wy-konywania tych robót przez podwykonawcę.

Odpowiedzialność solidarną statuują także przepisy art. 143a-143d ustawy Prawo zamówień publicznych, stanowiące regulację szczególną w stosunku do art. 6471 k.c., który dotyczy odpowiedzialności solidarnej inwestora, wykonawcy oraz podwykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy z tytułu realizacji części umowy o roboty budowlane. Przedmiotowe przepisy kształtują relacje między zamawiającym, wykonawcą i podwykonawcą w umowach za-wartych w sprawie zamówienia publicznego185. W art. 143c ust. 8 p.z.p. do-precyzowany został jedynie solidarny charakter odpowiedzialności. „Wprawdzie znowelizowane brzmienie przepisu sugeruje, że solidarność odnosi się jedynie do odpowiedzialności zamawiającego wobec podmio-tów wykonujących roboty budowlane, nie zaś wobec podwykonawców w zakresie dostaw i usług, jednak umieszczenie tego przepisu w ciągu postanowień art. 143c p.z.p. nakazuje go odczytać, jako wyjaśnienie cha-rakteru ustanowionej w ust. 1 tego przepisu odpowiedzialności zama-wiającego nie tylko wobec podwykonawców realizujących roboty bu-dowlane, lecz także dostarczających materiały, urządzenia i świadczących usługi, które stanowią część zamówienia publicznego na te roboty i skła-dają się na jego przedmiot, skoro taki zakres ochrony został przewidzia-ny w prawie zamówień publiczprzewidzia-nych, a wynikającym już z tytułu ustawy zmieniającej celem jest ułatwienie dochodzenia wierzytelności”186.

185 Tak M. Sieradzka, [w:] M. Sieradzka (red.), Prawo zamówień publicznych. Komentarz, 2018, artykuł 143c, Beck online, Legalis.

Przed wydaniem orzeczenia sąd będzie musiał ocenić także, jakie-go rodzaju zobowiązanie legło u podstaw powstania długu przedsiębior-cy, za który odpowiada dana osoba osobiście, posiłkowo lub solidarnie. Z powyższych względów uznanie tego rodzaju spraw za sprawy podle-gające rozpoznaniu przez sąd gospodarczy według przepisów o postę-powaniu odrębnym w sprawach gospodarczych wydaje się słusznym zabiegiem ustawodawczym. Sąd gospodarczy oceniać będzie zakres odpowiedzialności na podstawie nie tylko umowy, lecz także obowiązu-jących przepisów prawa statuuobowiązu-jących odpowiedzialność za dług przed-siębiorcy. Tym samym dla dokonania oceny sprawy, czy jest sprawą gospodarczą, a więc należącą do właściwości funkcjonalnej sądów go-spodarczych, niezbędne będzie określenie rodzaju długu przedsiębiorcy i podstaw jego odpowiedzialności. Przy czym osoba, przeciwko której zostanie wytoczone powództwo jako odpowiadającej za dług przed- siębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynno-ści prawnej, która nie jest przedsiębiorcą, może zażądać rozpoznania sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym.

W takim przypadku wprawdzie sprawę rozpoznawać będzie sąd gospo-darczy, jednak z pominięciem przepisów wprowadzających odrębne re-gulacje w zakresie prowadzenia postępowania. Zapewni to z jednej stro-ny wyjaśnienie sprawy przez sąd gospodarczy, a z drugiej strostro-ny zapewni taką samą ochronę prawnoprocesową podmiotowi niebędącemu przedsiębiorcą, jaka jest uregulowana w przepisach o zwykłym postępo-waniu cywilnym.

Natomiast w trudniejszej procesowo sytuacji będą podmioty od-powiadające za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej, które nie będąc przedsiębiorcami w ramach roszczeń regresowych, będą występowały przeciwko przed-siębiorcy lub innym osobom odpowiadającym za dług takiego przedsię-biorcy. W takich sytuacjach dojdzie zatem do utrudnienia dochodzenia

roszczeń (w porównaniu do wymogów związanych ze zwykłym postę-powaniem) dla osób niebędących przedsiębiorcami.

3.7. Sprawy między organami przedsiębiorstwa