Prezentacja wyników badania
2) Stosunek do podziału ról i zapewnienia środków utrzymania rodziny
Interesujący i ważny wydaje się stosunek respondentów do podziału obo-wiązków domowych. Zapytano ankietowanych, które z oboobo-wiązków, wymienio-nych w kwestionariuszu należą – ich zdaniem – do zadań kobiety, mężczyzny
lub też do obojga małżonków/partnerów25, przy założeniu, że obie osoby pracują zawodowo w pełnym wymiarze godzin. Poznanie poglądów studentów w tej kwe-stii daje pewne wyobrażenie o egalitarnym postrzeganiu ról kobiety i mężczyzny w związku małżeńskim lub partnerskim. Zestawienie liczbowe uzyskanych odpo-wiedzi dla poszczególnych zadań (gotowanie, sprzątanie, opieka nad dziećmi itp.) zawierają tabele 4.15–4.23.
Tabela 4.15. Deklarowany model życia a stosunek respondentów
do podziału obowiązków domowych (gotowanie)
Gotowanie
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedzi Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 113 0,35 124 0,24 7 0,15
Wspólne 206 0,64 377 0,73 37 0,78
Mężczyzny 3 0,01 14 0,03 3 0,06
Razem 322 1,00 515 1,00 47 100,00
Źródło: Opracowanie własne.
Dane z tabeli 4.15 wskazują, iż większość badanych z wszystkich porów-nywanych grup uznała, że w związku obie strony powinny wspólnie zajmować się gotowaniem, natomiast jeśli już wskazywać konkretną płeć to – ponownie we wszystkich grupach – częściej wskazywano na kobietę niż mężczyznę. War-to przy tym zwrócić uwagę, że największym poziomem egalitaryzmu cechowali się zwolennicy związków nieformalnych, którzy „tylko” ponad dwukrotnie czę-ściej przypisywali czynność gotowania kobietom niż mężczyznom, podczas gdy u zwolenników kohabitacji przedmałżeńskiej miało to miejsce ponad 8-krotnie częściej, a u zwolenników małżeństwa – ponad 35-krotnie.
Znacząca większość badanych uznała, że zarówno do obowiązków kobiety, jak i mężczyzny należy sprzątanie mieszkania (tabela 4.16), jednak – podobnie jak w przypadku gotowania – częściej wskazywano, iż jest to zajęcie dla kobiet niż dla mężczyzn. Warto także odnotować, iż ponownie najbardziej egalitarni okazali się zwolennicy związków partnerskich, zaś najmniej – zwolennicy małżeństwa niepoprzedzonego kohabitacją.
25 Do kwestii podziałów obowiązków w rodzinie autor nawiązuje także w swoim referacie opublikowanym na portalu ObserwatoriumRodzinne.pl (portal podejmujący zagadnienia dotyczące szeroko rozumianych zagadnień rodzinnych i polityki na rzecz rodziny): http://obserwatoriumro-dzinne.pl/rodzina-w-ponowoczesnosci-aspekty-pozytywne/.
Tabela 4.16. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (sprzątanie)
Sprzątanie mieszkania
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 70 0,22 94 0,18 4 0,08
Wspólne 247 0,77 414 0,80 41 0,5
Mężczyzny 5 0,02 9 0,02 3 0,06
Razem 322 1,00 517 1,00 48 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 4.17. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (opieka nad dziećmi)
Zajmowanie się dziećmi
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 43 0,13 73 0,14 5 0,10
Wspólne 279 0,86 444 0,86 42 0,88
Mężczyzny 1 0,00 1 0,00 1 0,02
Razem 323 1,00 518 1,00 48 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Analizując tabelę 4.17, należy podkreślić, iż wśród porównywanych grup nie odnotowano większych różnic w strukturze odpowiedzi na pytanie, która z płci powinna zajmować się dziećmi. Zdecydowana większość jest zdania, że rodzice wspólnie powinni poświęcać im czas, chociaż ponad 13% ogółu badanych była zdania, że należy to raczej do obowiązków kobiet, zaś tylko 4 z 1000 responden-tów26 uznało, iż zadanie to należy do obowiązków mężczyzny.
Można stwierdzić, że większość badanych opowiada się za egalitarnym wy-pełnianiem obowiązku zmywania naczyń27 (tabela 4.18). Warto odnotować, iż po
26 Dwie kobiety i dwóch mężczyzn.
27 W ramach pewnej „ciekawostki” można dodać, że respondenci kilkakrotnie dopisywali do kwestionariusza, iż zmywanie naczyń należy do obowiązków… zmywarki, chociaż ciągle ktoś tę zmywarkę musi napełnić, włączyć, a potem rozładować.
raz pierwszy zwolennicy związków nieformalnych tak samo często wskazali, że dana czynność należy do obowiązków kobiety, jak i do mężczyzny. Co więcej, wśród pozostałych dwóch grup dysproporcja między zaliczeniem danej czynno-ści do obowiązków kobiety lub mężczyzny jest wyraźnie mniejsza. Warto w tym miejscu także nadmienić, iż preferowany model życia pozostaje w statystycznie istotnej zależności z odpowiedziami na omawiane zagadnienie.
Tabela 4.18. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (zmywanie naczyń)
Zmywanie naczyń
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 77 0,25 87 0,17 5 0,11
Wspólne 205 0,65 389 0,76 36 0,78
Mężczyzny 32 0,10 37 0,07 5 0,11
Razem 323 1,00 518 1,00 48 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Przechodząc do interpretacji danych tabeli 4.19, należy zauważyć, że w przy-padku prania ubrań, większość badanych uznała tę czynność za obowiązek ko-biety, nie zaś – jak poprzednio – obojga małżonków/partnerów. Tylko zwolennicy związków nieformalnych w większości opowiedzieli się za egalitarnym wykony-waniem tego obowiązku, chociaż także w tej grupie badanych 8-krotnie częściej przypisywano omawianą czynność kobiecie niż mężczyźnie.
Tabela 4.19. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (pranie)28
Pranie ubrań28
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedzi Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
1 2 3 4 5 6 7
Kobiety 208 0,65 284 0,55 16 0,34
Wspólne 109 0,34 223 0,43 29 0,62
28 W dobie powszechności pralek automatycznych analizowana czynność sprowadza się do obsługi pralki i rozwieszenia upranej odzieży.
1 2 3 4 5 6 7
Mężczyzny 3 0,01 29 0,02 2 0,04
Razem 320 1,00 515 1,00 47 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 4.20. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (prasowanie)
Prasowanie ubrań
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 203 0,64 295 0,58 24 0,51
Wspólne 102 0,32 199 0,39 20 0,43
Mężczyzny 11 0,03 17 0,03 3 0,06
Razem 316 1,00 511 1,00 47 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Warto zauważyć, iż – zgodnie z rozkładem odpowiedzi, przedstawionym w tabeli 4.20 – jeszcze mniej egalitarny jest podział obowiązków w przypadku prasowania. Zdaniem większości badanych z wszystkich trzech analizowanych grup, czynność ta należy do obowiązków kobiety.
Tabela 4.21. Deklarowany model życia a stosunek respondentów do podziału
obowiązków domowych (mycie samochodu)
Mycie samochodu
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 4 0,01 6 0,01 1 0,02
Wspólne 55 0,17 113 0,22 13 0,27
Mężczyzny 261 0,82 393 0,77 34 0,71
Razem 320 1,00 512 1,00 47 1,00
Źródło: Opracowanie własne.
Jak należało oczekiwać, badani w zdecydowanej większości kwalifikują my-cie samochodu do obowiązków mężczyzny (tabela 4.21). Najbardziej egalitarne
poglądy na temat podziału wspomnianej czynności między obie płci cechują się zwolennicy związków nieformalnych. Wyniki badania potwierdzają zatem, iż w opinii społecznej motoryzacja i wszelkie kwestie z nią związane (w tym my-cie samochodu) są ciągle domeną mężczyzn.
Tabela 4.22. Deklarowany model życia a stosunek respondentów
do podziału obowiązków domowych (drobne naprawy)
Drobne naprawy / remonty
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 4 1,24 4 0,77 0 0,00
Wspólne 29 9,01 73 14,12 7 14,58
Mężczyzny 289 89,75 40 85,11 41 85,42
Razem 322 100,00 517 100,00 48 100,00
Źródło: Opracowanie własne.
Wykonywanie drobnych napraw i remontów należy w zgodnej opinii bada-nych, do zadań mężczyzn i tutaj koncentracja odpowiedzi jest jeszcze silniejsza niż w przypadku mycia samochodu (tabela 4.22). Konsekwentnie jednak, częściej za wspólnym wykonywaniem danej czynności opowiadają się zwolennicy związ-ków nieformalnych niż zwolennicy małżeństwa.
Tabela 4.23. Deklarowany model życia a stosunek respondentów
do podziału obowiązków domowych (zakupy)
Robienie zakupów
Preferowany model życia
Małżeństwo Przedmałżeńskakohabitacja nieformalnyZwiązek Liczba
odpowiedziWskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury odpowiedziLiczba Wskaźnik struktury
Kobiety 38 0,12 75 0,14 5 0,10
Wspólne 263 0,83 425 0,82 42 0,88
Mężczyzny 16 0,05 18 0,03 1 0,02
Razem 317 100,00 518 100,00 48 100,00
W odniesieniu do ostatniej z rozważanych czynności, tj. robienia zaku-pów, należy zauważyć, iż ponownie zdecydowana większość badanych zalicza tę czynność do obowiązków zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Podobnie, jak w poprzednich analizowanych przypadkach, najbardziej egalitarnym stanowi-skiem charakteryzują się zwolennicy związków nieformalnych. Warto ponadto zauważyć, że struktury odpowiedzi w dwóch pozostałych grupach są do siebie dość zbliżone (tabela 4.23).
Podsumowując, należy zauważyć, że młodzi dorośli studiujący w łódz-kich uczelniach publicznych w większości dostrzegają, że obowiązki domowe w równym stopniu dotyczą mężczyzn, jak i kobiet, chociaż istnieją niektóre czynności w dalszym ciągu traktowane jako kobiece (pranie, prasowanie) lub męskie (mycie samochodu, drobne naprawy). Najbardziej egalitarne poglądy dotyczące podziału obowiązków domowych wyrażają osoby preferujące zwią-zek nieformalny, najmniejszym zaś osoby preferujące małżeństwo. Ci ostatni, odrzucając ponowoczesne formy życia społeczno-rodzinnego, zdają się czę-ściej bronić tradycyjnego podziału ról. Trzeba jednak zaznaczyć, że składane deklaracje nie muszą iść w parze z rzeczywistymi zachowaniami, realizowa-nymi w życiu.
W uzupełnieniu do powyższej kwestii, zbadano stosunek studentów do stwierdzenia, że „zapewnienie rodzinie godziwego poziomu życia jest za-daniem przede wszystkim mężczyzn”. Większość badanych nie wyrażała zde-cydowanych opinii w tej kwestii (rys. 4.25), bowiem blisko 75% odpowiedzi rozpoczynało się od słowa „raczej”. Wśród zwolenników małżeństw większość (ok. 60%) zgodziła się ze stwierdzeniem, że zadaniem mężczyzny jest utrzyma-nie rodziny, zwolennicy przedmałżeńskiej kohabitacji byli w tej sprawie podzie-leni niemal pół na pół29, zaś zwolennicy związków nieformalnych w większości takiemu stwierdzeniu się sprzeciwiali (przy czym blisko co trzeci w sposób zde-cydowany).
Ciekawy jest też rozkład odpowiedzi ankietowanych z uwzględnieniem po-działu na płeć. Z pewnym zaskoczeniem można przyjąć, że 3/4 mężczyzn uwa-ża, że to ich zadaniem jest utrzymywanie rodziny, podczas gdy większość kobiet (około 60%) nie zamierza stawiać mężczyznom takich wymagań (rys. 4.26). Zarówno preferowany przez badanych model życia, jak i płeć respondentów w sposób statystycznie istotny różnicuje rozkład odpowiedzi ankietowanych na poruszaną kwestię.
29 Łącznie na 489 badanych, uznających małżeństwo poprzedzone wspólnym zamieszkiwa-niem za optymalną formę życia rodzinnego, z analizowaną kwestią utożsamiało się 244 badanych zaś 245 miało zdanie odmienne.
0,13 0,45 0,30 0,12 0,08 0,42 0,33 0,17 0,09 0,37 0,24 0,30 0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie
W sk aź ni k st ru kt ur y
Małżeństwo Przedmałżeńska kohabitacja Związek partnerski
Rys. 4.25. Utożsamianie się ze stwierdzeniem, że zapewnienie rodzinie
godziwego poziomu życia jest przede wszystkim zadaniem mężczyzn a deklarowany model życia
Statystyka* Chi2
Pearsona = 74,90; p<0,001.
* Chi-kwadrat: „Zdecydowanie tak”, „Raczej tak” [Razem]. Źródło: Opracowanie własne.
5,2 35,5 39,1 20,2 18,4 55,6 17,8 8,1 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie
W sk aź ni k st ru kt ur y [w % ] Kobieta Mężczyzna
Rys. 4.26. Utożsamianie się ze stwierdzeniem, że zapewnienie
rodzinie godziwego poziomu życia jest przede wszystkim zadaniem mężczyzn a płeć badanych
Statystyka* Chi2
Pearsona = 106,29; p<0,001; Wskaźnik podobieństwa struk-tur: 66,6%.
* Chi-kwadrat: „Życie w pojedynkę” [x]. Źródło: Opracowanie własne.